پایان نامه جهت دریافت دانشنامه کارشناسی ارشد رشته
مدیریت مالی
چکیده:
همراه با پیشرفت تکنولوژی و با توجه به پیوند همه جانبه زندگی انسان با فن آوری های ارتباطاتی و خصوصاً اینترنت، سیستم بانکداری در تمامی کشورها در قرن اخیر دچار تغییر و تحولاتی بوده است. تمامی این تلاشها در جهت کاهش هزینه سرمایه و هزینه فرصت از دست رفته و افزایش کارایی سرمایه گذاری های انجام شده بوده است. در این راستا مدیریت نقدینگی وجوه اخذ شده از درجه اهمیت بالایی برخوردار می گردد. در این تحقیق به دنبال اثبات این فرض بودیم که روند تغییرات تجهیزات الکترونیکی در بانک رفاه ایران تاثیر مستقیمی بر ارتقای مدیریت نقدینگی در بانک رفاه داشته است . در همین راستا پس از شناسایی عوامل موثر بر نقدینگی بانک در بانک رفاه ایران، روند تغییرات آنها در بازه زمانی سال 1384 تا 1392 مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از نرم فزار آماری IBM SPSS Statistics 19 تاثیر هر یک بر روی متغیر های شاخص نقدینگی مورد آزمون قرار گرفت. به این منظور 38 آزمون فرعی انجام شد و در نهایت این نتیجه حاصل شد که تاثیر متغیرهای مستغل بر متغیر وابسته فرضیه اصلی، کمتر از 50% بوده است.
کلمات کلیدی: بانکداری الکترونیک، کنترل نقدینگی، بانک رفاه، پول الکترونیک
1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1.تعریف مسئله
درسال های اخیر، روند رو به رشد استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک درسیستم بانکی کشور قابل توجه بوده است، حال آنکه در طی این مدت رشد نقدینگی در اقتصاد ایران به شدت افزایش یافته است و لذا این گمان می رود که رابطه ای میان استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک و رشد نقدینگی وجود داشته باشد از این رو هدف این پایان نامه تاثیر بهره گیری از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیکی (خودپرداز،پایانه فروش وپایانه شعب) برمدیریت نقدینگی در بانک رفاه ایران با استفاده از داده های ماهانه دردوره پنجساله 1386 تا 1390 می باشد.
1-2.اهمیت و ضرورت تحقیق
از ویژگی های قرن حاضر، توسعه ی اعجاب آور تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و بکارگیری آن برای افزایش سرعت و کیفیت در ارائهی خدمات می باشد.کیفیت خدمات و رضایت مندی مشتری از مباحث استراتژیک برای سازمان های خدماتی به شمار می روند. ارائه ی خدمات با کیفیت بالا برای بقاء و سودآوری سازمان ها ضروری است. نیاز به درک و ارتقاء کیفیت خدمات با توجه به مزایایی که ارائه ی خدمات با کیفیت بالا همچون حفظ مشتری، وفاداری مشتری، جذب مشتریان جدید، ایجاد رضایتمندی پایدار در مشتری و غیره برای سازمان دارد، مورد توجه قرار گرفته است. در دنیای رقابتی امروز ارائه ی خدمات با کیفیت بالا یک ضرورت برای سازمان های خدماتی به-خصوص بانک ها می باشد. در سال های اخیر صنعت بانکداری به دلیل تغییر و تحولات عمده ای که در زمینه های فناوری و توسعه ی ارتباطات به وجود آمده، تغییرات چشمگیری داشته است. گسترش ارتباطات الکترونیکی و دسترسی تعداد زیادی از مردم جهان به شبکهی جهانی اینترنت، بستری مناسب برای برقراری مراودات تجاری و اقتصادی فرآهم نموده است.
این امر موجب افزایش رقابت در صنعت بانکداری شده و ارائهی خدمات بانکداری الکترونیکی را به همراه داشته است.
پایه پولی که از مجموع کل پول نقد در دست مردم وبانکها و سپرده های بانکها نزد بانک مرکزی تشکیل می شود با توجه به تغییرات ضریب فزاینده پولی، حجم نقدینگی در اقتصاد را مشخص می کند. از این رو متناسب با افزایش یا کاهش این ضریب، توان بانکها در اعطای تسهیلات تغییر می کند.
بر اساس آخرین آمار منتشره از سوی بانک مرکزی ضریب فزاینده پولی در آذر ماه 1388 نسبت به اسفند ماه 1387با افزایش 89/0 واحد درصدی از 52/3 درصد به 41/4 درصد افزایش نشان می دهد. این افزایش منجر به افزایش 27هزارو56میلیارد تومانی در حجم نقدینگی شده است.
حجم نقدینگی در این دوره از 190هزار و 137میلیارد تومان به 217هزارو192میلیارد تومان افزایش نشان می دهد.
بر این اساس توان وام دهی جدید بانک ها در این دوره ، با توجه به افزایش ضریب فزاینده پولی و کسر ذخایر قانونی بانکها نزد بانک مرکزی رقمی بالغ بر 18هزار و 866 میلیارد تومان را در برگرفت .افزایش فوق در توان عرضه پول توسط بانکها در حالی صورت گرفته است که در طی این مدت با کاهش 8/8 درصدی پایه پولی روبرو بوده ایم.
از جمله علل افزایش ضریب فزاینده در 9ماهه نخست سال 1388می توان به کاهش نسبت پول نقد به سپرده مردم اشاره کرد.
این نسبت ارجحیت مردم را در مورد نگهداری درصدی از پول بصورت نقد ، و در مقابل درصدی که به صورت سپرده دیداری نزد بانکها نگهداری می کنند را نشان می دهد.
بر اساس آمار بانک مرکزی نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به سپرده های دیداری در طی اسفند ماه 1387تا پایان آذر ماه 1388از 9/42 درصد به 7/38 درصد کاهش نشان می دهد . این کاهش دلیلی است بر افزایش تمایل مردم در نگهداری پول نقد خود به صورت سپرده های دیداری نزد بانکها.
با توجه به اینکه برابر سیاست های پولی بانک مرکزی نرخ ذخیره قانونی بانکها درسال 1388مطابق با سال 1387در نظر گرفته شده و پایه پولی نیز در این دوره کاهش نشان می دهد. بنابراین تنها علت افزایش در ضریب تکاثری، حجم نقدینگی و توان انبساطی بانکها در پرداخت تسهیلات (خلق پول جدید) در این دروه را می توان به افزایش ارجحیت مردم در نگهداری پول نقد خود به صورت سپرده های دیداری عنوان کرد. در این راستا کنترل نقدینگی بانکها به عنوان موضوعی که تاثیر مستقیمی بر خطر ورشکستگی بانکها از یک طرف و کاهش میزان سوددهی آنها در شرایطی که بانکهای رقیب از مدیریت نقدینگی بهتری بهره گرفته اند، از اهمیتی قابل توجه بهره مند می گردد. (اداره بررسی ها و سیاست های اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، 1391)
1-3.اهداف تحقیق
هدف کلی : در این تحقیق به دنبال این هستیم که نشان دهیم گسترش بانکداری الکترونیک و توسعه ابزارهای استفاده از این سیستمها (خودپرداز، پایانه فروش, اینترنت و پایانه شعب) چه تاثیری بر مدیریت نقدینگی در بانک رفاه داشته است.
اهداف جزئی : بررسی وضعیت موجود و تاثیر اقدامات صورت گرفته در گذشته بر مدیریت حاکم بر نقدینگی بانک رفاه
ارائه راهکارهای بهینه سازی بهرهگیری از سیستمهای الکترونیکی در جهت افزایش کارایی نقدینگی در بانک رفاه
تشخیص روند آینده نگر و پیش بینی مسیر راه آینده با توجه به وضع موجود در بانک رفاه
1-4.سؤال های تحقیق
سوالات اصلی:
آیا ابزارهای بانکداری الکترونیکی تاثیری بر مدیریت نقدینگی در بانک رفاه داشته است؟
پیشرفت کمی و کیفی ابزارهای بانکداری الکترونیک تا چه حدی در مدیریت صحیح منابع و مصارف بانک رفاه، کنترل هزینه ها و به تبع آن افزایش سودآوری تاثیر داشته است؟
سوالات فرعی:
روند تغییرات ابزارهای الکترونیک(کارتها، خودپرداز، پایانه فروش، پایانه شعب و ...) چگونه بوده است.
تراکنش های ریالی صورت گرفته توسط هر یک از این ابزارها چگونه بوده است.
کارمزدهای رد و بدل شده و وامهای دریافتی و پرداختی با بانک مرکزی و سایر بانکها به چه نحو بوده است.
تغییرات بدهکاری و بستانکاری شعب در دوره مورد بررسی چگونه بوده است.
روند تغییرات نقدینگی و حجم دارایی کل شعب در دوره مورد بررسی چگونه بوده است.
1-5.متغیرهای تحقیق
متغیر مستقل: بانکداری الکترونیک و تاکیداً حجم ریالی تراکنش های صورت گرفته و اجزای آن (خودپرداز، پایانه فروش، تلفنبانک، موبایلبانک، SMSبانک، اینترنت و پایانه شعب)
متغیر وابسته: تغییرات مدیریت نقدینگی در بانک رفاه کارگران ایران. در اینجا نقدینگی به صورت مبلغ باقیمانده در پایان روز در صندوق بانک می باشد که هیچ سودی به آن تعلق نمی گیرد. طبق تعاریف متداول بانکی، حجم دارایی نقد در بانک رفاه در پایان روز عبارت است از مجموع 6 مورد به شرح؛ 1-صندوق، 2- ایران چک بانک مرکزی، 3- سپرده قرض الحسنه جاری نزدبانک مرکزی، 4- سپرده قرض الحسنه جاری نزد بانکهای دولتی/ حساب بانک، 5- سپرده مدتدار نزد بانکهای داخلی-ریالی و 6- تسهیلات اعطایی به بانکها، می باشد. بدهی بانک نیز از تجمیع 3 مورد؛ 1- سپرده قرض الحسنه جاری بانکها نزد بانک، 2- سپرده دریافتی از بانک مرکزی، و 3- تسهیلات دریافتی از بانکهای داخلی به دست می آید. حاصل اختلاف دارایی نقد منهای بدهی بانک در هر روز، حجم نقدینگی بانک در پایان همان روز را به ما می دهد. که متغیر وابسته این تحقیق را شامل می شود.
1-6.فرضیات تحقیق
گسترش بانکداری الکترونیک، که در این تحقیق مبلغ کل تراکنش ریالی صورت گرفته در بازه های زمانی مورد بررسی توسط هر یک از درگاه های الکترونیک (خودپرداز، پایانه فروش، تلفنبانک، موبایلبانک، SMSبانک، اینترنت و پایانه شعب) می باشد، تاثیر مثبتی بر مدیریت نقدینگی در بانک رفاه داشته است. از طرفی می توان رشد تعدادی هر یک از این ابزارها، همچنین تعداد تراکنشهای صورت گرفته در بازه زمانی را نیز توسط هر یک از این ابزارها مورد بررسی قرار داد.
فرضیه اصلی: بین گسترش بانکداری الکترونیک و توسعه ابزارهای استفاده از این سیستمها (خودپرداز، پایانه فروش، تلفنبانک، موبایلبانک، SMSبانک، اینترنت و پایانه شعب) و مدیریت نقدینگی در بانک رفاه رابطه قوی، مستقیم و معنیداری وجود دارد.
فرضیه های پژوهشی: به دلیل کلان بودن فرضیه اصلی تحقیق، به منظور تحقیق درستی آن، به ناچار فرضیه اصلی را به 38 فرضیه پژوهشی قابل اندازه گیری تبدیل نمودیم. در ادامه و در فصل 4 این تحقیق، این فرضیات را مورد آزمون قرار خواهیم داد و در فصل 5 نیز با توجه به نتایج به دست آمده از این آزمون ها به بررسی درستی فرضیه اصلی خواهیم پرداخت. این فرضیات فرعی عبارتند از؛
فرضیات مربوط به ارتباط تغییرات تعدادی کارتهای الکترونیک و مبلغ تراکنش از طریق درگاه های الکترونیکی:
بین تغییرات تعدادی کارتهای الکترونیکی کل کشور و مبلغ تراکنش انجام شده در دستگاه های ATM کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادی کارتهای الکترونیکی کل کشور و مبلغ تراکنش انجام شده در دستگاه های POS کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تعدادی کارتهای الکترونیکی کل کشور و مبلغ تراکنش انجام شده در پایانه شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادی کارتهای الکترونیکی کل کشور و تغییرات تعدادی کارتهای الکترونیکی کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
فرضیات مربوط به ارتباط تغییرات تعدادی درگاه های الکترونیکی و مبلغ تراکنش انجام شده در هر یک از آنها:
بین تغییرات تعدادی دستگاه های ATM کل کشور و مبلغ تراکنش انجام شده در دستگاه های ATM کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادی دستگاه های POS کل کشور و مبلغ تراکنش انجام شده در دستگاه های POS کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادی پایانه شعب کل کشور و مبلغ تراکنش انجام شده در پایانه شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادی ATM،POS و پایانهشعب کلکشور و مبلغ تراکنش انجام شده در پایانه شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
فرضیات مربوط به ارتباط تغییرات تعدادی درگاه ها و کارت الکترونیکی و نقدینگی شعب کل کشور:
بین تغییرات تعدادی کارتهایالکترونیکی کلکشور و نقدینگی شعب کلکشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادی دستگاههای ATM کلکشور و نقدینگی شعب کلکشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادی دستگاههای POS کلکشور و نقدینگی شعب کلکشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادی پایانه شعب کل کشور و نقدینگی شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادی کل ابزارها و کارت کلکشور و نقدینگی شعب کلکشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
فرضیات مربوط به ارتباط تغییرات مبلغ تراکنش ریالی درگاه های الکترونیکی و نقدینگی شعب کل کشور:
بین مبلغ تراکنش انجام شده از طریق دستگاه های ATM کل کشور، در بانک رفاه ایران، و نقدینگی شعب کل کشور رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین مبلغ تراکنش انجام شده از طریق دستگاه های POS کل کشور و نقدینگی شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین مبلغ تراکنش انجام شده از طریق پایانه شعب کل کشور و نقدینگی شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین مبلغ تراکنش انجام شده از طریق مجموع درگاه های الکترونیک کل کشور و نقدینگی شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین مبلغ تراکنش از طریق ATM،POSو پایانه شعب کل کشور و نقدینگی شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
فرضیات مربوط به ارتباط تغییرات مشتریان حساب های الکترونیکی و نقدینگی شعب کل کشور:
بین تغییرات تعدادمشتریان حساب همراه کلکشور و نقدینگی شعب کلکشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد مشتریان تلفن بانک کل کشور و نقدینگی شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد مشتریان اینترنتبانک کلکشور و نقدینگی شعب کلکشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادمشتریان حساب های الکترونیکی کلکشور و نقدینگی شعب کلکشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
VI.فرضیات مربوط به ارتباط تغییرات تعدادی مشتریان حساب های الکترونیک و نقد درخواستی روزانه شعب:
بین تغییرات تعداد مشتریان حساب همراه کل کشور و میزان نقد درخواستی روزانه شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد مشتریان تلفن بانک کل کشور و میزان نقد درخواستی روزانه شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد مشتریان اینترنت بانک کل کشور و میزان نقد درخواستی روزانه شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد مشتریان حساب های الکترونیکی کل کشور و میزان نقد درخواستی روزانه شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
فرضیات مربوط به ارتباط تغییرات تعدادی مشتریان حساب های الکترونیک و مبلغ حواله شده به اداره امور شعب:
بین تغییرات تعداد مشتریان حساب همراه کل کشور و مبلغ حواله شده اداره امور خزانه به امور شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد مشتریان تلفن بانک کل کشور و مبلغ حواله شده اداره امور خزانه به امور شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد مشتریان اینترنت بانک کل کشور و مبلغ حواله شده اداره امور خزانه به امور شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد مشتریان کل حسابهای الکترونیکی کل کشور و مبلغ حواله شده اداره امور خزانه به امور شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه غیرمستقیم و معنادار وجود دارد.
فرضیات مربوط به ارتباط تغییرات تعدادی مشتریان حساب های الکترونیک و موجودی نقد پایان روز شعب:
بین تغییرات تعداد مشتریان حساب همراه کل کشور و موجودی نقد پایان روز شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعدادمشتریان تلفنبانک کلکشور و موجودی نقد پایان روز شعب کلکشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد مشتریان تلفن بانک کل کشور و موجودی نقد پایان روز شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
بین تغییرات تعداد کل مشتریان حساب های الکترونیکی کل کشور و موجودی نقد پایان روز شعب کل کشور، در بانک رفاه ایران، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد.
Abstract:
Along with the advancement of technology and Given the widespread transplantation of human life and communication technologies and Especially the Internet, banking system in the last century have been changes. All these efforts was to reduce the cost of capital and cost of the lost Opportunity and to Increase Efficiency of investments. In this regard, Cash management is an important aspect of getting this. In this study, Following the proof we assume that the electronic changes in the welfare of Iran's Refah Bank has had a direct impact on enhancing liquidity management. In this regard, After identification Factors affecting the welfare of bank liquidity, we examined the changes in the period 1384 to 1392 . and then bu using Statistical Software IBM SPSS Statistics 19 The effect of each variable on the liquidity index was tested. This study was conducted in 38 sub-tests and Finally the conclusion was that The main theory of real
Keywords: electronic banking, cash management, Refah bank, Electronic money