فهرست:
چکیده...................................................................................................................................................... 1
مقدمه........................................................................................................................................................ 3
فصل اول: کلیّات تحقیق
1-1- بیان مسأله.................................................................................................................................... 6
1-2- پیشینه تحقیق--------------------------- ............................................................................................................................... 8
1-3- هدف و ضرورت تحقیق------------------------- ........................................................................................................... 11
1-4- پرسشهای تحقیق......................................................................................................................12
1-5- فرضیههای تحقیق.......................................................................................................................12
1-6- روش تحقیق............................................................................................................................. 13
فصل دوم: اعتراض و رویکرد آن در شعر فارسی
مقدمه....................................................................................................................................................15
2-1- اعتراض.........................................................................................................................................16
2-2- ادبیات اعتراض----------------------------- .............................................................................................................................17
2-3- شعر اعتراض.................................................................................................................................24
عنوان صفحه
2-4- شیوههای بیان اعتراض در شعر فارسی.........................................................................................31
2-4-1- بیان اعتراض به شیوهی مستقیم................................................................................................32
2-4-1-1- هجو................................................................................................................................... 34
2-4-2- بیان اعتراض به شیوهی غیر مستقیم------------- .........................................................................................34
2-4-2-1- گفتگو یا پدیدههای فرا زمینی..............................................................................................35
2-4-2-2- نوستالژی..............................................................................................................................37
2-4-2-3- داستانهای تمثیلی.............................................................................................................. 38
2-4-2-4- طنز .................................................................................................................................... 40
2-4-2-5- نماد و سمبل........................................................................................................................43
2-4-2-6- شعر انتظار.......................................................................................................................... 46
2-5- ابعاد اعتراض در شعر فارسی........................................................................................................47
2-5-1- اعتراضات شخصی.................................................................................................................. 47
2-5-1-1- اعتراض به خویشتن........................................................................................................... 47
2-5-1-2- اعتراضات عاشقانه---------------------- .............................................................................................................. 48
2-5-1-3- اعتراض به مرگ یا دوری از عزیزان---------------- ................................................................................... 52
2-5-1-4- اعتراض به پیری-------------------------- ................................................................................................................. 53
2-5-1-5- اعتراض به تنهایی------------------------ ............................................................................................................... 54
2-5-1-6- اعتراض به فقدان آدمیّت-------------------- .................................................................................................... 55
2-5-2- اعتراضات سیاسی------------------------ ................................................................................................................... 57
عنوان صفحه
2-5-3- اعتراضات اجتماعی................................................................................................................. 59
2-5-4- اعتراضات دینی--------------------------- ....................................................................................................................... 63
2-5-5- اعتراضات فلسفی------------------------ .................................................................................................................... 68
2-6- سیر تاریخی اعتراض در شعر فارسی--------------- ............................................................................................69
2-6-1- اعتراض در ادبیات کلاسیک .................................................................................................. 69
2-6-2- اعتراض در شعر مشروطه.........................................................................................................77
2-6-3- اعتراض در شعر شاعرانِ پس از کودتای 28 مرداد 1332....................................................... 81
2-6-3-1- جریان رمانتیک فردگرا---------------------- ....................................................................................................... 81
2-6-3-2- جریان رمانتیک جامعهگرا................................................................................................... 85
2-6-3-3- جریان سمبولیسم اجتماعی................................................................................................. 88
2-6-3-4- جریان شعر مقاومت چریکی------------------ .............................................................................................. 92
2-7- سیر اعتراض در شعر شاعران زن معاصر..................................................................................... 96
فصل سوم: سالشمار و عوامل تأثیرگذار در اشعار اعتراضآمیز فروغ
مقدمه ..................................................................................................................................................103
3-1- سال شمار زندگی فروغفرخزاد................................................................................................ 103
3-2- عوامل سیاسی، اجتماعی و ادبی----------------- ............................................................................................... 109
3-2-1- اشغال ایران توسط متفقین------------------ ................................................................................................... 112
3-2-2- کودتای 28 مرداد 1332----------------------- ...................................................................................................... 116
3-2-3- قیام 15 خرداد 1342........................................................................................................... 121
عنوان صفحه
3-3- حوادث تولد تا مرگ-------------------------- ................................................................................................................ 125
3-4- زنانه بودن زبان شعری------------------------ ...............................................................................................................141
3-5- تابو شکنی................................................................................................................................ 147
3-5-1- تابوشکنی فروغ در ادبیات غنایی......................................................................................... 148
3-5-2- تابوشکنی اخلاقی فروغ........................................................................................................ 151
3-5-3- تابوشکنی و ممنوعیّتهای دینی و فلسفی........................................................................... 154
فصل چهارم: بررسی مجموعه آثار فروغ از دیدگاه اعتراضی مقدمه....................................................................................................................................................158
4-1- دورهی اول شعر فروغ..............................................................................................................159
4-1-1- مجموعهی اسیر.................................................................................................................. 160
4-1-2- مجموعه دیوار.................................................................................................................... 162
4-1-3- مجموعه عصیان...................................................................................................................164
4-2- دورهی دوم شعری فروغ..........................................................................................................169
4-2-1- تولدی دیگر.........................................................................................................................169
4-2-2- ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد---------------- ......................................................................................... 173
4-3- بسامد واژهها در آثار اعتراضی فروغ---------------- ....................................................................................... 176
4-3-1- بسامد واژهها در سه مجموعه اول-------------- ...................................................................................... 178
4-3-2- بسامد واژهها در دو مجموعه پایانی................................................................................... 179
عنوان صفحه
فصل پنجم: اعتراضات در شعر فروغفرخزاد
مقدمه---------------------------------- ................................................................................................................................................ 182
5-1- اعتراضات شخصی------------------------- .................................................................................................................. 183
5-1-1- اعتراض به ازدواجی زودهنگام------------------ ........................................................................................... 183
5-1-2- اعتراضات پیرامون فرزندش کامیار..................................................................................... 186
5-1-3- اعتراضات ناشی از درد غربت................................................................................................187
5-1-4- اعتراض به خویشتن............................................................................................................. 188
5-1-5- اعتراض پیرامون شعر و شاعری خویش............................................................................... 189
5-1-6- اعتراضات عاشقانه................................................................................................................ 194
5-1-7- نوستالژی اعتراض در شعر فروغ.......................................................................................... 202
5-1-7-1- نوستالژی حسرت بر گذشته..............................................................................................203
5-1-7-2- نوستالژی کودکی.............................................................................................................. 205
5-1-7-3- نوستالژی معشوق ............................................................................................................ 206
5-2- اعتراضات سیاسی...................................................................................................................... 208
5-2-1- اعتراضات سیاسی – اجتماعی----------------- .............................................................................................. 208
5-2-1-1- اعتراض به روشنفکران................................................................................................... 210
5-2-1-2- اعتراض به شاعران------------------------ ..........................................................................................................216
5-2-2- اعتراضات سیاسی – چریکی------------------ ................................................................................................ 217
5-2-3- اعتراض به فقر، فاصله طبقاتی و بیعدالتی............................................................................222
عنوان صفحه
5-3- اعتراضات اجتماعی------------------------- ................................................................................................................... 225
5-3-1- اعتراضات فمنیسمی.............................................................................................................. 225
5-3-2 اعتراضات سیاه--------------------------- ........................................................................................................................ 237
5-3-2-1- نگاه بدبینانه به انسان.........................................................................................................239
5-3-2-2- یأس و ناامیدی................................................................................................................. 242
5-3-2-3- تنهایی............................................................................................................................... 246
5-3-3- اعتراض به دروغ، تزویر و نیرنگ در جامعه...........................................................................252
5-3-4- اعتراض به زندگی تصنعی امروزی...................................................................................... 254
5-3-5- اعتراض به فقدان عشق و انسانیّت در جامعه........................................................................256
5-4- اعتراضات دینی – فلسفی..........................................................................................................260
5-4-1- اعتراض به آفرینش و برخی بنیادهای دینی- فلسفی..............................................................262
5-4-2- اعتراض به فقدان ایمان در جامعه.........................................................................................270
5-4-3- اعتراض به تزویر و ریاکاری................................................................................................272
5-4-4- اعتراض به خرافات و برخی باورهای دینی....................................................................... 275
فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادها
نتیجهگیری...........................................................................................................................................280
پیشنهادها...............................................................................................................................................283
فهرست منابع...................................................................................................................................... 284
چکیده انگلیسی ...................................................................................................................................293
منبع:
منابع:
1- اخوان ثالت، مهدی، (1386)، گزیده اشعار ، تهران، انتشارات نگاه، چاپ دوازدهم.
2- استعلامی، محمد، (1387)، نقد و شرح قصاید خاقانی(جلد اول)، تهران، انتشارات زوّار، چاپ اول.
3- اسحاق،محمد،(1379)،شعر جدیدفارسی،ترجمه سیروسشمیسا، تهران، انتشاراتفردوس، چاپ اول.
4- اسلامی ندوشن، محمدعلی،(1382)، تأمل در حافظ، تهران، انتشارات آثار و یزدان، چاپ اول
5- اسماعیلی،امیر-صدارت،ابوالقاسم،(1380)،جاودانهیفروغفرخزاد،تهران،انتشاراتشقایق،چاپ دوازدهم
6- اسمیت، مانوئل، (1389)، روانشناسی اعتراض، مترجم: مهدی قراچه داغی، تهران، انتشارات درسا
7- اعتصامی، پروین، (1381). دیوان اشعار، تهران، انتشارات الهام، چاپ اول.
8- پورچافی، علیحسین، (1384)، جریانهای شعریمعاصر فارسی، تهران، انتشارات امیرکبیر تهران،چاپ اول.
9- پورنامداریان، تقی، (1381)، خانهام ابری است، تهران، انتشارات سروش، چاپ دوم.
10- ترقی، گلی، (1386)، بزرگ بانوی هستی، تهران، انتشارات نیلوفر، چاپ اول.
11- جلالی، بهروز، (1377)، جاودانه زیستن در اوج ماندن، تهران، انتشارات مروارید،
12- جوادی،حسن، (1384)، تاریخ طنز در ادبیات ایران(جلد اول)، تهران، انتشارات کاروان، چاپ اول.
13- حافظ، شمسالدین محمد، (1383)، دیوان اشعار، باتصحیح سیدعلی محمدرفیعی، تهران، انتشارات قلیانی، چاپ چهارم.
14- حسن بیگی، (1381)، پری کوچک غمگین(زندگینامه و شعر فروغفرخزاد)، تهران، انتشارات کوشش، چاپ اول.
15- حقوقی، محمد، (1380)، مروری بر تاریخ ادبیات امروز ایران، تهران، نشر قطره، چاپ پنجم.
16- حقوقی، محمد، (1387)، شعر زمان ما4(شعر فروغفرخزاد)، تهران، انتشارات نگاه، چاپ دهم.
17- خطیبی، محمد،(1387)،شعرمتعهد ایران(چهرههایشعر سلاح)،تهران، انتشارات آفرینش،چاپ دوم.
18- خیام، (1371)، رباعیات خیام، با مقدمه میرجلالالدین کزازی، تهران، مرکز، چاپ اول.
19- درستی، احمد، (1381)، شعرسیاسی در دورهی پهلوی دوم، تهران، انتشارات مرکز، چاپ اول.
20- ذاکرحسینی، عبدالکریم،(1377)،ادبیاتسیاسیایران در دورانمشروطیت، تهران،نشر علم.چاپ اول
21- رحمانی، نصرت،(1386)،مجموعه اشعار نصرترحمانی، تهران، انتشارات نگاه، چاپ سوم
22- رستگارفسایی، منصور، (1380)، انواع شعر فارسی، شیراز، انتشارات نوید شیراز، چاپ دوم.
23- رودکی،(1382)، گزینه سخن پارسی2 (رودکی)، تهران، انتشارات صفی علیشاه، چاپ بیست ودوم.
24- روزبه، محمدرضا، (1386)، ادبیات معاصر ایران(شعر)، تهران، انتشارات روزگار، چاپ سوم.
25- سعد سلمان، مسعود، (1362)، دیوان اشعار، تصحیح: رشید یاسمی، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم.
26- سعدی، (1380)، کلیات سعدی، به تصحیح محمد علی فروغی، تهران، انتشارات پیمان، چاپ سوم
27- شاپور، کامیار،(1387)، اولین تپشهایعاشقانهیقلبم، تهران، انتشارات مرکز، چاپ ششم.
28- شاهیجانی، محمد، (1388)، خلاصه تاریخ ایران، تهران، انتشارات ارژنگ، چاپ اول
29- شکیبا، پروین، (1373)، شعر فارسی از آغاز تا امروز، تهران، انتشارات هنرمند، چاپ دوم.
30- شمیسا، سیروس، (1380)، انواع ادبی، تهران، انتشارات فردوس، چاپ دهم.
31- شمیسا، سیروس، (1381)، شاهد بازی در ادبیات فارسی، تهران، انتشارات فردوس، چاپ اول.
32- شهریار، (1389)، دیوان شهریار ، تهران، انتشارات نگاه، چاپ سی و نهم .
33- صفا، ذبیحالله، ( 1383)، تاریخ ادبیات ایران (جلد اول)، تهران، انتشارات فردوس. چاپ ششم
34- صفا، ذبیحالله، (1386)، تاریخ ادبیات ایران(جلددوم)، تهران، انتشارات فردوس،چاپ هجدهم.
35- صفا، ذبیحالله، (1387)، تاریخ ادبیات ایران(جلدچهارم)، تهران، انتشارات فردوس،چاپ ششم.
63- عشقی، محمدرضا بن ابوالقاسم، (1375)، کلیات مصوّرمیرزاده عشقی، به تصحیح علی اکبر مشیر سلیمی، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هفتم.
73-علیمردانه،نرگس،(1390)،دلنوشتهها(شعر اعتراض احمد شاملو)،تهران،انتشارات وزراء،چاپ اول.
38- غلامرضایی، محمد، (1381)، سبک شناسی شعر فارسی، تهران، انتشارات جامی، چاپ اول.
39- غنینژاد، موسی، (1387)، تجددطلبی و توسعه در ایران معاصر، تهران، نشر مرکز، چاپ سوم
40- فرخزاد، پوران، (1387)، کسی که مثل هیچکس نیست، تهران، نشر کاروان، چاپ پنجم.
41- فرخزاد، پوران،کارنمای زنانکارای ایران(از دیروز تا امروز)، تهران، نشر قطره،1381، چاپ اول
42- فرخزاد، فروغ، (1368)، مجموعهاشعار فروغ، آلمان غربی، انتشارات نوید، چاپ اول.
43- فرغانی، سیف، (1364) دیوان سیف فرغانی، تصحیح و مقدمه ذبیحالله صفا، تهران، انتشارات فردوسی، چاپ دوم.
44- فریزر، جیمز، (1383)، شاخهیزرین، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران، نشر آگاه، چاپ اول.
45- قبادیانی، ناصر خسرو، (1388)، دیوان اشعار، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هشتم.
46- گلچین معانی، احمد، (1346)، شهرآشوب در شعر فارسی، تهران، نشر امیرکبیر، چاپ اول.
47- لنگرودی، شمس، (1387)، تاریخ تحلیل شعر نو(جلد دوم)، تهران، انتشارات مرکز، چاپ پنجم.
48- لنگرودی، شمس، (1387)، تاریخ تحلیلی شعر نو(جلد سوم)، تهران، انتشارات مرکز، چاپ پنجم.
49- مرادی کوچی، شهناز، (1384)، شناخت نامه فروغفرخزاد،تهران، انتشارات قطره، چاپ دوم.
50- مشیری، فریدون، (1383)، گزیدهی اشعار، تهران، انتشارات نگاه، چاپ نهم.
51- معروف، محمد، (1382)، اقبال و اندیشههایدینی معاصر غرب، مترجم محمد بقایی، تهران، انتشارات قصیده سرا، چاپ اول
52- موحّد، ضیاء، (1372)، شعر و شناخت، تهران، انتشارات مروارید، چاپ اول
53- موحّد، محمد علی، (1378)، خواب آشفتهی نفت(جلد2)، تهران، کارنامه، ، چاپ سوم.
54- مهدوی،هوشنگ،(1373)،سیاست خارجی ایران در دورهی پهلوی،تهران،انتشارات البرز،چاپ اول.
55- مهدی نژاد، امید- سیّار، محمد مهدی، (1388)، دادخواست (صد شعر اعتراض)، به کوشش امید مهدی نژاد و محمد مهدی سیار، تهران، انتشارات سپیده باوران،چاپ اول.
56- نظامی، (1384)، هفت پیکر، تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران، نشر زوّار، چاپ اول.
57- نوربخش، جواد، (1383)، در خرابات، تهران، انتشارات یلدا قلم، چاپ چهارم
58- نوروزی، جهانبخش، (1383)، ادبیات معاصر، تهران، انتشارات راهگشا، چاپ سوم.
59- نیمایوشیج، (1387)، مجموعهی اشعار، تهران، انتشارات نیلوفر، چاپ دوم.
60- هراتی،سلمان،(1368)،ازآسمان سبز،تهران،انتشارات حوزهی هنری تبلیغات اسلامی،چاپ اول.
61- یاحقی، محمدجعفر، (1387)، جویبار لحظهها، تهران، انتشارات نماد، چاپ دهم.
62- یوسفی، شهره، (1386)، بررسی شعر و زندگی فروغفرخزاد، تهران، انتشارات آفرینش، چاپ دوم.
مقالات:
1- ابراهامیان، یرواند، کودتای 28مرداد1332 در ایران، مترجم:لطفاله میثمی، نشریه چشمانداز ایران، ش24، اسفند1382،صص:27-20
2- احمدی، حمید، بحثی در باره شعرچریکی، نشریه گوهران، ش8-7، بهار1384، صص: 273-252
3- احمدیان، محمد، خداباوری، نشریه ندای اسلام، ش37-36، زمستان1387، صص:36-33
4- ایمان، محمد تقی،شعرچیست وشاعر کیست، نشریه ایران نامه،ش20، تابستان1366،صص:170-165
5- برزگر خالقی، محمّدرضا، عشق، عاشق و معشوق در غزلیاتعبدالرّزاقاصفهانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران، ش176، 1384، صص:152-132
6- بهزادی، علی، فریدون کار شاعری که الهه شعر را در وجودش کشت، نشریه بخارا، ش 39و30، تیر1382، صص: 357-349
7- بهفر، مهدی، عاشقانههای فروغ و پنج شاعر زن ایرانی، نشریه گلستانه، ش7، 1387، صص: 74-63
8- بیات، معصومه، گفتوگو با پوران فرخزاد، نشریهی پروین، ش2، اسفند1380، صص:7-6
9- پشت دار، علی محمّد، چشم اندازی آزادگی وادب اعتراض در شعر فارسی، فصل نامه تخصصی علوم ادبی، ش5، پاییز1389، صص: 180-157
10-پورشهرام،سوسن،پژوهشی نو در شعر فروغ، فصل نامه بهارادب،ش2،زمستان1387،صص: 112-91
11- تاج بخش، پروین، حکایت تمثیلی در بوستان، رشد آموزش و زبان و ادبیات فارسی،ش74،1384، صص:93-88
12- تولّاییتهرانی، مهرزاد، درآمدی بر زندگینامه فروغ، کیهان فرهنگی، ش133، خرداد1376، صص:23-19
13- ثروت،منصور،عشق و شهریار، نشریه تاریخ ادبیات، ش 59، زمستان 1387،صص:45-23
14- جعفریارژیه، فاطمه،صدای قلم اعتراض، نشریه گزارش، ش227، تیرماه1390، صص:56-55
15- جلالی پندری، یدالله- کهدویی، محمد کاظم- میرحسینی، مژگان، بررسی عنصر حسرت در اندوهیادهایشاعران معاصر، پژوهش نامه ادب غنایی، ش14، تابستان 89، صص:26-5
16- چگینی، محمد، کودتای 28 مرداد، نشریه یاد ایام، ش59، مرداد1389، صص:27
17- حسنلی، کاووس- حیدری، مریم، بررسی عناصر زندگی معاصر در شعر سیمین بهبهانی، نشریهی علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ش 3،پاییز 1385، صص: 100-85
18- حیدربیگی، احمد، نگاهی به شعر سیاسی و اجتماعی ایران، نشریه بایا، ش 36-35-34، دی1383، صص: 17-13
19-خوردچشم،اکبر،کودتای 28مرداد و ادبیات آن،روزنامهی کیهان،ش 19438، 26مرداد 1388،ص: 10
20- درگاهی،زینالعابدین، شعر و نقد وشعراجتماعی،کتاب ماه ادبیات،ش38،خرداد1389،صص:42-37
21- رادفر، ابولقاسم، طنز چیست و طنزنویس کیست، نشریه قند پارسی، ش 17و16، 1379، صص:150-139
22- رزمجو، توران، نگاهی به مکتب واسوخت در تاریخ ادبیات ایران، کتاب ماه ادبیات، ش48، فروردین 90، صص: 85-80
23- زرقانی، سیّد مهدی، تحلیل تعامل سه شاعر زن با نمونه ای از سنت فرهنگی رایج ایرانی،پژوهش زبان و ادبیات فارسی،ش20، بهار1390، صص:250-229
24- زوّاریان،راضیه، شاعران زن معاصر و اندیشه فمینیسمی، نشریه رودکی، ش7، 1385، صص:37-30
25- سجادی، سیدمحمود، موج اعتراض در شعر عرفان، کیهان فرهنگی، ش181، آبان 1380، صص:67-65
26- سرکوهی، فرج، فروغیتازهدرشعرفرخزاد، نشریهکارنامه، ش16،1379، صص:23-20.
27- سلیمی، عباس، اعتراض و تعهد درادبیات فارسی، نشریه علوم انسانی آگاهانه، ش25،تیر 1388،صص: 11-10
28- سیدرضایی، طاهره، زن در شعر پروین اعتصامی، سیمین بهبهانی و فروغ فرخزاد، نشریه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا، ش 1، بهار 1389، صص: 123-97
29- شریفیان، مهدی، بررسی فرآیند نوستالژی در اشعار سهراب سپهری،نشریه مجله زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان وبلوچستان، ش5، بهار 1386، صص: 67-52
30- شریفیان، مهدی، بررسی فرآیند نوستالژی در اشعار فریدون مشیری، فصلنامه علمی-پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا،ش66، 1386 صص:85-64
31- شکّی، حسین، تعزّل و عاشقانه در آثار نادرنادرپور، نشریه حافظ، ش 33، مرداد 1385، صص:78-73
32- شمیسا،سیروس،جریان سمبولیسم اجتماعی در شعر،نشریه مدرس،ش3، پاییز 1380،صص: 42-27
33- شیرودی،مرتضی،شعرسیاسی و انقلاب اسلامی، نشریه مربیان، ش23، بهار1386، صص: 203-187
34- صالحی، سید علی، شاعران مشام تیزی دارند( بررسی شعر اعتراض)، ابتکار (روزنامهی صبح ایران)، ش 1685، 15بهمن 1388. ص10
35- صدر، رویا، نسوان مشروطه/ چهرهی زن در طنز مشروطه، خردنامه همشهری، ش24، اسفند1386، صص:59-58
36- صفایی، علی- احمدی،علی، مقایسه شعر سیاه فروغ فرخزاد و نصرت رحمانی، پژوهشهای ادبی بهار، ش27، بهار1389، صص: 36-9
37- عبدالملکی، سعید، بدبینی اندیشمندان و روشنفکران، فصل نامه بهداشت و روان ش29-28،بهار1381، صص:8-4
38- علوی مقدم، مهیار- بهرامیان، زهرا، بررسی واژه شناختی زبان شعر«انتظار»، نشریه ادبیات پایداری دانشگاه کرمان،ش2،بهار1389، صص:238-219
39- علی باباییخامنه، فرزانه، انتخابات دورهی چهارم مجلس شورای ملی، نشریه تاریخ معاصر، ش22-21، بهار1381، صص:491-405
40- عیوض زاده، حسن- عقدایی، تورج، رویکرد شاعران عهد مشروطه به دین و عرفان، فصل نامه تخصصی عرفان، ش22، زمستان1388، صص: 334-300
41- فخراسلام، بتول، بنمایه های قصاید پروین اعتصامی، نشریهی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، ش11 و 12، 1385، صص:92-80
42- قربانپورآرانی، حسین، ادبیات پرخاشگر،زمینه های اجتماعی و آثار آن، کیهانفرهنگی، ش161، اسفند1387، صص: 29-26
43-کراچی،روحانگیز،سهمشاعرانزن درشعر فارسی،نشریه تحقیقات فارسی،ش1، 1380،صص: 37-28
44- لنگرودی،شمس،شعرشکست،شعر حاشیه بود،روزنامهیشرق، ش: 1328، 3شهریور1390، ص: 26
45- لنگرودی، شمس، شعر و هنر یک نوع اعتراض است به جهان، نشریه گزارش،ش247،1390، صص: 59-57
46- محمدزاده، مریم- مشتاق مهر، رحمان، نمونههایی از گونههای شعر سیاسی، فصل نامه تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه مشهد، ش22، تابستان1388 ، صص :42-20
47- مؤیّد، حشمت، جایگاه پروین اعتصامی در شعر، نشریه ایران شناسی، ش2، تابستان 1386،صص: 239-212
48- میرزایی،محمد، (1388)،ناامیدیهای م.امید(مهدی اخوان ثالث)،ش60، خرداد1388،صص:27-18
49- نبیی، سیّدهزهرا، بررسی افکار و اندیشه های فروغ فرخزاد، فصلنامه ادب فارسی، ش15، بهار1389، صص: 186-153
50- نجفپور،مجید، شکایت از روزگار، ماهنامهی کیهان فرهنگی، ش 217، آبان 1383، صص: 75-71
51-نوری علاء، اسماعیل،ارزش های اجتماع یشعر، نشریه آرش،ش17، اردیبهشت 1347،صص:99-83
52- واعظ زاده، عباس- قوام، ابولقاسم، جلوههای مختلف خداباوری در شعر اخوان، فروغ و شاملو، جستارهای ادبی مجلهی علمی-پژوهشی،ش168، بهار 1389،صص49-24
53-هاشمیان،لیلا-کمالی،راحله-رشیدی،فریبا، فروغفرخزادفرزندجهانامروز، مجلهپژوهش علوم انسانی، ش25، بهار1388، صص: 250-227
54- یعقوبی، پارسا،آشنایی با تابوشکنی ادبی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش183،1386، صص:116-99