پایان نامه تحلیل فضایی ورودی شهر

پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد  

چکیده:

ساماندهی و طراحی مسیر ورودی به شهرها همواره یکی از موضوعات قابل توجه در فضاهای شهری امروزی به شمار می رود. دلیل این امر دگرگونی مفهومی است که در گذشته از شهر و مقوله ورودی و خروجی شهر در نظر افراد بوده است. بطوریکه نخستین تصویری که از هر شهر در ذهن انسان نقش می بست تصاویر ورودی و خروجی شهر بود، زیرا این تصویر علاوه بر آن به عنوان سمبلی از نحوه زیست و فرهنگ حاکم بر منطقه و شرایط خاص اقلیمی آن منطقه بود... اما به دلیل دگرگونی در مفهوم و تحول در فرم و تغییر عملکرد بسیاری از عناصر شهری، از جمله مقوله مبادی ورودی و خروجی شهرها، باعث گردید که ضوابطی در این حوزه به لحاظ بازسازی مفهوم ورودی با توجه به نقش و خصوصیات آن جمع آوری گردد ، که شامل حوزه های برنامه ریزی ، طراحی و ترافیکی و ... مسیر می باشد، که اجرای آن ها در حوزه مسیر ورودی شهرها بعنوان یک ضرورت تلقی می گردد.

تحقیق حاضر تحت عنوان : تحلیل تحلیل فضایی ورودی شهر ( مطالعه موردی: ورودی قزوین به رشت )با  بهره گیری از داده های میدانی ومطالعات کتابخانه ای، درپنج فصل انجام شده است .محدوده مورد مطالعه در این تحقیق ، مسیر ورودی قزوین به رشت می باشد که از تابلوی ورودی شهر رشت تا میدان گیل ادامه دارد، که به لحاظ ویژگی ها و فاکتورهای مورد نیاز در یک ورودی مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به عدم وجود اطلاعات کافی در زمینه تحقیق مورد نظر در ادارات و سازمان های مربوط، اکثر داده های موجود در این تحقیق ، از طریق مطالعات میدانی گردآوری گردیده است. همچنین در این تحقیق از جدول، نمودار، نقشه ، عکس و تصویر نیز استفاده شده است

در این ورودی نیز مانند بسیاری از شهرها ، راهبردهای مناسب ورودی رعایت نگردیده است و مسیر ورودی به رشت بدون رعایت اصول و ضوابط لازم ، بصورت خودجوش و بی برنامه شکل گرفته است.

پس از بررسی وضع موجود و مقایسه آن با ضوابط و استانداردهای لازم، فرضیه های تحقیق اثبات گردید و مشخص شد، به توقعات موردی از ورودی به لحاظ پذیرندگی ، خوانایی و تشخص در ورودی رشت به قزوین توجه نگردیده است.

کلمات کلیدی: شهر ، ورودی ، برنامه ریزی ، فضای شهری، عناصر شهری

مقدمه

اجزا و عناصر شهرها در گذر زمان دچار تغییر و تحول در عملکرد و فرم خود گردیده اند ، به همین نسبت مبحث ورودی و خروجی شهرها نیز از این دگرگونی بی بهره نمانده است. به علت سکونت انسان در فضاهای شهری و به لحاظ ویژگی پویایی همواره دچار تحولاتی است که به فراخور نیازهای روزمره ساکنین شکل و قوام می یابد، لذا به منظور هماهنگی این نیازها با اصول و قواعد علمی و به لحاظ کارایی و کاربرد بهتر آن بایستی مورد توجه خاص قرار گیرد. از جمله فضاهایی که در جریان تحولات از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند می توان به مبادی ورودی و خروجی اشاره کرد. شکل گیری ساخت و سازهای نامناسب و بی قاعده ، شکل گیری و مکان گزینی کاربریهای سفرساز در حاشیه محور ورودی ، افزایش تصادفات در مبادی ورودی و خروجی به لحاظ بالا بودن حجم ترافیک و نقص در طراحی محور ، همکی از جمله این آسیب پذیری ها می باشند. لذا تلاشهایی در زمینه رفع مشکلات فوق توسط مسئولین ذیربط صورت پذیرفته است که نتایج آن کم و بیش می تواند منجر به بهبود روند ساماندهی مبادی ورودی و خروجی گردد.

تحقیقاتی هم در گذشته در این باب صورت پذیرفته است که از آن جمله می توان موارد ذیل را برشمرد :

-سید امیر محمودی،1387در رساله دکتری خود تحت عنوان معرفی الگوی تفکر در آموزش طراحی ورودی شهر به بررسی زمینه تفکر وقدرت تفکر طراحی ازجمله مباحثی که امروزه بیشتر تحت تاثیر شناخت گرایی میباشد .

-قریب،1381، در مقاله تحت عنوان ساماندهی ومعیارهای طراحی شهری برای مبادی ورودی شهرها می نویسد :در گذشته نه چندان دور حدود مرزشهرها توسط دروازها مشخص می شد مبادی ورودی شهر از کیفیت فضایی بالایی برخوردار بود جزعناصر شاخص واز ویژگی بارز هر شهر به حساب می آیند .

تحقیقی که پیش روست تحت عنوان   تحلیل تحلیل فضایی ورودی شهر ( مطالعه موردی: ورودی قزوین به رشت ) در قالب 5 فصل مورد بررسی قرار گرفته است. تا با رویکردی جامع و سیستمی ، مبادی ورودی و خروجی را مورد بررسی و کنکاش قرار دهد و حاصل آن ارائه استراتژی های مطلوب ساماندهی محور بوده است.این پژوهش در فصل اول به بیان مسئله ، اهداف و ضرورتهای تحقیق ، فرضیه ها و ناحیه مورد مطالعه پرداخته و در فصل دوم به بررسی مبانی نظری و تجارب موجود در این زمینه توجه داشته است. در فصل سوم مشخصات و خصوصیات ناحیه مورد مطالعه و در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل یافته ها و اطلاعات پرداخته و نهایتا منجر به ارزیابی فرضیات و ارائه نتیجه گیری و پیشنهاداتی در فصل پنجم گردیده است.                                                                                              معصومه پورقلی                                                                                                          تابستان 9

فصل اول

کلیات طرح تحقیق

1-1 بیان مسئله و ضرورت تحقیق

ورودی رابط اتصال دو مکان است نه جداری  برای تفکیک دو فضا. اتصال دو مکان نیز تنها از طریقیک فضای واجد حس مکان امکان پذیر است. ازاینرو ورودی مکانی است خلق شده براییک اتفاق که معنای این اتفاق ورود و خروج آگاهانه از دنیایی به دنیای دیگر است.

ورودی شهر رابط میان حومه و فضای ساخته شده شهری  است که ارتباط میان شهر و پیرامونش را به صورت سلسله مراتب سازماندهی شده و نظامند برقرار می نماید .فضای ورودی شهر نخستین برخورد مسافر با شهر است که معرف کل شهر و شناسنامه عینی هویت و شخصیت شهر به حساب می آید و با بجا گذاشتن تصویر ذهنی در مسافر، پیش داوری و ارزش گذاری واضحی از شهر را در اختیار او قرار میدهد، بنابراین بررسی ورودی شهر یکی از اساسی ترین مطالعات در توجه به رویکرد فضاهای شهری برای دستیابی به راهکارهایی مناسب در ساماندهی ورودی کنونی شهرهاست، توجه به مفهوم ورودی و شناخت پدیده ای این موضوع و همچنین توجه به ویژگیهای آن یکی از اساسی ترین موضوعاتی است که در ساماندهی ورودی شهرها باید در نظر گرفت.

ورودی شهرها یکی از اصلی ترین اجزای ساختار کالبدی و فضایی شهر است، که علی رغم اهمیتی که به لحاظ کالبدی، کارکردی و زیبایی شناسی دارد؛ با جانمایی کاربریهای ناهمگن و ناسازگار، به فضایی با ساختاری منفصل ، فاقد هویت و آشفته و نازیبا مبدل شده که پاسخگوی توقعات مورد انتظار  از یک ورودی نیست. توسعه بی رویه و بدون برنامه شهرها و توجه نکردن به الگوهای توسعه فضایی مناسب سبب گردیده که ورودی شهرهای ایران از جمله کلان شهر رشت، فاقد مطلوبیت و پاسخ دهندگی محیطی بوده که آسیب های جدی به منظر و هویت شهرها وارد کرده است . کیفیت ساخت و ساز در حاشیه ورودی به صورت پراکنده، نشان دهنده بی برنامه گی در  جریان توسعه و نبود نظارت براین فضاها می باشد که این امر سبب گردیده که این فضاها دارای کمترین ویژگیهای مطلوب فضای شهری باشند. براین اساس با تبدیل فضای ورودی شهرهای قدیم ( برج و بارو و دروازه ) به محور ورودی شهرهای کنونی با ساختمان های زشت و فرسوده و تعمیرگاهها، مشاغل تولیدی آلاینده و فضاهای متروکه و ... مواجه هستیم. کیفیت فعلی مبادی ورودی بسیاری از شهرها، تصویر مناسبی از شهر را در نظر مخاطبان ایجاد نمی کند. از این رو بهبود وضعیت ورودی شهر در جهت افزایش کیفیت محیط شهری و ایجاد جاذبه های توریستی ضروری به نظر می رسد. حال این پرسش مطرح می شود که ورودی شهر با حفظ ارزش های کالبدی فضایی فرهنگی و تناسب مکانی- فضایی با کاربری های شهری مورد نیاز شهروندان و گردشگران چگونه باید سازماندهی شود؟

هدف از این پایان نامه تحلیل فضایی و بررسی کیفیت کالبدی و کارکردی مبادی ورودی کلان شهر رشت به عنوان شهری جاذب و ارتباطی توریستی است و تلاش شده تا براساس دیدگاه ساختاری ، با بهره گیری از الگوهای فضایی و راهکارهای مناسب ،  ورودی کلان شهر رشت را که تجسم هویت کل مجموعه شهر می باشد و نخستین تاثیر را بر ادراک بصری و ذهنی تازه واردین به شهر دارد بررسی نمود؛ و راهکارهای انطباق محیط شهری  از محیطی مغشوش، آشفته و نازیبا به محیطی جذاب ،هماهنگ، یکپارچه، کارا و دارای هویت ملی و فرهنگی و مطابق با اقلیم و مشخص برای القای حس ورود به شهر بررسی گردد.

1- 2 اهداف تحقیق

ساماندهی عملکردی ورودی شهر، در ترکیبی درست برای پاسخگویی به نیازهایی که در آغاز ورود به شهر مطرح می شوند و معرفی شهر به تازه واردین از طریق برنامه ریزی صحیح فضای ورودی ، که ویترین نمایش هویت شهر و ارزش های نهفته در آن است

ورودی کنونی شهرها به محل انباشت نخاله ،زباله دان و تبعیدگاه " صنوف مزاحم" تبدیل شده است. لذا برنامه ریزی و پیش بینی دوباره یک بخش فراموش شده شهری به شکلی تازه و با بیانی هماهنگ با نیازهای روز از اهداف این تحقیق می باشد.

ایجاد محیطی سرزنده و القاء کننده هویت و فرهنگ و اقلیم شهر به عنوان دروازه ورودی به شهر که شوق ورود مسافر به شهر را برمی انگیزد و او را برای ورود به فضای داخلی شهر هدایت می نماید.

1- 3 سوالهای اساسی تحقیق

1- ورودی شهر ما چگونه است و چه تاثیری بر ساکنان و مسافران دارد؟

2- آیا ورودی شهر ما از نظر فضایی، هویت فرهنگی و ملی ما را آشکار می سازد و به لحاظ بصری، حس ورود را به مسافران القاء می کند؟

1-4 فرضیات تحقیق

  به توقعات موردی از ورودی کلان شهر رشت از نظر پذیرندگی توجه نشده است.

به توقعات موردی از ورودی کلان شهر رشت از نظر خوانائی و تشخص توجه نشده است.

1-5 روش تحقیق و مراحل آن

1-5-1   روش تحقیق

در این تحقیق از روش توصیفی و تحلیلی و مشاهدات میدانی و کتابخانه ای بر پایه استدلال و آمارها و نقشه های گوناگون برای رسیدن به نتیجه نهایی استفاده شده است.

1-5-2 شیوه جمع آوری داده ها و اطلاعات

پس از انجام مطالعات مقدماتی درباره موضوع مورد بررسی گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و میدانی گرد آوری شده است .

1-5-3 ابزار گرد آوری اطلاعات

در این تحقیق از  روش گرد آوری  کتابخانه ای  نظیرفیش برداری، اسناد، منابع کتابخانه ای، نقشه، عکس، بانک های اطلاعاتی، نرم افزار های کامپیوتری و اینترنت و در روش میدانی از ابزار  مشاهده استفاده شده است. 

1-5-4 جامعه آماری و حجم نمونه

جامعه آماری عبارت است از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخصی(جهانی یا منطقه ای)دارای یک یا چند صفت مشترک باشند (حافظ نیا، 120:1387). جامعه آماری تحقیق حاضرکلیه ، مسیر ورودی در سطح شهر رشت تا قزوین شامل منطقه ای ایست که از محدوده پنج کیلومتری ابتدایی از سمت جنوب شروع شده و تا اولین میدان ورودی شهر یعنی میدان گیل به عنوان ورودی اصلی شهر ادامه می یابد.

1-5-5 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس مطالب استخراج شده از مطالعات میدانی  و طبقه بندی آنها انجام گرفته است همچنین برای رسم جداول و نقشه ها از نرم افزار های GIS و Excel و جدول تحلیلی swot استفاده شده است وهر کدام از این جداول ونقشه ها مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است .

1-6 محدوده مورد مطالعه

شهر رشت به عنوان مرکز استان گیلان در جلگه ای وسیع با مختصات جغرافیایی 49 درجه و 55 دقیقه طول شرقی و 37 درجه و 27 دقیقه عرض شمالی واقع شده است(سالنامه آماری استان گیلان 1386، ص58)رشت از شمال به بخش خمام، از جنوب به دهستان لاکان، از غرب به شهرستان صومعه سرا و از شرق به بخش کوچصفهان محدود می باشد. این شهر بزرگترین شهر سواحل شمالی ایران بوده و در حاشیه غربی دلتای سفیدرود قرار گرفته است. شهر رشت در شیب ملایمی از طرف جنوب به شمال و بین دو رودخانه سیاهرود و گوهر رود قرار گرفته که هر دو به تالاب انزلی می ریزند.

1-7 پیشینه تحقیق

-شهرام شکوهی نیا،پریسا رشید شمالی ،1378 ،در مقاله تحت عنوان ورورودی شهرها می نویسد :برای باز شناختن وسپس تجسم بخشیدن به مفهوم فراموش شده هایی که دیر زمان است در شهر پدید نیامده است ودیده نشده است ورودی شهر به مفهوم ورود به شهر به معنای نفوذ از یک نقطه به یک زیستگاه محصور بوده است اما در دوره های بعد دگرگونیهایی روی نمود که مفهوم شهر وشهرنشینی را تغییر دادوورودی شهربه شهر رادر چهره های دیگر بخشید.

-سید امیر محمودی،1387در رساله دکتری خود تحت عنوان معرفی الگوی تفکر در آموزش طراحی ورودی شهر به بررسی زمینه تفکر وقدرت تفکر طراحی ازجمله مباحثی که امروزه بیشتر تحت تاثیر شناخت گرایی میباشد .

-قریب،1381، در مقاله تحت عنوان ساماندهی ومعیارهای طراحی شهری برای مبادی ورودی شهرها می نویسد :در گذشته نه چندان دور حدود مرزشهرها توسط دروازها مشخص می شد مبادی ورودی شهر از کیفیت فضایی بالایی برخوردار بود جزعناصر شاخص واز ویژگی بارز هر شهر به حساب می آیند .

¬مهام ایرج محسنی در پایانامه کارشناسی ارشد ،1380 دانشگاه مازندران بررسی کیفیت کالبدی و کارکردی مبادی ورودی شهری نمونه¬ی شهر بابلسر  مورد مطالعه: مبادی ورودی به عنوان یکی از اصلی­ترین اجزای اختار کالبدی و فضایی شهر، علی­رغم اهمیتی که به لحاظ کالبدی، کارکردی و زیبایی­شناسی دارد با جانمایی کاربری­های ناهمگن و ناسازگار به­فضایی با ساختاری منفصل، فاقد هویت و مغشوش مبدل شده­ است. بدین ترتیب فضای ورودی بسیاری از شهرهای کشور با اُفت شدید کیفیت کارکردی و کالبدی روبروست و این امر آسیب­های جدی به­سیما و هویت شهرها  واردکرده است. هدف این مقاله بررسی کیفیت کالبدی و کارکردی مبادی ورودی شهر بابلسر به عنوان یک شهر توریستی و دانشگاهی است. بدین منظور از روش­های توصیفی و تحلیلی با استناد به مجموعه معیارهای تحقیق در زمینه­ی انواع کاربری­ها، عناصر و اجزای معبر اصلی، اطلاع­رسانی شهری و کیفیت کالبدی و نمای ساختمان­های مجاور می­باشد. نتایج نشان می­دهد کیفیت کالبدی و کارکردی محدوده­ی مورد مطالعه براساس مجموعه شاخص­های تحقیق در سطح نازلی است و در صورت بی­توجهی به سیما و هویت شهر آسیب خواهد رساند.

-میررحیم موسوی ،دانشجوی کارشناسی ارشد راه و ترابری دانشگاه سمنان،1385 ،بررسی علل تصادفات ورودی شهرها و سازماندهی فضاهای پیرامون در جهت ایمن سازی ،ایمنی ترافیک از مهمترین ارکانسیستم حمل و نقل در یک کشور محسوب می شود که بایستی در تمام مراحل طراحی، برنامه ریزی و عملکردهای ترافیک مد نظر قرار گیرد تا با کاهش تصادفات و برخوردهای وسایل نقلیه علاوه بر جلوگیری از هدر رفتن سرمایه های کشور، از تاملات روحی افراد نیز کاسته شود. بررسی میزان تعداد و شدت برخوردهای وسایل نقلیه با یکدیگر یا با عابرین نشان میدهد که بیش از 60 درصد تصادفات جاده ای کشور در محدوده ورودی شهرها اتفاق می افتد

- پورمحمدی، تقی پور، (1389) : در مقاله ای با عنوان مکانیابی خدمات شهری  با ترکیب GIS  و مدل  AHPبه این نتیجه رسیدند که، مکانیابی خدمات شهری باعث کم شدن سفرهای درون شهری، کاهش ترافیک و آسیب های  محیطی کمتر می گردد.

- پورزاهدی، شتاب بوشهری، کورنک بهشتی، مرادی، (1389) : در مقاله ای با عنوان مکان یابی مراکز ارائه خدمات رقابتی با هدف کاهش ازدحام ترافیک شهری، به این نتیجه رسیدند که،انتخاب مکان مناسب جهت استقرار مراکز ارائه خدمات در سطح یک شهر می تواند کمک بزرگی به شهروندان جهت دسترسی راحت و سریع به خدمات بکند. در این مقاله از الگوریتم شبیه سازی تبریدی موازی استفاده شده است.

- تقوایی، کیومرثی، (1390) : در مقاله ای با عنوان سطح بندی محلات شهری بر اساس میزان بهره مندی از امکانات و خدمات شهری با بهره گیری از تکنیک TOPSIS، به این نتیجه رسیدند که، یکی از راه های دست یابی به توسعه پایدار شهری، فراهم نمودن امکانات و خدمات مورد نیاز شهروندان است.

1-8 مشکلات ومحدودیت های تحقیق

1. عدم دسترسی به منابع مورد نیاز خصوصاً نقشه های شهری.

2. با توجه به انجام دادن تحقیق فوق بصورت میدانی مدت زمان مورد نیاز انجام تحقیق زیاد بوده است.

3. به دلیل شاغل بودن پژوهشگر، مشکلاتی در خصوص زمان مورد نیاز تحقیق وجود داشته.

1-9 واژه ها و مفاهیم

کاربری اراضی: یعنی نوع بهره برداری و استفاده از زمینها ی داخل محدوده قانونی شهر است که مشتمل بر مسکونی- آموزشی- بهداشتی- توریستی- اداری- فضایی سبز- کشاورزی- معابر و نظایر آن است (حسینی، 1385:55).

برنامه ریزی کاربری اراضی شهری: بر ساماندهی مکانی و فضایی فعالیت ها و عملکردهای شهری بر اساس نیازهای جامعه شهری است و هسته اصلی برنامه ریزی شهری را تشکیل می دهد (پورمحمدی، 1389:3).

فضا: معادل کلمه place به معنای جای و محل و مکان گفته می شود. که دارای سه بعد است که می تواند بعد چهارم زمان را هم در بر گیرد، بنابراین تمامی کاربریهای شهری دارای سازمان فضایی هستند و توزیع فضایی، پراکنش و پخشایش فضایی کاربریها که تحت تاثیر شرایط اقتصادی، نظام سیاسی، نظام ایدئولوژیکی و پیوندهای این عوامل تحت تاثیر عملکردهای اجتماعی شکل گرفته است (عسکرخوانی، 1390)

ورودی:خروج از حیث فلسفی با رابطه درون – بیرون مرتبط است از لحاظ وجودی مفهوم من بیرون هستم ومن درمیان ان هستم مبین یکسری تجربیات است که اثرات کلی برونی ودرونی سرچشمه میگیرد .(کالن،1377،ص89)

ورودی شهر :یکی از موثرترین وجذابترین نقاط هر شهر مناظر ورودی آن شهر بوده که تاثیرگذارترین خاطره ی هر شهر نیز نشات گرفته از آن می باشد .(ظاهری،1380،ص5)

مکان : در اینجا منظور  مقر وموقعیت می باشد .که مقر همان موقع مطلق یا موقع ریاضی است  وموقعیت همان موقع نسبی است که بیان کننده ارتباط یک پدیده با پدیده های پیرامون اعم از طبیعی وانسانی مثل رودخانه ، منابع انرژی وراههای ارتباطی و.....میباشد.

معیارهای مکان یابی:از جمله مهمترین معیارهای مکان یابی در برنامه ریزی شهری باید به سازگاری ،آسایش ،کار آیی ، مطلوبیت ، سلامتی و استانداردهای ایمنی اشاره نمود .

شهر رشت: شهر رشت به عنوان مرکز استان گیلان در جلگه ای وسیع با مختصات جغرافیایی 49 درجه و 55 دقیقه طول شرقی و 37 درجه و 27 دقیقه عرض شمالی واقع شده است.

فصل دوم

مبانی نظری تحقیق

2-1 مفاهیم پایه ای

2-1-1 مفهوم شهر

شهر سیستمی است متشکل از سیستم­های درونی که با آنها دارای ارتباط متقابل است و خود این مجموعه نیز (شهر) با سایر سیستم­های منطقه ارتباط دارد و منطقه نیز جزئی از سیستم اصلی است. تعریف شهر در ماده 4 قانون تعاریف و ظوابط تقسیمات کشوری ایران چنین است: شهر محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی مشخص واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل دارای سیمایی با ویژگی­های خاص خود است، به طوری که اکثریت ساکنان دائمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، خدمات و فعالیت­های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خود کفایی نسبی برخوردارند. شهر کانون مبادلات اجتماعی- اقتصادی، فرهنگی و سیاسی حوزه نفوذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای 10 هزار نفر جمعیت است. (رضویان،1381،ص 23)

2-1-2 ورودی

در لغت نامه دهخدا «ورودی» منسوب به ورود دانسته شده و «ورود» در لغت به معنای رسیدن، درآمدن و وارد شدن می باشد. برای «ورودی» تعاریف متعددی بیان شده است. ورودی هر فضا ، اولین مکانی است که با حضور در آن خصوصیات کلی فضا، آداب ورود، حد خصوصی و عمومی بودن و سایر ویژگی های فضا کشف می شود. به واقع با تمهید ورودی برای یک فضا (خواه یک شهر خواه یک محله یا یک بنا) ، آن فضا برای ساکنانش هویت می یابد، تقویت می شود، نشانه گذاری شده و زنده تر نمایان می گردد.( 277: 1977 ، Alexander )

ورودی مکانی است که گذار روانی - ذهنی از بیرون به درون و از عمومی به خصوصی در آن میسر می شود. لذا بدیهی است که هرچه عرصه های دو طرف ورودی گسترده تر و سرعت حرکت در آنها بالاتر باشد، مکان ورودی شامل حوزه ای وسیع تر خواهد بود و نیازمند اتکا به اشتراکات ذهنی جمعی بزرگتر است، به عنوان مثال ورودی یک شهر شامل حوزه ای وسیعتر می باشد، چون مکانی است که اتصال دو گستره طبیعی و مصنوع، بیابان و آبادی را امکان پذیر می سازد و از طرفی چون طیف وسیعتری از افراد را در بر می گیرد، می بایستی بر اساس تصویر ذهنی عموم افراد، و نه صرفاً تصویر ذهنی شهروندان آن شهر طراحی گردد (پاکزاد، b 1388: 9).

آنچه امروزه به عنوان ورودی با آن سروکار داریم ، بیش از هر چیز باعث بهم خوردن نظام رفتاری افراد و بروز ناهنجاری های رفتاری نیز شده است. به این معنا که بی توجهی به طراحی این فضا به عنوان یک مفصل رابط ، موجب ورود یکباره افراد به فضاها شده است به نحوی که فرصتی برای تغییر و همساز کردن رفتار با فضای جدید وجود ندارند. این عدم سازگاری رفتار با محیط جدید تاثیری منفی روی محیط گذاشته و به صورت یک ناهنجاری خود را نمایان می سازد. ( پاکزاد 1388 : 3 ).

2-1-3 توقعات موضوعی از ورودی

احتساب ورودی به عنوان یک مکان برای اتصال، توقعات خاصی را براساس تصویر ذهنی و تجربیات افراد می طلبد که آن را از حد یک درب ورودی فراتر می برد، توقعات مزبور معطوف به ورودی هر نوع فضایی است. اولین توقع از هر ورودی این است که در این مکان حریم ها و مکان های بیرون و درون به آرامی و ظرافت بهم تبدیل شوند، به نحوی که بدون وارد آوردن شوک ، افراد بتوانند رفتارهای خود را متناسب با حال و هوای درون ، هماهنگ با رویدادهای آن نمایند. لذا تبدیل پذیری جزو اولین ویژگیها برای هر نوع ورودی، از ورودی شهر و محله تا بناهای خاص و خانه می باشد.

از طرف دیگر حوزه های دوطرف این ورودی در مکان ورودی با هم تلاقی یافته و تاحدی در دل هم نفوذ پیدا می کنند. طرح ورودی می بایستی به گونه ای باشد که این نفوذپذیری را چه به صورت کالبدی و چه به صورت روانی بسته به شرایط دو عرصه بوجود آورد و احساس راه یافتن یکی در دیگری را در فرد ایجاد نماید. در واقع اتمام یک فضا و شروع شدن فضای دیگر را القاء نماید. (پاکزاد 1388: 4 ).

2-1-3-1 تبدیل پذیری

ورودی در ذهن اکثر شهروندان مکان ویژه ای است که در آن احساس گذر از جایی و دخول به جای دیگر به آنها دست می دهد. به همین لحاظ معمولا در جایی مستقر می گردد که یک حریم ختم و دیگری شروع شود. وجود ورودی زمانی میان دو حریم احساس می شود که در یک نظام سلسله مراتبی به عنوان حد واسط میان دو حریم عمل کند. گرچه ورودی هریک از دو حریم را به دیگری تبدیل می نماید، اما انتظار نمی رود به واسطه گذر از آن به راحتی بتوان از عرصه عمومی به خصوصی راه یافت، بلکه برای حفظ ویژگی خصوصی بودن حریم مزبور لازم است حرکت از سمت عرصه عمومی به سوی آن با دشواری بیشتری نسبت به حرکت در جهت معکوس صورت پذیرد. در این راستا می توان از محدود کردن دید و دشوار شدن تدریجی حرکت از سمت عرصه عمومی به خصوصی یاری جست و در کنار آنها با کمک ترفندهای کالبدی، به هنگام حرکت از عرصه عمومی به خصوصی، در ورودی احساس تنگی را به فرد القاء نمود.

توقع دیگری که در خصوص تبدیل پذیری ورودی ها به ذهن اکثر شهروندان خطور می کند، تاثیر ورودی بر تبدیل رفتارهاست. عمدتاً انتظار می رود که رفتارها در دو طرف ورودی تغییر یابند. شاید یکی از بارزترین تغییرات رفتاری که پس از گذر از ورودی اتفاق می افتد، تصمیم گیری برای انتخاب مسیر است.

متعاقب توقع تبدیل پذیری، فرد انتظاردارد که سکانس های دو طرف ورودی به یکدیگر تبدیل شوند. لازمه برآورده شدن چنین توقعی آنست که تفاوتی میان سکانس های دو طرف ورودی وجود داشته باشد تا تبدیل آنها به یکدیگر معنی دار باشد بنابراین ورودی حالت مفصلی دارد. معمولا توقع داریم که این مفصل ذهن را برای مواجهه با سکانس یا عرصه بعدی آماده کند و از یکمرتبگی در برخورد با هریک از دو عرصه بکاهد. برای دستیابی به این منظور برقراری سلسله مراتبی میان ویژگیهای بارز دو عرصه در محل ورودی می تواند موثر واقع شود.

بدین ترتیب از طریق یادآوری و پیش زمینه ذهنی، عرصه های دو طرف ورودی به یکدیگر متصل می شود و در عین حال هریک استقلال نسبی خود را حفظ می نمایند.( پاکزاد، 1388 : 5 )

2-1-3-2 نفوذپذیری

به محض آنکه کلمه ورودی گفته می شود، هرکس مکانی را در ذهن خود مجسم می کند که می توان از طریق آن به جای دیگر نفوذ کرد. هیچ کس انتظار ندارد یک ورودی مسدود و غیرقابل نفوذ باشد. به همین دلیل نفوذپذیری را می توان یکی از اساسی ترین توقعاتی بشمار آورد که از هر نوع ورودی انتظار می رود.

لازمه نفوذپذیری در یک ورودی اینست که عرصه های دو طرف آن مطلقا از یکدیگر تفکیک نگردند و بتوانند به طور نسبی در هم نفوذ کنند. از این روست که در تصویر ذهنی اکثر افراد از یک ورودی تعریف شده، عرصه های دو طرف ورودی به صورت ملایم – و به طور ناگهانی – به یکدیگر تبدیل می شوند. تداوم فعالیت ها و عناصر کالبدی از یک عرصه به دیگری، تغییر تدریجی آنها و وجود مظاهری از هر دو عرصه در ورودی در این جهت کمک بسزایی می نماید. براین اساس توقع ورودی نمی تواند به یک منفذ ساده خلاصه گردد و باید مشتمل بر فضا یا مجموعه ای از فضاها باشد.به این ترتیب فرصت می یابد که نقش عنصر حد واسطی را از نظر نور و تاریکی ، خصوصی و عمومی بودن و ... ایفا نماید.

برای آنکه تبدیل ملایم دو عرصه به یکدیگر امکان پذیر باشد، لازم است ارتباط میان دو عرصه توسط ورودی قطع نگردد. یکی از راههای احساس این ارتباط بسته نشدن مسیر دید از یک عرصه به دیگری در برخورد با ورودی است. وجود رابطه بصری هرچند محدود ضمن حفظ حریم ها باعث می شود که تداوم یک عرصه در دیگری برای فرد تداعی گردد. اجتناب از تغییرات ناگهانی درکالبد یا فعالیت ها در دو طرف ورودی نیز مانع از جدایی قطعی و یکباره دو فضا می شود. اگر این شرط را بپذیریم که ورودی یک فضا است، لازم است خود این فضا نیز نفوذپذیر باشد. زیرا درغیر اینصورت اساسا با توقع نفوذپذیری از مکان های ورودی در تعارض قرار می گیرد.( پاکزاد، 1388 : 4 )

از طرف دیگر نفوذ پذیربودن یک ورودی در گروی آن است که فضا از گشادی متناسب با مقتضیات عرصه های دو طرفش و میزان فعالیتی که در آن انجام می شود، برخوردار باشد.( پاکزاد، 1388 : 7 )

Abstract

Organizing and designing urban pathways has always been considered as one of the most insoluble issues in contemporary urban spaces. It's been  occurred by the change in people's opinion about the concept of input and output  of cities entrances.in before the first image of a city in each individual's mind was the  city's entrances ,because these images were the symbols of environment, the region's culture and it's specific climate conditions,but due to change in the notion and the alter in form and function of a city's ingredients such as it's entrances ,it lead to adding some criteria about rebuilding a new notion with an eye to it's role and features in a city The article entitled :analysis of the entrance space (case study:Qazvin –Rasht 's entrance) conducted by the aid of using field datas and library studies in five chapters.this study's confine is the Qazvin-Rasht entrance which starts from rasht's panel and continues till "gill square" that has been studied through it's required terms

and features. Due to lack of sufficient data in the agencies and organizations involved in the research, most of the data in this study were collected through field studies. In this research, tables,

diagrams, maps, photographs and images have also been used. At the entrance, like many cities,the  appropriate entrance strategies to Rasht has not been considered  and Rasht's enterance has spontaneously been formed without any specific  principle and criteria.

After review and comparison with existing codes and standards research hypotheses were proven although the qazvin_rasht entrance has not meet standards in terms of receptivity ,expectations cases and readability.

Keywords: city, input(entrances), planning, urban space, urban elements.