پایان نامه اثر کود اوره و اوره پوشش دار گوگردی بر روی عملکرد و اجزای عملکرد ذرت علوفه ای در منطقه دامغان

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

رشته زراعت و اصلاح نباتات

چکیده

به منظور بررسی اثر کود اوره و اوره پوشش دار گوگردی بر روندرشد و عملکرد کمی و کیفی ذرت علوفه ای به صورت قالب دو طرح  بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کود اوره در چهار سطح 0 و50،100، 150 کیلوگرم در هکتار  و کود اوره پوشش دار گوگردی در چهار سطح 0و50و100و150کیلو گرم در هکتار،  در سال زراعی91-92 در منطقه دامغان (روستای سلطانیه) انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات نشان دادکه کود اوره پوشش دار گوگردی تاثیرمعنی داری بر روی وزن خشک برگ و درصد ازت برگ در سطح یک درصد و اثرمعنی داری بر روی وزن خشک ساقه، وزن بلال، عملکرد دانه وعملکرد خشک کل در سطح 5 درصد داشته است. استفاده از کود اوره پوشش دار گوگردی در تیمار 100 و 150 با 38.66 گرم بیشترین وزن خشک برگ را به خودشان اختصاص دادند. با استفاده از کود مذکور، در تیمار کودی 100 کیلوگرم با 30.35 گرم بیشترین تاثیر را دارد . تیمار کودی با 150 کیلوگرم، این کود با 16.33 گرم بیشترین وزن بلال را به خود اختصاص داده است.بیشترین تعداد بلال در تیمار کودی 150 کیلوگرم با 432.66 دانه می باشد.

بیشترین وزن هزار دانه در تیمار کودی صفر و 150 کیلوگرم کود اوره پوشش دارگوگردی به ترتیب با 4.63و 4.66 به دست آمد، این کود در تیمار کودی 100 کیلوگرم با 139.667 گرم بیشترین عملکرد خشک کل را از آن خود کرده است. و همچنین استفاده از کود اوره پوشش دار گوگردی در دوز 100 باعث افزایش وزن خشک ساقه و در دزهای 50، 100و 150 به یک میزان در وزن خشک برگ  افزایش وزن داشتند.

کلمات کلیدی:ذرت ، اوره و اوره پوشش دار گوگردی

مقدمه

ازت به عنوان مهمترین عنصر غذایی تاثیر گذار بر عملکرد و کیفیت محصول و یکی از عوامل مهم و تعیین کننده تولید این محصول می باشد . به طوری که اگر نیاز غذایی ذرت تامین گردد ، کشت آن از لحاظ اقتصادی سود فراوانی را عاید کشاورزان و صاحبان صنایع خواهد نمود .عدم شناخت نیاز غذایی ذرت و در نتیجه استفاده نادرست از کودهای شیمیایی نه تنها عملکرد را افزایش نخواهد داد بلکه باعث آلودگی محیط زیست ، برهم خوردن تعادل اکوسیستم های زراعی ، آلودگی آب های زیرزمینی و فشردگی خاک های زراعی و کاهش سودمندی و بهره وری می گردد(عزیزی و همکاران ،1387).مصرف کودهای ازته در سال 2010 ،5/95 میلیون تن برآورده شده است( .(FAO

تاکنون مطالعات جامعی بر روی تأثیر تقسیط کود اوره بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت انجام شده است، که هر یک از این مطالعات در کشورهای مختلف، با اقلیم های متنوع و بر روی ارقام متفاوت انجام شده است. در نتیجه در هر تحقیق متناسب با شرایط و رقم مورد مطالعه روش های تقسیط و زمان های کوددهی مختلفی پیشنهاد شده است(کرتا وهمکاران [1]،2002 ؛تامی سان [2]،2004 ؛ موتاکومارو همکاران[3]،2005).

ذرت علوفه ای به عنوان گیاهی با توانایی تولید بالا و سازگاری در اکثر مناطق کشور می تواند نقش مهمی در تامین علوفه مورد نیاز دام ها به ویژه در فصل زمستان ایفا نماید(چوگان،1375).ذرت از جمله غلات مهم و با ارزش مناطق گرمسیر و معتدل جهان است. ذرت(Zea mays L)از نظر تولید در دنیا بعد ازگندم و برنج سومین غله مهم محسوب می شود(اشوفته و همکاران[4] ،2011).

ذرت گیاهی چهار کر بنه است که پس از گندم و برنج  مهم ترین ماده غذایی دنیا را تشکیل میدهد. ذرت علوفه ای یکی از محصولات استراتژیک و مهم کشور می باشد که سهم عمده ای در تأمین پروتئین مورد نیاز به ویژه گوشت قرمز و سفید ایفا می کند. با توجه به مصارف متعدد آن، سطح زیر کشت ذرت در چند دهه اخیرافزایش چشم گیری داشته است(خدابنده،1388 ). به نحوی که در سال 2011 سطح زیر کشت جهانی آن بالغ بر 161 میلیون هکتار و تولید آن 756 میلیون تن بوده است که از نظر تولید جهانی مقام اول را دارد. بزرگ ترین صادرکنندگان ذرت را کشورهای آمریکا، چین و برزیل تشکیل می دهند. سطح زیر کشت ذرت علوفه ای و دانه ای در ایران به ترتیب164و265 هزار هکتار در سال1390 و میانگین عملکرد علوفه تر و دانه به ترتیب57 و 2/7 تن بوده است(آمارنامه کشاورزی ،1390).

1-1-1 اهمیت موضوع

با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربند مناطق خشک و نیمه خشک لزوم بهره برداری از گیاهان با درجه سازگاری بالا به اقلیم خشک و شرایط خاکی کشور و با درصد پروتئین بالا برای تامین علوفه مورد نیاز دام بیش از پیش احساس می‌شود (یزدانی و همکاران، 1386)

کشت ذرت با توجه به تنوع آب و هوایی در بسیاری از مناطق کشور بعد از برداشت غلات قابل گسترش است در دنیا و در بین غلات ذرت بعد از گندم و برنج از لحاظ اقتصادی و سطح زیر کشت مقام سوم را داراست .ولی از نظر کل تولید مقام اول را به خود اختصاص داده و این در حالی است که به دلیل سازش پذیری با شرایط اقلیمی مختلف ، روز به روز در دنیا در حال گسترش بوده ،به طوری که امروز از عمده ترین محصولات مناطق نیمه گرمسیر و گرمسیر به شمار می آید (شریفی ،1382).

با وجود ضرورت تامین عناصر غذایی خاک و گیاه زراعی، فراهمی عناصرغذایی باید به شکلی باشد که ضمن تامین نیازهای زراعی، از اتلاف منابع و آلودگی آنها جلوگیری شود(اید ،2002)[5].

گزارش هایی وجود دارد که نشان می دهد تا دو سوم نیتروژن معدنی مصرف شده در سیستم های کشاورزی از طریق آبشویی، تصعید، روانآب و فرسایش تلف می شود (بیسواس و همکاران[6]،   2008).

مساله کمبود علوفه در سطح کشور فشار بی‌رویه‌ای را بر مراتع وارد کرده است و این موضوع مشکلات جنبی متعددی از جمله فرسایش خاک را به بار آورده است (موسوی و همکاران، 1387).

 تامین علوفه از منابع دیگر می‌تواند به عنوان نخستین قدم در راه کاهش فشار بر مراتع و شروع برنامه‌های اصلاح و احیاء مراتع باشد. با توجه به اینکه مراتع موجود در کشور به دلیل چرای بی‌رویه دام‌ها و خشکسالی‌های متعدد در معرض تخریب و فرسایش شدید قرار گرفته و پاسخگوی تغذیه دام‌های موجود نیست، کشت گیاهان علوفه‌ای مناسب می‌تواند به عنوان یک راهکار مناسب جهت تغذیه دام‌های موجود، جلوگیری از واردات علوفه به کشور و حفاظت مراتع مورد توجه قرار گیرد (موسوی و همکاران، 1387).

فرضیات

1- کود اوره بر روی عملکرد دانه و اجزای عملکرد علوفه ذرت علوفه ای در منطقه دامغان  اثر دارد .

2-کود اوره پوشش دار گوگردی بر روی عملکرد و اجزای عملکرد و کیفیت  دانه و علوفه ذرت علوفه‌ای در منطقه دامغان اثر دارد.

3-کود اوره پوشش دار گوگردی نسبت به کود اوره از قابلیت جذب بیشتری توسط گیاه بر خوردار  است .

1-1-3 اهداف پژوهش

تعیین بهترین مقدار کود اوره و اوره پوشش دار گوگردی که باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد در ذرت علوفه ای در منطقه دامغان می شود.

تعیین بهترین مقدار کود اوره و اوره پوشش دار گوگردی بر روی کیفیت علوفه ذرت علوفه ای در دامغان است .

1-2 کلیات

1-2-1 گیاه شناسی

ذرت گیاهی است یک پایه (Monoecious) بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایه قرار دارند . گلهای ماده ذرت از جوانه ای که در قاعده غلاف برگ وجود دارد تولید می شود (کریمی و همکاران ،1387).

ذرت گیاه تک لپه‌ای ساقه بلندی است. برگهای آن بطور متناوب و به صورت افتاده در دو طرف ساقه قرار گرفته‌اند. زاویه بین برگ و ساقه ، 90 درجه می‌باشد. در اوایل رشد گیاه ، بعضی از یاخته‌های موجود در بخش بالایی ساقه اصلی ذرت از شاخه‌های فرعی متمایز می‌شود. در انتهای این شاخه‌ها ، عضوی به نام بلال بوجود می‌آید که در واقع ، گل ماده گیاه ذرت است(چوکان و همکاران [7]،2006).

ذرت دارای خاصیت تولید ریشه های جانبی یا نا به جا از اطراف گره های پایینی خود که نزدیک به سطح خاک هستند می باشد که این وضع به استحکام گیاه کمک خواهد کرد و آن را در برابر ورس و بادهای شدید مقاوم می کند. گیاهی است یک پایه، اما گل‌های نر در انتهای ساقه و گل‌های ماده که تشکیل دهنده میوه ذرت می باشند از محل گره های ساقه و در محل اتصال برگ به ساقه به وجود می آیند. ذرت گیاهی است دگرگشن ، رنگ و اندازه ی دانه ذرت در ارقام مختلف متفاوت بوده و از سفید ، زرد ، قرمز ، ارغوانی ، سیاه و آبی تغییر می کند . بعضی از دانه های ذرت دارای آندوسپرم نشاسته ای هستند که نرم و تقریباً آردی شکل می باشند. (چوکان و همکاران ،2006).

تعداد بلال های ذرت در هر گیاه بسته به واریته های مختلف ، کاملا متفاوت بوده و بین یک تا 12 عدد در نوسان است .اندام نر گیاه ذرت در انتهای ساقه اصلی به صورت خوشه ای و مرکب از سنبل های قرمز روشن هستند قرار دارد که در روی این خوشه یا خوشه های فرعی دو سنبلچه یکی بلند و دیگری کوتاه بطور منظم قرار گرفته است هر سنبلچه دارای دو گل و هر گل دارای سه پرچم می باشد. همانطور که اشاره شد ذرت گیاهی است یک پایه و در نتیجه بعلت جدا بودن اعضای زایشی گرده افشانی آن بطور مستقیم بوده و گرده های گل به طرق مختلف بر روی اعضای مادگی انتقال پیدا می کنند (نورمحمدی و همکاران،1380).

1-2-2 تاریخچه ذرت

آمریکایی ها اولین استفاده کنندگان از ذرت بودند ذرت تا قبل از سال 1492 میلادی (سال کشف آمریکا) در قاره آسیا، اروپا و آفریقا بعنوان یک گیاه زراعی شناخته شده نبود. اما این گیاه را از قرنها قبل در آمریکا مرکزی می‌شناختند و توسط مردم سرخ پوست آمریکا کشت می شد و به همین سبب نام لاتین آن از یکی از طوایف سرخ پوست بنام MarisiMahig گرفته شده است و ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعی عمده تقریبا از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می‌شده است و بومی این نواحی است. کریستف کلمب ، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا ، بذر ذرت را با خود به اسپانیا برد. این گیاه از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپن راه یافت( آنونیموس،[8] 2005).

1-2-3- تولید کنندگان ذرت

کشورهای عمده تولید کننده ذرت عبارتند از: ایالات متحده آمریکا ، یوگسلاوی و رومانی ، روسیه ، ایتالیا ، چین، آرژانتین، برزیل و آفریقای جنوبی. در ایران ذرت معمولا در گرگان و گنبد ، خوزستان ، کرمانشاه ، خراسان ، گیلان و مازندران تولید می‌گردد(خدابنده ،1388).

1-2-4 خصوصیات مرفولوژیکی ذرت

1-2-4-1 دانه

در نتیجه گرده افشانی آزاد ممکن است حدود 1تا 15 درصد، عمل گرده افشانی مستقیم در ذرت صورت بگیرد .بعد از آنکه میله پرچم خارج گردید از کیسه گرده مقادیر بسیار زیادی گرده های سبک آزاد می گردد آن طور که محاسبه شده است گیاه ذرت برای گل ماده حدود 25000 دانه گرده تولید می کند گرده افشانی غیر مستقیم ذرت بیشتر به وسیله باد صورت می‌گیرد و باد می‌تواند تا چندین کیلومتر گرده‌ها را منتقل کند . 1380).