فهرست:
چکیده ................................................................................................................................................................................... 1
مقدمه .................................................................................................................................................................................... 2
پیشینه تحقیق .................................................................................................................................................................... 3
اهداف تحقیق ...................................................................................................................................................................... 4
روش کار ............................................................................................................................................................................... 4
فصل اول: حماسه و سبک خراسانی
1-1- تعریف حماسه ........................................................................................................................................................ 6
1-2- تاریخچه حماسه ..................................................................................................................................................... 6
1-3- انواع حماسه ............................................................................................................................................................ 7
1-4- شخصیتهای اهورایی و اهریمنی ..................................................................................................................... 9
1-5- اسطوره ...................................................................................................................................................................... 10
1-6- سبک خراسانی......................................................................................................................................................... 11
1-7-شاعران شاخص قصیده سرای سبک خراسانی................................................................................................. 12
1-7-1- رودکی .................................................................................................................................................................. 12
1-7-2- عنصری ................................................................................................................................................................ 13
1-7-3- فرخی سیستانی ................................................................................................................................................ 14
1-7-4- منوچهری دامغانی ............................................................................................................................................ 15
فصل دوم: شخصیتهای اساطیری، حماسی، دینی و تاریخی درقصاید سبک خراسانی
2-1- در آمد ....................................................................................................................................................................... 18
2-2-شاهان و شاهزادگان ................................................................................................................................................ 20
2-2-1-اسفندیار ................................................................................................................................................................ 20
2-2-2-افراسیاب ............................................................................................................................................................... 22
2-2-3- بهمن .................................................................................................................................................................... 23
2-2-4- جمشید ............................................................................................................................................................... 24
2-2-5- خاقان ................................................................................................................................................................... 26
2-2-6- ضحاک ................................................................................................................................................................. 27
2-2-7- فریدون ................................................................................................................................................................. 28
2-2-8- کیخسرو ............................................................................................................................................................... 30
2-2-9- کیقباد .................................................................................................................................................................. 32
2-2-10-کیومرث .............................................................................................................................................................. 33
2-2-11-گشتاسب ............................................................................................................................................................ 34
2-2-12- منوچهر ............................................................................................................................................................. 35
2-2-13-نوذر ..................................................................................................................................................................... 35
2-2-14-هوشنگ ............................................................................................................................................................. 36
2-3-پهلوانان ....................................................................................................................................................................... 37
2-3-1-آرش ....................................................................................................................................................................... 37
2-3-2- بیژن....................................................................................................................................................................... 37
2-3-3-رستم.................................................................................................................................................................38
2-3-4- زال ........................................................................................................................................................................ 42
2-3-5- سام ....................................................................................................................................................................... 43
2-3-6- سهراب ................................................................................................................................................................. 45
2-3-7- طوس ................................................................................................................................................................... 46
2-3-8- گیو ........................................................................................................................................................................ 46
2-3-9- نریمان .................................................................................................................................................................. 47
2-4- شخصیتهای دینی................................................................................................................................................. 47
2-4-1- داوود ..................................................................................................................................................................... 48
2-4-2- سلیمان ................................................................................................................................................................ 48
2-4-3- علی (ع) و لقب وی .......................................................................................................................................... 50
2-4-4- موسی ................................................................................................................................................................... 53
2-5- شخصیتهای تاریخی............................................................................................................................................. 56
2-5-1- اردشیر ................................................................................................................................................................. 56
2-5-2- اسکندر ................................................................................................................................................................ 58
2-5-3- انوشیروان ............................................................................................................................................................ 62
2-5-4- بهرام گور ............................................................................................................................................................. 64
2-5-5- دارا ........................................................................................................................................................................ 65
2-5-6- قباد ....................................................................................................................................................................... 66
فصل سوم: ابزارهای جنگی و واژگان حماسی
3-1-درآمد............................................................................................................................................................................ 69
3-2-ابزارها ی جنگی........................................................................................................................................................ 70
3-2-1- برگستوان ............................................................................................................................................................ 70
3-2-2-پیکان ..................................................................................................................................................................... 71
3-2-3- تیر ......................................................................................................................................................................... 73
3-2-4- تیغ ........................................................................................................................................................................ 79
3-2-5-جوشن ................................................................................................................................................................... 87
3-2-6- حسام .................................................................................................................................................................... 90
3-2-7- خدنگ .................................................................................................................................................................. 91
3-2-8- خفتان .................................................................................................................................................................. 93
3-2-9-خنجر ..................................................................................................................................................................... 94
3-2-10- درع .................................................................................................................................................................... 97
3-2-11- ذوالفقار .............................................................................................................................................................. 98
3-2-12- رمح .................................................................................................................................................................... 99
3-2-13- زره ..................................................................................................................................................................... 100
3-2-14- سنان ................................................................................................................................................................. 102
3-2-15- شمشیر ............................................................................................................................................................. 105
3-2-16- کمان .................................................................................................................................................................. 110
3-2-17- گرز ..................................................................................................................................................................... 116
3-2-18- مغفر ................................................................................................................................................................... 119
3-2-19- نیزه .................................................................................................................................................................... 121
3-3- واژگان حماسی ....................................................................................................................................................... 125
3-3-1- افسر ...................................................................................................................................................................... 125
3-3-2- البرز ...................................................................................................................................................................... 128
3-3-3- باد افراه ................................................................................................................................................................ 129
3-3-4- بزم.........................................................................................................................................................130
3-3-5- پیکار ..................................................................................................................................................................... 135
3-3-6- تاج ......................................................................................................................................................................... 137
3-3-7- خشم .................................................................................................................................................................... 141
3-3-8- رزم ........................................................................................................................................................................ 143
3-3-9- سپاه ...................................................................................................................................................................... 148
3-3-10- فر ....................................................................................................................................................................... 151
3-3-11- کارزار ................................................................................................................................................................. 156
3-3-12- کوس ................................................................................................................................................................. 157
3-3-13- گرد .................................................................................................................................................................... 159
3-3-14- گو ....................................................................................................................................................................... 159
3-3-15- لشکر .................................................................................................................................................................. 159
3-3-16- نبرد .................................................................................................................................................................... 167
3-3-17- نخجیر ............................................................................................................................................................... 168
3-3-18- هیجا .................................................................................................................................................................. 170
فصل چهارم: موجودات و لحن حماسی
4-1-درآمد............................................................................................................................................................................ 173
4-2-موجودات حماسی واساطیری................................................................................................................................ 173
4-2-ا- اژدها ....................................................................................................................................................................... 173
4-2-2- اسب ..................................................................................................................................................................... 175
4-2-3- پیل ....................................................................................................................................................................... 180
4-2-4- دیو ........................................................................................................................................................................ 185
4-2-5- رخش ................................................................................................................................................................... 188
4-2-6- سیمرغ ................................................................................................................................................................. 189
4-2-7- شبدیز .................................................................................................................................................................. 191
4-2-8- شیر ....................................................................................................................................................................... 192
4-2-9- عنقا ....................................................................................................................................................................... 192
4-2-10-غول.............................................................................................................................................................200
4-3- لحن حماسی ........................................................................................................................................................... 201
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهاد
5-1- نتیجهگیری.....................................................................................................................................................210
5-2-پیشنهاد............................................................................................................................................................. 210
فهرست منابع و مآخذ ..............................................................................................................................................211
چکیده ی انگلیسی ............................................................................
منبع:
- آموزگار، ژاله، (1374)، تاریخ اساطیر ایران، سازمان مطالعه و تدوین کتب انسانی دانشگاهها، تهران، چاپ اول.
2- ابن اثیر، عزالدین، (1370)، الکامل، برگردان محمدحسین روحانی، اساطیر، تهران.
3- اسلامی ندوشن، محمدعلی، (1369)، زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، مؤسسه دستان، تهران.
4- انوشه، حسن، (1381)، فرهنگنامه ادبی فارسی :گزیده اصطلاحات ادب فارسی دانشنامه ادب فارسی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ دوم،جلد2.
5- اولدهام، جان و موریس ، لوئیز، (1385)، چهرهی جدید شخصیت، ترجمه و تلخیص مهدی قراچهداغی، علمی، تهران.
6- برون، ادوارد، (1335)، تاریخ ادبی ایران از قدیمیترین روزگاران تا زمان فردوسی، ترجمه علی پاشا صالح، کتابخانه ابن سینا، تهران، چاپ دوم،جلد1.
7- بهار، محمدتقی، (1355)، سبکشناسی، انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ چهارم، ج 1.
8- ، (1356)، سبکشناسی، انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ چهارم، ج 2.
9- بهار، مهرداد، (1362)، پژوهشی در اساطیر ایران، انتشارات توس، تهران، چاپ اول.
10- ، (1375)، پژوهشی در اساطیر ایران، به کوشش کتایون مزداپور، آگاه، تهران.
11- ، (1378)، پژوهشی در اساطیر ایرا ن، آگاه، تهران، چاپ سوم.
12- بیضایی، بهرام، (1373)، آرش، انتشارات نیلوفر، تهران،چاپ چهارم.
13- پارساپور، زهرا، (1383)، مقایسه زبان حماسی و غنایی با تکیه بر اسکندرنامه و خسروشیرین نظامی، دانشگاه تهران، تهران.
14- پورداوود، ابراهیم، (1377)، یشتها، انتشارات اساطیر، تهران، جلد اول.
15- پیرنیا، حسن، (1383)، عصر اساطیر ایران، به اهتمام سیروس ایزدی، انتشارات هیرمند، تهران.
16- تبریزی، محمدحسین،(1342)، برهان قاطع، به اهتمام دکتر محمد معین، ابن سینا، تهران، جلد 2.
17- ثعالبی نیشابوری، عبدالملک بن محمدبن اسماعیل، (1368)، تاریخ ثعالبی، ترجمه محمد فضائلی، نقره، تهران.
18- جابز، گرترود، (1370)، سمبلها (کتاب اول: جا نوران)، ترجمه و تألیف محمدرضا بقاپور، انتشارات مترجم، تهران.
19- جوانشیر، ف.م، (1380)، حماسه داد، انتشارات جامی، تهران، چاپ اول.
20- جوزف کارنوی، آلبرت، (1383)، اساطیر ایرانی، مترجم احمد طباطبایی، علمی و فرهنگی، تهران.
21- جیحونی، مصطفی، (1381)، حماسهآفرینان شاهنامه، شاهنامه پژوهی، اصفهان.
22- حجازی، فخرالدین، (1349)، نقش پیامبران در تمدن انسان، انتشارات بعثت، چاپ دوم
23- حمیدیان، سعید، (1372)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، مرکز، تهران.
24- خالقی مطلق، (1372)، ببر بیان رویین تنی و گونههای آن، گلرنجهای کهن، به کوشش علی دهباشی، مرکز، تهران، چاپ اول.
25-خالقی زنجانی، محمد، (1370)، قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه ای، انتشارات خزر، تهران، چاپ دوم.
26- خزائلی، محمد، (1371)، اعلام قرآن، امیرکبیر، تهران، چاپ چهارم.
27- خواندمیر، غیاثالدین بن همامالدین حسینی،(1372)، «مآثرالملوک»، به ضمیمه خاتمه
خلاصهالاخبار و قانون همایونی، به تصحیح میرهاشم محدث، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا،تهران، جلد1.
28- دهخدا، علیاکبر، (1328)، لغتنامه ، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران.
29- ، (1377)، لغتنامه، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران، چاپ دوم.
30- رازی، عبدالله، (1389)، تاریخ کامل ایران، انتشارات اقبال، تهران، چاپ بیست و دوم.
31- رحیمی، مصطفی، (1376)، تراژدی قدرت در شاهنامه، انتشارات نیلوفر، تهران، چاپ دوم. 32- رزمجو، حسین، (1368)، انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی فارسی، امیرکبیر، تهران.
33- ، (1372)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ دوم.
34- ، (1381)، قلمرو ادبیات حماسی درایران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، جلد اول.
35- رستگار فسایی، منصور، (1379)، فرهنگ نامهای شاهنامه ، پژوهشگاه علوم، تهران.
36- ، (1380)، انواع شعر فارسی، انتشارات نوید، شیراز.
37- ، (1380)، انواع نثر فارسی، سازمان سمت، تهران، چاپ اول.
38- ، (1383)، پیکرگردانی در اساطیر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، چاپ اول.
39- ریاضی، حشمتالله، (1384)، برگردان روایتگونه داستانها و پیامهای شاهنامه فردوسی به نثر، اوحدی، تهران.
40- زرینکوب، عبدالحسین، (1374)، با کا روان حلّه: مجموعه نقد ادبی، علمی، تهران، چاپ نهم.
41- سرامی، قدمعلی، (1368)، از رنگ گل تا رنج خار، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران،چاپ اول.
42- سرکاراتی، بهمن، (1378)، سایه های شکار شده، نشرقطره، تهران، چاپ اول.
43-سهروردی، شهاب الدین، (1384)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، به تصحیح وتحشیه ومقدمه حسین نصر، انستیتوی فرانسوی پژوهش های علمی در ایران قسمت ایران شناسی، تهران، جلد3.
44- سید حسینی، حسن،(1391)، مکتبهای ادبی،مؤسسه انتشارات نگاه، تهران، چاپ هفدهم، جلد 1.
45- شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1366)، صور خیال در شعر فارسی، آگاه، تهران، چاپ سوم.
46- ، (1385)، صور خیال در شعر فارسی، آگاه، تهران.
47- شمیسا، سیروس، (1373)، انواع ادبی، انتشارات فردوس، تهران، چاپ دوم.
48- ، (1374)، کلیات سبکشناسی، انتشارات فردوس، تهران،چاپ سوم.
49- ، (1374)، سبکشناسی شعر، انتشارات فردوس، تهران،چاپ اول.
50- ،(1383)،انواع ادبی، انتشارات فردوس،تهران،چاپ دهم.
51- ، (1383)، نقد ادبی، انتشارات فردوس، تهران، چاپ چهاردهم.
52- ، (1386)، فرهنگ تلمیحات، نثر میترا، تهران.
53- شوالیه، ژان، (1382)، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضائلی، جیحون، تهران.
54- صفا، ذبیحالله، (1333)، حماسهسرایی در ایران، انتشارات امیرکبیر، تهران.
55- ، (1363)، حماسهسرایی در ایر ان، انتشارات امیرکبیر، تهران،چاپ چهاردهم.
56- ، (1351)، تاریخ ادبیات در ایران، ابن سینا، تهران، جلد دوم.
57- صفاری، نسرین، (1383)، موجودات اهریمنی در شاهنامه فردوسی، جام گل، کرج،چاپ اول.
58- طرسوسی، ابوطاهر محمد، (1374)، دارابنامه به کوشش ذبیحالله صفا، علمی و فرهنگی، تهران.
59-عنصری بلخی، ابوالقاسم حسنبن احمد، (1363)، دیوان عنصری بلخی، به کوشش محمد دبیر سیاقی، انتشارات کتابخانه سنانی، چاپ دوم.
60- فرخی سیستانی، علیبن جلوغ، (1388)، دیوان حکیم فرخی سیستانی، به کوشش محمد دبیر سیاقی، انتشارات زوّار، تهران، چاپ هشتم.
61- فردوسی، ابوالقاسم، (1388)، شاهنامه فردوسی، به کوشش سعید حمیدیان، نشر قطره، تهران، چاپ دهم.
62- فروزانفر، بدیع الزمان، (1387)، سخن و سخنوران، انتشارات زوار، تهران، چاپ اول.
63- فلسفی، نصرالله، (1381)، مقالات تاریخی و ادبی، به کوشش رضا احمدزاده، انتشارات دارینه، تهران. 64-کزازی، میرجلالالدین، (1367)، رؤیا، حماسه و اسطوره، نشر مرکز، تهران.
65- کورت هاینریش، هانزن، (1374)، شاهنامهی فردوسی (ساختار و قالب)، ترجمه: کیکاووس جهانداری، نشر فرزانه روز، تهران.
66- مبیض، محمد سعید، (1385)، قصههای قرآن برای جوانان و نوجوانان، ترجمه زینب شبانکاری و کاظم عابدینی، فراگرفت، تهران. 67-محجوب، محمد جعفر، (1350)، سبک خراسانی در شعر فارسی، دانشسرای عالی، تهران.
68- مختاری، محمد، (1368)، حماسه در راز و رمز ملی، نشر قطره، تهران، چاپ اول.
69- مرتضوی، منوچهر، (1385)، فردوسی و شاهنامه، انتشارات توس، تهران.
70- مسعودی، ابوالحسن علیبن حسین، (1382)، مروجالذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، علمی فرهنگی، تهران.
71- مصفی، ابوالفضل، (1381)، فرهنگ اصطلاحات نجومی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران. 72-منوچهری دامغانی، ابوالنجم احمد، (1356)، دیوان منوچهری دامغانی، به کوشش محمد دبیر سیاقی، انتشارات زوّار، تهران، چاپ چهارم.
73- معین، محمد، (1375)، فرهنگ فارسی، انتشارات امیرکبیر، تهران چاپ دهم.
74- میرفخرایی، مهشید، (1367)، روایت پهلوی، مؤسسه مطالعات وتحقیقات فرهنگی،تهران، چاپ اول.
75- ناس، جانبایر، (1370)، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علیاصغر حکمت، انتشارات آموزش انقلاب اسلامی، تهران.
76- ناظری، نعمتالله، (1369)، پند و حکمتهای فردوسی در متن داستانهایش، انتشارات جاویدان خرد، مشهد.
77- نظامی عروضی، احمدبن عمربن علی، (1327)، چهار مقاله، به تصحیح و اهتمام مرحوم محمد قزوینی، به کوشش محمد معین، انتشارات ارمغان، چاپ اول.
78- نغماچی کازرونی، جمشید، (1389)، ایران زمین، انتشارات بنفشه، تهران، چاپ اول.
79- نگهبان، حمیدرضا، (1385)، واکاوی اسطورهی ضحّاک، مجله علمی- پژوهشی واحد مشهد، سال سوم، شماره نهم.
80- نفیسی، سعید، (1382)، محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، امیرکبیر، تهران.
81- همایی، جلالالدین، (1369)، مقالات ادبی، نشر هما، تهران.
82- هینلز، جان، (1389)، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار، احمد تفضلی، نشر چشمه، تهران، چاپ پانزدهم.
83- یاحقی، محمدجعفر، (1376)، فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی، فرهنگ معاصر، تهران.
84- یوسف، مهدی، (1379)، زندگانی امام علی (ع)، نشر ندا، چاپ اول، جلد 2.
85- یوسفی، غلامحسین، (1386)، چشمه روشن، انتشارات علمی، تهران، چاپ یازدهم.
86- یونسی، ابراهیم، (1369)، هنر داستاننویسی، انتشارات نگاه، تهران.