پایان نامه جهت اخذ درجه ی کارشناسی ارشد (M.A)
چکیده
شامل خلاصه اهداف و روش های اجرا ونتایج بدست آمده.
هدف پژوهش حاضربلاغت درصدغزل حافظ است. دراین پژوهش به بررسی صدغزل حافظ پراخته شده است عنوان پایان نامه حاضربلاغت دردیوان حافظ(ازغزل 101تا 200)است .
در تدوین این پژوهش از کتابهای چون دکتر کزازی،دیوان حافظ،سیروس شمیسا،بهاءالدین خرمشاهی و....بهره برده ام. وصنایع ادبی هریک ازغزلیات رامطرح کرده ام. ودر پنج فصل تدوین نموده ام
فصل اول:این فصل شامل کلیات ،بیان مسئله،اهمیت تحقیق و اهداف تحقیق می باشد .
فصل دوم: این فصل شامل پیشینه و سوالات و فرضیات مربوط به پایان نامه می باشد.
فصل سوم :این فصل شامل روش تحقیق می باشد. دراین فصل روش پژوهش مطرح شده است که به صورت کتابخانه ای است.
فصل چهارم:شامل یافته ها است دراین فصل ابتدا به زندگینامه حافظ اشاره شده است ودرادامه به بررسی صدغزل حلفظ پرداخته شده است.
فصل پنجم:این فصل شامل نتیجه گیری است
کلیدواژه: حافظ ، بلاغت، بدیع ، معانی و بیان
پیشگفتار
الهی از دودعوی به زینهارم و زهردو به فضل تو فریاد خواهم:ازآن که پندارم که با خود چیزی دارم یاپندارم که بر تو حقی دارم.
با حمد و سپاس بر ذات لایزال خداوندکه به بندگانش درس معرفت و سپاس گزاری آموخت وباگشودن درهای دانش وبینش ،زمینه رابرای رهایی ورستگاری آنان فراهم نمود .
حرفهای تازه، مضمونهای بی سابقه، و اندیشه هایی که رنگ اصالت و ابتکار دارد در کلام حافظ همه جا موج می زند. حتی عادی ترین اندیشه ها نیز در بیان او رنگ تازگی دارد. این تازگی بیان، در بعضی موارد نتیجه ی یک نوع صنعتگری مخفی است. مناسبات لفظی البته شعر وی را رنگ ادیبانه می دهد و آشنایی با لغت و علوم بلاغت وی را در این کار قدرت بیشتر می بخشد. مراعات نظیر هم لطف و ظرافتی به کلام او می افزاید. وقتی بخاطر می آورد که زلف معشوق را عبث رها کرده است، این را یک دیوانگی می بیند و حس می کند که با چنین دیوانگی هیچ چیز برای او از حلقه ی زنجیر مناسبتر نیست. با چه قدرت و مهارتی این الفاظ را در یک بیت آورده است! جایی که از دانه ی اشک خویش سخن می گوید به یاد مرغ وصل می افتد، و آرزو می کند که کاش این مرغ بهشتی به دام وی افتد. یک جا در خلوت یک وصل بهشتی از معاشران می خواهد، گره از زلف یار باز کنند و به مناسبت زلف یار که در تیرگی و پریشانی رازناک خود به یک قصه می ماند
هرچند فراوان دربارۀ حافظ سخن گفته اند ،ولی هنوز ناگفته ها ی بسیار درپرده است وهیچ کس آن گونه که شایسته است، به طور کامل نتوانسته به عمق اندیشه های شاعرانه وعرفانی اودست یابد وازآن رند مست لا ابالی جزبی نشانی ،نشانی به دست دهد؛کسی که با اندیشه های آسمانی والهامات غیبی خود چنان بادۀ عشقی ازمیخانه الهی به عاشقان وروندگان کوی دوست چشاند که علم بی خبر افتادوعقل بی حس شد.دربارۀ زندگی خانوادگی حافظ اطلاعات محدودی دردست است.چنان که دربارۀ عشق اوبه دختر ی به نام شاخ نبات افسانه هایی رایج است که براساس همان داستان ها حافظ آن دختر رابه عقد مزاوجت خود درآورد.
غزل حافظ شعری است لطیف ،صاف ،تراش خورده وجلا یافته که درآن گاهی اوضاع زمانه منعکس می شود وگاه احوال وسرگذشت شاعر.منبع عمدۀ اندیشه های حافظ غیر از دل حساس وذوق آفریننده شاعر ،مطالعه کتاب است .لطف بیان وایجاز وایهام را از قرآن وتفاسیر آن آموخته است وباریک اندیشی ودقت نظر را از آثار حکما ومتکلفان .
ازاین روی برتلاش برآمدم تابه توفیق الهی وبامددگرفتن ازاستادارجمندجناب آقای دکتراسفندیارپورموضوع بلاغت درصدغزل حافظ رابرگزینم .پس ازتصویب موضوع وباراهنمایی های استاد بزگوار وبا شوق فراوان به گردآوری مطالب پرداختم .روش وکاراین پژوهش به صورت مطالعات کتابخانه ای می باشد.ابتدا دیوان حافظ راتهیه کرده وسپس غزلیات راازشماره صدتادویست انتخاب کرده وصناعات ادبی هریک ازغزلیات رامعرفی کردم .دراین زمینه ازکتابهای اندیشمندانی چون:فنون وبلاغت جلال الدین همایی ،معانی وبیان محمدعلوی مقدم،بیان ومعانی سیروس شمیسا،زیباشناسی سخن ازمیرجلال الدین کزازی ،دیوان حافظ تصحیح قاسم غنی وحافظ نامه بهاالدین خرمشاهی بهره برده ام .
به طورکلی پژوهش حاضردرپنج فصل.تدوین شده است.
فصل اول:این فصل شامل کلیات ،بیان مسئله،اهمیت تحقیق و اهداف تحقیق می باشد .
فصل دوم: این فصل شامل پیشینه و سوالات و فرضیات مربوط به پایان نامه می باشد.
فصل سوم :این فصل شامل روش تحقیق می باشد.
فصل چهارم:شامل یافته ها است
فصل پنجم:این فصل شامل نتیجه گیری است
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1)درآمد
1-2)بیان مسأله
دراین پژوهش به دنبال آن هستیم که مشخص نمائیم تاچه اندازه حافظ درغزلیات خویش به آرایه های ادبی توجه کرده وازآن بهره برده است.
مهمترین پرسش های مطرح شده دراین پژوهش عبارتنداز:
1-آیاحافظ دردیوان خویش به صنایع ادبی توجه کرده است؟
2-آیاحافظ تنهابه صنایع لفظی دردیوانش توجه کرده ویاچشم اندازی به صنایع معنوی نیز داشته است؟
این پژوهش مشخص خواهدکردکه حافظ تاچه میزان به صناعات ادبی دردیوانش پرداخته است.
1-3)اهمیت و اهداف تحقیق
هدف دراین پژوهش بررسی بلاغت درصدغزل ازدیوان حافظ می باشد.وهمچنین مشخص نمودن صناعات ادبی درغزلیات می باشد.اازمنابع مهمی چون فنون بلاغت وصناعت ادبی ازجلال همائی،معانی وبیان علوی مقدم و.....بهره برده ام.هدف جلال همایی از تدوین کتاب فنون بلاغت و صناعات ادبی این است که دانشجویان با فن بیان و معانی آشنا شوند به همین منظور کتاب را چندان ساده و قابل فهم وخالی ازحشو وزواید نوشته است که دانشجویان رشته ادبیات از آن استفاده نمایند و همچنین سایر طبقات و اصناف اهل خط و سواد فارسی،قابل استفاده باشد و عموم کسانی که بر حسب ذوق و استعداد فطری طالب آموختن فنون ادبی باشد و هر کدام به قدر استعداد و حدود معلومات خود بتوانند از آن استفاده نمایند.
هدف کلی دراین پژوهش زیباشناسی غزلیات دیوان حافظ است.
1-5)فرضیه
1-اولین فرضیه درباره دیوان حافظ این است که حافظ در دیوانش صرفا یک شاعر است به تمام معنى کلمه شعر و شاعر، یعنى یک هنرمند است ؛ حافظ در دیوان خودش هیچ هدفى نداشته جز اینکه مى خواسته است یک شاهکار هنرى به وجود بیاورد. هنرمند وقتى که مى خواهد یک شاهکار هنرى به وجود بیاورد تمام همتش این است که از چه موادى و براى چه هدفى یک شاهکار بهتر مى شود به وجود آورد.
2-حافظ صرفا یک هنرمند بوده است. یعنی هدف حافظ از سرودن دیوانش تنها هنرنمایی بوده و بس. چرا که شعر خودش هنر است.
3-حافظ شاعری مداح بوده ویابه زیباشناسی ادبی توجه داشته است.
فصل دوم پیشینه وادبیات تحقیق
2-1)تاریخچه علم بلاغت
«علم بلاغت آمیخته با نقد ادبی از دیر باز در میان ملل متمدن رواج داشته است.به شهادت جاحظ ایرانیان در ادوار قبل از اسلام کتابهایی در باب بلاغت داشته‌اند.
با وجود این که هیچ اثر بلاغی از ایرانیان پیش از اسلام باقی نمانده است ولی بر اساس موزونیت بخشهایی از اوستا و شعر گونگی «درخت آسوریک»و«یادگار زریران»و پاره‌ای «فهلویات»می‌توان به خوبی دریافت که در کنار شعر اصول آن نیز-چون نقد و بلاغت-موجود بوده است. حتی یونانیان به خاطر ارتباط با ایران از سیطره نفوذ فرهنگی و معنوی ایرانیان به دور نبوده‌اند.
در یونان باستان، از زمان سقراط بازار مباحثه و نقد ادبی گرم بوده است.افلاطون در رساله‌های خود به نقد نظریات استاد خود-سقراط-پرداخته و ارسطو نیز آراء و نظریات معلم خود«افلاطون»را در کتاب معروف«فن شعر»درباره زیباشناسی، نقد بررسی کرده است. ارسطو در بخشی از کتاب «انواع اسم»بحثی دستوری-بلاغی دارد که در ضمن آن به بحث مجاز و انواع آن پرداخته است، سپس گفتاری در باب فصاحت دارد که احتراز از رکاکت و ابتذال وکلمات وحشی و بیگانه را لازمه سخن فصیج می‌شمارد»(علوی مقدم ،1386:ص8).
این فن ادبی حتی در قرون بعد از میلاد تا پایان قرون وسطی و شروع عصر رنسانس به همان شکل ارسطوئی خود پا برجا بوده و طرفداران مکتب کلاسیسم نیز در قرن هیجدهم از آن پیروی می‌کرده‌اند ولی با ظهور«مکتب رمانتیسم»-که یکی از اصول آن فرو ریختن دیوار تقلید از آثار کهن و سر پیچی از قواعد«کلاسیسم»بود و به قول آنها شور و احساس واقعی را تباه میکرد-
اساس آن متزلزل شد و شاخه‌های تازه‌ای پیدا کرد که هر یک به صورت علم جدیدی در پهنه ادبیات جهان ظاهر شد.مانند معنی‌شناسی، آواشناسی، سبک‌شناسی (و نقد ادبی خاص به معنای)Literary criticism)-Stylis
Abstract
Summary of results obtained from implementing the goals and methods.
The purpose of this section is Hazrblaght Drsdghzl. In this study section Sdghzl paid
Thesis is Hazrblaght Drdyvan Hafiz (Azghzl 101 to 200) is
In writing this book because the doctor tetanus, Hafez, Cyrus Shamisa, Baha 'Sale and have taken advantage of Literary Industries Ramtrh have any Azghzlyat.
In five seasons have codified Chapter One: This chapter includes an overview, the issue is the importance of research and research purposes.
. Season Two: This chapter includes background questions and assumptions relating to the letter.
. Chapter: This chapter is research. The study presented in this chapter is that the library is.
Chapter IV contains the findings in this chapter is the first biography of Hafez Vdradamh Sdghzl Hlfz has been examined
Chapter Five: This chapter concludes
Keyword: Hafez, eloquence, exquisite, meaning and expression