پایان نامه ارائۀ الگوی بهینۀ مدیریت منابع آب براساس دیدگاه تجارت آب مجازی

فهرست:

فصل نخست: معرفی آب مجازی و تجارت آب مجازی... 1

1-1: معرفی.. 2

1-2: تجارت آب مجازی: ظرفیت‌ها و ملاحظات.. 4

1-3: آب آبی و آب سبز. 6

1-4: معرفی روش‌‌های کمّی.. 9

1-4-1: روش محاسبۀ آب مجازی ذخیره‌شده در محصولات کشاورزی.. 9

1-4-2: روش محاسبۀ دبی آب مجازی درحال جابه‌جایی.. 11

1-5: تجارت آب مجازی و صرفه‌جویی در مصرف آب.. 12

1-5-1: تجارت آب مجازی و حفظ آب در سطح ملی.. 12

1-5-2: تجارت آب مجازی و حفظ آب در سطح جهانی.. 15

فصل دوم: تجارت آب مجازی، ملاحظات اقتصادی و اجتماعی و امنیت غذایی... 17

2-1: مقدمه. 17

2-2: ملاحظات اقتصادی و اجتماعی.. 18

2-2-1: مفهوم اقتصاد آب.. 18

2-2-2: بازدهی اقتصادی آب.. 20

2-2-3: نظریۀ مزیت نسبی و نظریۀ هزینۀ فرصت.. 23

2-2-4: توسعۀ تجارت آب مجازی و توسعۀ زیرساخت‌ها 24

2-2-5: تجارت آب مجازی و ارتقای جایگاه اقتصادی آب.. 25

2-2-6: تحولات اقتصاد آب: قبل و بعد از ظهور واژۀ آب مجازی.. 25

2-3: تجارت آب مجازی و امنیت غذایی.. 26

2-4: بررسی چند نمونه‌پژوهی.. 28

2-4-1: مصر 29

2-4-1-1: تولید محصولات کشاورزی و تجارت بین‌المللی.. 29

2-4-1-2: آب مجازی، نیروی کار، زمین و سرمایه. 29

2-4-1-3: امنیت غذایی.. 34

2-4-2: چین.. 35

2-5: معرفی زمینه‌های مطالعاتی صورت‌گرفته. 35

فصل سوم: سیاست‌‌های مدیریتی منابع آب در کشورهای منتخب آسیایی... 38

3-1: عوامل ملی و منطقه‌ای مؤثر بر منابع آب.. 39

3-1-1: وضعیت آب در جهان. 39

3-1-2: وضعیت آب در منطقۀ خاورمیانه و آسیا 41

3-1-3: استراتژی بحران آب در خاورمیانه و آسیا 42

3-1-4: مروری بر عوامل زمینه‌ساز در سطح ملی.. 44

3-1-4-1: برخی از مشخصه‌ها و روندها از دیدگاه کمیت منابع آب [33] 44

3-1-4-2: برخی شاخص‌ها از دیدگاه مصارف منابع آب[33] 45

3-1-4-3: برخی شاخص‌ها از دیدگاه پیامدهای توسعۀ ناپایدار و جنبه‌های مدیریتی [33] 46

۱. بهره‌وری استفاده از منابع آب.. 46

۲. اجرای طرح‌های مکمل طرح‌های توسعۀ منابع آب.. 46

۳. اقتصادی و مدیریت مالی.. 46

۴. کیفیت منابع آب و مسائل زیست‌محیطی.. 46

۵. حلقه‌های مفقود 46

3-1-4-4: برخی شاخص‌ها از دیدگاه بهره‌برداری از رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک [33] 47

3-2: خلاصه‌ای از سیاست‌های مدیریتی منابع آب برای بررسی وضعیت آب در کشورهای منتخب... 47

3-2-1: پاکستان [34] 47

3-2-1-1: استراتژی‌های موجود برای مصرف مداوم از منابع آب.. 47

3-2-2: استرالیا [35] 49

3-2-2-1: استراتژی‌های ملی و درون‌کشوری.. 49

3-2-2-2: مدیریت منابع طبیعی.. 50

3-2-3: هند [36] 51

3-2-3-1: آب و توسعۀ پایدار 51

3-2-3-2: سیاست ملی آب.. 51

3-2-3-3: چهارچوب قانون‌گذاری.. 52

3-2-4: سریلانکا [37] 52

3-2-4-1: توسعۀ مداوم منابع آبی در سریلانکا 52

3-2-4-2: سیاست‌های توصیه‌شده 52

۱. تقویت روش‌های مدیریت مشارکتی برای دستیابی به دیرپایی اقتصادی و مالی.. 52

۲. توجه به قوانین موجود آب و ارائۀ قوانین جدید برای مدیریت مؤثر منابع آب سطحی و زیرزمینی برای استفادۀ مداوم  53

۳. بهبود سیستم داده‌های مدیریت.. 53

۴. تقویت مؤسسات مربوط به بخش آب ازطریق اصلاح اصول مدیریتی با تمرکز بر سیاست‌های موجود برای دستیابی به دیرپایی مالی  53

۵. طراحی جامع در آبگیرها 54

۶. برنامۀ هماهنگ‌سازی بخش ملی برای تأمین آب و تعیین بودجۀ بخش فاضلاب.. 54

3-2-4-3: استراتژی آینده برای هماهنگ‌سازی مؤثر 54

3-2-4-4: به کارگیری قوانین دوبلین در استراتژی‌ها و پروژه‌ها 54

3-2-5: چین [38] 54

3-2-5-1: طرح ملّی بررسی آب.. 54

2-2-5-2: قوانین سازمانی برای مدیریت و توسعۀ منابع آبی.. 56

3-2-6: اندونزی [39] 56

3-2-6-1: وضعیت جاری توسعه و مدیریت منابع آبی.. 56

۱. سیاست و استراتژی.. 56

۲. دستیابی به توسعۀ منابع آبی، طی طرح 25ساله. 56

۳. سیاست‌های بخش‌ها برای توسعه و مدیریت منابع آب.. 57

۱. اهداف و استراتژی‌ها برای طرح توسعۀ 25سالۀ دوم. 57

۲. سیاست‌های کلّی.. 58

۳. سیاست‌های ویژه 58

۴. سیاست مدیریت منابع آب.. 58

۵. استراتژی برای مدیریت منابع آب.. 58

۶. مصرف آب در بخش صنعت.. 59

۷. مصرف آب در بخش کشاورزی.. 59

۸. مصرف آب در بخش شهری.. 59

۹. کیفیت آب.. 59

۱۰. کنترل سیل.. 60

3-2-6-2: دغدغه‌ها و مشکلات موجود 60

3-2-7: مالزی [40] 60

3-2-7-1: طرح ملی آب.. 60

3-2-7-2: چهارچوب قانونی و سازمانی.. 60

۱. چهارچوب سازمانی.. 60

۲. چهارچوب قانون‌گذاری.. 60

3-2-7-3: مصرف مداوم منابع آب و حفاظت از آب.. 61

3-2-8: ایران [41] 61

3-2-8-1: مصارف فعلی آب.. 61

3-2-8-2: پیش‌بینی مصارف آب در آینده 62

3-2-8-3: منابع آبی تأمین‌شدنی برای سال 1400. 62

3-2-8-4: پیش‌بینی منابع آب برای تأمین نیازها در سال 1400. 62

3-2-8-5: راهبردهای توسعۀ منابع آب.. 63

۱. آب‌های زیرزمینی.. 63

۲. پساب‌های شهری و کشاورزی.. 64

۳. منابع آب سطحی.. 64

3-2-8-6: راهبردهای مصرف آب.. 64

۱. مصرف آب در بخش کشاورزی.. 64

۲. مصرف شرب و بهداشت و صنعت.. 65

3-2-8-7: راهبردهای حفاظت محیط‌زیست آبی.. 65

فصل چهارم: بازنگری در سیاست‌های مدیریت منابع آب... 67

4-1: تجارت آب مجازی در ایران: ظرفیت‌ها و کاربردها 68

4-2: تجارت آب مجازی از دیدگاه مدیران منابع آب و از دیدگاه کلان کشوری.. 70

4-3: راهکارهای فعلی تأمین آب در مناطق کشور 71

4-4: ضرورت تشکیل بانک آماری به‌منظور مطالعه و شفاف‌سازی.. 73

4-4-1: نیازمندی‌های آماری.. 74

4-4-2: نیاز به شفاف‌سازی صادرات و واردات کالاها از دیدگاه تجارت آب مجازی.. 75

4-5: اقتصاد سیاسی تجارت آب مجازی.. 76

4-6: سیاست‌های امنیت غذایی در کشور و تأثیر آن بر مصرف آب.. 77

4-7: تجارت آب مجازی و روابط بین‌الملل.. 81

4-8: سیاست‌های توسعۀ تجارت آب مجازی و لزوم تمرکززدایی.. 83

4-9: تجارت آب مجازی و بخش‌های کشاورزی و صنعت و خدمات.. 84

4-10: تجارت آب مجازی و سیاست‌های حمایتی دولت در بخش کشاورزی.. 86

4-11: تجارت آب مجازی و تأثیرات زیست‌محیطی.. 88

4-12: تجارت آب مجازی و اصلاح الگوی کشت... 88

4-13: توسعۀ پایدار و تجارت آب مجازی.. 90

4-14: تعمیم موضوع به تجارت درون‌کشوری و بین‌المللی آب مجازی.. 91

4-14-1: طبقه‌بندی مباحث و مطالعات آب مجازی.. 92

1. مباحث و مطالعات اولیه. 92

2. تجارت آب مجازی و شفاف‌سازی تجارت محصولات از منظر آب مجازی جابه‌جاشده 93

3. برنامه‌ریزی و راهبردهای کلان. 93

۱. توسعۀ مدل‌های مفهومی و ریاضی و برنامه‌ریزی.. 93

۲. بررسی موانع و روابط ساختاری.. 93

فصل پنجم: استراتژی ملی مدیریت منابع آب با رویکرد آب مجازی... 96

5-1: مقدمه. 97

5-2: استراتژی‌های نوین مدیریت منابع آب.. 97

5-2-1: تجارت آب مجازی و امنیت غذایی.. 98

5-2-2: تجارت آب مجازی و ملاحظات سیاسی.. 101

5-2-3: تجارت آب مجازی و سیاست‌های بخش کشاورزی.. 104

5-2-4: تجارت آب مجازی و سیاست‌های بخش صنعت.. 107

5-2-5: تجارت آب مجازی و سیاست‌های بخش مدیریت شهری.. 108

5-3: الگوهای مدیریتی پیشنهادی.. 109

5-3-1: خودکفایی کامل محصولات کشاورزی.. 110

5-3-2: تلفیق سیاست خودکفایی نسبی و واردات آب مجازی.. 114

5-3-3: تلفیق سیاست خودکفایی نسبی و صادرات و واردات آب مجازی.. 118

5-4: برابری فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی سناریوها 132

5-5: تکمیل سناریوهای پیشنهادی به‌منظور حفظ منابع آب با رویکرد آب مجازی.. 139

فصل ششم: جمع‌بندی و تحلیل داده‌ها. 143

6-1: مقدمه. 144

6-2: گزینش منطقۀ مدنظر. 144

الف. مشخصات منطقه و بررسی برخی بخشهای متأثر از سیاست‌های توسعۀ تجارت آب مجازی... 146

6-3: کلیات.. 146

6-4: منابع آب.. 148

6-4-1: آب‌های سطحی.. 148

6-4-2: آبهای زیرزمینی.. 149

6-5: طرحهای انتقال بین‌حوضه‌ایِ آب در استان.. 151

6-6: بررسی شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی استان اصفهان.. 156

6-7: بررسی وضع موجود برخی زیربخش‌های کشاورزی استان اصفهان.. 158

6-7-1: محصولات زراعی و باغی.. 159

6-7-2: آب و خاک... 160

ب. بررسی جامع مصارف آبی و تحلیل سیاستهای بخش کشاورزی در استان، با استفاده از... . 162

6-8: نگاهی جامع به مصارف بخش کشاورزی در سال‌های ۱۳82 و ۱۳83 و ۱۳84، از دیدگاه آب مجازی.. 163

6-9: بررسی تولید محصولات راهبردی و عمدۀ کشاورزی و دامی در سال‌های آخر برنامۀ چهارم توسعه... 193

6-10: بررسی بازدهی اقتصادی آب در بخشهای کشاورزی و صنعت و در کالاهای راهبردی کشت‌پذیر در استان.. 203

6-11: بررسی سیاست‌های امنیت غذایی و مصرف آب در استان با استفاده از مفهوم آب مجازی تا افق 1400. 207

منابع. 209

منبع:

[1] Hoekstra, A.Y. and Hung, P.Q., Virtual Water Trade: a quantification of virtual water flows between nations in relation to introductional crop trade. Research Report Series No. 11. UNESCO-IHE for Water Education, Delft, The Netherlands, 2002.

[2] WWC (World Water Council), Virtual Water trade- conscious choices. In: E-Conference synthesis. 4th world Water Forum, 2004.

[3] Hoekstra A.Y., Virtual Water: an introduction. In: Hoekstra, A.Y (Ed.). virtual Water Trade: Proceedings of the International Expert Meeting on Virtual Water Trade. Research Report Series No. 2. IHE Delft. The Netherlands, 2003.

[4] IWMI (International water Management Institute), Water for Food, Water for life. From the Comprehensive Assessment of Water Management in Agriculture. Stockholm World Water Week, 2006.

[5] Allan, J.A., "Virtual water-the water, food, and trade nexus useful concept or misleading metaphor?" IWRA, Water International, Volume 28, Number1 , March 2003.

[6] جعفری، ع. م. و زارعی، ق.، تجارت مجازی آب و نقش آن در مقابله با بحران کم آبی، دومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه صنعتی اصفهان، 1385.

[7] Chapagain, A.K. and Hoekstra, A.Y., Virtual water flows between nations in relation to trade in live stock and live stock products. Research Report series No 13. UNESCO-IHE Institute for water education, Delft, The Netherlands, 2003.

[8] Shuva, H., Concepts of water security, food security, water stress and "virtual water" for arid countries. Proceedings of the 1st world water congress-international water resources association, Montreal, Canada, 1997.

[9] Obuobie, E. Gachanja, P.M and Dorr, A.C., The Role of Green Water in food trade. Term Paper for the Interdisciplinary Course. International Doctoral Studies. Center of Development Research University of Bonn, November 2005.

[10] Yang.H, Wang L, Abbaspour. K.C and Zehnder. A.J.B, "Virtual Water highway: Water use efficiency in global food trade" J. Hydrol. Earth Syst. Sci. Discuss, 3, 1-26, 2006.

[11] Falkenmark, M. and Rockstorm, J., The new blue and green water paradigm. Breaking new ground for water resources planning and management, 2005.

[12] Fraiture, C. de, cai, X., Amarasinghe, U., Rosegrant, M., and Molden, D., Dose International Cereal trade save water? The Impact of Virtual water Trade on Global Water Use. Comprehensive Assessment Research Report 4, Colombo, Sri Lanka. Comprehensive Assessment secretarial, 2004.

[13] Chapagain, A.k., Hoekstra, A.Y. and Savanije, H.H.G., Saving water through global trade research Report series No 17. UNESCO-IHE Institute for Water Education, Delft, the Netherlands, 2005.

[14] Chapagain, A.K., Hoelstra, A. Y. and Savenile, H.H.G., "Water saving through international trade of agriculture products" J.Hydrol. Earth Syst. Sci, 10, 455-468, 2006.

[15] محمودی، علی، اقتصاد منابع طبیعی، شرکت چاپ و نشر بازرگانی، 1383.

[16] شرکت سهامی مدیریت منابع آب ایران، دفتر اقتصاد آب، اقتصاد آب: گزینش سازگاری با تنگناها. کد گزارش: 116-09-83-د، 1383.

[17] شرکت سهامی مدیریت منابع آب ایران، دفتر اقتصاد آب، منشور اقتصاد آب، 1383.

[18] رحیمی بروجردی، ع، ر.، تئوری‌ها و سیاست‌های تجارت بین‌الملل، مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، 1383.

[19] Wichelns, D., "The role of virtual water in efforts to achieve food security and other national goals, with an example from Egypt" J.Agric.Water Manage. 49, 131-151, 2001.

[20] Earle, A., The role of virtual water in food security in southern Africa. Occasional paper No 33, water Issue study group school of oriental and African studies (SOAS), University of London, 2001.

[21] WWC (world water council), Virtual water trade – conscious choices, In: E-Conference Synthesis. 4th world Water Forum, 2004.

[22] Shuva, H., Concepts of water security, food security, water stress and: virtual water" for arid countries. Proceeding of 1st world water congress-International water resources association, Montreal, Canada, 1997.

[23] Chapagain, A.K., Hoekstra. A.Y. and Savenije, H.H.G., saving water through global trade research report series No 17. UNESCO-IHE Institute for water Education, delft, the Netherlands, 2005.

[24] Guan, D,. Hubacek,K., "Assessment of regional trade and virtual water flows in china" J.Ecological Economics- 02498: No of page12, 2006.

[25] Ma,J,. Hoelstra,A.Y,. Wang,H,. Chapagain,A.K. and Wang,D., "Review Virtual Versus real water transfers within china" J.Phil. Trans. R.Soc. B 361, 835-842, 2006.

 [26] Craig I, Green A, Socobie M, Schmi E; "Controlling Evaporation Loss from Water Storages"; Natural resources and Mines; Jun 2005.

[27] Lionel D Wijendra; "water and sustainable Development of Seri Lanka"; Constructional Public Utilities, Sethsiripaya, Battaramulla, 1997.

[28] Badarudding Soomro; Paddy and Water Environment related issues. Problem and prospects in China; July 2004.

 [29] Sutardi; Water and Sustainable Development; Current status and future Trends in Indonesia; 1997.

 [30] Liew Chin Loong; Water and Sustainable Development in Malaysia; Dept of Irrigation and Drainage; 1997.

[31] مکنون، رضا، نگرش جامع به منابع آب، راهبردی برای برنامۀ چهارم توسعه، چهارمین همایش دوسالانۀ انجمن متخصصان محیط‌زیست ایران، بهمن 1381.

[32] Sustainable Development of Water Resources in Asia and The Pacific: an overview- United Nations, 1997.

[33] مطالعۀ تطبیقی برنامه‌ریزی راهبردی توسعۀ منابع آب ایران و کشورهای آسیایی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، آمر محمد جنیدی، دکتر رضا مکنون، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، زمستان 1385.

[34] David P, Coady, Agricultural pricing policies in developing countries, "An Allocation to Pakistan, International Tax and public finance", 1997.

[35] Gardner A, "Environmental Water Allocations in Australia", 2003.

[36] Prof.Shiklomanov.IA., "Assessment of water resources in Asia and the Pacific in the 21 century", 2004.

 [37]. Chapagain. A.K., Hoekstra. A.Y. and Savenije. H.H.G., Water saving through international trade of agricultural products" J. Hydrol.Earth Syst.Sci. 10,455-468, 2006.

[38]. Fraiture C.de,Cai,x. Amarasinghe,u., Rosegrant, M,. and Molden, D., Does International Cereal Trade save water? The impact of virtual water trade on global water use. Comprehensive Assessment Research Report 4, Colombo, Sri Lanka, Comprehensive Assessment Secretariat, 2004.

[39]. Ma, J,.Hoekstra, A.Y,. Y.Wang, H., chapagain,A.K. and wang, D., "Review Virtual versus real water transfers within china" J.Phil.Trans.R.Soc.B 361, 835-842, 2006.

[40] میرزایی، م و صدقی، ح.، مدیریت به هم پیوستۀ منابع آب (IWRM)، تهران: نقش گسترات بهار، ، 1385.

[41] موسسۀ تحقیقات خاک و آب، برآورد آب موردنیاز گیاهان عمدۀ زراعی و باغی کشور، جلد نخست: گیاهان زراعی. انتشارات نشر آموزش کشاورزی، کرج، 1376.

[42] وزارت جهاد کشاورزی، سند ملی آب کشور: نیاز آبی گیاهان، الگوی کشت، بازده آبیاری. معاونت‌های فنی و زیر بنایی، برنامه‌ریزی و پشتیبانی، سازمان هواشناسی، 1378.

[43] Shuva. H., Concepts of water security, food security, water stress and virtual water for arid countries. Proceedings of the 1st world water congress-International water resources Association, Montreal, Canada, 1997.

[44] شرکت مهندسین مشاور جاماب وابسته به وزارت نیرو. طرح جامع آب کشور.

[45] مهندسین مشاور جامع ایران، مطالعات طرح جامع توسعۀ کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، موسسۀ پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1380.

[46] Hoekstra, A Y., IWRM and Agriculture. UNESCO-IHE Institute for water education, Delft, The Netherlands, 2003.

[47] نوری، ک.، «بررسی سیاست‌های حمایتی برنج در ایران»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال13، ش52، 1384.

[48] شرکت سهامی مدیریت منابع ایران، دفتر اقتصاد آب، کارایی اقتصادی آّب و اصلاح الگوی کشت، کد گزارش 113-09-28-د، 1383.

[49] شرکت سهامی مدیریت منابع آب ایران، دفتر اقتصاد آب، فرهنگ واژه‌های اقتصاد آب، 1383.

[50] Task committee on sustainability criteria, water resources planning and management division. American society of civil engineering, Sustainability criteria for water resources systems.ASCE, 1998.

[51] سازمان توسعۀ تجارت ایران، دفتر برنامه‌ریزی تجاری، www.tpo.ir

[52] Wichelns, D., "The role of virtual water in efforts to achieve food security and other national goals, with an example from Egypt" J.Agric.Water Manage. 49, 131-151, 2001.

[53] Earle, A., The role of virtual water in food security in southern Africa. Occasional paper No 33,, water Issue study group school of oriental and African studies (SOAS), University of London, 2001.

[54] WWC (world water council). Virtual water trade – conscious choices, In: E-Conference Synthesis. 4th world Water Forum, 2004.

[55] Shuva, H., Concepts of water security, food security, water stress and: virtual water" for arid countries. Proceeding of 1st world water congress-International water resources association, Montreal, Canada, 1997.

[56] سازمان توسعۀ تجارت ایران، دفتر برنامه‌ریزی تجاری، www.tpo.ir

[57] Chapagain, A.K., Hoelstra, A. Y. and Savenile, H.H.G., "Water saving through international trade of agriculture products" J.Hydrol. Earth Syst. Sci, 10, 455-468, 2006.

[58] وزارت جهاد کشاورزی، موسسۀ پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، www.maj.ir

[59] WWC (World Water Council), Virtual Water trade- conscious choices. In: E-Conference synthesis. 4th world Water Forum, 2004.

[60] دکتر سمسار یزدی،-شرکت آب منطقه‌ای یزد، 1383، www.wnn.ir

[61] شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، www.nww.co.ir

[62] روزنامۀ ایران، ش2563، مقاله "خودکفایی کشاورزی"، آرزوی بزرگ، 1382.

[63] دعایی، حبیب‌الله، مدیریت صادرات و واردات، 1385.

[64] Vitual water trade between nations, a global mechanism affecting regional water systems, A.Y.Hoekstra, UNESCO-IHE institute for water education, Delft, The Netherlands.

[65] روزنامۀ کیهان، ش19264، گزارش سیاست‌های تولید برنج، 1386.

[66] www.waterfootprint.org

[67] Current Science, vol 94, No 3, February 2008.

]68[ رجبی هشجین، م و عرب، تجارت آب مجازی: ابزاری برای تضمین امنیت غذایی و آبی، دومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه صنعتی اصفهان، 1385.

]69[ شرکت سهامی مدیریت منابع آب ایران، دفتر اقتصاد آب، اقتصاد آب: گزینش سازگاری با تنگناها، کد گزارش: 116- 09- 83 – د، 1388.

[70] WWC (Worrld Water Council), Virtual Water Trade- Conscious Choices.In: E-Conference Synthesis.th World Water Forum, 2004.

]71[ مهندسین مشاور جامع ایران، مطالعات سنتز استانی طرح جامع توسعۀ کشاورزی (استان اصفهان)، جلد نوزدهم (خلاصه). وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، موسسۀ پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1385.

]72[ سازمان آب منطقه‌ای استان اصفهان، گزارش منابع و مصارف استان اصفهان، وزارت نیرو، معاونت امور آب، دفتر برنامه‌ریزی آب، مرداد 1380.

]73[ سازمان آب منطقه‌ای استان اصفهان، گزارش منابع و مصارف استان اصفهان، وزارت نیرو معاونت امور آب، دفتر برنامه‌ریزی آب، آبان 1378.

]74[ مهندسین مشاور جامع ایران، مطالعات سنتز استانی طرح جامع توسعۀ کشاورزی (استان اصفهان)، ج۵ (توسعۀ منابع آب و آبیاری). وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، موسسۀ پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1385.

]75[ سازمان آب منطقه‌ای استان اصفهان، منابع و مصارف حوزۀ زاینده‌رود، 1386.

]76[ سازمان مدیریت منابع آب ایران، پتانسیل منابع آب استان اصفهان، 1386.

]77[ سازمان آب منطقه‌ای استان اصفهان، آشنایی با طرح‌های اساسی عمرانی درحال بهره‌برداری و در دست اجرا، معاونت برنامه‌ریزی بهبود مدیریت، خرداد 1384.

]78[ سازمان آب منطقه‌ای استان اصفهان، بررسی طرح‌های تأمین آب، معاونت برنامه‌ریزی و بهبود مدیریت، فروردین 1386.

]79[ سازمان مدیریت منابع آب ایران، طرح‌های استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری، معاونت طرح و توسعه، مرداد 1387.

]80[ سایت مرکز آمار ایران،www.sci.org.ir

]81[ وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، موسسۀ پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، سند ملی توسعۀ استان اصفهان، موسسۀ پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1389.

]82[ سالنامۀ آماری استان اصفهان، مرکز آمار ایران، 1387.

]83[ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامۀ سال 1387، ناشر: ادارۀ روابط عمومی.

]84[ مهندسین مشاور جامع ایران، مطالعات سنتز استانی طرح جامع توسعۀ کشاورزی (استان اصفهان)، ج۱۱ (زراعت و باغداری). وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، موسسۀ پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1385.

]85[ موسسۀ تحقیقات خاک و آب، برآورد آب موردنیاز گیاهان عمدۀ زراعی و باغی کشور، ج۱: گیاهان زراعی، کرج: نشر آموزش کشاورزی، 1381.

]86 [موسسۀ تحقیقات خاک و آب، برآورد آب موردنیاز گیاهان عمدۀ زراعی و باغی کشور، ج۱: گیاهان باغی، کرج: انتشارات نشر آموزش کشاورزی، 1381.

]87[ وزارت جهاد کشاورزی، سند ملی آب کشور: نیاز آبی گیاهان، الگوی کشت، بازدۀ آبیاری، معاونت‌های فنی و زیربنایی، برنامه‌ریزی و پشتیبانی سازمان هواشناسی کشور، 1378.

]88[ وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، دفتر آمار و فناوری داده‌ها، آمارنامۀ کشاورزی سال 1387، ج۲: ناشر وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، دفتر آمار و فناوری داده‌ها.

]89[وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، دفتر آمار و فناوری داده‌ها، آمارنامۀ کشاورزی سال 1388، ج۲: ناشر وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، دفتر آمار و فناوری داده‌ها.

]90[ وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، دفتر آمار و فناوری داده‌ها، آمارنامۀ کشاورزی سال 1388، ج۲: ناشر وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، دفتر آمار و فناوری داده‌ها.

[91] chapagain. A.K.and Hoekstra.A.Y., Virtual water floes between nations in relation to trade in livestock and livestock prouducts.Research Report Series No.13.UNESCO-IHE Institute for Water Education ,Delft.The Netherlands, 2003.

[۹۲] WWC (World Water Council), Virtual water trade- conscious choices.In E-Conference Synthesis.4th World Water Forum, 2004.

]93[ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. گزارش اقتصادی و ترازنامۀ سال 1389، ناشر ادارۀ روابط عمومی.

]94[ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامۀ سال 1388، ناشر ادارۀ روابط عمومی.

]95[ وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، دفتر آمار و فناوری داده‌ها، هزینۀ تولید محصولات کشاورزی، سال زراعی 1382-1381، ناشر وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد دفتر آمار و فناوری داده‌ها.

 ]96[ وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد، دفتر آمار و فناوری داده‌ها، هزینۀ تولید محصولات کشاورزی، سال زراعی 1383-1382، ناشر وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد دفتر آمار و فناوری داده‌ها.