فهرست:
چکیده
مقدمه...........................................................................................................................................................................1
فصل یک: کلیات پژوهش
1-1-بیان مسئله........................................................................................................................................................5
1-2-اهداف تحقیق...................................................................................................................................................5
1-3-سوًالات تحقیق.................................................................................................................................................6
1-4-فرضیات تحقیق................................................................................................................................................6
1-5-روش تحقیق.....................................................................................................................................................7
1-6-پیشینه تحقیق..................................................................................................................................................7
1-7-جامعه آماری..................................................................................................................................................15
1-8-محدودیتهای تحقیق.................................................................................................................................15
فصل دوم: مبانی نظری
2-1-تاریخچه بهره گیری از چوب در ایران......................................................................................................17
2-2-نور و انواع نورگیرها در معماری ایران.......................................................................................................23
2-2-1-روزن...........................................................................................................................................................24
2-2-2-شباک.........................................................................................................................................................26
2-2-3-جامخانه......................................................................................................................................................26
2-2-4-هورنو...........................................................................................................................................................27
2-2-5-روشندان....................................................................................................................................................28
2-2-6-در و پنجره.................................................................................................................................................29
2-2-7-فخرومدین.................................................................................................................................................30
2-2-8-بالکانه.........................................................................................................................................................31
2-2-9-فَریز و خُووَن.............................................................................................................................................32
2-2-10-باجه..........................................................................................................................................................33
2-2-11-پاچلاقی.................................................................................................................................................33
2-2-12-گُلجام.......................................................................................................................................................33
2-2-13-پاچنگ.....................................................................................................................................................34
2-2-14-چشم گاوی.............................................................................................................................................34
2-2-15-اُرسی........................................................................................................................................................34
2-3- تعریف ارسی.................................................................................................................................................35
2-3-1-واژه شناسی ارسی در فرهنگ نامه ها.................................................................................................35
2-3-2- تاریخچه ارسی در جهان و ایران.........................................................................................................37
2-3-3- ساختار ارسی...........................................................................................................................................43
2-3-3-1- چهارچوب...........................................................................................................................................43
2-3-3-2- وادار......................................................................................................................................................44
2-3-3-3- روکوب.................................................................................................................................................44
2-3-3-4- پاخور یا آستانه..................................................................................................................................44
2-3-3-5- کتیبه یا پاتاق.....................................................................................................................................45
2-3-4- انواع کتیبه...............................................................................................................................................45
2-3-4-.1-پاتاق بسته و غیر نورگیر..................................................................................................................45
2-3-4-2- پاتاق جدا از چهارچوب درکها و نورگیر........................................................................................46
2-3-4-3- پاتاق نورگیر، مشبک و متصل به چهارچوب...............................................................................46
2-3-5-لنگه یا دَرَک.............................................................................................................................................48
2-3-6-گل میخ......................................................................................................................................................49
2-3-7-چفته ریزه..................................................................................................................................................49
2-3-8-دستگیره....................................................................................................................................................50
2-4-اهم تزئینات مورد استفاده در ارسی............................................................................................52
2-4-1-منبت..........................................................................................................................................................52
2-4-2- مشبک......................................................................................................................................................53
2-4-3-گره چینی..................................................................................................................................................54
2-4-4-پارچه بری.................................................................................................................................................55
2-4-5-قواره بری و اسلیمی بری........................................................................................................................56
2-4-6-معرق...........................................................................................................................................................57
2-4-7- خاتم کاری...............................................................................................................................................58
2-4-8-آینه کاری..................................................................................................................................................58
2-4-9-نقاشی لاکی روغنی................................................................................................................................59
2-4-10-استفاده از شیشه های سفید و رنگی................................................................................................61
2-4-11-نقاشی پشت شیشه...............................................................................................................................63
2-4-12- خوشنویسی...........................................................................................................................................64
2-4-13-گچبری....................................................................................................................................................65
فصل سوم: ساختار و تزئینات ارسی در معماری دوره قاجار
3-1-تاریخچه ای پیرامون سلسله قاجار............................................................................................................68
3-1-1-هنر دوره قاجار.........................................................................................................................................71
3-1-2- معماری دوره قاجار................................................................................................................................72
3-2-ارسی در معماری دوره قاجار......................................................................................................................75
3-3-بررسی ساختار عناصر سازنده ارسی در دوره قاجار...............................................................................83
3-3-1- چهارچوب ...............................................................................................................................................83
3-3-2- وادار...........................................................................................................................................................85
3-3- 3-روکوب .....................................................................................................................................................87
3-3-4- گل میخ ...................................................................................................................................................89
3-3-5- خروسک...................................................................................................................................................91
3-3-6- ساختار پاشنه یا آستانه.........................................................................................................................92
3-3-7- ساختار لنگه یا دَرَک..............................................................................................................................95
3-3-7-1- ابعاد لنگه ها....................................................................................................................................123
3-3-7-2-ایمنی درک ها در ارسی.................................................................................................................126
3-3-8- ساختار کتیبه یا پاتاق......................................................................................................................128
3-3-8-1-پاتاق بسته و غیر نورگیر................................................................................................................129
3-3-8-2-پاتاق جدا از چهارچوب درک ها و نورگیر..................................................................................131
3-3-8-3-پاتاق نورگیر و متصل به چهارچوب............................................................................................134
3-3-8-3-1-کتیبه های صاف.........................................................................................................................139
3-3-8-3-2-کتیبه های قوس دار..................................................................................................................146
الف)کتیبه های قوس دار با دور دایره..............................................................................................................149
ب)کتیبه های قوس دار با دور بیضی یا گهواره ای.......................................................................................151
ج)کتیبه های قوسی تیزه دار یا جناغی......................................................................................................... 151
چ)کتیبه های با قوس کلیل...............................................................................................................................153
3-4-بررسی تزئینات(طرح و نقش) در ارسیهای دوره قاجار....................................................................155
3-4-1-طرح هندسی.........................................................................................................................................157
3-4-2-طرح غیر هندسی..................................................................................................................................159
3-4-3-طرح نوشتاری یا خوشنویسی.............................................................................................................160
3-4-4-طرح های تلفیقی..................................................................................................................................160
3-5-تزئینات آستانه(پاشنه) در ارسیهای دوره قاجار:................................................................................165
3-6-تزئینات لنگه ها در ارسیهای دوره قاجار............................................................................................171
3-7-تزئینات کتیبه در ارسیهای دوره قاجار ..............................................................................................190
3-7-1-تزئینات در ارسی با کتیبه چهارگوش(مستطیل شکل)................................................................193
3-7-2-تزئینات در ارسی با کتیبه قوس دار.................................................................................................202
3-7-3-تزئینات در ارسی با کتیبه جناغی................................................................................................... 209
3- 7-4-تزئینات درکتیبه ارسی، با قوس کلیل............................................................................................212
فصل چهارم:بررسی تحلیلی ساختار و تزئینات ارسی های دوره قاجار در مقایسه با ارسی های( دوره های زند، افشار و صفوی)
4-1- ویژگیهای ساختاری و تزئینی ارسیها در دوره قاجار.....................................................................217
4-2- ویژگیهای هنر و معماری در دوره های صفویه، افشار و زندیه ....................................................227
4-2-1-نقوش هندسی.......................................................................................................................................236
4-2-2- نقوش غیرهندسی...............................................................................................................................239
4-2-2-1-نقوش گیاهی....................................................................................................................................239
4-2-2-2-نقوش حیوانی...................................................................................................................................239
4-2-2-3-نقوش انسانی، افسانه ای، نمادین و خوشنویسی.......................................................................240
4-3-علت ادامه نیافتن ارسی سازی در بناها.................................................................................................241
نتیجه گیری..........................................................................................................................................................243
فهرست منابع........................................................................................................................................................248
فهرست منابع تصویر............................................................................................................................................253
چکیده انگلیسی
منبع:
- اسکندرپور خرمی، ابراهیم، 1379، گلهای ختایی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-امرایی، مهدی، 1388، ارسی، پنجره های رو به نور، تهران، انتشارات سمت.
-ذکاء، یحیی، سمسار، محمدحسن، 1369، تهران در تصویر، تهران، انتشارات سروش.
-رئیس زاده، مهناز؛ مفید، حسین، 1389، احیای هنرهای از یاد رفته، مبانی معماری سنتی در ایران، چاپ سوم، تهران، انتشارات مولی.
-زارعی، محمد ابراهیم، 1392، سنندج شهر ارسی، بررسی روند شکل گیری و گسترش هنر ارسی سازی بر اساس نمونه های موجود، نشریه هنر و معماری، مطالعات معماری ایران، سال دوم، شماره4.
-کاتب، فاطمه، 1384، معماری خانههای ایران، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-ماچیانی، حسینعلی، 1380، آموزش طرح و تذهیب، چاپ دوم، تهران، انتشارات یساولی.
-معماریان، غلامحسین، 1387، آشنایی با معماری مسکونی ایرانی، گونه شناسی برونگرا، چاپ پنجم، تهران، انتشارات سروش دانش.
سایت های اینترنتی:
http//www.aftab.com
http//www. ArtHut.com
http//www.beytoote.com
http//www.carpetour.com
http//www.FarsNews.com
http//www.ilam Today.com
http//www.Mehr.com
http//www.nagahmedia.com
http//www.nainna.com
http//www.Sashwindow.com
http//www.Seeiran.com
http//www.Shahreidealman.com
-آرشیو کاخ گلستان
-آرشیو میراث فرهنگی اصفهان
-آرشیو میراث فرهنگی قزوین