پایان نامه بررسی رابطه شفافیت سود حسابداری و ریسک نقدشوندگی سهام در بورس اوراق بهادار تهران

پایان نامه برای دریافت مدرک کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی

گرایش :مالی

چکیده:

در این تحقیق به بررسی ارتباط شفافیت سود و ریسک نقدینگی  درشرکت های پذیرفته بورس اوراق بهادار تهران پرداخته می شود. ما در این تحقیق بررسی خواهیم کرد که افزایش شفافیت سود شرکتها ، ریسک نقدینگی  را کاهش می دهد . متغیر وابسته تحقیق ریسک نقدینگی و متغیر مستقل تحقیق شفافیت سود است.برای سنجش شفافیت سود از  مدل بارت و برای سنجش ریسک نقدینگی  از معیار آمیهود استفاده شد. جامعه آماری تحقیق کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که در دوره زمانی مورد تحقیق در بین سالهای1382 تا 1390 در بورس فعالیت داشتند. داده های مورد نظر پس از جمع آوری از طریق نرم افزار Excel دسته بندی و تلخیص شده سپس متغیر های اولیه شفافیت سود  به تبعیت از بارت جهت برآورد ضریب تعیین (R2) مورد استفاده قرار داده از سوی دیگر متغیر ریسک نقدینگی  با استفاده از معیار آمیهود مورد سنجش قرار گرفته و از طریق نرم افزار Excel محاسبه میگردد.در مرحله آخر نیز شفافیت سود و هزینه سرمایه سهام از طریق نرم افزار Eviews  و SPSS مورد پردازش قرار گرفته که بدین ترتیب با رگرسیون چند متغیره که هدف آن اندازه گیری رابطه متغیرهاست و با استفاده از خروجی های مدل بدست آمده ، فرضیه های تحقیق مورد آزمون قرار می گیرند. نتایج تحقیق نشان داد که رابطه منفی و معنی داری بین شفافیت سود و ریسک نقدینگی  وجود دارد

کلمات کلیدی: شفافیت سود ، ریسک نقدینگی ،اهرم مالی ، مدل بارت، معیار آمیهود

یکی از موضوع های اساسی در سرمایه گذاری ارزشیابی داراییهاست. ارزش ذاتی هر دارایی عبارت است از ارزش فعلی جریان های نقدی آتی دارایی، که علاوه بر زمان وقوع، نرخ تنزیل نیز مورد توجه قرار میگیرد. نرخ تنزیل یا بازده مورد انتظار هر دارایی، نشان دهنده بازدهی از دست رفته تحت شرایط ریسک مساوی ناشی از تحصیل آن دارایی است . یکی از عوامل مؤثر بر ریسک داراییها قابلیت نقدشوندگی آنهاست(درخشنده,1382). نقش عامل نقدشوندگی در ارزشگذاری داراییها حایز اهمیت است، زیرا سرمایه گذاران به این موضوع توجه دارند که اگر بخواهند دارایی های خود را به فروش رسانند، آیا بازار مناسبی برای آنها وجود دارد یا خیر؟ شواهد تجربی نیز نشان میدهند که عامل نقدشوندگی در تصمیمگیریها نقش مهمی را ایفا مینماید، اما بهرغم مطالعات بسیاری که در این زمینه از سوی پژوهشگران صورت گرفته است، هیچ یکنواختی در انتخاب معیار قابل قبول از نقدشوندگی بازار وجود ندارد(Zhang,2007).

1-2) بیان مسئله :

تصمیم گیری بهینه برای سرمایه گذاری در واحدهای تجاری به بیان بهتر تخصیص صحیح منابع کمیاب در جامعه مستلزم وجود اطلاعات مالی شفاف است. (Michael A. Goldstein 2006)

نبود اطلاعات شفاف باعث تصمیم گیری های نامطلوب و در نتیجه اتلاف منابع اقتصادی، تخریب بازارهای سرمایه و در نهایت عقب ماندگی و فقر اقتصادی و کاهش رفاه عمومی می شود.  در این راستا این پرسش مطرح می شود که آیا شفافیت سود حسابداری که اصلی ترین معیار کمی اطلاعات مالی است منجر به ترغیب بیشتر افراد در داد و ستد سهام و در نتیجه پائین آمدن ریسک نقد شوندگی سهام می گردد یا خیر، به بیان ساده تر آیا این ادعا که شفافیت سود اطمینان خاطری برای سرمایه گذاران و در نتیجه مشوقی جهت انجام معاملات بیشتر، ماندن در بازار و یا ورود سرمایه گذاران بالقوه در بازار است،که از پارامترهای کاهش ریسک نقدشوندگی هستند از صحت کافی برخوردار است یا خیر؟ از سوی دیگر سرمایه گذاران با دانستن میزان سودمندی اطلاعات شفاف و آگاهی از شفافیت سود گزارش شده، با اطمینان بیشتری مبادرت به تعیین قیمت سهام، چه توسط خود و چه توسط تحلیل گران خود می کنند. هر چه بازارها توسعه یابند، ابزارهای جدیدتری برای پاسخگویی به نیازهای سرما یه گذاران تعریف میشوند. سرمایه گذاران در صورتی دارایی با ریسک بالاتر را میپذیرند که بازده بالاتری را عاید آنها سازد و لذا یکی از عوامل مؤثر بر ریسک دارایی قابلیت نقدشوندگی آن است. هر چه نقدشوندگی کمتر باشد، سهم جذابیت کمتری پیدا میکند. تحقیقات اخیر بر نگرش سرمایه گذاران در مورد نقدشوندگی و این که آیا نقدشوندگی نماینده فاکتور ریسک سیستماتیک است یا خیر، تمرکز دارند و در پی بهترین تعریف از نسبت عدمنقدشوندگی هستند. در این رابطه آمیهود(2002) نسبت عدم نقدشوندگی را به صورت نسبت قدر مطلق بازده روزانه سهام به حجم معامله آن سهم در همان روز تعریف کرده است. یکی دیگر از مواردی که اخیر اً مدنظر قرار گرفته ، میزان سهام شناور شرکت است . سهام شناور آزاد درصدی از سهام یک شرکت است که برای معامله دربازار سهام در دسترس سرمایه گذاران بوده ، بدون هیچ گونه محدودیتی قابل معامله باشد(Omri,2003). ویل سهام شناور آزاد را به عنوان سهمی از سرمایه موجود برای فروش در بازارتعریف و از آن را به عنوان معیار نقدشوندگی استفاده می کند(Zhang,2007).حال این پرسش مطرح می شود که آیا این گفته در بازار ایران از مقبولیت برخوردار است یا خیر؟(Long et.al 2011) و آیا میزان شفافیت سود حسابداری بر ریسک نقدشوندگی سهام در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر دارد یا خیر ؟

1-3)اهمیت و ضرورت تحقیق:

نتایج تحقیق حاضر می تواند در بازار سرمایه مورد استفاده قرار گیرد همچنین در استاندارد گذاری  و تدوین استاندارد های حسابداری میتوان نگاهی به این تحقیق داشت و در موارد لزوم ، برای تدوین استاندارد از آن بهره برد.

بهره وران این پژوهش ، سازمان بورس و شرکت بورس اوراق بهادار به عنوان راهبران بازار سرمایه و همچنین کمیته تدوین استاندارد های حسابداری میباشد.

در ضمن ، دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی جهت امور آموزش و پژوهش می تواننداز این جمله باشند و همچنین شرکتها

سرمایه گذاری یا کارگزاریهای وابسته به بازار سرمایه و یا هر سرمایه گذار که از نتایج تحقیق جهت تصمیم گیری می تواند استفاده نماید.

با توجه به اینکه در ایران رابطه ریسک نقدشوندگی بازار سهام و شفافیت سود علی‌رغم تأثیرات عمده‌ای که در تصمیمات سرمایه گذاران داشته، مورد سنجش و پژوهش قرار‌نگرفته و با توجه به اینکه نقدشوندگی که یک متغیر وابسته بوده و بیشتر در حوزه اقتصاد و مدیریت مالی مورد بحث قرار گرفته است، با متغیر مستقلی به‌ نام شفافیت‌ سود از حوزه حسابداری توضیح داده می‌شود و این از مزایای این تحقیق به شمار می‌آید که از یک سو با بازار سرمایه و از یک سو با مباحث حسابداری ارتباط تنگاتنگی دارد.

1-4) چارچوب نظری تحقیق:

استفاده از مدل‌های علمی پیشرفته در بازارهای مالی پیشرفته و نیمه پیشرفته دنیا که از انواع کالاها و محصولات از نوع دارائی‌های مالی و دارائی‌های واقعی برخوردار هستند، باعث پویایی، شفافیت، نقدشوندگی بالا، ترغیب و اعتماد سرمایه گذاران می‌شود لذا طرح، بررسی، به‌کارگیری و پیاده‌سازی چنین مدل‌هایی در جوامع در حال رشد عامل موثری در حرکت بازار به سمت پویایی و سلامت می‌باشد.

مدل شفافیت سود:

  در این تحقیق برای تعریف شفافیت سود از مدل بارت و همکاران استفاده شده است. این مدل شفافیت را تغییر همزمان سود و تغییرات سود با بازده سهام معرفی میکند. در این تحقیق معیار اندازه‌گیری شفافیت سود به تبعیت از بارت و لندزمان برابر است با ضریب تعیین (R2)  رگرسیون ناشی از بازده سهام بر سود و تغییر در سودآوری.  به عبارت دیگر شاخصی که میزان شفافیت سود را اندازه گیری میکند، ضریب تعیین(R2)  است که از رگرسیون بازده سهام در برابر سود و تغییرات آن به دست میآید. این شاخص به عنوان شفافیت سود تفسیر میشود، چرا که سود و تغییر در سودآوری نشان دهنده تغییرات در شرایط اقتصادی شرکت است که به وسیله بازده سهام اندازه گیری شده است.

1-5)اهداف تحقیق:

گزارش‌های مالی یکی از مهمترین فرآورده‌های سیستم حسابداری است که از اهداف عمده‌ی آن تهیه اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد و توانایی سودآوری بنگاه اقتصادی است.لازمه‌ی دستیابی به این هدف ارائه اطلاعاتی شفاف است به گونه‌ای که نیاز تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان را محقق ساخته و تقارن اطلاعاتی را بین آنها برقرار سازد تا بدین ترتیب سرمایه گذاران بالقوه را جذب بازار سهام نموده و همچنین سهامداران را به معاملات بیشتر متمایل کرده که منجر به دادوستد سهام و در نهایت افزایش نقدشوندگی و کاهش ریسک نقدشوندگی خواهد شد.اهداف کاربردی تحقیق نیز بصورت زیر می باشد:

1- سنجش میزان شفافیت سود شرکتها

2- سنجش میزان ریسک نقد شوندگی شرکتها

3- سنجش رابطه شفافیت سود و ریسک نقدشوندگی شرکتها

4- سنجش رابطه شفافیت سود و ریسک نقدشوندگی شرکتها با توجه به اندازه شرکت و اهرم مالی

1-6) فرضیات تحقیق :

شفافیت سود با ریسک نقدشوندگی سهام رابطه معنادار معکوس دارد»

کاهش شفافیت سود شرکتها ، ریسک نقدشوندگی را افزایش می دهد .

بین شفافیت سود شرکتها و ریسک نقدشوندگی با توجه به اندازه شرکت رابطه وجود دارد.

 بین شفافیت سود شرکتها و ریسک نقدشوندگی با توجه به اهرم مالی رابطه وجود دارد.

1-7) تعریف متغیرها:

1-7-1) نقد شوندگی:

عدم نقدشوندگی مطابق مدل آمهیود، به صورت نسبت متوسط قدر مطلق بازده سالانه به حجم (دلاری) معامله در آن روز تعریف می شود یعنی

1-7-2) شفافیت سود:

بارت و همکاران برای اندازه گیری شفافیت سود از رابطه سود و بازده سهام شرکت استفاده کرده اند، به گونه ای که اگر سود و تغییر در سود با بازده سهام به طور هم زمان تغییر کند(با در نظر گرفتن شاخص ضریب تعیین) سود شرکت شفاف است.

1-7-3) سازمان بورس اوراق بهادار :

بازار متشکل و رسمی است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها  یا اوراق قرضه دولتی یا خصوصی تحت ضوابط معین انجام میشود. مشخصه مهم آن حمایت قانونی از صاحبان پس اندازها یا سرمایه های راکد است . بورس مرجع رسمی و مطمئنی است برای جذب سرمایه افراد و بخش های  خصوصی بمنظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت  .شرکت های پذیرفته شده سازمان بورس و اوراق بهادار تهران جامعه تحقیق می باشد

1-8) قلمرو تحقیق:

گستره این تحقیق در 3 قلمرو  موضوعی، زمانی و مکانی قرار دارد:

قلمرو موضوعی: این تحقیق رابطه کاهش شفافیت سود شرکتها و ریسک نقدشوندگی می باشد.

قلمرو مکانی: قلمرو مکانی شرکت های پذیرفته شده در بورس و اوراق بهادار تهران می باشد

قلمرو زمانی: قلمرو زمانی تحقیق شرکت های پذیرفته شده از سال 1382 تا 1390 می باشد

فصل دوم

(ادبیات تحقیق)

2-1) بخش اول : شفافیت سود

2-1-1) مقدمه:

امروزه کمتر کسی میتواند اهمیت شفافیت گزارشگری مالی را نادیده بگیرد، زیرا سهامداران و اعتبار دهندگان تصمیمات با اهمیت سرمایه گذاری خود را بر اساس اطلاعات مالی شرکت ها میگیرند. آنها خواستار اطلاعات بیشتر و شفافتری درباره عملکرد شرکت هستند. افشای کامل همراه با شفافیت گزارشگری مالی میتواند شرایط مطمئنی را ایجاد کرده و اعتماد سرمایه گذاران را ارتقا دهد. شفافیت تاثیر مثبتی بر عملکرد شرکتها دارد و می تواند از منافع سهامداران حفاظت کند. صورتهای مالی مبهم میزان بدهی شرکت را پنهان کرده و چنانچه شرکت در آستانه ورشکستگی باشد، این شرایط پنهان می ماند. از این رو شفافیت دارای جذابیت زیادی برای سهامداران است.

ریسکهای موجود در شرکت بر انتظارات سهامداران موثر است. گزارشگری پیچیده، مبهم و غیر شفاف هیچ اطلاعاتی درباره ریسکهای موجود در شرکت نمیدهد. بازده مورد انتظار سهامداران تحت تاثیر ریسک اطلاعات قرار دارد و ریسک اطلاعات به میزان اطلاعات شخصی، اطلاعات عمومی و شفافیت اطلاعات بستگی دارد، به گونهای که هر چه شفافیت اطلاعات ارائه شده کمتر باشد، افزایش صرف ریسک ناشی از شرایط ابهام ، بازده مورد انتظار سرمایهگذاران بالاتر میبرد. سهامداران نیز در تعیین نرخ بازده مورد انتظار خود بر صورت هالی مالی شرکت، به ویژه سود گزارش شده تکیه میکنند. بنابراین شفافیت سود حسابداری گزارش شده در بر آورد بازده مورد انتظار سهامداران موثر است. فرانسیس و همکاران بیان کرده اند فقدان شفافیت سود گزارش شده ریسک اطلاعاتی ایجاد میکند، در نتیجه سهامداران خواهان صرف ریسک بالاتری خواهند بود و به تبع آن هزینه سرمایه سهام عادی شرکت افزایش مییابد و بالعکس هر چقدر سود گزارش شده شفافتر و فاقد ابهام باشد، میزان اطمینان سهامداران افزایش یافته و نرخ بازده مورد انتظار سهامداران و به تبع آن هزینه سرمایه سهام عادی شرکت کاهش می یابد.(Francis,2005).

2-1-2)مفهوم شفافیت سود:

تا کنون تعاریف زیادی از شفافیت صورت گرفته است به عنوان مثال در فرهنگ لغات وبستر شفافیت به عنوان: باز بودن موسسات، آشکار بودن فعالیت موسسات، صداقت و قابلیت درک آسان تعریف شده است. علاوه بر این در سایر فرهنگ لغات تعاریفی از قبیل : خیلی روشن بودن، صاف و ساده بودن، راحت فهمیدن و صریح و بی پرده بودن برای شفافیت ارایه شده است. در این تعاریف منظور از باز بودن یا گشودگی موسسات، دسترسی آسان به عملیات داخل شرکت، و منظور از آشکار بودن موسسات، وضوح اطلاعات است. بوشمن و همکاران شفافیت اطلاعات شرکت را وضعیتی میداند که اطلاعات به طور گستردهای در دسترس، مربوط، قابل اتکا، با کیفیت جامع و به موقوع باشد. (Bushman,2004). شفافیت اطلاعات شرکت را وضعیتی میداند که اطلاعات به طور گستردهای در دسترس، مربوط، قابل اتکا، با کیفیت جامع و به موقوع باشد. آکسا به دنبال تعریف استاندارد اند پورز شفافیت را به موقع بودن و کفایت افشای کارکردهای مالی و عملیاتی شرکت میداند(Aksu,2006) بارت و همکاران شفافیت سود را تغییر هم زمان سود و تغییر در سودآوری با بازده سهام تعریف کرده اند.(Barth, et al., 2008). شفافیت سود را تغییر هم زمان سود و تغییر در سودآوری با بازده سهام تعریف کرده اند از نظر براون و همکاران بهترین تعریف شفافیت در حوزه  تجاری عبارت است از صورتهای مالی با کیفیت(Brown,2009) همچنین نیلسن و همکاران در باره شفافیت بر این باورندکه استفاده کننده اطلاعات در هر زمانی به همه چیز واقف است و او بر اساس اطلاعات شفاف میتواند هر موضوعی را مورد بررسی قرار دهد. (Nielsen, et al., 2009)

مفهوم شفافیت (Transparency) و افشاء (Disciosure)

افشا عبارت است از انتشار اطلاعات مهم و تأثیرگذار بر بازار، و شفافیت را می‌توان سادگی و سهولت تحلیل معنادار فعالیت‌های شرکت‌ و بنیادهای اقتصادی آن توسط فرد خارج از شرکت (Outsider) تعریف کرد. شفافیت شاخص توان مدیریت در ارائه اطلاعات ضروری به شکل صحیح، روشن، به موقع و در دسترس است. مخصوصاً اطلاعات حسابرسی‌شده که هم به شکل گزارشات عمومی و هم از طریق انعکاس در رسانه‌های گروهی و سایر روش‌ها منتشر شده باشد. به‌عبارتی شفافیت منعکس‌کننده این مطلب است که آیا سرمایه‌گذاران تصویری واقعی از آنچه واقعاً در داخل شرکت روی می‌دهد دارند یا خیر؟

بنابراین افشا و شفافیت درهم تنیده‌اند سیستم‌های شفاف به اطلاعات معتبر و صحیح نیازمندند که به موقع و به سهولت، هم به شکل مستقیم و هم از طریق نماینده‌های معتبر و مشهور مانند حسابداران، حسابرسان، آژانس‌های رتبه‌بندی، تحلیلگران اوراق بهاءدار، روزنامه‌نگاران مالی و رسانه‌های گروهی در اختیار عموم سهامداران قرار بگیرد. (هالوود - Hallwood، سال ۲۰۰۱)

هالوود (۲۰۰۱) مؤلفه‌های شفافیت را افشا اقلام ذیل عنوان می‌کند:

۱) نتایج مالی و دستاوردهای عملیاتی شرکت

۲) سهامداران عمده، حق رأی، اطلاعات مجمع صاحبان سهام

۳) هیئت مدیره و مدیران اجرائی کلیدی، ساختارها و رویه‌ها، پاداش این اشخاص

۴) افشاهای با اهمیت مربوط به کارمندان و دیگر سهامداران

۵) ساختار حقوقی و مالکیت

۶) محیط خارجی شرکت، موقعیت رقابتی و استراتژی‌ها

۷) اهداف مالی شرکت، میزان دستیابی به آنها و بیانیه‌های آینده‌نگر

۸) محرک‌های واقعی ارزش و فاکتورهای قابل پیش‌بینی مخاطره و نحوه مدیریت آنها توسط شرکت.

۹) اطلاعات مدیران غیراجرائی و منافع آنها.

اطلاعات مایه حیات بازارهای سرمایه است. سرمایه‌گذاران مخاطره آوردن سرمایه‌های به زحمت به‌دست‌آمده خود را به این بازارها پذیرفته و به اطلاعاتی که از طرف شرکت‌ها منتشر می‌شود تکیه می‌کنند. آنها به اطلاعات معتبر، به موقع و قابل فهم، در قالب‌هائی که به‌راحتی قابل تجزیه و تحلیل باشد نیاز دارند به‌منظور بقا بازارهای سرمایه لازم است سرمایه‌گذاران اطلاعات شرکت‌ها را صحیح، کامل، قابل اطمینان و به موقع بدانند.

سرمایه‌گذاران به این نکته واقف هستند که در بازارهای سرمایه‌ آزاد فرصت‌های سودآوری یا فرصت‌های زیان‌دهی ملازم هستند اما آنها حق دارند در انتظار نتایج حاصل تصمیمات خود باشند نه نتایج برخاسته از اطلاعات ناقص.

زمانی‌که بازارهای سرمایه در ابتدای سال ۲۰۰۰ به اوج خود رسیدند، ورشکستگی و رسوائی پاره‌ای از شرکت‌ها به‌تدریج اعتماد سرمایه‌گذاران را نسبت به مسئولیت گزارش‌دهی اطلاعات ضعیف کرد و موضوع اعتماد عمومی به کیفیت اطلاعات گزارش شده مطرح شد. به‌دلیل کاهش اعتماد عمومی، نیاز به اطلاعات بیشتر و بهتر افزایش یافته و منجر به تقاضای مؤکد بیشتری در خصوص شفافیت بیشتر اطلاع‌رسانی شرکت‌ها گشته است (Diplazza,2001 & Eccles)

تحقیقات انجام گرفته نشان می‌دهد که اقشا و شفافیت بیشتر، منافع متعددی برای شرکت‌ها به دنبال خواهد داشت: سرمایه‌گذاری بلندمدت‌تر از سوی سرمایه‌گذاران بهبود دسترسی به سرمایه جدید، هزینه سرمایه کمتر، مدیریت معتبرتر و مسئول‌تر و نهایتاً قیمت سهام بالاتر و منفعت بیشتر سهامداران زمانی‌که افزایش قسمت سهام براساس خلق واقعی ارزش باشد نه براساس انتظارات مدیریت از سود یا سود گزارش‌شده، اندازه بازارها و قدرت نقدشوندگی آنها به‌صورت مداوم افزایش یافته و نه فقط برای سهامداران بلکه برای جامعه نیز به‌طور کلی ثروت بیشتری ایجاد می‌شود (,2001 Hallwood).

2-1-3)اندازه گیری شفافیت سود

یکی از مهمترین چالشهایی که در تحقیقات تجربی مربوط به شفافیت وجود دارد، اندازه گیری شفافیت است. از نظر مفهومی کمی کردن میزان شفافیت را میتوان با دقت اطلاعات دریافت شده سنجید. دقت اطلاعات تابعی از مربوط بودن و کیفیت اطلاعات است. در تلاشهای اخیر برای اندازهگیری شفافیت از معیارهایی مانند بحران مالی یا هموار سازی سود استفاده شده است(lander,2008).

مرکز تحقیقات و تجزیه و تحلیل بین المللی شاخصی برای شفافیت ارایه کرده است که این شاخص میانگین امتیاز نود آیتم حسابداری و غیر حسابداری افشا شده توسط نمونه گستردهای از شرکتها در گزارشگری سالانه آنها است. این مرکز امتیازات معینی برای هر ویژگی تعیین کرده و بر اساس امتیاز بدست آمده میزان شفافیت اطلاعات مالی را اندازهگیری میکند (cifar,1995).

برگر و دیگران معیاری برای اندازه گیری شفافیت گزارشگری مالی ابداع کردند که برای دامنه وسیعی از شرکت ها می توان استفاده کرد. ایده ای که آن ها برای اندازهگیری شفافیت سود در نظر گرفتند بر اساس پایداری سود است، زیرا از نظر آن ها نوسان بازده سهام شرکت نسبتی از شفافیت حسابداری شرکت است. این شاخص علاوه بر کیفیت گزارشگری مالی، شفافیت مالی را هم اندازه می گیرد(Berger,2006).

بارت و همکاران برای اندازه گیری شفافیت سود از رابطه سود و بازده سهام شرکت استفاده کرده اند، به گونه ای که اگر سود و تغییر در سود با بازده سهام به طور هم زمان تغییر کند(با در نظر گرفتن شاخص ضریب تعیین) سود شرکت شفاف است.

مهد ساد و همکاران شاخصی را برای اندازهگیری شفافیت به کار گرفتهاند که مقدار شاخص استفاده شده با ویژگیهای شرکت یعنی اندازه شرکت، تعداد سهامداران و سود دهی ارتباط مثبتی دارد. در این تحقیق از مدل بارت و همکاران برای اندازه گیری شفافیت سود استفاده شده است.(mohd saad,2009).

2-1-4) انواع اطلاعات موجود در بازار سهام

”اطلاعات دربرگیرنده دانسته یا دسته‌ای از دانسته‌ها است که در مواقع لزوم مشخص را وادار به تغییر موضع، عقیده و تصمیم‌ یا تجدیدنظر در تصمیم‌گیری می‌کند“ (سازمان بورس اوراق بهاءدار تهران، ۱۳۷۸، شماره ۱۷، ص ۱۸).

اطلاعات در بازار سهام می‌تواند به دو گروه تقسیم شود:

گروه اول اطلاعات مربوط به شرکت‌ها است که در ارزیابی سهام مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و عبارتند از:

۱) گزارش سالیانه شرکت‌ها به بورس و اوراق بهاءدار شامل صورت‌های مالی حسابرسی شده، افشای اطلاعات در مورد وضعیت تجاری، محصولات تولیدی، بازار فروش محصولات، توسعه یا توقف خط تولید، فروش و هزینه‌های خطوط تولید، سرمایه‌گذاری در کارخانه و تجهیزات، عملیات خارجی، میزان و انواع بدهی‌های معوقه، شرکت‌های نابغه تحت تملک، قیمت تمام شده اموال، ماشین‌‌آلات و تجهیزات و استهلاک انباشته آنها و تجزیه و تحلیل‌های مدیریت از وضعیت مالی شرکت.

۲) گزارش ۳ ماهه شرکت‌ها به کمیسیون بورس و اوراق بهاءدار، این گزارش شبیه گزارش سالیانه، اطلاعاتی در مورد وضعیت مالی شرکت ارائه می‌کند. ولی تفاوتی که با گزارش سالانه دارد این است که اطلاعات برای یک دوره سه ماهه گزارش می‌شود و حسابرسی نیز نمی‌شود.

۳) گزارش هرگونه رویداد با اهمیتی که می‌تواند بر ارزش‌ اوراق بهاءدار شرکت تأثیر بگذارد این گزارش باید ظرف ۱۵ روز بعد از رویداد به کمیسیون بورس و اوراق بهاءدار ارائه شود این رویداد مهم معمولاً قبلاً توسط مطبوعات به عموم اعلام می‌شده است.

۴) اعلامیه پذیره‌نویسی (Prospectus) شرکت‌هائی که برای اولین بار قصد عرضه سهام به عموم دارند. این اعلامیه در واقع کتابچه‌ای است که معمولاً حاوی اطلاعات زیر می‌باشد:

- خلاصه اطلاعات از وضعیت شرکت، موضوع فعالیت آن، اوراق عرضه شده و مقدار و کاربرد

درآمد حاصل از آن.

- مصرف درآمد حاصل از فروش اوراق بهاءدار

- سیاست‌ پرداخت سود سهام

- ساختار سرمایه

- تجزیه و تحلیل مدیریت

- توضیح مفصل درباره عملیات تجاری شرکت

- خلاصه‌ای از اطلاعات مالی مشخص پنج سال گذشته

۵) اطلاعات اشخاصی که ۵ درصد از سهام یک شرکت را دارا هستند. این اشخاص باید اطلاعاتی نظیر انگیزه خود را از خرید این مقدار سهام در فرم‌های کمیسیون بورس اوراق بهاءدار ارائه کنند.

۶) اطلاعات مربوط به خرید و فروش سهام توسط مدیران، سرپرستان و به‌طور کلی خودی‌های یک شرکت این اشخاص باید خرید و فروش سهام را در فرم‌هائی به اطلاع کمیسیون بورس و اوراق بهاءدار برسانند (میو، ۲۰۰۰)

گروه دوم اطلاعات مربوط به شاخص‌های بازار سهام، از جمله حجم معاملات قیمت‌های اولیه و نهائی سهام در معاملات و فروش‌های عمده است (بورس اوراق بهاءدار تهران، ۱۳۷۸، شماره ۱۷).
● دلایل کاهش انگیزه شرکت‌ها برای اقشای اطلاعات معمولاً شرکت‌ها از ارائه اطلاعات کافی خودداری کرده و یا گزارشات مالی خود را به‌صورت پیچیده و نامفهوم منتشر می‌کنند. در تحقیق که در این زمینه انجام شده است در ذیل ارائه می‌شود:

داموداران (Damodaran)

اظهار کرد شرکت‌ها به دلایل زیر گزارشات مالی خود را به‌صورت نامفهوم ارائه می‌کنند:

۱) کنترل

بسیاری از مدیران برای حفظ کنترل و ممانعت از تصاحب قدرت توسط دیگران و از ترس کنار گذاشته شدن (Take over)، مجموعه‌ای ازشرکت‌های نابغه (Subsidiary Company) وهلدینگ (Holdying Company) ایجاد کرده و به انتشار اوراق بهاءدار جدید دست می‌زنند. در این شرایط و تحت چنین ساختار پیچیده‌ای مشکل می‌توان تشخیص داد که مثلاً چه‌وقت دارائی‌های شرکت به‌صورت ضعیف و زیر ارزش مدیریت می‌شود و امکان به‌دست گرفتن کنترل کارآمد شرکت توسط رقبا دشوار می‌شود.

۲) مزایای مالیات

شرکت‌ها گاهی اوقات می‌توانند بار مالیاتی خود را از طریق ایجاد ساختارهای هلدینگ در مکان‌هائی که مشمول پرداخت مالیات کمتری هستند، کاهش دهند. مثلاً یک شرکت آمریکائی می‌تواند شرکت‌های تابعه در مناطق معاف از مالیات تأسیس کند و درآمدها را به این شرکت‌های تابعه انتقال دهد. همچنین ساختارهای پیچیده هلدینگ شرکت‌ها را قادر می‌سازد که درآمدهای خود را با استفاده از قیمت‌گذاری انتقالی (Transfer Pricing) و وام‌های بین شرکت (Inter - Company Loans)، از یک شرکت به دیگری انتقال دهند. به‌طور کلی پیچیدگی در قوانین مالیاتی منجر به پیچیدگی در گزارشات مالی می‌گردد

Abstract

This paper aims to investigate the relationship between profit transparency and liquidity risk in qualified companies in Tehran Stocks Exchange. We will, in this study, investigate that the increase in transparency of companies’ profit, mitigates liquidity risk. Liquidity risk is dependent variable and profit’s transparency is as independent variable. Barrett Model is used for assessing profit’s transparency and for evaluating liquidity risk, Amihood benchmark is applied. Statistical population includes all the qualified companies in Tehran Stocks Exchange which were active in stock during 2003 to 2011. Collected data were categorized and became tabloid using Excel software and then initial variables of profit transparency following the Barrett were used for estimating coefficient determination ( ); on the other hand, liquidity risk variable was evaluated by using Amihood benchmark and calculated by Excel software. At the final phase, profit transparency and cost of equity capital were processed through Eviews and SPSS software. Thus, with multivariable regression which aims to measure variables’ relationship and by using obtained model output, research hypotheses were assessed. The results suggested that there is a negative meaningful relationship between profit and liquidity risk.

Keywords: Profit Transparency – Liquidity Risk – Financial Leverage – Barrett Model – Amihood Benchmark

Abstract

This paper aims to investigate the relationship between profit transparency and liquidity risk in qualified companies in Tehran Stocks Exchange. We will, in this study, investigate that the increase in transparency of companies’ profit, mitigates liquidity risk. Liquidity risk is dependent variable and profit’s transparency is as independent variable. Barrett Model is used for assessing profit’s transparency and for evaluating liquidity risk, Amihood benchmark is applied. Statistical population includes all the qualified companies in Tehran Stocks Exchange which were active in stock during 2003 to 2011. Collected data were categorized and became tabloid using Excel software and then initial variables of profit transparency following the Barrett were used for estimating coefficient determination ( ); on the other hand, liquidity risk variable was evaluated by using Amihood benchmark and calculated by Excel software. At the final phase, profit transparency and cost of equity capital were processed through Eviews and SPSS software. Thus, with multivariable regression which aims to measure variables’ relationship and by using obtained model output, research hypotheses were assessed. The results suggested that there is a negative meaningful relationship between profit and liquidity risk.

Keywords: Profit Transparency – Liquidity Risk – Financial Leverage – Barrett Model – Amihood Benchmark