فهرست:
مقدمه.................................................................................................................................. 1
اهمیت پژوهش...................................................................................................................... 1
فرضیههای پژوهش................................................................................................................. 1
اهداف پژوهش....................................................................................................................... 1
پیشینهی پژوهش................................................................................................................... 2
دلایل انتخاب دو شاعر............................................................................................................ 2
سؤالات پژوهش..................................................................................................................... 3
روش پژوهش................................................................................................................................................................ 3
فصل اول: ادبیات تطبیقی
ادبیات تطبیقی.............................................................................................................................................................. 6
تعریف ادبیات تطبیقی................................................................................................................................................ 6
پیشینهی پژوهشهای تطبیقی................................................................................................................................ 7
اهمیت ادبیات تطبیقی............................................................................................................................................... 8
ادبیات تطبیقی و جهان عرب ................................................................................................................................ 10
پژوهش های تطبیقی در زبان عربی..................................................................................................................... 11
ادبیات تطبیقی در ایران .......................................................................................................................................... 11
نتیجه............................................................................................................................................................................. 13
فصل دوم: حکمت
حکمت........................................................................................................................................................................... 15
حکمت در لغت........................................................................................................................................................... 15
حکمت در یونان قدیم............................................................................................................................................... 15
حکمت در قرآن.......................................................................................................................................................... 15
حکمت نظری و حکمت عملی............................................................................................................................... 16
حکمت در ادبیات عربی............................................................................................................................................ 17
حکمت در ادبیات فارسی......................................................................................................................................... 18
نتیجه............................................................................................................................................................................. 19
فصل سوم: شرححال متنبی و مولانا
سرگذشت متنبی........................................................................................................................................................ 21
دورهی آغازین زندگی متنبی.................................................................................................................................. 21
دورهی دوم زندگی متنبی........................................................................................................................................ 23
دورهی سوم زندگی متنبی...................................................................................................................................... 23
دورهی چهارم زندگی متنبی................................................................................................................................... 24
شأن و منزلت متنبی................................................................................................................................................. 24
ارزش ادبی شعر متنبی............................................................................................................................................ 27
حکمت والای متنبی................................................................................................................................................. 28
تأثیرگذاری متنبی در ادبیات فارسی.................................................................................................................... 29
سرگذشت مولانا.......................................................................................................................................................... 31
دیدار با شمس............................................................................................................................................................. 31
مرگ مولانا.................................................................................................................................................................... 32
آثار مولانا....................................................................................................................................................................... 32
شروح مثنوی مولانا.................................................................................................................................................... 33
منزلت ادبی مولانا....................................................................................................................................................... 34
حکمت-عقل و مولانا................................................................................................................................................. 35
نتیجه............................................................................................................................................................................. 37
فصل چهارم: تأثیرپذیری مولانا از متنبی
انس و اهتمام مولانا به اشعار متنبی.................................................................................................................... 39
ردپای متنبی در آثار مولانا...................................................................................................................................... 40
اول.................................................................................................................................................................................. 40 ...........................................................................................................................................................................................
دوم................................................................................................................................................................................. 41
سوم................................................................................................................................................................................ 41
چهارم............................................................................................................................................................................. 42
پنجم.............................................................................................................................................................................. 42
ششم.............................................................................................................................................................................. 43
هفتم.............................................................................................................................................................................. 43
هشتم............................................................................................................................................................................. 44
نهم.................................................................................................................................................................................. 44
دهم................................................................................................................................................................................ 45
یازدهم........................................................................................................................................................................... 45
دوازدهم......................................................................................................................................................................... 46
سیزدهم......................................................................................................................................................................... 46
چهاردهم....................................................................................................................................................................... 46
پانزدهم.......................................................................................................................................................................... 47
شانزدهم........................................................................................................................................................................ 47
نتیجه............................................................................................................................................................................. 49
فصل پنجم: بررسی تطبیقی مفاهیم حکمتآمیز متنبی و مولانا
مفاهیم حکمت آمیز ................................................................................................................................................. 51
ضربالمثل با مضمون مشترک در اشعار متنبی و مولانا................................................................................ 51
شعر متنبی و مفاهیم حکمتآمیز......................................................................................................................... 52
شعر مولانا و مفاهیم حکمتآمیز........................................................................................................................... 52
1-زندگی و دنیا از جهانبینی متنبی................................................................................................................... 53
1- زندگی و دنیا از جهانبینی مولانا.................................................................................................................. 59
2-اصل و نسب از جهانبینی متنبی..................................................................................................................... 61
2-اصل و نسب از جهانبینی متنبی..................................................................................................................... 62
3-فضیلت علم و دانش از جهانبینی متنبی...................................................................................................... 62
3-فضیلت علم و دانش از جهانبینی مولانا......................................................................................................... 63
4-عقل و خرد از جهانبینی متنبی....................................................................................................................... 63
4-عقل و خرد از جهانبینی مولانا......................................................................................................................... 65
5-جهل و نادانی از جهان بینی متنبی................................................................................................................. 66
5-جهل و نادانی از جهان بینی مولانا................................................................................................................... 67
6-رنج و تلاش برای رسیدن به گنج و آرمانهای بلندمرتبه از جهانبینی متنبی.................................. 68
6-رنج و تلاش برای رسیدن به گنج و آرمانهای بلندمرتبه از جهانبینی مولانا..................................... 69
7-صبر و بردباری از جهانبینی متنبی................................................................................................................. 69
7-صبر و بردباری از جهانبینی مولانا................................................................................................................... 70
8-خیر و رحمت از درون سختیها از جهانبینی متنبی............................................................................... 72
8-خیر و رحمت از درون سختیها از جهانبینی مولانا.................................................................................. 72
9-احسان ونیکی از جهانبینی متنبی.................................................................................................................. 72
9-احسان ونیکی از جهانبینی مولانا.................................................................................................................... 74
10-بخشش و لطف بیچشمداشت از جهانبینی متنبی................................................................................ 75
10-بخشش و لطف بیچشمداشت از جهانبینی مولانا.................................................................................. 75
11-مشورت از جهانبینی متنبی.......................................................................................................................... 75
11-مشورت از جهانبینی مولانا............................................................................................................................. 76
12-لبخند آغازگر دشمنی از جهانبینی متنبی................................................................................................ 76
12-لبخند آغازگر دشمنی از جهانبینی مولانا.................................................................................................. 76
13-عدل و انصاف از جهانبینی متنبی............................................................................................................... 77
13-عدل و انصاف از جهانبینی مولانا.................................................................................................................. 77
14-اعتدال و میانهروی ازجهانبینی متنبی....................................................................................................... 78
14-اعتدال و میانهروی ازجهانبینی مولانا.......................................................................................................... 78
15-انجام کار به بهترین شکل از جهانبینی متنبی........................................................................................ 79
15- انجام کار به بهترین شکل از جهانبینی مولانا......................................................................................... 79
16-توبه و پشیمانی از اشتباهات از جهانبینی متنبی.................................................................................... 79
16-توبه و پشیمانی از اشتباهات از جهانبینی مولانا...................................................................................... 80
17- نیروی جاذبه وگرایش به همجنس خود از جهانبینی متنبی............................................................ 81
17- نیروی جاذبه وگرایش به همجنس خود از جهانبینی مولانا ............................................... 81
18-مشخص شدن هرچیزی بهوسیله ضد و مخالف آن از جهان بینی متنبی......................................... 82
18-مشخص شدن هرچیزی بهوسیله ضد و مخالف آن از جهان بینی مولانا........................................... 82
19- برتری فرع بر اصل از جهانبینی متنبی.................................................................................................... 83
19- برتری فرع بر اصل از جهانبینی مولانا....................................................................................................... 83
20-سرشت و باطن بینی از جهان بینی متنبی................................................................................................ 84
20-سرشت و باطن بینی از جهان بینی مولانا.................................................................................................. 85
21-آکل و مأکول از جهانبینی متنبی................................................................................................................ 85
21-آکل و مأکول از جهانبینی مولانا................................................................................................................... 86
22-خوی انسان کریم و فرومایه ازجهانبینی متنبی....................................................................................... 87
22-خوی انسان کریم و فرومایه ازجهانبینی مولانا......................................................................................... 87
23-ارزش و ضدّ ارزش بودن سخن از جهانبینی متنبی............................................................................... 88
23-ارزش و ضدّ ارزش بودن سخن از جهانبینی مولانا............................................................................... 88
24-یاد و خاطره نیک از جهان بینی متنبی....................................................................................................... 89
24-یاد و خاطره نیک از جهان بینی مولانا......................................................................................................... 90
25-عشق از جهان بینی متنبی............................................................................................................................. 90
25-عشق از جهان بینی مولانا............................................................................................................................... 90
26-مرگ از جهانبینی متنبی................................................................................................................................ 91
26-مرگ از جهانبینی مولانا.................................................................................................................................. 92
نتیجه............................................................................................................................................................................. 94
ملخص الرساله............................................................................................................................................................. 97
فهرست منابع............................................................................................................................................................. 105
چکیده انگلیسی......................................................................................................................................................... 113
منبع:
- قرآن
2- نهجالبلاغه
3- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1385)، پرتو خرد، تهران، انتشارات مهر نیوشا، چاپ اول.
4- ابنجنّی، ابوالفتح عثمان، (2004)، شرح دیوان المتنبی المسمّی بالفسر، تحقیق و تقدیم رضا رجب، دمشق، دارالینابیع، خمسه المجلدات، الطبعه الأولی.
5- ابنخلکان، ابوالعباس شمسالدین أحمدبن محمد، (1984)، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، تحقیق و تعلیق محمد یحیی الدین عبدالحمید، القاهره ، مکتبه النهضه المصریه ، ثمانیه المجلدات، الطبعه الأولی.
6- ابن رشیق القیروانی، ابو علی الحسن، (2001)، العمده فی محاسن الشعر و آدابه و نقده ، بیروت، دار و مکتبه الهلال، ج1و2، الطبعه الاولی.
7- استعلامی، محمد، (1362)، متن و تعلیقات«مثنوی جلال الدین محمد بلخی»، تهران، انتشارات زوار، ج3.
8- اسکندرفر، نگار، (1382)، سمینار جهانی ادبیات داستانی و گفت و گوی فرهنگها، تهران،انتشارات فرخنگار-کارنامه، چاپ اول.
9- اسلامی ندوشن، محمد علی، ( 1383)، از رودکی تا بهار، تهران، انتشارات نغمهی زندگی، چاپ اول.
10- افلاطون، (1349)، مجموعه آثار افلاطون(رساله ضیافت)، ترجمهی محمد حسن لطفی و رضا کاویانی، انتشارات ابنسینا.
11- افلاکی، احمدبن اخی ناطور، (1961)، مناقبالعارفین، آنکارا، انجمن تاریخ ترک، ج1و2.
12- بحرالعلوم، محمدبن محمد، (1384)، شرح مثنوی، انتشارات اقبال، چاپ اول.
13- البدیعی، یوسف، (لاتا)، الصبح المنبی عن حیثیه المتنبی، دمشق، مکتبه عرفه ، لا طبعه .
14- براون، ادوارد، (1335)، تاریخ ادبی ایران، ترجمه و تعلیق علی پاشا صالح، ج2، چاپ دوم.
15- البرقوقی، عبدالرحمن، (2007)، شرح دیوان المتنبی، تحقیق عمرفاروق الطباع و تعلیقه ، بیروت، دارالأرقم، مجلدان، الطبعه الثانیه .
16- البستانی، بطرس، (1986)، ادباء العرب فی العصر العباسی، بیروت، دارالکتاب العربی، الطبعه السادسه .
17- البغدادی، عبد القادر بن عمر، (لاتا)، خزانه الأدب و لبّ لباب لسان العرب، بیروت، دارالصادر، أربعه مجلدات، الطبعه الأولی.
18- بلاشیر، ربجیس، (1975)، ابو الطیب المتنبی، ترجمهی ابراهیم گیلانی، دمشق، منشورات وزاره الثقافه، لا طبعه .
19- بلخی، بهاءالدین بن مولانا، (بیتا)، با مقدمه و تصحیح جلالالدین همایی، انتشارات اقبال.
20- ترابی، سید محمد (1382)، نگاهی به تاریخ و ادبیات ایران، تهران، انتشارات ققنوس، چاپ اول.
21- الثعالبی، ابو منصور، (1983)، یتیمه الدهر فی محاسن اهل العصر، شرح و تحقیق مفید محمد قیمه ، بیروت، دار الکتب العلمّیه ، أربعه المجلدات، الطبعه الأولی.
22- الجرجانی، علیبن عبدالعزیز، (1951)، الوساطه بین المتنبی و خصومه ، تحقیق و شرح محمد ابوالفضل ابراهیم و علی محمد البجاری،القاهره ، دارالإحیاء الکتب العربیه ، الطبعه الثالثه .
23- جعفری، محمد تقی، (1363)، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال الدین محمد بلخی، انتشارات اسلامی، ج9، چاپ دهم.
24- ----------------، (1366)، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال الدین محمد بلخی، انتشارات اسلامی، ج8، چاپ یازدهم.
25- الحاوی، ایلیا، (1990)، المتنبی و سیرته و نفسیه و فنه من خلال شعره، بیروت، دارالثقافه ، الطبعه الأولی.
26- الحداد، نجیب، (1992)، الأدب المقارن بدایه المقارن فی الدراسات العربیه الحدیثه ، القاهره ، ج10.
27- حسن، عباس، (1964)، المتنبی و شوقی: دراسه نقد و موازنه، القاهره ، دارالمعارف، الطبعه الأولی.
28- حسین، طه، (1991)، من تاریخ الأدب العربی، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ پنجم.
29- ---------، (1934)، مع المتنبی، القاهره ، لجنه التألیف و الترجمه .
30- حسینی، عبدالزهرا(1404)، مائه شاهد و شاهد من معانی کلام الإمام علی (ع) فی الشعر ابی الطیب المتنبی، تهران ، مؤسسه نهج البلاغه.
31- حقیقت، عبدالرفیع، (1368)، شاعران زبان پارسی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، چاپ اول.
32- حقیقت، عبدالرفیع، (1381)، شاعران بزرگ از رودکی تا بهار، تهران، انتشارات کومش.
34- خرمشاهی، بهاءالدین، (1376)، دایره المعارف تشیع، مؤسسه دایره المعارف تشیع، ج6.
35- الخطیب، حسام، (2003)، آفاق الأدب المقارن عربیاً و عالمیاً، دمشق، دارالفکر، الطبعه الثانیه .
36- خطیب بغدادی،(لاتا)، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العلمیه .
37- خلوصی، صفا، (1975)، دراسات فی الأدب المقارن و المذاهب الأدبیه ، البغداد، الرابطه .
38- الخواجا، زهدی صبری، (1982)، موازنه بین الحکمه فی شعرالمتنبی و الحکمه فی شعر ابی العلاء المعری، دار الاصانه ، الطبعه الاولی.
39- دامادی، سید محمد، (1379)، مضامین مشترک در ادب فارسی و عربی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
40- دودپوتا، محمدعمر، (1382)، تأثیر شعر عربی بر تکامل شعر فارسی، ترجمهی سیروس شمیسا، تهران، صدای معاصر.
41- الدسوقی، عمر، (1950)، فی الأدب الحدیثه ، الجزء الأول،دمشق، دارالفکر، الطبعه الثامنه .
42- دهخدا، علیاکبر، (1363)، امثال و حکم، تهران، امیرکبیر، چاپ ششم.
43- دیما، الکساندر، (1984)، مبادئ علم الأدب المقارن، ترجمهی محمدیونس عباس خلف، بغداد، دارالشؤن الثقافیه العامه .
44- الراغب الاصفهانی، حسین بن محمد، (1970)، المفردات فی الغریب القرآن، بعنایه محمد احمد خلف الله، القاهره ، المکتبه الانجلو المصریه ، الطبعه الأولی.
45---------------------------------، (1961)، محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء، بیروت، دارالمکتبه الحیاه
46- رشیدپور، مجید، (1376)، مبانی اخلاق اسلامی، تهران، انجمن اولیاء ومربیان جمهوری اسلامی ایران.
47- رشیدرضا، محمد، (لاتا)، المنار، دارالمعرفه ، ج1، الطبعه الثانیه .
48- رضاییهفتادری، غلام عباس و حسن زاده نیری، محمدحسن، (1383)، شرح گزیده دیوان متنبی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
49- زرینکوب، عبدالحسین، (1365)، ارزش میراث صوفیه، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم.
50- ------------------، (1376)، از کوچه رندان، تهران، انتشارات امیرکبیر.
51- زمانی، کریم، (1374)، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران، انتشارات اطلاعات، ج3، چاپ ششم.
52- ----------، (1384)، میناگر عشق، تهران، انتشارات نی، چاپ سوم.
53- زمخشری، محمودبن عمر، (1947)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، نشر ادب الحوزه .
54- الزهیری، محمود، (1368)، الأدب فی ظل بنی بویه، القاهره ، الطبعه الأولی.
55- ساجدی، ثهمورث، (1387)، از ادبیات تطبیقی تا نقد ادبی(مجموعه مقالات)، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.
56- سروش، عبدالکریم، (1379)، قمار عاشقانه شمس و مولانا، تهران، انتشارات صراط.
57- سلماسیزاده، جواد، (1386)، تفسیر مثنوی مولوی، انتشارات اقبال، چاپ سوم.
58- سلوم، داوود، (1984)، دراسات فی الأدب المقارن التطبیقی، منشورات وزاره الثقافه و الإعلام.
59– شاکر، محمود، (1987)، المتنبی، رساله فی الطریق إلی ثقافتنا، القاهره ، لا طبعه .
60- شاهری، سید علی، (1384)، شهبازان قلههای ادب پارسی، تهران، انتشارات گهبد، چاپ اول.
61- شفیعی کدکنی، محمد رضا، (1359)، شعر معاصر عرب، تهران، انتشارات توس، چاپ اول.
62- -------------------------، (1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران، سخن، چاپ اول، ویرایش دوم.
63- شمیسا، سیروس، (1372)، کلیات سبک شناسی، تهران، انتشارات فردوسی، چاپ ششم.
64- شهیدی، سید جعفر، (1380)، شرح مثنوی (دفتر ششم)، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ج4و6و8، چاپ دوم.
65- شیخو، الأب، (1986)، المجانی الحدیثه ، بیروت، دارالمشرق(المطبعه الکائولیکیه ).
66- شیمل، آنه ماری، (1367)، شکوه شمس، با مقدمهی سید جلالالدین آشتیانی، ترجمهی حسن لاهوتی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
67- صاحببنعباد، اسماعیلبنعباد، (1356)، امثال سائره از شعر متنبی، ترجمه و تفسیر و شرح لغات و اعراب: دکتر حریرچی، تهران، سحر.
68- صفا، ذبیح الله، (1368)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران، انتشارات فردوسی، ج2، چاپ نهم.
69- صفاری، کوکب، (1357)، افسانهها و داستانهای ایرانی در ادبیات انگلیسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
70- ضیف، شوقی، (لاتا)، عصرالدول و الامارات و الجزیره العربیه العراق و ایران، القاهره ، دارالمعارف، الطبعه الثانیه .
71- ضیف، شوقی، (لاتا)، الفن و مذاهبه فی شعر العربی، مصر، دارالمعارف، الطبعه العاشره .
72- طباطبائی، محمدحسین، ( 1364)، المیزان، تهران، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی، ج2، چاپ دوم.
73- الطبرسی، ابوعلی، (1352)، مجمعالبیان، دارالإحیاء التراث العربی، ج2، الطبعه الأولی.
74- العاکوب، عیسی، (1989)، تأثیرالحکم الفارسیه فی الادب العربی فی العصر العباسی الاول، دمشق، الطبعه الأولی.
75- العاملی، بهاء الدین، (لاتا)، الکشکول، بیروت، مکتبه الحیاه ، ج1، الطبعه الأولی.
76- عزام، عبدالوهاب، (1968)، ذکری ابی الطیب، القاهره ، دارالمعارف، الطبعه الثانی.
77- عطوی، فوزی، (1989)، المتنبی، شاعر السیف و القلم، بیروت، دار الفکر العربی،الطبعه الأولی.
78- العکبری، أبی البقاء، (1355)، شرح دیوان أبی الطیب المتنبی، بیروت، دارالمعرفه .
79- علوش، سعید، (1987)، مدارس الأدب المقارن، بیروت، المرکز الثقافی العربی.
80- غازی زاهد، زهیر، (1986)، ابو الطیب المتنبی و ظواهر التمرد فی شعره، بیروت، مکتبه النهضه العربیه ، الطبعه الأولی.
81- غنیمی هلال، محمد، (1373)، ادبیات تطبیقی، ترجمهی مرتضی آیت الله زادهی شیرازی، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.
82- الفاخوری، حنا، (1378)، تاریخ ادبیات زبان و ادبیات عربی، ترجمهی محمدآیتی، تهران، انتشارات توس، چاپ چهارم.
83- فاضلی، محمد، (1372)، التعریف بالمتنبی من خلال أشعاره، مشهد، انتشارات دانشگاه.
84- فرّان،محمد یوسف، (1990)، ابوالطیب المتنبی نشید الصحراء الخالد، بیروت، دار الکتب العلمیه ، الطبعه الأولی
85- فرشیدورد، خسرو، (1373)، دربارهی ادبیات و نقد ادبی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
86- فروخ، عمر، (1985)، تاریخ الأدب العربی، بیروت، دارالعلم، الطبعه الخامسه .
87- فروزانفر، بدیعالزمان، (1370)، احادیث معنوی، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم.
88- قاسم نژاد، علی، (1376)، ادب تطبیقی، تهران، دانشنامهی ادب فارسی، سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
89- القرطبی، ابوعبدالله محمدبن احمد، (1967)، الجامع لأحکام القرآن، تقدیم ابواسحق ابراهیم اطفیش، القاهره ، دارالکتب العربی، الجزء الثالث، الطبعه الثالثه .
90- کادن،جی-ای، (1380)، فرهنگ توصیفی ادبیات و نقد، ترجمهی کاظم فیروزمندی، تهران، انتشارات شادگان.
91- کاشانی، عزالدین محمود، (بیتا)، مصباح الهدایه، با مقدمه و تصحیح جلالالدین همایی، کتابخانه سنایی.
92- کرمانی، صابر، (1364)، سیمای شاعران(شرح حال نمونهی آثار شعرای نامی ایران)، انتشارات اقبال، چاپ دوم.
93- کفافی، محمدعبدالسلام، (1382)، ادبیات تطبیقی«پژوهشی در باب نظریهی ادبیات و شعر روایی»، ترجمهی سید حسین سیدی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول.
94- گولپینارلی، عبدالباقی، (1375)، مولانا جلالالدین: زندگانی، فلسفه، آثار و گزیدهای از آنها، ترجمه و توضیحات دکتر توفیق سبحانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ویرایش دوم، چاپ سوم.
95- گویارد، ام.اف، (1374)، ادبیات تطبیقی، ترجمهی علی اکبرخان محمدی، تهران، انتشارات پاژنگ، چاپ اول.
96- متنبی، احمدبن حسین، (1407)، الدیوان، شرح عبدالرحمن برقوقی، بیروت، دارالکتاب العربی، الطبعه الأولی.
97- محفوظ، حسین علی، (1377)، متنبی و سعدی و مأخذ مضامین سعدی در ادبیات عربی، تهران، انتشارات روزنه، چاپ دوم.
98- مصاحب، غلامحسین، (1354)، دایره المعارف فارسی، انتشارات فرانکلین، ج1، چاپ اول.
99-مصطفوی، حسن، (1360)، مصباح الشریعه ، انجمن حکمت و فلسفهی ایران.
100- مطهری، مرتضی، (1367)، آشنایی با علوم اسلامی، تهران، انتشارات صدرا، ج2، چاپ پنجم.
101- مقدسی، ابوالحسن امین، (1386)، ادبیات تطبیقی با تکیه بر مقارنهی ملک الشعراء محمدتقی بهار و امیرالشعراء احمدشوقی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
102- مکارمشیرازی، ناصر، (1362)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیه ، ج1.
103- منوچهریان، علیرضا، (1382)، ترجمه وتحلیل دیوان متنبی، همدان، انتشارات نورعلم،ج 1و2، چاپ اول.
104- مولوی، جلالالدین محمد بلخی، (1378)، مثنوی معنوی، به کوشش رینولدالین نیکلسون، تهران، نشر طلوع، چاپ ششم.
105-------------------------------------، فیه مافیه، ازگفتار مولانا جلالالدین محمد بلخی، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هفتم.
106---------------------------------، (1363)، کلیات شمس، با تصحیح و حواشی بدیعالزمان فروزانفر، تهران، انتشارات امیرکبیر، ج4و7، چاپ سوم.
107--------------------------------، (1365)، مجالس سبعه، با تصحیح و توضیحات دکتر توفیق سبحانی، تهران، انتشارات کیهان.
108--------------------------------، (1335)، مکتوبات مولانا جلالالدین رومی، با مقدمه و حواشی و تعلیقات یوسف جمشیدیپور و غلامحسین امین، تهران، بنگاه مطبوعاتی پاینده.
109- ندا، طه، (1387)، ادبیات تطبیقی، ترجمهی هادی نظری منظم، تهران، نشر نی، چاپ دوم.
110-------، (1380)، ادبیات تطبیقی، ترجمهی زهرا خسروی، تهران، نشر و پژوهش فروزان روز، چاپ اول.
111- الواحدی، ابوالحسن علی بن احمد النیشابوری، (1861)، شرح دیوان المتنبی، بیروت، دار صادر، ج1، الطبعه الأولی.
112- ولک، رنه ووارن، آوستن، ( 1373)، نظریهی ادبیات، ترجمهی ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
113- همایی، جلالالدین، (بیتا)، تاریخ ادبیات ایران، تهران، انتشارات هما، ج2، چاپ سوم.
114- الیازجی، ناصیف بن عبدالله، (1882)، العرف الطیب فی شرح دیوان أبی الطیب، بیروت، مطبعه القدّیس جارجیوس.
115- یاقوت الحموی، أبو عبدالله شهاب الدین، (1991)، معجم الأدباء، إرشاد الأریب إلی معرفه الأدیب، بیروت، دارالکتب العلمیه ، ستّه المجلدات، الطبعه الأولی.
116- یثربی، سید یحیی، (1385)، حکمت اشراق سهروردی، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
مقالات
117- ابن رسول، سید محمد رضا، (1386)، مولوی و متنبی،فرهنگ، 64-63، صص60-1.
118- احمدلو، زهرا، (1389)، بررسی تطبیقی خردگرایی در اشعار متنبی و ناصر خسرو، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اراک
119- حدیدی، جواد، (1351)، ادبیات تطبیقی پیدایش و گسترش، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد، دورهی هشتم، شماره سوم،ص 23.
120- حمیدی، سیدجعفر، (1386)، ادبیات تطبیقی، فصلنامهی ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال اول، شمارهی یک، صص19-9
121- رادفر، ابوالقاسم، (1388)، درآمدی تطبیقی بر شعر فارسی و اردو در دورهی مشروطه، فصلنامهی ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی جیرفت، سال اول، شمارهی نه، صص69-58.
122- رمضانی، علی، (1380)، تأثیر ادبیات عرب بر مثنوی معنوی، کیهان فرهنگی، شماره 179، صص43-40.
123- سبزیانپور، وحید، (1384)، جستاری در کشف ریشههای ایرانی مفاهیم مشترک حکمی متنبی و فردوسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،فرهنگ55، صص105-83.
124- صابری، علی، (1388)، الأدب المقارن و بدایاته الأولی فی الأدب العربی، مجله التراث الأدبی، السنه الأولی، العدد الثالث، صص199-183.
125- طاهرینیا، علیباقر و عابدی، مریم و رحمتیترکاشوند، مریم، (1389)، بررسی نارسیسم(خودستایی) در شعر حافظ و متنبی، ادبیات تطبیقی و ادب و نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان، شماره 3.
126-عارف،عزیز،(1977)، الإتجاه الباطنی فی شعر المتنبی،بغداد،مجله المورد، ج6، العدد3.
127- العرفج، احمد، (1430)، شعر الشکوی عند المتنبی، رقم 8.
128- فاضلی، محمد، (1375)، شعر متنبی در خدمت رسالت قکری او، مجله دانشگاه ادبیات مشهد، شمارهی اول و دوم، سال بیست و نهم، صص9-8.
129- گودرزی، محمد، (1378)، بررسی و تحلیل مقایسهای حکمت در شعر متنبی و احمد شوقی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
130- محسنینیا، ناصر، (1389)، ادبیات تطبیقی، جایگاه و ضرورتها، مجلهیانجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شمارهی چهارده، صص102-81.
131- نوریان، سید مهدی، (1388)، زاد روز مولانا، پژوهشنامه فرهنگ و ادب، شماره 9.
132- هنر، علی، (بیتا)، تمثل به شعر متنبی، آینهی پژوهش، شماره 104.