پایان نامه تاثیر ورزش های بومی و محلی بر توسعه گردشگری شهرستان چابهار

پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

رشته تحصیلی: تربیت بدنی و علوم ورزشی

گرایش: مدیریت ورزش

چکیده:

 یکی از راهبردهایی­­­­ ­­­­­که اخیراً در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرارگرفته، مدیریت و برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری در مناطق دارای پتانسیل­های لازم برای گسترش این صنعت است. گردشگری ورزشی شاخه­ای از گردشگری است که از دو بخش گردشگری به عنوان بزرگ‌ترین صنعت خدماتی جهان و ورزش به عنوان یکی از صنایع بزرگ و بااهمیت در دنیای کنونی شکل‌گرفته و افراد بسیاری در سرتاسر جهان در آن اشتغال دارند. بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور دارای پتانسیل­های طبیعی، جاذبه­های گردشگری، فرهنگی و تاریخی بسیاری بوده و با داشتن آب و هوای چهار فصل به عنوان یکی از مناطق مطلوب گردشگری ورزشی محسوب می‌شود. لذا هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر ورزش­های بومی و محلی بر توسعه گردشگری در این شهرستان است. در این راستا، تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری متشکل از 320 نفر از مدیران و کارشناسان ورزشی شهرستان چابهارند. پرسشنامه­ای طراحی شد و در اختیار افراد نمونه قرار گرفت. نتایج به دست آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد که با گسترش ورزش ­های بومی محلی، برگزاری مسابقات ورزشی، برگزاری جشنواره ­های بومی و محلی، توسعه زیرساخت­های ورزشی، توسعه زیرساخت­های مکانی و برگزاری همایش­های علمی بر توسعه گردشگری در منطقه چابهار تأثیرگذار هستند

1 مقدمه

پدیده نوین گردشگری که بر خاسته از افزایش اوقات فراغت است «به تدریج در تمامی جوامع جهان رسوخ کرده و از جنبه­های گوناگون» آثار بسیار مثبت به بار آورده است. امروزه بهترین بخش از اوقات فراغت افراد در جامعه­های گوناگون به گردشگری اختصاص یافته است. از این رو در جنبه­های گوناگون زندگی بشریت معاصر تأثیر فراوان می‌گذارد. گردشگری اقتصاد جهانی را کاملا تحت تاثیر قرار داده است و منبعی مهم برای شکوفایی اقتصاد کشورهای در حال توسعه و برقرارکننده توازن مالی در اقتصاد بین‌الملل کشورهای فقیر و غنی است و زندگی اجتماعی را با ایجاد مشاغل گوناگون و ارتقای سطح درآمد طبقات وسیعی از مردم را تغییر می‌دهد. از این رو، صنعت گردشگری یکی از بزرگ‌ترین صنایع در دنیا است (یعقوب زاده، 1388 ). تأثیر گردشگری بر سیاست/ فرهنگ/آداب و رسوم و خلاصه همه جنبه­ها و مظاهر فرهنگی و معنوی گردشگران و مردم مناطق مورد بازدید بسیار قابل توجه است (کچبیان، 1390).

اصولاً توسعه اقتصادی در هر کشوری نیازمند سرمایه‌گذاری در بخش­ها و فعالیت­های مختلف اقتصادی آن کشور است و بدون سرمایه‌گذاری در طرح­های زیربنایی و روبنایی، نمی­توان انتظار گسترش اشتغال، تولید و رفاه اقتصادی را داشت (شاکری و همکاران،1385). گردشگری امروز یکی از اقتصادی‌ترین فعالیت­ها در چرخه ملی کشورها، به خصوص از جهت اشتغال و ارزآوری و رونق مناطق مختلف تلقی می‌شود که علاوه بر آن دارای مزایای ارتباطی، سیاسی، فرهنگی تأثیرات بین­الملل خاصی است. به همین دلیل اغلب کشورهای جهان که دارای میراث فرهنگی غنی و نیز مناطق طبیعی هستند و از این فعالیت به منزله ابزاری راهبردی در توسعه اقتصادی استفاده می‌کنند (اسدی و همکاران، 1389).

کشور ما ایران دارای فرهنگی بسیار متنوع و تاریخ کهنی است و یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان از حیث آثار باستانی در بیش‌ترین دوره­های تاریخی تمدن و فرهنگ بشر و حتی ما قبل تاریخ است. می‌توان با برقراری رابطه بین فرهنگ و گردشگری این گنجینه را به منبع خوبی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرد زیرا فرهنگ دیرینه کشورمان از مؤلفه‌ها و عناصر متعددی تشکیل‌شده که از جمله آن‌ها می­توان به زبان پارسی، آداب و رسوم و اعیاد ملی، ادبیات و شخصیت­های اسطوره­ای، معماری ایرانی، تنوع قومی و دین اسلام و ادیان و مذاهب  مختلف اشاره کرد. این تنوع و گوناگونی که در فرهنگ و تمدن کهن ایرانی دیده می‌شود را می­توان برای کشورمان به لحاظ گردشگری، با برنامه­ریزی و مدیریت صحیح تبدیل به یک سرمایه ارزشمند و جاذبه کرد زیرا از نظر فرهنگی ایران از ظرفیت­های گردشگری بالایی برخوردار است (شمس، امینی، 1388).

با وجود این که کشور ما ایران دارای فرهنگی بسیار متنوع و تاریخ کهنی است و یکی از با قابلیت­ترین کشورهای جهان از حیث صنعت گردشگری است. این موضوع قابل انکار نیست که هم اکنون هیچ‌گونه بسترسازی برای صنعت گردشگری در ایران وجود ندارد. امروز صاحب‌نظران عرصه گردشگری بر این باورند که گردشگران بیش از آنکه به تنوع جاذبه­های تاریخی توجه داشته باشند به مسائل رفاهی و امکانات و تسهیلات موجود در آن کشور می­نگرند. امروزه در کشور­های پیشرو در صنعت گردشگری در کنار هر جاذبه گردشگری طبیعی ده­ها جاذبه غیرطبیعی اعم از تفریحگاه‌های مختلف بازی­ها و ورزش­های محلی و بومی مختلف،شهربازی و غیره ایجاد شده است؛ اما در ایران به وضوح دیده می‌شود که برنامه­ریزی مدون و متقنی برای هدایت جهانگردان وجود ندارد؛ و می­توان اظهار داشت که مشکل اساسی صنعت گردشگری در ایران نبود بسترسازی‌های لازم در این عرصه است. اگرچه ایران مهد جاذبه­های تاریخی، فرهنگی و طبیعی است اما این جاذبه­ها به جاذبه­های گردشگری تبدیل نشده­اند (­کچبیان، 139­).

براساس آخرین گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، ایران سال 2011 میلادی 30 هزار میلیارد ریال درآمد از گردشگران خارجی به دست آورده و در همین زمان، گردشگران ایرانی 274 هزار و 311 میلیارد ریال در ایران خرج کرده‌اند (جام جم،1391). بر اساس گزارش مرکز آمار در سال 1390، مقصد اصلی سفرهای داخلی به استان اصفهان در بهار و تابستان سال 1390 تعداد 2647019 نفر بوده است؛ و برابر همین گزارش تعداد سفر و نفر شب اقامت سفرهای انجام‌شده در دو فصل بهار و تابستان به این استان، 7581975 نفر شب اقامت است (مرکز آمار،1390).

یکی از راه‌حل‌های ارائه‌شده برای هموار کردن این مسئله می‌تواند گردشگری ورزشی باشد که از تلفیق بخش­هایی از دو صنعت ورزش و گردشگری شکل گرفته است. گردشگری ورزشی در چند دهه اخیر رشد فراوانی داشته است. امروزه صنعت گردشگری پس از صنایع نفت، مواد شیمیایی و خودروسازی در زمره ۴ صنعت برتر درآمدزای دنیا قرار گرفته است و با توجه به سیر صعودی توسعه ارتباطات جهانی، این صنعت از زمینه مساعدی برای پیشرفت هر چه بیشتر برخوردار است (چوپانکاره، 1390). یکی از انواع گردشگری که بسیار مورد علاقه و استفاده مردم دنیا واقع‌شده و طی سال‌های اخیر بین شاخه‌های مختلف گردشگری از بیش‌ترین رشد برخوردار بوده است، توریسم ورزشی است. در یک تعریف کلی مشارکت در حرکت‌های مختلف ورزشی فعال و غیرفعال و سازماندهی عوامل اقتصادی تجاری از کشور مبدا به کشور مقصد و سفرهای پیش آمده در این میان را توریسم ورزشی می‌نامند (جعفری، 1392). همچنین توریست ورزشی به شخصی گفته می‌شود که توسط یک تور ورزشی به عنوان تماشاچی از رشته ورزشی دلخواه خود در مسابقاتی نظیر بازی‌های آسیایی، جهانی و بازی‌های المپیک بازدید می‌کند یا این‌که تمایل دارد در رویدادهای ورزشی مشارکت داشته باشد (پور پلکونی، 1392).

برگزاری انواع مسابقات جهانی، ملی و منطقه‌ای همواره می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای حضور و شرکت مردم در محل برگزاری مسابقات باشد. المپیک و جام جهانی فوتبال نمونه‌هایی از این رخداد‌های عظیم ورزشی هستند که باعث ورود سیل عظیم گردشگران و عاشقان ورزش به کشور محل برگزاری مسابقات می‌شوند. جاذبه‌هایی که می‌توان در جهانگردی ورزشی به آن اشاره کرد عبارت‌اند از: اماکن ورزشی مانند استادیوم‌ها و میدان‌های مسابقه و موزه‌های ورزشی، پارک‌های ورزشی مانند پارک‌های آبی، اسکی روی آب و همچنین خرید از فروشگاه‌ها و مغازه‌های ورزشی (پور پلکونی، 1392).

با توجه به نقش بسیار پررنگ و اثرگذار مقوله ورزش در تمامی ابعاد جامعه، در اقصى نقاط دنیا از آن به شکل‌های مختلف به عنوان ابزاری سودمند استفاده می­کنند؛ از جمله به نقش و ماهیت درآمدزا بودن آن می­توان اشاره کرد. بدیهی است با کمترین کنکاش و بررسى پیرامون نقش و پتانسیل ورزش در کشورهای پیشرفته می­توان به منابع سرشار درآمدهای ناشی از انواع فعالیت­های مرتبط این حوزه دست یافت. یکى از متداول­ترین راه‌های کسب درآمد و پوشش دهى هزینه­ها توسط باشگاه­هاى ورزشى، کسب حامى و پشتیبان‌های مالى است. باشگاه­ها با جذب حامى مالى، موقعیت­هاى تبلیغاتى ­به وجود آمده توسط خود را به شرکت­ها و تاجران بزرگ ارائه می‌دهند تا در مقابل منبعى براى پوشش هزینه­هاى خود فراهم سازند. (نیک‌خو، 1392).

امروزه تلاش مسئولان و برنامه‌ریزان ورزشی برای تخصصی کردن رشته‌ها و بومی‌سازی آن‌هاست، به نحوی که برخی کشور‌ها با توجه به استعداد‌ها و پتانسیل‌های موجود در کشور خود اقدام به ایجاد مراکز ورزشی با محوریت یک یا چند رشته ورزشی خاص می‌کنند، مثل کشور کره که اقدام به برگزاری مسابقات ویژه در ورزش‌های رزمی خصوصاً تکواندو کرده و از این راه هر ساله در­آمد سرشاری را نصیب کشور خود می‌کند یا کشور‌هایی که به لحاظ شرایط اقلیمی مناسب ورزش‌های زمستانی نظیر اسکی، هاکی و نظایر آن‌ها هستند با ایجاد تأسیسات زیربنایی جهت راه‌اندازی فعالیت‌های جهانگردی ورزشی توانسته‌اند، قسمت عمده‌ای از درآمد سرانه ملی خود را از این طریق تامین کنند؛ نظیر سوئیس و اتریش. واقعیت این است که گردشگری ورزشی تنها به خاطر رویدادهای ورزشی صورت نمی‌گیرد، بلکه محور‌های مهمی در توسعه پایدار گردشگری مطرح است که باید مورد توجه قرار گیرد. مختصات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی ویژگی‌های طبیعی یک کشور می­تواند در توسعه یا عدم توسعه گردشگری یک منطقه موثر باشد (­ پور پلکونی، 1392).

در نهایت قابل‌ذکر است که صنعت گردشگری به عنوان یکی از راه­های جدید و موثر تولید ثروت در اکثر کشورهای رو به توسعه و پیشرفته به شمار می­آید و از این طریق این کشورها می­توانند درآمدهای هنگفتی را کسب کنند. گردشگری انواع مختلفی دارد که با سلایق و علایق افراد دسته­بندی می‌شود.­یکی از انواع آن‌ها را می­توان گردشگری ورزشی نامید که عبارت است از سفری نشاط‌آور که افراد را باانگیزه شرکت در فعالیت­های فیزیکی و یا لذت از جاذبه­های ورزشی، تشویق به سفر و دوری موقت از محل سکونت خود می­کند (جردن، 2005). گردشگری شامل فعالیت­های افراد از جمله مسافرت به مکان­هایی خارج از محیط معمول زندگی­شان و ماندن در آنجا برای کمتر از یک سال به منظور تفریح، تجارت و هدف­های دیگر می­شود(WTTC ,2002) [1]گردشگری ورزشی سه رفتار عمده را در بر می­گیرد: شرکت کردن (گردشگری ورزشی فعال)، تماشا کردن (گردشگری ورزشی رویداد یا غیرفعال) و بازدید کردن از جذابیت‌های مشهور مربوط به ورزش مثل بازدید از شخصیت‌های ورزشی، موزه‌های ورزشی، ورزشگاه‌های مهم و غیره (گردشگری خاطرات ورزشی) (اسدی و همکاران، 1389 به نقل از  گیبسون، 2005). با توجه به مطالب گفته‌شده قابل‌ذکر است که گردشگری ورزشی را می­توان یکی از پرکاربرد­ترین انواع گردشگری که در افزایش تعداد گردشگران و رونق بخشیدن به این صنعت موثر است، نامید.

1-2 بیان مسئله

جهانگردی از مهم‌ترین فعالیت­های انسان معاصر است که همراه با به وجود آوردن تغییراتی شگرف در سیمای زمین، تحولاتی بنیادی در شرایط اقتصادی، فرهنگی و آداب و رسوم به وجود آورده است (صیدایی، هدایتی مقدم، 1389 ). سازمان ملل، بر اساس پیشنهاد اجلاس بین‌المللی ترانسپورت و گردشگری آن سازمان در رم، تعریف گردشگری را تصویب کرده است: «گردشگر کسی است که به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، تجارت، ورزش یا زیارت، به جایی غیر از مکانی که در آن اقامت دارد سفر می کند، مشروط براین که حداقل مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از شش­ماه بیشتر نباشد» (صیدایی، هدایتی مقدم، 1389 به نقل از مرادی،1374) به عبارت دیگر، گردشگری عبارت است از گذران اختیاری مدتی از اوقات فراغت خود در مکانی غیر از محل سکونت دائمی به قصد بهره‌برداری از لذت‌های گردشگری (صدر موسوی، 1386):

با توجه به این موضوع که صنعت گردشگری یکی از بزرگ‌ترین صنایع در دنیا است (یعقوب زاده، 1388 )، از دو جهت دارای اهمیت است: اولاً موجب آشنایی مردم با دیگر فرهنگ‌ها، نژادها، اقوام، سرزمین‌ها، گویش‌ها و ... می‌شود و ثانیاً از نظر اقتصادی یکی از منابع مهم درآمد و ارز و نیز ایجاد اشتغال محسوب می‌شود که امروزه جنبه اقتصادی آن بیشتر مورد توجه قرار گرفت است (صیدایی، هدایتی مقدم، 1389). جنبه اقتصادی صنعت گردشگری (توریسم) یکی از بزرگ‌ترین صنایع در دنیا است. یکی از زیرمجموعه‌های این صنعت، گردشگری ورزشی است که از تلفیق بخش‌هایی از دو صنعت ورزش و گردشگری شکل گرفته است (جعفری، 1392). صنعت ورزش به مجموعه فعالیت‌های مرتبط با تولید، مبادله و بازاریابی کالاها و خدمات ورزشی گفته می‌شود که در ارتقای ارزش افزوده نقش دارد (جلیلی کامجو، 1392 ). تجارت ورزش و گردشگری صنعتی ترکیبی است و آن قدر سودآوری دارد که تمام کشورها، مناطق، دفاتر مسافرتی، سازمان‌های متولی ورزش و خود رشته‌های ورزشی نیز از آن سود می‌برند؛ به طوری که بابت هر روز برگزاری رقابت‌ها گاهی حدود 400 میلیون دلار سود عاید کشور میزبان می‌شود (قیامی راد و همکاران،1387 ).

[1]. World Travel Tourism Council

Abstract

 One of the strategies that have recently been considered in most countries is management and planning for tourism development in areas with potential for expansion of this industry. Sport tourism is a branch of tourism which is formed in two sections, tourism sector as the world's largest service industry and sport as one of the large and important industry in the world and many people are employed there around the world.  Chabahar port is the only ocean port in our country that has the natural potential, tourism, historical and cultural attractions and with climate for four seasons is as one of the desirable sports tourism areas. So the aim of this study was to evaluate the effect of local and indigenous exercise on the development of tourism in the town. Therefore, the present study was cross-sectional one, population are selected 320 executives and sports experts in this town. The questionnaire was designed and was given to participants. The obtained results were analyzed using SPSS software.  According to obtained results, it was revealed that factors of developing indigenous sports, holding sport matches, holding local festivals, development of sport infrastructures, development of place infrastructure and holding scientific conferences affects on tourism development in Chabahar.