پایان نامه بررسی سلامت روانی و عوامل موثر بر آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم در رشته ها و مقاطع تحصیلی مختلف (سال تحصیلی 90 – 1389

پایان­نامه جهت اخذ درجه دکترای عمومی پزشکی

مقدمه:

بررسی وضعیت سلامت روانی دانشجویان که قشر جوان و فعال جامعه بوده و دارای جایگاه خاص در جامعه می‌باشند از  اهمیت بسیاری برخوردار است و از آنجا که ورود به دانشگاه منجر به تغییرات عمده‌ای در زندگی فرد می‌شود مقطع بسیار حساسی به شمار می‌رود. در پژوهش حاضر وضعیت سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم در سال تحصیلی 90-1389 در رشته‌ها و مقاطع تحصیلی مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

مواد و روش‌ها:

این مطالعه توصیفی – تحلیلی (cross-sectional) است که در آن 790 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم در نیم سال دوم سال تحصیلی 90-1389 از طریق سرشماری مورد بررسی قرار گرفتند که از این میان پس از ریزش 102 نمونه 688 مورد قابل استناد (225 مرد و 463 زن) حاصل شد.پس از تکمیل پرسشنامه‌های مربوطه (پرسشنامه وضعیت سلامت روان GHQ28 و پرسشنامه محقق ساخته در برگیرنده اطلاعات دموگرافیک) داده‌ها استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سپس به منظور مقایسه نتایج آزمون GHQ28 با آزمون SCL90 تعداد 100 نمونه بصورت تصادفی انتخاب شدند بطوری که 50 نمونه دارای اختلال در آزمون GHQ (نمره  23) و 50 نمونه فاقد اختلال (نمره  23) از این نظر بودند.

نتایج:

یافته‌های به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهند که 8/37 درصد دانشجویان در معرض اختلالات روانی هستند و عواملی چون جنس، وضعیت تأهل، بومی یا غیر بومی بودن، بعد مسافت محل تحصیل از محل زندگی، رشته تحصیلی، ترم تحصیلی و مقطع تحصیلی بر روی سلامت روان دانشجویان تأثیر دارد ولی از بین فرضیه‌ها تنها رشته تحصیلی و ترم تحصیلی دارای رابطه معنی‌دار با سلامت روان آنها بودند.

در بررسی خرده مقیاس‌های آزمون GHQ بین رشته تحصیلی و مقطع تحصیلی با اختلال عملکرد اجتماعی و افسردگی هم چنین بین ترم تحصیلی با وجود علایم جسمانی و افسردگی رابطه آماری معنی‌داری بدست آمد.

از بین مقایس‌های نه‌گانه آزمون SCL90 در 100 نمونه مورد بررسی نیز افکار پارانوئید بیشترین و حالات سایکوتیک کمترین فراوانی را داشتند.

گرچه نتایج آزمون GHQ و SCL کاملاً مشابه نبوده است لکن با توجه به نتایج حاصل از پژوهش می‌توان عنوان کرد که این دو آزمون تا حدی موید یک دیگر هستند.

نتیجه‌گیری:

با توجه به نتایج پژوهش و افزایش مشکلات روانی و میزان موارد مشکوک به اختلال روانی در دانشجویان، توجه بیشتر مسئولین جهت حل مشکلات بهداشت روان دانشجویان و فعال‌سازی مرکز مشاوره دانشجویی ضروری به نظر می‌رسد تا از هدر رفتن نیرو و توانایی قشر جوان و فعال جامعه پیشگیری به عمل آید. همچنین بدلیل بالا بودن اختلال در کارکرد اجتماعی دانشجویان به نظر می‌رسد این مورد نیز نیازمند پیگیری‌های بیشتری است.

واژه‌های کلیدی:

آزمون سلامت روانی GHQ28 _  آزمون SCL90 _ سلامت روانی _ دانشجوی بومی

مقدمه (بیان مسئله):

   یکی از محورهای سلامتی جوامع مختلف بهداشت روانی آن جامعه است. سلامت روانی نقش مهمی در تضمین پویایی هر جامعه ایفا می کند(1) .

   سازمان بهداشت جهانی سلامت را عبارت از رفاه کامل جسمی، روانی واجتماعی می داند. هنگامی انسان در وضعیت سلامت کامل است که بهداشت در هر سه بعد وجودی آدمی تامین شده باشد(2) .

   مفهوم سلامت روانی در واقع جنبه ای از مفهوم کلی سلامتی است کارشناسان سازمان بهداشت جهانی سلامت فکر وروان را این طور تعریف می کنند: (سلامت فکر عبارت است از قابلیت ارتباط موزون وهماهنگ با دیگران،تغییر واصلاح محیط فردی واجتماعی وحل تضاد ها و تمایلات شخصی به طور منطقی ، عادلانه ومناسب) با وجود اینکه سلامت روان مفهومی است که خیلی وسیع از آن استفاده می شود، اما هنوز یک تعریف کلی که مورد قبول همه باشد از آن بدست نیامده است. هر فرد یا گروه  یک تصور خاص از سلامت روانی دارد.در صورتی که در مورد سلامت فیزیکی وجسمی چنین وضعی وجود ندارد(3) . برای مثال کامئو معتقد است هر فرد دارای سلامت روانی فردی است که از هرگونه اضطراب وعلائم ناتوانی مبراست و هنگامی سلامت عاطفی، اجتماعی وجسمی فرد کامل می شود که توانایی برقراری ارتباط با دیگران وهمچنین ظرفیت مقابله با مشکلات زندگی را داشته باشد واز این رو، وی سلامت روانی را به جنبه های زیر تقسیم کرده است:

(بهبودی فردی)، (فقدان اضطراب)، ( فقدان علائم ناتوانی)، ( توانایی برقراری ارتباط با دیگران)، ( ظرفیت مقابله با مشکلات وفشار های زندگی) و طبق نظر کارل منینجر سلامت روانی عبارت است از سازش فردی با جهان اطرافش به حداکثر امکان به طوری که باعث شادی و برداشت مفید و مؤثر به طور کامل شود(4).

   و اما معیار سلامت روان در دین مبین اسلام تحت عنوان رشد به کار رفته و به عنوان قائم به خود بودن، هدایت، نجات، اصلاح و کمال می باشد. دستیابی به حداکثر رشد که مترادف با تکامل است در حقیقت فلسفه زندگی  از دیدگاه اسلام نتیجه ایمان به خدا می باشد. در متون اسلامی تظاهرات اختلال روانی به عنوان بیماری تلقی گردیده و هنگامی که علائم قطع ارتباط با واقعیت در فرد وجود دارد کلمه مجنون مطرح شده است که فرد را از انجام تکالیف مذهبی معاف وحتی دخالت در دارائی خویش را از وی سلب می نماید(5).

   بیماری روانی از بدو پیدایش بشر وجود داشته و هیچ فردی در مقابل آن مصونیت ندارد و این خطری است که بشر را مدام تهدید می کند. بیماری های روانی خاص یک قشر یا طبقه نبوده و تمام طبقات اجتماعی را شامل می شود(6).

   مطالعات انجام شده بر روی اختلالات روانی نشان دهنده ی آن است که آمار اختلالات روانی در اکثر جوامع در حال افزایش می باشد به طوری که سازمان بهداشت جهانی پیش بینی نموده است که تا سال 2020 اختلالات خلقی دومین بیماری شایع در جهان خواهد بود(7).

   از آن جا که در فرآیند رشد و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جوامع، نیروی انسانی نقش اساسی و تعیین کننده ای دارد، امروزه صاحب نظران براین باورند که یکی از دلایل مهم توسعه ی کشور های پیشرفته توجه و اهتمام دولتهای آن ها در تربیت نیرو های انسانی خلاق ومؤثر می باشد. دانشجویان، نیروی انسانی برگزیده از نظر استعداد، خلاقیت و پشتکار ومنابع معنوی هر جامعه وسازندگان فردای کشور خویش هستند.از این رو انتظار می رود این گروه در سایه سرمایه گذاری های کلانی که ازآموزش و پرورش تا دانشگاه صرف آنان می شود، بتوانند افرادی توانا، مفید و مؤثر برای کشور باشند. اما واقعیت انکار ناپذیر این است که این سرمایه گذاری ها بدون توجه به بهداشت روانی جامعه به ویژه دانشجویان نمی توانند تأمین کننده آن انتظارات باشند. توجه به این نکته از این نظر اهمیت دارد که ورود به دانشگاه تغییر عمده ای در زندگی اجتماعی، خانوادگی و فردی به وجود می آورد و مقطعی بسیار حساس بشمار می رود. در این دوره فرد با تغیییرات زیادی در روابط اجتماعی و انسانی روبرو می شود. در کنار این تغییرات باید به انتظارات ونقش های جدیدی اشاره نمود که همزمان با ورود به دانشگاه شکل می گیرد. قرار گرفتن در چنین شرایطی غالباّ با فشار ونگرانی توام بوده، عملکرد و بازدهی افراد را تحت تأثیر قرار می دهد. لذا توجه به سلامت روانی این قشر از اهمیت ویژه ای در یادگیری و افزایش آگاهی علمی آنان برخوردار است (8و9).

   مروری بر پژوهش های انجام شده نشان می دهد که شیوع و شدت مشکلات روانی در دانشجویان نسبت به جمعیت غیر دانشجو افزایش پیدا کرده است. بررسی های اخیر حاکی از آن است 46% دانشجویان مرد و 64% دانشجویان زن از اضطراب و 12% از دانشجویان مرد و 15% از دانشجویان زن از افسردگی رنج می برند. مشاورین دانشگاه افزایش مراجعه دانشجویان از سال 1995 تا 2000 را از 4/2 در 100000 به 7/9 در 100000 گزارش کرده اند(10).

    Ashton Kamali در پژوهش های خود به این نتیجه رسید که دانشجویان سال دوم از سطح بالایی از اضطراب وافسردگی و سوء مصرف مواد رنج می برند(11).

   از آنجا که دانشجویان از حساس ترین اقشار جامعه هستند و نظر به اهمیت سلامت روانی این گروه مطالعه ای با هدف تعیین وضعیت سلامت روانی دانشجویان در سال تحصیلی 90-1389 و مقایسه سطح سلامت روانی آنان در رشته ها و مقاطع تحصیلی مختلف در دانشگاه علوم پزشکی قم صورت گرفت تا ضمن شناسایی گروه های آسیب پذیر با استفاده از نتایج حاصله بتوان ضمن تشویق مسئولین به ارائه خدمات بهداشت روان همچون مشاوره، روان درمانی و درمان دارویی موجبات ارتقاء سطح بهداشت روان دانشجویان را فراهم نموده و از عوارض و پیامدهای افت تحصیلی و هدر رفتن نیرو توانایی قشر جوان و فعال جامعه که موجب آسیب اقتصادی کشور می گردد پیشگیری به عمل آید.

   در این مطالعه ابتدا علی رغم مشکلات دسترسی به تمامی دانشجویان بدلیل پراکندگی دانشکده ها و بیمارستان های آموزشی درمانی در سطح شهر از پرسشنامه سلامت روانی 28 سؤالی (GHQ28) در بین کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم(790 دانشجو)استفاد شد سپس از بین افراد داوطلب از 50 دانشجو که با آزمون GHQ28 مستعد اخلالات روانی گزارش شده اند و به همان تعداد افراد سالم خواسته شد که در مرحله دوم به سؤالات پرسشنامه دیگری به نام Scl90 پاسخ دهند. همچنین در این مطالعه ارتباط بین جنسیت، مقطع تحصیلی، رشته تحصیلی، وضعیت تأهل، بومی و غیر بومی بودن و بعد مسافت از محل سکونت دائم با میزان سلامت افراد سنجیده شد.

Introduction:

Investigating mental health conditions in young students is important entrance of university results in changing individuals’ public life and sensitive .In the study, students’ mental health condition (2011- 2012) in Qom medical university has been investigated

Material and methods

Methods:

In the cross-sectional study, 790 students of Qom medical university were statistically chosen after 102 failer of questionnaire 688 case were evaluated. After completing questionnaire, (health-condition questionnaire GHQ 28 and making – researcher questionnaire including demographic information), data was analyzed.

For comparing results of GHQ 28 test and with SCL-90 test, 100 subjects who were randomly selected. So, 50 samples have disorder in test GHQ ( score ≥ 23)  and 50 samples without disorder ( score ≤ 23)

Results :

The results show 37.8 percent of students were doubt to mental health, the factors including sexuality, married situation, native or no-native, distance of education from life , educational field, educational term, gradual degree have impact on students’ health .there is a meaningful relation between educational field and educational term with mental health . in some test scale GHQ , there is an meaningful statistical relation between educational field , gradual degree with social function disorder and depression as well as between terms and depression and body signal.

In nine-folds scale, test  SCL-90 has the most abundance, although results of GHQ and SCL haven’t been similar. According to results, they are similar.

Discussion and conclusion:

The results show increasing difficulties and degrees of doubts to mental disorder in student in contrast to the last study; officers must pay attention to resolving mental health. According to spreading Paranoid among students, the scale will be compared between students and other society classes. The process is supposed to need following because of disorders between social workers and students.

Keywords: mental health test GHQ 28 , SCL 90 test, mental health.native student