فهرست:
فصل اول
1-1. مقدمه و بیان مساله.........................................................................................................................................2
فصل دوم
چهار چوب پنداشتی و مروری برمتون ..................................................................................................................8
2-1. تعریف نارسایی مزمن کلیه...........................................................................................................................9
2-1-1. اپیدمیولوژی...............................................................................................................................................11
2-1-2. تشخیص بیماری........................................................................................................................................12
2-1-3. پاتوفیزیولوژی بیماری نارسایی مزمن کلیه.........................................................................................12
2-1-4. مراحل CKD و مشخص کردن جمعیت در معرض خطر..................................................................13
2-1-5. بیوشیمی اورمی.........................................................................................................................................14
2-1-6.. تظاهرات بالینی و آزمایشگاهی نارسایی مزمن کلیه...........................................................................15
2-1-7. ارزیابی و درمان مبتلایان به CKD.........................................................................................................16
2-1-7-1. تاریخچه و معاینه فیزیکی....................................................................................................................16
2-1-7-2. بررسی های آزمایشگاهی.....................................................................................................................16
2-1-7-3. مطالعات تصویر برداری........................................................................................................................17
2-1-7-4. بیوپسی کلیه...........................................................................................................................................17
2-1-8. اثبات تشخیص و اتیولوژیCKD ............................................................................................................18
2-1-9. کاهش سیر پیشرفتCKD........................................................................................................................19
2-1-9-1. محدودیت پروتئین................................................................................................................................19
2-1-9-2. کند کردن بیماری کلیه دیابتیک.......................................................................................................19
2-1-9-3. کنترل گلوکز خون................................................................................................................................20
2-1-9-4. کنترل فشارخون و پروتئین اوری......................................................................................................20
2-1-9-5. درمان سایر عوارض نارسایی کلیه (تعدیل دوز داروها).................................................................21
2-1-10. همودیالیز در درمان نارسایی کلیه.......................................................................................................21
2-1-10-1. همودیالیز..............................................................................................................................................22
2-1-10-1-1. دیالیزکننده.....................................................................................................................................23
2-1-10-1-2. مایع دیالیز......................................................................................................................................23
2-1-10-1-3. سیستم حمل خون.......................................................................................................................23
2-1-10-1-4. دسترسی عروقی............................................................................................................................23
2-1-10-2. اهداف همودیالیز.................................................................................................................................25
2-1-10-3. عوارض طی همو دیالیز....................................................................................................................25
2-1-10-3-1. هایپوتانسیون..................................................................................................................................25
2-1-10-3-2. درمان هایپوتانسیون....................................................................................................................26
2-1-10-3-3. کرامپ عضلانی...............................................................................................................................26
2-1-10-3-4. پیشگیری از کرامپ عضلانی.......................................................................................................27
2-1-10-3-5. تهوع و استفراغ...............................................................................................................................27
2-1-10-3-6. درمان تهوع و استفراغ..................................................................................................................27
2-1-10-3-7. سردرد..............................................................................................................................................27
2-1-10-3-8. درمان سردرد..................................................................................................................................27
2-1-10-3-9. پیشگیری از سردرد.......................................................................................................................27
2-1-10-3-10. درد قفسه سینه و درد پشت....................................................................................................28
2-1-10-3-11. درمان درد قفسه سینه و درد پشت.......................................................................................28
2-1-10-3-12. خارش...........................................................................................................................................28
2-1-10-3-13. درمان خارش...............................................................................................................................28
2-1-10-3-14. تب و لرز.......................................................................................................................................29
2-1-10-3-15. درمان تب و لرز...........................................................................................................................29
2-1-10-3-16. عوارض تب و لرز.........................................................................................................................29
2-1-10-3-17. سندرم عدم تعادل......................................................................................................................29
2-1-10-3-18. درمان سندرم عدم تعادل.........................................................................................................29
2-1-10-3-19. پیشگیری از سندرم عدم تعادل...............................................................................................30
2-1-10-3-20. واکنش های شبه آنافیلاکسی..................................................................................................30
2-1-10-3-21. آریتمی..........................................................................................................................................30
2-1-10-3-22. درمان آریتمی.............................................................................................................................31
2-1-10-3-23. همولیز...........................................................................................................................................31
2-1-10-3-24. درمان همولیز..............................................................................................................................31
2-1-10-3-25. آمبولی هوا....................................................................................................................................31
2-1-10-3-26. درمان آمبولی هوا.......................................................................................................................32
2-1-11. چشم انداز آینده.......................................................................................................................................32
2-1-12. مشکلات بیماران همودیالیزی و تدابیر پرستاری..............................................................................33
2-1-13. مراحل انطباق در بیماران ESRD........................................................................................................34
2-1-14. توانبخشی بیماران کلیوی......................................................................................................................35
2-1-14-1.تشویق بیماران......................................................................................................................................37
2-1-14-2. فیزیوتراپی............................................................................................................................................39
2-1-14-2-1.ارزیابی ظرفیت عملکردی.............................................................................................................41
2-1-14-2-2. ورزش...............................................................................................................................................43
2-1-14-2-3. روشهای ورزشی در بیماران همودیالیز.................................................................................44
2-1-14-2-3-1. ورزشهای اینترادیالتیک با شدت کم....................................................................................44
2-1-14-2-3-2. ورزشهای انعطاف پذیرو تقویتی............................................................................................45
2-1-14-2-3-3. ورزشهای مقاومتی ..................................................................................................................45
2-1-14-2-4. برنامه ورزشی..................................................................................................................................46
2-1-14-2-5. تاثیر برنامه های آموزش ورزش در بیماران CKD.................................................................47
2-1-14-2-6. علل عدم مشارکت بیماران در برنامه ورزش............................................................................48
2-1-14-2-7. بررسی سلامتی مرتبط با آمادگی جسمانی و تناسب اندام.................................................50
2-1-14-3. آموزش و توانمند سازی بیماران CKD..........................................................................................52
2-1-14-3-1. تئوری مراقبت از خود اورم..........................................................................................................52
2-1-14-3-2. نقش پرستاران در آموزش و توانمند سازی بیماران همودیالیزی.......................................54
2-1-14-4. روان درمانی.........................................................................................................................................57
2-2 . مروری برمتون.................................................................................................................................................61
فصل سوم..................................................................................................................................................................72
3-1. اهداف.................................................................................................................................................................73
3-1-1. هدف کلی.....................................................................................................................................................73
3-1-2. اهداف جزیی................................................................................................................................................73
3-1-3. فرضیات پژوهش.........................................................................................................................................74
3-1-4. پیش فرضها..................................................................................................................................................74
3-1-5. تعریف نظری واژه ها.................................................................................................................................75
3-1-6. تعریف عملی واژه ها...................................................................................................................................76
3-1-7. نوع مطالعه...................................................................................................................................................78
3-1-8. جامعه مورد مطالعه...................................................................................................................................78
3-1-9. نمونه گیری................................................................................................................................................78
3-1-10.حجم نمونه.................................................................................................................................................78
3-1-11. معیارهای ورود بیماران...........................................................................................................................78
3-1-12. معیارهای خروج.......................................................................................................................................79
3-1-13. روش اجرا...................................................................................................................................................79
3-1-14. ابزارهای گردآوری داده ها.....................................................................................................................79
3-1-14-1. پرسشنامه کیفیت زندگی..................................................................................................................80
3-1-14-2. پرسشنامه شاخص امید هرث...........................................................................................................80
3-1-14-3. پرسشنامه افسردگی بک...................................................................................................................81
3-1-15. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات..............................................................................................................84
3-1-16. محدودیتها................................................................................................................................................84
3-1-17. ملاحظات اخلاقی.....................................................................................................................................85
فصل چهارم...............................................................................................................................................................86
4-1. یافته ها...........................................................................................................................................................87
فصل پنجم..............................................................................................................................................................115
5-1. بحث و بررسی یافته ها................................................................................................................................116
5-2. نتیجه گیری...................................................................................................................................................128
5-3. کاربرد در پرستاری.......................................................................................................................................129
5-4. پیشنهادات برای پژوهش های بعدی........................................................................................................130
فهرست منابع........................................................................................................................................................131
ضمائم.......................................................................................................................................................................158
ضمیمه الف (پرسشنامه کیفیت زندگی فرانس و پاورس)..............................................................................159
ضمیمه ب (پرسشنامه شاخص امید هرث).......................................................................................................168
ضمیمه ج ( پرسشنامه افسردگی بک)................................................................................................................170
ضمیمه د (پرسشنامه مشخصات فردی).............................................................................................................175
چکیده انگلیسی...........
منبع:
102- Kopple JD, Wang H, Casaburi R, Fournier M, Lewis MI, Taylor W, Storer TW. Exercise in Maintenance Hemodialysis Patients Induces Transcriptional Changes in Genes Favoring Anabolic Muscle. J Am Soc Nephrol 2007;18:2975-86.
103- Yurdalan SU, Kondu S, Malkoç M. Assessment of Health-Related Fitness in the Patients with End-Stage Renal Disease on Hemodialysis: Using Eurofit Test Battery. Renal Failure 2007; 29:955-960.
104- Venkataraman R, Sanderson B, Bittner V. Outcomes in patients with chronic kidney disease undergoing cardiac rehabilitation. Am Heart J 2005;150:1140-46.
105- Kutner NG, Zhang R, Huang Y, Herzog CA. Cardiac rehabilitation and survival of dialysis patients after coronary bypass. J Am Soc Nephrol 2006;17:1175-80.
106- Bennett PN, Breugelmans L, Barnard R, Agius M, Chan D, Fraser D, McNeill L, Potter L. Sustaining a hemodialysis exercise program: a review. Seminars in Dialysis 2010;23(1):62-73.
107- Li M, Porter E, Lam R, Jassal SV. Quality improvement through the introduction of interdisciplinary geriatric hemodialysis rehabilitation care. American Journal of Kidney Diseases 2007;50:90-97.
108- Rostami M, Baraz Pordanjani Sh, Farzianpour F, Rasekh A . Effect of Orem Self Care Model on ederies' quality of life in health care centers of Masjed Solaiman in 2007-2008. Journal of Arak University of Medical Sciences. Summer 2009; 12(2): 51-59.
109- حیدری م، شهبازی س. بررسی تأثیر برنامه آموزشی خود مراقبتی بر کیفیت زندگی سالمندان. نشریه مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران(نشریه پرستاری ایران). اردیبهشت ماه ۱۳۹۱: ۲۵ (۷۵) :8-1.
110- براز ش، محمدی ع ، برومند ب. تأثیر آموزش رژیم غذایی بر شاخص های آزمایشگاهی و اضافه وزن بین دو جلسه دیالیز در بیماران تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده.مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد بهار 1385. 8 (1). 27-20.
111-حبیب زاده ح ، داورپناه م ، خلخالی ح ر. بررسی میزان تأثیر به کارگیری مدل مراقبتی اورم بر سطح خودکارآمدی بیماران تحت همودیالیزدر بیمارستان های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در سال 1389. دوماهنامه دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه خرداد و تیر 1391. 10(2) : 199-190.
112-Wicks MN, Bolden L, Mynatt S, Rice MC, Acchiardo SR. Insight Potentially Prevents and Treats Depressive and Anxiety Symptoms in Black Women Caring for Chronic Hemodialysis Recipients. Nephrol Nurs J 2007 Nov-dec;34(6):623-9.
113-Birinder SB, Osu, Ivan A, Chan M, Pa, et al. Progressive resistance training during hemodialysis: Rationale and method of a randomized-controlled trial. Hemodialysis International 2006; 10(3): 303-10.
114- Riahi Z , Esfarjani F, Marandi SM, Kalani N.The effect of intradialytic exercise training on the quality of life and fatigue in hemodialysis patients(persion) . Journal of Research in Rehabilitation Sciences 2012;8(2):219.
115- فلاح ر،گلزاری م ، داستانی م ، ظهیرالدین ع.ر، موسوی س.م ، اکبری م.ا. اثربخشی مداخله معنوی به شیوه گروهی برارتقای امید وسلامت روان در زنان مبتلا به سرطان پستان. مجله اندیشه و رفتار.بهار 1390. 5(19).80- 69.
116- قزلسفلو م ، اثباتی م. اثربخشی گروه درمانی امید محور بربهبود کیفیت زندگی مردان مبتلا به اچ آی وی مثبت. مجله اندیشه و رفتار. زمستان 1390. 6(22).97- 89.
117- آقا باقری ح ، محمدخانی پ، عمرانی س، فرهمند و. اثربخشی گروه درمانی شناختی مبتنی برحضور ذهن برافزایش بهزیستی ذهنی وامید بیماران مبتلا به ام اس. مجله روانشناسی بالینی. بهار1391. 4(1).31-23.
118- آقا حسینی ش، عبدالله زاده ف، اسودی کرمانی ا، رحمانی آ. رابطه آگاهی از تشخیص سرطان با امید دربیماران مبتلا به سرطان.مجله اخلاق وتاریخ پزشکی. پاییز1389. 3(5) .52-45.
119- فکری ک ، شفیع آبادی ع، ثنایی ذاکر ب ، حریرچی ا . اثربخشی روش تصورات ذهنی هدایت شده فردی بر میزان اضطراب و امید به زندگی زنان مبتلا به سرطان سینه. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان. بهار1386.شماره31. 16-1.
120- غلامی م ، پاشا غ.ر ، سودانی م. اثربخشی آموزش معنادرمانی گروهی بر امید به زندگی و سلامت عمومی بیماران دختر تالاسمی. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان. زمستان1388. شماره42. 45-25.
121- شعاع کاظمی م ، مومنی جاوید م . بررسی رابطه بین کیفیت زندگی و امید به زندگی در بیماران مبتلا به سرطان بعد از عمل جراحی. فصلنامه بیماریهای پستان ایران. پاییز و زمستان 1388. شماره سوم وچهارم .27-20.
122- Rehabilitation.Available at:http://www.fa.wikipedia.org/wiki/rehabilitation. Accessibility verified June 1,2014.
123-Mweemba P, Zeller R, Ludwick R, Gosnell D, Michelo C. Validation of the World Health Organization Quality of Life HIV instrument in a Zambian sample. J Assoc Nurses AIDS Care 2011; 22(1): 53-66.
124-Rustqen T,Wiklund I.Hope in newly diagnosed patients with cancer.cancer Nurs 2000;23(3):214-219.
125- محمودیان م ،خوش کنش ا، صالح صدق پور ب. بررسی تاثیرآموزش مهارتهای زندگی با رویکرد قرآنی بر افسردگی دانشجویان. فصلنامه تخصصی پژوهشهای میان رشته ای قرآنی، 1387 . 1(1): 54-43.
126-Physicaltherapy.Available at:http://www.fa.wikipedia.org/wiki/physicaltherapy.Accessibility verified Jun 1,2014.
127-Saduk, Benjamin James, Kaplan, Virginia, summarizingthe
clinical psychiatric mental health. Behav Sci 2005; 28:419-21.
128-physiotherapy.Available at:.ahttp://fa.wikipedia.org/wiki/ physiotherapy. Accessibility verified Jun 1,2014.
129- About Nutritional Therapy. Available at: http://bant.org.uk/about-nutritional-therapy/.Accessibility verified jul 22,2014.
130-Rambod M,Rafii F,Hosseini F.Quality of Life in Patients with End Stage Renal Disease.Journal of faculty of Nrsing and midwifery Tehran university of Medical Sciences 2008;14(2):51-61.
131-Abdi N,Lari M.Standardization of the Herth Hope scale,as possible Measures at The End of Life,in Iranin population,Iran J Cancer Prev 2011;4(2):71-77.
132-Bakhtiari A , Abedi A. Effectiveness of group therapy based on metacognitive model of detached mindfulness on postpartum depression .Journal of Applied Psychology 2012;6(2):9-24.
133-Skorecki K, Green J, Brenner BM. Haririson principle of internal medicine. 16th ed .New York: McGrow Hill company; 2005: 1653-1667.
134- Tsay SL, Lee YC. Effect of an Adaptation Training Programme for Patients with end Stage Renal Disease. J Adv Nurs 2005; 50(1):39-46.
135-Kutlay S, Nergizoglu G, Dumon N, et al. Recognition of neurocognitive dysfunction in chronic hemodialysis patients. Ren Fail 2001;6:781-7.
136- Giorgosk AJ, Sargeant TH, Ball D, Koufaki P, Kartazaferi C, Patrick F.Changes in muscle morphology in dialysis patients after 6 months of aerobic exeresice training. Nephrol Dial Transplant 2003; 18: 1854-1861.
137-Kouidi E, Alboni M, Natsis K, et al. The effects of exercise training on muscle atrophy in hemodialysis patients. Nephrol Dial Transplant 1998;13:685-99.
138-Kostantinidou E, Koukovyou G, Kouidi E, Deligiannis A, Tourkantonis A. Exercise training in patients with end-stage renal disease on hemodialysis: comparison of three rehabilitation programs. J Rehabil Med 2002;34:40-5.
139-Clase cm,Eager T, Moreland J,Depaul V.The effectiveness of aerobic and muscle strength training in patients recegiving hemodialysis and EPO: a randomized controlled trial.AM J Kidney DIS 2002;40(6):1219-29.
140-Naish PF, karatzaferi C,Koufaki P,Ball D,Mercer TH,Sargeant AJ, Sakkas GK.changes in muscle morphology in dialysis patients after 6 months of aerobic exercise training.Nephrol DIAL Transplant Journal 2003;18(9):1854-1861.
141-Kouidi E.Exercise Training in dialysis patients: why,when,and how.International society for artificial organs 2002;26(12):1009-1013.
142-Johansen KL, Shubert T, Doyle J, Soher B, Sakkas GK, Kent-Braun JA. Muscle atrophy in patients receiving hemodialysis: effects on muscle strength, muscle quality, and physical function. Kidney Int 2003; 63(1): 291-7.
143-Mustata S, Groeneveld S, Davidson W, Ford G, Kiland K, Manns B. Effects of exercise training on physicalimpairment, arterial stiffness and health-related quality of life in patients with chronic kidney disease: a pilot study. Int Urol Nephrol 2011; 43(4): 1133-41.
144- Tugart P, Weiss J. Exercise rehabilitation and the dialysis patient: One unit’s positive experience. Nephrol Dial Transplant 1999; 283: 134-138.
145- Oh-Park M, Fast A, Gopal S, Lynn R, Frei G, Drenth R. Exercise for the dialyzed:aerobic and strength, training during hemodialysis. Phys Med Rehabil 2002; 81(11): 1978-1981.
146-Cowen TD, Huang CT, Lebow J, DeVivo MJ, Hawkins LN. Functional outcome after inpatient rehabilitation of patients with end-stage renal disease. Arch Phys Med Rehabil 1995;76:355-9.
147- George PF.Inpatient Rehabilitation of Patients Requiring Hemodialysis. Arch Phys Med Rehabil 2004; 85(1):51-53.
148-Johansen KL. Exercise and chronic kidney disease: current recommendations2005; 35:485–499.
149-Painter P, Carlson L, Carey S, Myll J, Paul S. Determinants of exercise encouragement practices in hemodialysis staff. J Nephrol Nurs 2004; 31:67–74.
150- Farragher J, Jassal SV. Rehabilitation of the Geriatric Dialysis Patient. Seminars in Dialysis2012; 25( 6 ): 649–656.
151-Cheema BS, Singh MA: Exercise training in patients receiving maintenance hemodialysis: a systematic review of clinical trials. Am J Nephrol 2005;25:352–364.
152-Gill TM, Baker DI, Gottschalk M, Peduzzi PN, Allore H, Van Ness PH: A prehabilitation program for the prevention of functional decline: effect on higher-level physical function. Arch Phys Med Rehabil 2004;85:1043–1049.
153-Painter P, Carlson L, Carey S, Paul SM, Myll J. Low-functioning hemodialysispatients improve with exercise training. Am J Kidney Dis2000;36:600–608.
154- Kusumoto L, Marques S, Haas JV, Aparecida R, Rodrigues P. Adults and elderly on hemodialysis evaluation of health related quality of life. Acta Paul Enferm 2008; 21: 52-59.
155- Rebollo P, Ortega F, Baltar MJ, Alvarez-Ude F, Afael Navascues AR , Alvarez-Grande J. Is the loss of healthrelated quality of life during renal replacement therapy lower in elderly patients than in younger patients. Nephrology, Dialysis & Transplantation 2001; 16: 1675-1680.
156-Patel SS, Peterson RA, Kimmel PL. The impact of social support on end-stage renal disease. Semin Dial. 2005 Mar-Apr; 18(2): 98-102.
157-Thomas CJ. The impact of religiosity, social support and health locus of control on the healthrelated quality of life of African-American Hemodialysis patients, Norfolk State University, 2003.
158- Al-Arabi S. Quality of life: subjective descriptions of challenges to patients with end stage renal disease. Nephrology Nursing Journal. 2006; 33(3), 285-298.
159-Rambod M, Rafii F, Shirazi MKh, Ghodsbin F, Heydari ST. Comparison of the quality of life in elderly with young and middle age chronic renal failure patients (Persian). Iranian Journal of Ageing 2011;6(19):52 .
160- Vosughi M , Movahed pour A .Comparison quality of life between hemodialysis and transplant patient in ardebil medicalcenters. 2009;9(2):171-179.
161-Hadi N, Rahmani Z, Montazeri A. Health-related quality of life in chronic renal failure patients receiving hemodialysis (Persian). Payesh 2010;9(4):349-354.
162-Tayyebi A. , Salimi SH, Mahmoudi H. ,Tadrisi SD. Comparison of quality of life in hemodialysis and renal transplantation pateints .Iranian Journal of Critical Nursing2010;3(1):19-22. (Persian).
163-Tovbin D, Gidron Y, Jean T, Granovsky R, Schnieder A. Relative importance and interrelations between psychosocial factors and individualized quality of life of hemodialysis patients. Qual Life Res.2003; 12(6): 709-17.
164-Akman B, Ozdemir FN, Sezer S, Micozkadioglu H, Haberal M. Depression levels before and after renaltransplantation. Transplant Proc 2004; 36(1): 111-3.
165- Kimmel P L,Peterson R A, Weihs K L ,et al. “Psychosocial factors, behavioral compliance and survival in urban hemodialysis patients,” Kidney International1998; 54( 1): 245–254.
166- Jennifer Finnegan-John,Veronica J Thomas. The Psychosocial Experience of Patients with End-Stage Renal Disease and Its Impact on Quality of Life: Findings from a Needs Assessment to Shape a Service. Hindawi Publishing Corporation ISRN Nephrology Volume 2013, Article ID 308986, 8 pages.
167- Baines LS, Joseph JT, Jindal RM. Prospective Randomized Study of Individual and Group Psychotherapy Versus Controls in Recipients of Renal Transplants. Kidny Int 2004; 65(5):1937-42.
168- Lii YC, Tsay SL, Wang TJ. Group Intervention to Improve Quality of Life in Hemodialysis Patients. J Clin Nurs 2007; 16(11C):268-75.
169-Afkand S , Nourozi Tabrizi K , Fallahi Khoshknab M , Reza Soltani P. The impact of multi-dimensional model of psychiatric rehabilitation care on hemodialysis patient’s depression. Journal of Health Promotion Management 2012;1(3):7-16.
170-Dixon J. Borden P. Kaneko TM. Schoolwerth AC. Multidisciplinary CKD care enhances outcomes at dialysis initiation. Nephrology Nursing Journal. 2011; 38 (2) 165-71.
171- رحیمی ا ، احمدی ف .ا، غلیاف م . بررسی تاثیر مدل مراقبت پیگیر بر میزان استرس، اضطراب و افسردگی بیماران همو دیالیزی، پژوهش در پزشکی (دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی). زمستان 1384؛30( 4): 353تا359.
172-Beckie TM. Beckstead JW. Schocken DD. Evans ME. Fletcher GF. The effect of a tailored cardiac rehabilitation program on depressive symptoms in women: A randomized clinical trial. International Journal of nursing studies. 2011; 48 (1) 3-12.
173-Hemmelgarn BR. Manns BJ. Zhang J. Tonelli M. Klarenbach S. Walsh M. Association between multidisciplinary care and survival for elderly patients with chronic kidney disease. Journal ofthe American Society of Nephrology. 2007; 18 (3) 993-9.
174- Menon S. Valentini RP. Kapur G. Layfield S. Mattoo TK. Effectiveness of a multidisciplinary clinic in managing children with chronic kidney disease. Clinical Journal of the American Society of Nephrology. 2009; 4(7)1170-5.
175- Masoudi Alavi N, Sharifi KH, Aliakbarzadeh Z. Depression and anxiety in patients undertaken renal replacement therapy in Kashan during 2008. FEYZ 2009; 12(4): 46-51 .
176- Afshar R, Ghaedi GH, Sanavi S, Davati A, Rajabpour AA. Prevalence of depression and its related factors in patients undergong hemodialysis. Bimonthly Journal of Shahed University 2010; 88: 59-66.
177- Lieh Yeh T, Liang Huang C, Kuang Yang Y, Dar Lee Y, Cheng Chen C, See Chen P. The adjustment to illness in patients with generalized anxiety disorder is poorer than that in patients with end-stage renal disease.J Psychosom Res 2004;57:165–70.