پایان نامه فرهنگ و ادبیات عامه مردم منطقه بیدخوان بردسیر

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد(M.A)

گرایش: زبان و ادبیات فارسی

چکیده

ذهن جستجو گر انسان به دنبال پاسخی است که دریابد، فرهنگ و تمدن بشری چگونه تحول یافته و این تفاوت های نسبی فرهنگ بشری برای چیست؟ بی شک گونه های مختلف فرهنگ عامیانه که عبارتند از:

آثار داستانی، ادبی، تاریخی، هنرهای زبانی، فرهنگ و آداب و رسوم همگی علاوه بر بیان نحوه زندگی انسان وسیله ای برای تحقیقات مردم شناسی هستند، بررسی تخصصی و تطبیقی فرهنگ عامیانه ی ملت ها به راحتی جزئیات پیرامون زندگی اجتماعی و تجربیات آنها را برای ما روشن می کند.

فرهنگ و سنن گذشتگان که بیانگر تجربه و شیوه زندگی آنان در طول تاریخ است. دنیای رسانه ای و تحولات تکنولوژی امروز آنها را به اعماق تاریخ می کشاند از این جهت محقق بر خود  واجب دانسته که مقداری اندک از این دانستنی های زندگی مغزهای درخاک خفته را در این تحقیق بیاورد، تا علاوه بر ماندگاری آثارشان از تجربه ی آنها چراغی فرا روی آینده ی هر چه بهتر خود و آیندگان برافروزم.

این مجموعه در پنج فصل گردآوری شده که مقدمه آن به شناخت هر منطقه و ملتی و  ادبیات و فرهنگ آن اشاره دارد و آن را مورد  بررسی قرار می دهد .پیشینه تاریخی آن به این نکته  اشاره دارد که تا به حال هیچ گونه تحقیقی در مورد منطقه بیدخوان انجام نشده  و لازم است که برای جلوگیری از هر گونه فراموشی به صورت مکتوب درآید. در ادامه به بررسی در مورد تحقیق توصیفی و اینکه این روش تحقیقی بدون هیچ گونه دخل و تصرفی در مطالب و  با استفاده از روش مشاهده و مصاحبه و تحقیق و پژوهش ، استفاده از اطلاعات اطرافیان و مطالعه در منطقه موردنظر می پردازد که باعث کشف حقایق و ایجاد شناخت کلی در رابطه با موضوع مورد نظر می شود و دیگر اینکه اشاره دارد به ویژگی های تحقیق توصیفی که از ارزش والایی برخوردار هستند که هم جنبه کاربردی و هم جنبه مبنایی دارند و در تصمیم گیری ها و در دیگر موارد مورد استفاده قرار می گیرند و در بعد بنیادی به انبوهی از معلومات کلی در مورد مسئله مورد نظر می رسد.

یافته های تحقیق  در این رساله  به چند جزء متفاوت تقسیم می شود که در ابتدا هر جزء توضیح مختصری در مورد آن داده  که در بخش اول توضیح مختصری در مورد منطقه بیدخوان و اماکن تاریخی و مذهبی آن آورده شده است، بخش دوم  در مورد آداب و رسوم منطقه از قبیل: آداب و رسوم ازدواج، مرگ، تولد نوزاد و ... بیان شده است.

و قسمت آخر رساله  به نتیجه گیری تحقیق اشاره دارد  و اینکه ادبیات و فرهنگ غنی در بین مردم منطقه بیدخوان به عنوان یکی از شاخصهای فرهنگی در این منطقه و مناطق دیگر جلوه گری می کند.

واژگان کلیدی:

بیدخوان – آداب و رسوم – گردو – ترانه- گویش

مقدمه و بیان مسئله

به نام خدایی که جان آفرید                                سخن گفتن اندر زبان آفرید

«ساعدی»

  فرهنگ و سنن گذشتگان بیانگر تجربه و شیوه زندگی آنان در طول تاریخ است و فرهنگ عامیانه بخشی از فرهنگ توده مردم است که تخیل، احساس، آرزو و اندیشه های گوناگون را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده و دگرگونی معیارهای زیبا شناسی  و اخلاقی هر دوره از زندگی یک قوم را‌ آشکار می کند. علاقه روستائیان به حفظ سنت ها و اقتضای شیوه زندگی آنها با طبیعت باعث افزایش تخیل آنهاست. ادبیات هنر زبانی و کلامی مردم عامه است که میراث گذشته است و  به صورت شفاهی در قالب آثار ذوقی به نسل های بعدی انتقال یافته است و گونه های متفاوت ادبیات عامه نزد مردم  در سنین خاصی محبوبیت دارد، برای نوزادان لای لایی، کودکان قصه،  نوجوانان ترانه و تصنیف، بزرگسالان ضرب المثل، همه ی این گونه ها به خوبی بیانگر آداب و رسوم و نحوه زندگی انسانهای قدیمی است.

  ادبیات و فرهنگ عامه هر منطقه  و ملتی تکیه بر فطرت ویژه خود دارد و همچنان که هیچ درختی در خلأ نمی شکند باید سرچشمه آنرا جستجو کرد.

  منطقه ی بیدخوان هم یکی از مناطق وسیع و خوش آب و هوای استان کرمان و شهرستان بردسیر است که زیباییهای بکر و دست نخورده ای را در دل خود جای داده است این منطقه ی خوش اب و هوا در 90 کیلومتری جنوب غربی کرمان و در 40 کیلومتری جنوب غربی شهرستان بردسیر واقع گردیده است، که یکی از مناطق تفریحی و گردشگری استان کرمان محسوب می شود و دارای آب و هوای بسیار مطبوع و دارای پوشش گیاهی غنی است که این منطقه کوهستانی ، سرسبز و خوش آب و هوا همچون دیگر مناطق استان کرمان از آب و هوای مطبوع و لطیفی برخوردار است. و به عنوان گوهر ارزشمند و نهفته تلقی می گردد از مشرق به مادون و قلعه عسکر و از شمال به دیشکان و از جنوب به چهار گنبد و گوغر بافت متصل می باشد و دارای کوههای نسبتاً مرتفع ازقبیل کوه کمر انجیر، صغنا، یشم، کمهما، و ... می باشدو با توجه به کوهستانی بودن دارای زمستان سرد و خشن و تابستان معتدل می باشد که ریزش برف و باران فراوان در این منطقه باعث به وجود آمدن یخچالهای طبیعی در این منطقه شده است که در جای خود جالب و دیدنی و کم نظیر می باشند.

  این منطقه زیبا با قدمت دیرینه و طولانی که دارد هیچ گونه تحقیق ارزشمندی در مورد ادبیات عامیانه آن انجام نشده و این کمبود همیشه احساس می شد و علت نوشتن این رساله همین بود که هیچ گونه تحقیق ارزشمندی در این زمینه انجام نشده بود. از این جهت  محقق بر خود واجب دیده است مقداری از دانستنی های آنان که در حقیقت قطره ای از دریای بیکران زندگی آنهاست  به نگارش درآورد، تا  خوانندگان بتوانند از این قلیل دانستنی ها زندگی مغزهای در خاک خفته را دریابند، علاوه بر ماندگاری آثارشان از تجربه ی آنها چراغی فرا روی آینده هر چه بهتر خود و آیندگان برافزایند.

پیشینه تحقیق

  بر اساس شواهد و مدارک موجود می توان گفت: که منطقه بیدخوان از قدمت تاریخی بالایی برخوردار است و دلایلی که می توان از آنها استفاده کرد که همه ی مردم این منطقه بر این نظر و  باور  هم عقیده اند ، وجود سه برادر به نامهای شیخ زاهد، شیخ ملک و شیخ معین الدین که بحرینی الاصل بوده اند و برای به وجود آمدن زندگی و گروههای مهم فامیلی در این منطقه نقش بسزایی داشته اند و دیگر وجه تسمیه بیدخوان است. از جمله  آثار تاریخی که در این منطقه وجود دارند وجود قبرستانی با قدمت بسیار زیاد و طولانی و سنگ نوشته های قدیمی دلیل بر وجود فرهنگ غنی اسلام در این منطقه می باشند که بسیاری از آن سنگها به نام شهداء مکتوب می باشند و بر روی آنها کلمه ی السعید الشهید و ابن الشهید حک شده که هنوز  موجود می باشند و سنگ نوشته ای به نام زبیر عرب بوده که قدمت آن حدود هفتصد سال پیش است که در ده بالای منطقه بیدخوان وجود دارد، قبر بزرگانی همچون شیخ قاسم که از فرزندان شاه نعمت الله ولی، شیخ قطب الدین ، شکوهی دیگر به این منطقه بخشیده است. و وجود گردوهای کهنی به نام گردوی جمشیدی و گردو گیو که قدمت آنها حدود 1200 سال است نشان از فرهنگ والای این منطقه می باشد و به این منطقه شکوهی خاص بخشیده است.

علاوه بر مطالبی که در مورد پیشینه ی منطقه بیدخوان گفته شد که نشان از قدمت تاریخی و فرهنگ غنی اسلام دارد و با توجه به این که اهمیت گذشته و پیشینه ی هر شهر و منطقه و اینکه آینده هر منطقه بر ستون های پر افتخار گذشته بنا می شود و اینکه هیچ ملتی بدون تکیه بر افتخارات گذشته خویش و انسان های والا مقام و بزرگوار نسل های قبل نمی تواند احساس غرور و بزرگی کند، لذا بر هر ملتی لازم است که بداند شهر و منطقه ای که در آن زندگی می کند در گذشته در آن چه اتفاقاتی افتاده و چه سختی ها و رنجش هایی را متحمل گردیده است و مردمان آن منطقه چه روزگاری را گذرانده اند و چه بزرگانی در ان منطقه زندگی می کرده اند و سر به سینه تراب نهاده اند. و دیگر این که چگونه زندگی می کرده اند و چه آداب و رسومی داشته اند که کم کم به دست فراموشی سپرده شده اند و برای امرار معاش خود چه روش هایی را به کار می برده اند و دیگر این که چه قصه هایی می گفتند و  چه گویش هایی داشته اند و چه ترانه هایی می سرودند تحقیق علمی دقیق صورت نگرفته است و همین امر مهم باعث شده تا  محقق  این موضوع را انتخاب کرده و با تجارب افراد با تجربه این منطقه گرانبها به گردآوری این رساله بپردازد و تحقیق دانشگاهی که در این باره انجام شده بود رساله ای  است تحت عنوان «عامیانه های بیدخوان» که توسط آقای آبستان گرد آوری شده است. کتابهایی که بطور مختصر در آنها به روستای بیدخوان اشاره شده عبارتند از:

کتاب واژه نامه گویش بردسیر که این کتاب   واژگان های محلی، در بین مردم را جمع آوری نموده است که توسط مرحوم استاد محمد جواد برومند نوشته شده است

کتاب بردسیر نگارستان طبیعت که اشاره کلی در مورد شهرستان بردسیر دارد.

کتاب مروارید کبیر که توسط حمید قلندری نوشته شده است.

Abstract

Man’s searching mind is looking for an answer to find, how mankind’s culture and civilization being changed and what is proportional difference of man’s culture? Without doubt different kinds of vulgar culture that consist of:

 Story, literature and historical works, language arts, culture and customes all of them in addition all of anthropology researches, specialized and comparative study of nations vulgar culture easily clear details about their social life and their experiences.

The deceased’s culture and custom that show their experience and today ‘s technological changes dray them to the depth of history do I necessitated it to bring into this research a little of this dead brain’s knowings of life to kindle a light for myself and others with their experiences.

This collection consists of 5 chapters that includes:

The first chapter: introduction explanation and to recognize each nation and area you should study their culture and literature so introduce bidkan.

The second chapter: shows that no search is done about bidkan and it’s necessary write it to prevent forgetting.

The third chapter: considers descriptive research and my research stuy this region by using associates’s information and studying but without any concern and possession in material by abservation, interview and research, and lead to detection of facts and general recognition about this subject and also considers to the qualities of descriptive research that is valuable that have practical and basical aspect and are used in decisions, and in basical aspect recieve  general information and problem.

The forth chapter: consists of research findings that divide into several parts. In the begining each part is explained briefly and in the first part is brought a brief explanation about bidkan and its historical and holy places. The second part is about region customs like wedding, death and birth customs, … .

In the third part is brought oral literature consist of story, proverb, puzzle, lullaby, metal and talking.

In the fifth part the conclusion directs to rich literature and culture among people of bidkan that as one of the cultural index displays in this area and other region.