فهرست:
فصل اول : مقدمه
1- مقدمه ..................................................................................................................................... 1
1-1-1عوامل مؤثر درپیشگیری از آلودگی مواد غذایی ........................................................................ 3
1-2-1- آلودگی های ثانویه .................................................................................................................. 3
1-3-1- گروه های آسیب پذیر در برابر آلودگی های غذایی ............................................................... 4
1-4-1- ملاحظات غذایی ................................................................................................................... 5
1-2- بیان مسأله .................................................................................................................................... 6
1-2-1- شاخص های میکروبی کیفی و ایمنی مواد غذایی .................................................................. 6
1-2-2- شاخص های میکروبی..............................................................................................................7
1-2-3- شاخص های ایمنی مواد غذایی............................................................................................... 7
1-2-4- عوامل آلوده و فاسد کننده مواد غذایی ................................................................................... 9
1-2-4-1- عوامل بیولوژیک ............................................................................................................ 9
1-2-4-1- 1- عوامل میکروبی .................................................................................................... 9
1-2-4-1-2- عوامل انگلی ......................................................................................................... 10
1-2-4-1-3- حشرات و جوندگان ............................................................................................ 10
1 -2-4-2- عوامل فیزیکی ......................................................................................................... 11
1-2-4-3- عوامل مکانیکی ......................................................................................................... 12
1-2-4-4- عوامل شیمیایی و بیوشیمیایی ..................................................................................... 12
1-2-4-4-1- عوامل شیمیایی و بیوشیمیایی موجود در مواد غذایی ....................................... 12
1-2-4-4-2- عوامل شیمیایی که از خارج مواد غذایی به آن وارد می شوند........................ 13
1-2-5- منابع آلودگی مواد غذایی ............................................................................................... 13
1-2-5-1- آلودگی حاصل از میوه ها و سبزی ها ................................................................... 13
1-2-3-2- آلودگی حاصل از حیوانات ................................................................................... 14
1-2-5-3- آلودگی حاصل از فاضلاب ................................................................................... 14
1-2-5-4- آلودگی حاصل از خاک ........................................................................................ 14
1-2-5-5- آلودگی حاصل از آب ........................................................................................... 15
1-2-5-6- آلودگی حاصل از هوا ........................................................................................... 15
1-2-6- آلودگی به هنگام جابجایی و فرآوری مواد غذایی........................................................... 15
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش ........................................................................................................ 16
1-4- اهداف پژوهش .......................................................................................................................... 16
1-4-1- هدف اصلی .................................................................................................................... 16
1-4-2- اهداف فرعی ................................................................................................................... 16
1-5- فرضیه های پژوهش ................................................................................................................... 16
1-5-1- فرضیه اصلی ................................................................................................................... 16
1-5-2- فرضیه های فرعی ........................................................................................................... 17
فصل دوم : مروری بر پژوهش های پیشین
1- مقدمه ..................................................................................................................................... 19
2-2 مروری بر مطالعات انجام شده ..................................................................................................... 20
2-2-1 مطالعات انجام شده در ایران ............................................................................................. 20
2-2-2- مطالعات انجام شده در خارج از ایران............................................................................. 23
فصل سوم : مواد و روش ها
1-3- مواد شیمیایی ......................................................................................................................... 26
3-2-. انجام آزمایش ها ...................................................................................................................... 26
3-3- شمارش کلی میکروبی (محاسبه استاندارد) ............................................................................... 27
3-4- روش کار ................................................................................................................................... 27
3-4-1- باکتری های گرم مثبت .................................................................................................. 27
3-4-2- باکتری های گرم منفی ..................................................................................................... 27
3-5- جداول آنتی بیوتیک و تعداد کلنی مواد غذایی .......................................................................... 33
3-5-1- بررسی مواد غذایی خام .......................................................................................... 33
3-5-2- بررسی مواد غذایی پخته ......................................................................................... 46
3-5-3- بررسی ادوات طبخ ................................................................................................. 48
3-6- تجزیه و تحلیل آماری ........................................................................................................ 52
فصل چهارم : بحث و نتایج
4- 1- مقدمه .................................................................................................................................. 54
4-2 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها ............................................................................................. 54
4-2-1- دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی خام دارای باکتری گرم منفی ...................... 55
4-2-2- دیسک های آنتی بیوگرام برای مواد غذایی خام دارای باکتری گرم مثبت ...................... 55
4-2-3- دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی پخته دارای باکتری گرم منفی ...................... 56
4-2-4- دیسک های آنتی بیوگرام برای مواد غذایی پخته دارای باکتری گرم مثبت ..................... 57
4-2-5- دیسک های آنتی بیوتیک برای ادوات طبخ دارای باکتری گرم منفی ............................. 57
4-2-6- تست آنتی بیوگرام برای تمام مواد غذایی اعم از پخته و خام و ادوات طبخ دارای بار میکروبی................ ................................................................................................................................. 58
4-2-7- تست آنتی بیوگرام برای تمام مواد غذایی دارای باکتری گرم مثبت ............................... 60
4-3- تست آنتی بیوگرام و نمودار برای باکتری های موجود در مواد غذایی خام و پخته ................. 60
4-3-1- تست آنتی بیوگرام برای باکتری انتروباکتر موجود در مواد غذایی خام و پخته .............60
4-3-2- تست آنتی بیو گرام برای باکتری کلبسیلای موجود در مواد غذایی خام و پخته ...........61
4-3-3- تست آنتی بیو گرام برای باکتری پروتئوس موجود در مواد غذایی خام و پخته ............. 63
4-3-4- تست آنتی بیو گرام برای باکتری سودوموناس موجود در مواد غذایی خام و پخته ....... 65
4-3-5- تست آنتی بیو گرام برای باکتری ای کلای موجود در مواد غذایی خام و پخته ............ 66
4-3-6- تست آنتی بیو گرام برای باکتری استافیلوکوکوس موجود در مواد غذایی خام و پخته .................................................................................................................................................................. 67
4-3-7- تست آنتی بیوگرام برای تمام نمونه های ماده غذایی .................................................. 68
4-4- آزمون فرضیه های پژوهش ................................................................................................. 71
4-4-1- فرضیه اصلی ................................................................................................................ 71
4-4-2- فرضیه فرعی اول ........................................................................................................ 72
4-4-3- فرضیه فرعی دوم ........................................................................................................ 73
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
5- 1- نتیجه گیری ............................................................................................................................ 76
5-2- پیشنهادات ............................................................................................................................... 79
منابع
منابع فارسی........................................................................................................................................... 82
منابع انگلیسی........................................................................................................................................ 84
منبع:
منابع فارسی:
آریائیان ن. 1385. بهداشت مواد غذایی در بیمارستان ها. فصلنامه بیمارستان، 3: 62-67.
اصفهانی م. 1381. بهداشت و تغذیه خوردنیها و درمان با غذا. تهران: انتشار. 495 صفحه.
بیگ محمدی ف و کرباسی ا. 1387. میکروبیولوژی و بهداشت مواد غذایی. کرمانشاه: دانشگاه آزاد اسلامی (واحد صحنه). 288 صفحه.
پزشک یوسف علی و همکاران. بهار و تابستان 1383. کیفیت باکتریولوژیک آبمیوه های سنتی مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی در مشهد . فصلنامه پژوهشی، سال سوم، شماره سوم. صفحه89 .
ترابیان ع. و کشاورزی ه. 1372. بررسی تری هالومتان در آب تصفیه شده و روش های کنترل و حذف آن. مجله آب و فاضلاب، 7: 10-11.
توکلی ح، زینلی م و مهرابی ت.1387. وضعیت مسمومیت غذایی بوتولیسم در ایران (1386-1382) از دیدگاه بهداشت مواد غذایی. مجله پژوهشی حکیم، 11 (4)، 38-46.
توکلی ح و همکاران. 1391. آلودگی غذاهای گوشتی به انتروتوکسین استافیلوکوکوس اورئوس و تیپ های شایع آن. فصلنامه بیماری های عفونی و گرمسیری وابسته به انجمن متخصصین بیماری های عفونی و گرمسیری، 59: 9-15.
توکلی ه، صوفی غ، فرج زاده د. 1386. بررسی مقایسه باکتریایی، شیمیایی و حسی با کیفیت غذاهای طبخ شده با تجهیزات مدرن و سنتی. مجله نظامی. (11)3، صفحات 170-165.
جباری ف و همکاران. 1393. تعیین آلودگی باکتریایی وسایل طبخ و بررسی نقش آن ها در افزایش بار میکروبی مواد غذایی بیمارستانی. بازیابی شده از وب سایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، بازیابی شده 3 آگوست.
جمشیدی ح. 1385. ایمنی و بهداشت مواد غذایی در تعاونی های مصرف. ماهنامه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تعاون، 175: 56-59.
راد م. 1378. بیماریهای مشترک انسان و دام. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. 215 صفحه.
رفعتی ح، توکلی ح، عامریون ا، حسین پور ف، نصیری ط. 1388. مقایسه پیش نیازهای اجرای HACCP در بخش تغذیه و مرکز بهداشتی- درمانی نظامی و غیرنظامی. مجله طب نظامی، 4: 191-196.
رکنی ن. 1389. اصول بهداشت مواد غذایی. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. 161 صفحه.
صائبی ا. 1388. بیماریهای انگلی در ایران. تهران: آییژ. 2 جلد.
طیبی ج، ملکی م و قاضی عسگر م. 1391. تأثیر آموزش توزیع غذا بر میزان باقیمانده غذایی در بیمارستان بوعلی تهران در سال 1389. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 3: 461-470.
عزت پناه ح. 1385. ارزیابی بار میکروبی شیرخام تولیدی چندین دامداری نیمه صنعتی در استان همدان. فصلنامه علوم و صنایع غذایی، 4: 57-63.
علی پور و, رضایی ل, معلمی خ, اقبالی م. 1387. کیفیت میکروبی آبمیوه های تازه در آبمیوه فروشی های شهر بندر عباس . دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، آبان ماه 1388.
فرامرزی ط. و همکاران. 1391. بررسی آلودگی باکتریایی مواد غذایی در سطح عرضه مناطق غرب تهران. مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا، 1: 12-18.
فرج زاده آلان د. 1379. بهداشت مواد غذایی. تهران: انتشارات نور دانش. 340 صفحه.
فامیلیان ع. بررسی بهبود کیفیت با شناسایی عوامل بحرانی در صنایع غذایی با استفاده از سیستم HACCP در شرکت لرد ماکارون ]پایان نامه کارشناسی ارشد[. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
قوام صدری م. درخشانی ک. 1383مدیریت بخش غذا: راهنمای مراکز تهیه غذا. تهران: انتشارات برای فردا.
کریمی م، مهرابیان ص، رفیعی طباطبایی ر. صمیعی ب. 1389. بررسی ویژگی های میکروبی خمیر مرغ تولیدی در کارخانه های گوشتی (سوسیس و کالباس) استان تهران. علوم غذایی و تغذیه، 3: 52-59.
کریم گ. 1387. آزمون های میکروبی مواد غذایی، انتشارات دانشگاه تهران، صفحات 138-128.
مجلسی نصر م. و همکاران. 1393. ارزیابی ریسک ایجاد آلودگی باکتریایی مواد غذایی بیمارستانی توسط ادوات پخت. طب جنوب، 3: 336-344.
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، 1374. آیین کاربرد و روش عمومی آزمایش میکروبی مواد غذایی، چاپ هفتم، شماره استاندارد 1344.
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، 1375. آماده کردن نمونه های مواد غذایی و شمارش میکروارگانیسم های مختلف، تجدید نظر اول، چاپ دهم، شماره استاندارد 356.
نعمتی م. قربانپور ر. حسینی م. 1387. ترکیب شیمیایی و میکروبیولوژیکی و کیفیت کباب بناب در بازار تبریز. مجله ایمنی مواد غذایی.28 ،صفحات 323-315.
نیک نیاز ز. مهدوی ر. جلیل زاده ه. جباری م. 1389. بررسی بار میکروبی نان های خامه ای عرضه شده در قنادی های شهر تبریز. علوم غذایی و تغذیه، 1: 66-72.
منابع انگلیسی:
Alam Rabbi, F. 2011. Microbiological quality assessment of foods collected from different hospital within Dhaka city. Stamford Journal of Microbiology. 1: 31-36.
Arias ML, Monge R, Chavez C. 2003 Sep.Microbiological contamination of enteral feeding solutions used in Costa Rican hospitals. Arch Latinoam Nutr. 53(3):277-81.
Ayccek H, Sarimehmetoglu B, Cakiroglu S. 2004. Assessment of the microbiological quality of meals sampled at the meal serving units of a military hospital in Ankara, Turkey. Food Control, 5: 379-384.
Cosby M, Costello C A, Morris W C, et al. 2008. Microbiological Analysis of Food Contact Surfaces in Childcare Centers Catherine. Applied and Environmental Microbiology . 74: 6918.
Damani N.N.1997. Manual of infection control in: Agliff G.A & ISBN eds. Hospital support services,1rd ed , USA . 188 – 194.
El Derea, H. 2008. Safety of patient meals in 2 hospitals in Alexandria, Egypt before and after training of food handlers. Eastern Mediterranean Health Journal. 4: 941-952.
Fuster Valls N. 2008. Effect of different environmental conditions on the bacteria survival on stainless steel surface. Food Control.19: 308-314.
Guallar C, Ariza J, Dominguez MA, Pena C, Grau I, etal. 2004 Jan .An insidious nosocomial outbreak due to Salmonella enteritidis. Infect Control Hosp Epidemiol. 25(1):10-5.
Hillers VN, Medeiros L, Kendall P, Chen G, DiMascola S. 2003 Oct .Consumer food-handling behaviors associated with prevention of 13 foodborne illnesses. J Food Prot. 66(10):1893-9.
Hanekom SM, Vermeulen EE, Oldewage-Theron W. 2010.Food safety risk factors in a hospital food service unit serving low microbial diets to immune-compromised patients. African Journal of Food. Agriculture, Nutrition and Development. 10: 4000-4015.
Little C.L, Barnes J, Mitchell RT. 2002. Microbiological quality of takeaway cooked rice and chicken sandwiches: effectiveness of food hygiene training of the management. Journal of Communicable Disease and Public Health. 5:289– 298.
Lucia Rocha Carvalho M, Beninga Morais T, Ferraz Amaral D, Maria Sigulem D. 2000 Sep-Oct. Hazard analysis and critical control point system approach in the evaluation of environmental and procedural sources of contamination of enteral feedings in three hospitals. JPEN J Parenter Enteral Nutr. .24(5):296-30.
Miyahira RF.2013. Occurrence and antimicrobial resistance of salmonella spp. and other enterobacteria recovered from kitchen equipment of a university hospital in Rio De Janeiro, Brazil. International Journal of Microbiology Research. 5: 467-471.
Monica O, Anhi H, Raya M, Tina L, Reijo P, Olu M,Prinkko K .2000. A between species Comparison of Antimicrobial resistance in E nterobacteria in Faecal flora. Anti microb, Agent chemother. 44(16): 1479-1484.
Mora A, Blanco M, Alonso MA, Dhabi GM, Echeita A, Gonzalez EA, Bernardes ML, Blanco J.2005. Antimicrobial resistance of shiga (verotoxin) producing escherichia coli 0157:H7 and Non-0157 strains isolated from humans,cattle,sheep and food in spain.Res .microbiol,3; 1-14.
Martin MA. 1998. Nosocomial infection related care to patient support services. In: Wenzel R.P.S.Williams wilkins eds . Perevention And control of Nasocomial infection 3rd ed , USA, 647-655 .
Nichols GL, Little CL, Mithani V, Louvois J. 1999.The microbiological quality of cooked rice from restaurants and take-away premises in the United Kingdom. Journal of Food Protection. 62: 877–882.
Regiler, H. 2005. Evaluation of the quality of hospital food from the kitchen to the patient. Journal of Hospital Infection, 2: 131-137.
Richards J, Parr E, Riseborough P. 1993.Hospital food hygiene: The application of HACCP to conventional hospital catering. J Hosp Infec. .24(4):273-83.
Rodriguez M, Valero A, Carrasco E, et al. 2011.Hygienic conditions and microbiological status of chilled Ready-To-Eat products served in Southern Spanish hospitals. Food Control . 22: 874-882.
Strausbaugh LJ, Sukumar SR, Joseph CL. 2003 Apr .Infectious disease outbreaks in nursing homes: an unappreciated hazard for frail elderly persons. Clin Infect Dis. 1;36(7):870-6.
Soriano JM, Rico H, Molto JC, Manes J. 2000. Microbial evaluation of Spanish potato omelet and cooked meat samples in University restaurants. J. Food Prot. 63(9):1273-6.
Slutsker L , Villsrin M, Jarris W.R, Goulding J. 1998. Food born Disease , prevention in Health care facilities. In :Brachman P.C.S Williams wilkins eds. Hospital infections, 4rded, philadelphia. Newyork . 333 – 341.
Tessi MA, Aringoli EE, Pirovani ME, Vincenzini AZ, Sabbag NG, Costa SC, et al. 2002. Microbiological quality and safety of ready-to-eat cooked foods from a centralized school kitchen in Argentina. J Food Prot.65(4):636-42.
Vanderzant C, Splittstoesser DF. 2005.Compendium of methods for the microbiological examinations of foods. Washington: American Public Health Association.
Vetter norman.1995.The hospital from center of exellence to community support chapman – hall.
WHO . 1996.forum,volume 17, No 3.
WHO. 1993.standards in health care,distr, limitted .
Yousif E I . 2013. Critical control points for preparing chicken meals in a hospital kitchen. Annals of Agricultural Science.2: 203-211.