فهرست:
چکیده .............................................................................................................................. 1
فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱ مقدمه ....................................................................................................................... ۲
1-2 بیان مساله .................................................................................................................. 6
1-3 سؤال تحقیق .......................................................................................................... 9
1-4 اهمیت و ضرورت تحقیق ........................................................................................ 9
1-5 پیشینهی تحقیق ....................................................................................................... 10
1-6 اهداف تحقیق ........................................................................................................ ۱۱
1-7 فرضیههای تحقیق .................................................................................................. ۱۱
1-8 روش تحقیق ........................................................................................................... ۱۲
1-9 حدود و قلمرو تحقیق ............................................................................................. ۱۲
فصل دوم: بنیاد نظری،زبان فارسی
۲ زبان فارسی، اجزای زبان، ........................................................................................... ۱5
۲-۱ زبانشناسی ................................................................................................................ ۱۵
۲- ۲ پیدایش و تکامل زبان ............................................................................................. 18
۲-۳ زبان چیست؟ ............................................................................................................ ۲۱
۲- ۴ زبان فارسی ............................................................................................................ ۲۳
۲- ۵ اجزای زبان ............................................................................................................. ۲5
۲- 5-1 واحدهای دستوری ............................................................................................. ۲6
۲- 5-2 واجشناسی .......................................................................................................... ۲8
۲-5-3 واژه شناسی ......................................................................................................... ۲8
۲- ۱- ۹ تکواژ ................................................................................................................ 30
۲- ۱- ۱۰ وندها ( پیشوند، میانوند، پسوند) ..................................................................... ۳2
۲- ۲ ویژگیهای کلی تفاسیر و ترجمههای کهن .............................................................. ۳4
فصل سوم: حدود و قلمرو تحقیق، تفاسیر و ترجمههای قرآن
۳- ۱ ویژگیهای تفاسیر و ترجمههای قرآن به زبان فارسی کهن ...................................... ۳7
۳- ۲ علم تفسیر ............................................................................................................... ۳9
۳- ۳ معرفی تفاسیر و ترجمههای قرآن ............................................................................. 42
۳- ۳- ۱ تفسیر طبری ...................................................................................................... 42
۳- ۳- ۲ تاجُ التّراجِم فی تَفسیرالقرآن لِلاَعاجِم ................................................................. ۴4
۳- ۳- ۳ ترجمه اسبابالنزول (ترجمه ذکاوتی) ............................................................... ۴6
۳- ۳- ۴ شواهدالتنزیل لقواعدالتفضیل .............................................................................. 47
۳- ۳- ۵ تفسیر نسفی ....................................................................................................... ۴9
۳- ۳- ۶ روضالجنان و روحالجنان فی تفسیرالقرآن ........................................................ 50
۳- ۳- ۷ کشفالاسرار و عده الابرار .................................................................................. ۵2
۳- ۳- ۸ الستینالجامع لطائفالبساتین (قصه یوسف) ....................................................... 53
۳- ۳- ۹ ترجمه مجمعالبیان فی تفسیرالقرآن .................................................................... 53
۳- ۳- ۱۰ خلاصه تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید ......................................................... ۵5
۳- ۳- ۱۱ معارف برهانالدین محقق ترمذی ..................................................................... ۵5
۳- ۳- ۱۲ تفسیر شریفالبلابل و القلاقل .......................................................................... ۵6
۳- ۳- ۱۳ تفسیر حدائقالحقائق ........................................................................................ ۵6
۳- ۳- ۱۴ تفسیر منهجالصادقین فی الزامالمخالفین ............................................................ ۵8
۳- ۳- ۱۵ ترجمه قرآن (دهم هجری) ............................................................................... ۵9
۳- ۳- ۱۶ تفسیر مواهب علیه .......................................................................................... 59
۳- ۳- ۱۷ ترجمه قرآن دهلوی ......................................................................................... 60
۳- ۳- ۱۸ تفسیر صفیعلیشاه .......................................................................................... 62
فصل چهارم: دادههای تحقیق، بررسی تکواژ «وا»
۴ بررسی کارکرد و معنای تکواژ «وا» در بعضی از تفسیرهای کهن قرآن به زبان پارسی
۴- 1 تکواژ «وا» در متون تفسیری قرآن به زبان فارسی کهن............................................ ۶4
۴- 2 معرفی تفاسیر و فراوانی کاربرد تکواژ «وا»........................................................... ۶5
۴- ۳ تکواژ «وا» از نظر کاربردی و معنایی ........................................................................ ۶9
۴- 4 موارد کاربردی تکواژ «وا» در متون تفسیری
۴- 4- ۱ تکواژ «وا» بهعنوان حرف عطف ........................................................................ 70
۴- 4- ۲ تکواژ «وا» بهعنوان پیشوند فعلی ....................................................................... 70
۴- 5 موارد تکواژ «وا» از نظر معنایی در متون تفسیری
۴- 5- ۱ تکواژ «وا» به معنای تأسّف ................................................................................ ۷7
۴- 5- ۲ تکواژ «وا» به معنای تعجب .............................................................................. ۷9
۴- 5- ۳ تکواژ «وا» به معنای «با» .................................................................................... 80
۴- 5- ۴ تکواژ «وا» به معنای «باز» .................................................................................. 86
۴- 5- ۵ تکواژ «وا» به معنای «به» .................................................................................... 92
۴- 5- ۶ تکواژ «وا» به معنای «بر» .................................................................................... 97
۴- 5- ۷ تکواژ «وا» به معنای «برای» ................................................................................ ۹8
۴- 5- ۸ تکواژ «وا» به معنای «بسوی» .............................................................................. ۹9
۴- 5- ۹ تکواژ «وا» به معنای «در» ................................................................................... ۹۹
4- 6 سایر کاربردهای تکواژ «وا» .................................................................................... 100
4- 6- 1 تکواژ «وا» به صورت «واپس» و « پسوا» ......................................................... 100
۴- 6- 2 تکواژ «وا» به صورت «پیش وا»......................................................................... 102
۴- 6- 3 تکواژ «وا» به صورت « واسری» ....................................................................... 102
۴- 6- 4 سایر ترکیبات به همراه تکواژ «وا» ................................................................... 103
۴- ۷ تکواژ «وا» در سایر گویشها ................................................................................ 104
۴- 7- 1 پیشوندهای مرتبط با تکواژ «وا» در ایران ......................................................... 104
۴- 7- 2 فارسی تاجیکستان، تکواژ «وا» در زبان تاجیک ................................................ 107
۴- 7- 3 فارسی افغانستان ................................................................................................ 1۰8
فصل پنجم: نتیجه و پیشنهاد
۵-۱ نتیجهگیری و پیشنهاد ................................................................................................ ۱11
نمودارها:
۱- نمودار فراوانی تفاسیر در قرون متفاوت ....................................................................... 67
2- نمودار فراوانی تکواژ «وا» در تفاسیر و ترجمههای قرآن ......................................... 68
منبع:
قرآن. ترجمه آستان قدس رضوی. (1381)
ارژنگ، غلامرضا. (۱۳۸۱). زبان و ادب فارسی. تهران: قطره. چاپ ششم (چاپ اول ۱۳۷۵)
اسعدی، محمد. (۱۳۸۵). سایهها و لایههای معنایی (درآمدی بر نظریه معناشناسی مستقل فرازههای قرآنی در پرتو روایات تفسیری) قم: بوستان کتاب. چاپ اول
اسماعیل، آذر. (۱۳۸۹). «سیر تطور واژه ادب با تأکید بر سه قرن اول هجری». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. پاییز. شماره ۱۸
اسماعیلی، عصمت. (۱۳۷۳). «پارسی کهن در ترجمهی قرآن مجید». فقه و اصول: وقف میراث جاویدان. پاییز. شماره هفتم
افشاریزدی، محمود. (۱۳۸۰). افغاننامه. کتاب اول. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. چاپ دوم
آخوندی، عبدالحمید. (۱۳۷۸). «تکواژ». رشد آموزش زبان و ادب فارسی. زمستان، شماره ۵۳
آذرنوش، آذرتاش. (۱۳۹۰). «روند ترجمه از عربی به فارسی و دشواریهای ترجمه قرآن». پژوهش و حوزه. پاییز. شماره ۳۷
انوری، حسن و حسن احمدی گیوی. (1391). دستور زبان فارسی 1، تهران: فاطمی. چاپ دوم. (چاپ اول 1390)
آیهاللهزاده شیرازی، مرتضی. (۱۳۷۵)، بخشی از تفسیر کهن به پارسی، تهران: قبله
باطنی، محمد رضا. (۱۳۵۴ خ.). مسائل زبانشناسی نوین. تهران: آگاه
------------. (۱۳۷۳). زبان و تفکر: مجموعه مقالات زبانشناسی. تهران: فرهنگ معاصر. چاپ پنجم
بختیاری، مظفر و حمید رضایی. (۱۳۸۷). «شعرهای کهن فارسی در کتاب ارشاد قلانسی». دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. تابستان. شماره ۱۸۶
برومند سعید، جواد. (۱۳۸۳). ریشه شناسی و اشتقاق در زبان فارسی (دفتر نخست)، کرمان: دانشگاه شهید باهنر. چاپ اول
بهار، محمدتقی. (۱۳۸۹). سبکشناسی. (دورهی سه جلدی). تهران: امیرکبیر. چاپ دهم. (چاپ اول ۱۳۴۹)
تربتی سنجابی، محمود. (۱۳۸۶). هفت گفتار در پاسداری از زبان و ادب پارسی. تهران: هزاره سوم اندیشه. چاپ اول
تفضّلی، احمد. (۱۳۷۵). «برخی عبارات فارسی میانه در متون کهن فارسی و عربی». نامه فرهنگستان. زمستان. شماره ۸
حقشناس، علیمحمد. (۱۳۸۲). زبان و ادب فارسی در گذرگاه سنت و مدرنیته. تهران: آگه. چاپ اول
خالقی مطلق، جلال. (۱۳۶۸). «سرگذشت زبان فارسی». ایرانشناسی. بهار، شماره اوّل، صص ۷۶-۸۷
رحمانی، روشن. (۱۳۸۰). افسانههای مردم فارسیزبان. تهران: پژوهشهای ایرانیِ نوید شیراز. چاپ اول
رکنی یزدی، محمد مهدی. (۱۳۵۰). «فواید لغوی تفسیر کشفالاسرار». جستارهای ادبی. پاییز. شماره ۲۷
رواقی، علی. (۱۳۶۳)«کهنترین برگردان قرآن به فارسی». کیهان فرهنگی. فروردین. شماره ۱
سبزعلیپور، جهاندوست. (۱۳۸۴). «الف تأکید». مجله رشد. آموزش زبان و ادب پارسی. دوره نوزدهم، ضمیمه شماره 2
--------------- . (1388). «بررسی تطبیقی ساخت فعل در گویش تاتی، تالشی و گیلکی». دانشگاه گیلان.
شرقی، فتانه. (۱۳۹۲). «الف تأکید در زبان فارسی» (ریشهها، شکلها و کارکردهای آن). پایاننامهی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات گیلان. رشت.
شریعت، محمدجواد؛ «همزه، الف، واو، ه، ی». پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی. (۱۳۸۹). سال دوم، شماره هفتم
شفیعی، سید محمّد و فضلالله صلواتی. (۱۳۹۱). تفاسیر و مفسران شیعه. تهران: اطلاعات. چاپ اول
صفوی، کوروش. (۱۳۶۰). درآمدی بر زبانشناسی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
طبری، محمد بن جریر. (۱۳۵۱ ش)، ترجمه تفسیر طبری، مترجمان، تهران، نشر توس
عمادی حایری، سید محمد. (1386). قرآن فارسی کهن تاریخ، تحریرها، تحلیل. تهران: میراث مکتوب
فرشید ورد، خسرو. (۱۳۷۸). گفتارهایی دربارهی دستور زبان فارسی. تهران: امیرکبیر. چاپ دوم. (چاپ اول: ۱۳۷۵)
فهیمی تبار، حمیدرضا. (۱۳۸۵). «روششناسی تفسیر منهجالصادقین». پژوهشهای قرآنی. علوم قرآن و حدیث. تابستان و پاییز. شماره ۴۶ و ۴۷
قاسمی، مسعود. (۱۳۶۹). «برگردانی کهن از قرآن». فلسفه و کلام: معارف. (مرداد- آبان). شماره ۲۰
کاسمی، نصرتالله. (۱۳۵۴). «راز بقا و قائمه استقلال ایران وظایف انجمنهای ادبی». گوهر. سال سوم. مرداد. شماره ۲۹
کلباسی، ایران. (۱۳۷۴). فارسی ایران و تاجیکستان. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه. چاپ اول
---------. (1386). وندهای اشتقاقی، در لهجهها و گویشهای ایرانی و کاربرد آنها در واژه سازی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی
لارنس ترسک، رابرت. (۱۳۷۹). مبانی زبان. ترجمه علی فامیان. تهران: مرکز. چاپ اول
متینی، جلال. (۱۳۴۸). «برخی نشانههای نادر استفهام در فارسی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی. مشهد، سال پنجم، شماره اول
مشکوهالدینی، مهدی. (۱۳۷۶). سیر زبانشناسی. مشهد: دانشگاه فردوسی. چاپ اول ۱۳۷۳
مشکوهالدینی، مهدی. (۱۳۹۱). دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاری. مشهد: دانشگاه فردوسی. چاپ دوازدهم. (چاپ اول ۱۳۷۹)
مهیار، محمد. (۱۳۸۵). «ترجمه تفسیر طبری کهنترین ترجمه قرآن به فارسی». علوم قرآن و حدیث: بینات. بهار و تابستان. سال سیزدهم، شماره ۴۹ و ۵۰
نجفی، ابوالحسن. (۱۳۷۴) مبانی زبان شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی. تهران: نیلوفر. چاپ چهارم (چاپ اول ۱۳۵۸)
نغزگوی کهن و داوری (۱۳۹۱). «شبه وندشدگی». پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی. بهار. سال اول. شماره ۱
وحیدیان کامیار، تقی. (۱۳۹۰). دستور زبان فارسی (۱). تهران: سمت. چاپ اول: ۱۳۷۹
یول، جورج. (۱۳۷۷). نگاهی به زبان، ترجمه نسرین حیدری. تهران: سمت. چاپ سوم. (چاپ اول ۱۳۷۴)