پایان نامه کارشناسی ارشد
چکیده
هدف از این پژوهش تدوین برنامه استراتژیک تجاری گردشگری بهده به منظور ارائه ی الگویی اثربخش می باشد. روش تحقیق توصیفی بوده و اطلاعات و داده های مربوطه با استفاده از ابزارهای مشاهده، بررسی اسنادی و منابع کتابخانه ای و پرسشنامه گرد آوری شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان،مدیران و سهامداران شرکت تجاری گردشگری بهده در سال 1391می باشد.
نتایج حاصله به سؤالات زیر پاسخ می دهد:
1- ماموریت و چشم انداز شرکت با توجه به چشم انداز کشور در افق 1404 نقشه جامع علمی کشور و سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه کشور چیست؟
2- فرصت ها و تهدید های خارجی شرکت تجاری گردشگری بهده چیست؟
3- نقاط قوت و ضعف بخش های مختلف در شرکت تجاری گردشگری بهده چیست؟
4- اهداف کلی و عینی در بخش های بازاریابی، عمرانی و مالی اداری شرکت تجاری گردشگری بهده چیست و چگونه باید تدوین شود؟
5- استراتژی های عملی و سطوح وظیفه ای بخش ها و کل شرکت تجاری گردشگری بهده چیست و چگونه باید تدوین شود؟
6- برنامه های کار در بخش های مختلف بازاریابی ، عمرانی و مالی اداری در شرکت تجاری گردشگری بهده در سالهای 1386تا1391چگونه بوده است؟
7- برنامه های کار در بخش های مختلف بازاریابی، عمرانی و مالی اداری در شرکت تجاری گردشگری بهده چگونه باید تدوین شود؟
داده های بدست آمده نهایتا در چارچوب نظام برنامه ریزی استراتژیک مورد تحلیل قرار گرفته اند و با استفاده از جدول تحلیل SWOT نقاط ضعف و قوت و تهدیدها و فرصتهای بخش های مختلف شرکت تجاری گردشگری بهده اعم از بخش بازاریابی، عمرانی و اداری و مالی مورد تحلیل قرار گرفته و استراتژیهای هر بخش تدوین شده است.
واژه های کلیدی: برنامه ریزی استراتژیک، جدول تحلیل SWOT، نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها، فرصتها
مقدمه
با وجود سرعت پیشرفت تکنولوژی و سرعت تغییرات در دنیای امروزی سازمانها نیز ناگزیرند برای بقا و اعتلای خود با این تغییرات سازگار شوند. برای روشن شدن این موضوع کافی است که نگاهی به کشورهای توسعه یافته داشته باشیم براستی در تمام این کشورها تنها سازمان هایی به موفقیت دست یافته اند که دارای برنامه منظم باشند تا بتوانند خود را با تغییرات سریع محیط بیرونی وفق دهند.
بنابراین اگر شرکتی خواهان موفقیت در این کارزار و رقابت باشد لازم است ضمن ارزیابی از فعالیتهای انجام شده و پیشرفتهای حاصل شده، معضلات و مشکلات فرا روی خود را شناخته و راه حلهای مناسب برای آن ارائه نماید؛ ضمن اینکه شرایط جدید مطمئنا راه حلهای جدیدی اقتضا می کند که مطابق با نیازهای جدید باشد.
در این میان این نکته حائز اهمیت است که امروزه مشکلات فرا روی تمامی شرکتها و موسسات ناشی از عوامل درون سازمانی و بعضی محصول عوامل بیرونی است. البته علاوه بر بررسی مشکلات لازم است فعالیتهای شرکت نیز مورد بررسی قرار گیرد تا برآیند همه ی این مطالعات بتواند برای مدیران شرکت فرصتی فراهم سازد تا در ادامه ی این روند و برای مواجه با مشکلات احتمالی برنامه ریزی کرده و شاهد درخشندگی و بالندگی این شرکت در دهه های آینده باشیم.
واژه های کلیدی: برنامه ریزی استراتژیک، جدول تحلیل SWOT، نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها، فرصتها
2- بیان مساله
فعالیت شرکتها و سازمانها، امروزه در محیطی به مراتب پیچیدهتر از گذشته انجام میشود و سازمانهاییکه نتوانند زودتر و سریعتر از رقبا از خود عکسالعمل نشان دهند و در مقابل تغییرات متعدد و تأثیر گذار محیطی از جمله قوانین و مقررات، تجارت خارجی و … از خود واکنش درست به موقع نشان دهند و دچار انفعال شوند، امیدی به بقا نخواهند داشت. علاوه بر عوامل مهم و تأثیرگذار محیط خارجی سازمانها، مجموعه مزیتها و نقاط ضعف آنها نیز نقشی تعیین کننده در دوام و بقای فعالیت آنها دارد.
در همین راستا سازمانها باید سیاست منظم و یکپارچهای را در جهت برنامهریزی و مدیریت استراتژیک مجموعه خود به نحوی اثربخش بعمل آورده و در قالب برنامههای بنیادین دست به ایجاد هماهنگیها و رعایت اولویتها بزنند. در چنین شرایطی طرح برنامهریزی و مدیریت استراتژیک با توجه به ابعاد وسیع و گسترده آن پاسخی به چگونگی برنامهریزی مؤثر در بلند مدت می باشد.(دیوید،1382) برخلاف روشهای معمول که تنها به عوامل داخلی میپردازند، این نوع برنامهریزی نگاه به بیرون و عوامل محیطی نیز دارد. لذا میتوان گفت محصول برنامهریزی استراتژیک، برنامهای راهگشا و آیندهنگر و تحول آفرین است که سازمان را در بستر شکار فرصت قرار داده و موجبات برتری و تعالی این سازمان را فراهم سازد. ( حمیدی زاده، 1382) محصول نهایی این فرایند مجموعه رسالت و مأموریت سازمان ، اهداف کیفی و کمی آن برای یک دوره پنج ساله و بالاخره استراتژیها، برنامه های عملیاتی و اقدامات اصلی اجرایی برای نیل به اهداف تعیین شده می باشد . شرکت تجاری-گردشگری بهده به عنوان یکی از شرکتهای خصوصی در منطقه جنوبی کشور با نگرش جدید به برنامه های گذشته بایستی زمینه بهره وری خود را بیش از پیش بوجود آورد. شرایط جدید امروزی که در محیط داخلی و خارجی بوجود آمده ضرورت تدوین یک برنامه استراتژیک را به منظور مقابله با شرایط جدید ایجاب می کند. در این راستا شرکت تجاری-گردشگری بهده در نظر دارد ضمن شناسایی و برطرف ساختن نقاط ضعف و مقابله با تهدیدهای خود و با بهرهگیری از ظرفیتها و مزیتهای بالقوه و بالفعل موجود، به بهرهبرداری هر چه بیشتر از فرصتهای محیطی در افق برنامه توسعه پرداخته و اهداف خویش را در راستای تحقق رسالت یا فلسفه وجودیش جهتدهی نماید.
مدل مورد استفاده در این پژوهش مدل مفهومی ارائه شده توسط پروفسور دیوید می باشد. دیوید (1990) مدلی با فرآیندی سه مرحله ای برای مدیریت استراتژیک پیشنهاد کرده است که عبارتند از
گام اول: تدوین استراتژی
گام دوم: اجرای استراتژی
گام سوم: ارزیابی استراتژی
در گام اول سازمان بایستی ابتدا اهداف، مآموریتها و رسالت و استراتژی جاری خود را با توجه به نقاط قوت و ضعف درون سازمانی و عوامل مؤثر محیطی شامل فرصتها و تهدیدها مورد بررسی قرار دهد. در گام دوم در مرحله ی اجرا منابع انسانی و مادی لازم تخصیص داده می شود. طبیعی است که بدون منابع لازم استراتژی قابلیت اجرایی نخواهد داشت. در گام سوم استراتژی بکار گرفته شده با استفاده از یک نظام اطلاعاتی فعال و نیز در مقایسه با اهداف سازمان مورد ارزیابی قرار گرفته و اشکالات و ابهامات احتمالی رفع می شود (دهکردی، 1384).فرآیند مدیریت استراتژیک در نمودار زیر خلاصه شده است.
نمودار:فرآیند مدیریت استراتژیک
3- اهداف تحقیق
هدف کلی
تدوین سند برنامه ریزی استرتژیک و ارائه مدل کاربردی برای شرکت تجاری-گردشگری بهده
اهداف ویژه
- تهیه سند چشم انداز و بیانیه ماموریت برای شرکت تجاری-گردشگری بهده
- بررسی. شناخت و تدوین ماموریت و چشم انداز شرکت تجاری-گردشگری بهده با توجه به چشم انداز کشور در افق 1404، نقشه جامع علمی کشور و سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه کشور
- بررسی و شناخت فرصت ها و تهدیدهای خارجی شرکت تجاری-گردشگری بهده
- بررسی و شناخت قوت ها و ضعف های مختلف در شرکت تجاری-گردشگری بهده
- بررسی و تدوین اهداف کلی و عینی بخش های مختلف مالی و اداری،خدمات،بازاریابی شرکت تجاری-گردشگری بهده
- بررسی و تدوین استراتژی های عملی و سطوح وظیفه ای بخش ها و کل شرکت تجاری-گردشگری بهده
- تدوین برنامه های راهبردی و عملیاتی برای شرکت تجاری-گردشگری بهده
بر مبنای اهداف فوق پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به سئوالات ذیل می باشد:
1- ماموریت و چشم انداز شرکت تجاری-گردشگری بهده با توجه به چشم انداز کشور در افق 1404 نقشه جامع علمی کشور و سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه کشور و دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟
2- فرصت ها و تهدید های خارجی شرکت تجاری-گردشگری بهده چیست؟
3- نقاط قوت و ضعف بخش های مختلف در شرکت تجاری-گردشگری بهده چیست؟
4- اهداف کلی و عینی در بخش های مالی اداری ،خدمات و بازاریابی شرکت تجاری-گردشگری بهده چیست و چگونه باید تدوین شود؟
5- استراتژی های عملی و سطوح وظیفه ای بخش ها و کل شرکت تجاری-گردشگری بهده چیست و چگونه باید تدوین شود؟
6- برنامه های کار در بخش های مختلف مالی اداری ،خدمات و بازاریابی در شرکت تجاری-گردشگری بهده چگونه بوده است؟
7- برنامه های کار در بخش های مالی اداری ،خدمات و بازاریابی در شرکت تجاری-گردشگری بهده چگونه باید تدوین شود؟
4: اهمیت و ضرورت تحقیق
تغییرات و دگرگونی های سریع و پیچیده جامعه و تأثیر آن بر رشد و توسعه شرکتها موجب می شود مفاهیمی مانند سیستم، اقتصاد، برنامهریزی بلند مدت، استراتژی و فرایند مدیریت استراتژیک مورد توجه صاحبنظران مدیریت قرار گیرد. این مفاهیم و نظریات پاسخ علم مدیریت به دگرگونی و تغییرات وسیع اقتصادی واجتماعی می باشد. توجه به محیط، آگاهی از تاثیر متغیرهای محیطی و ارائه چشم اندازی از فعالیت آینده برای سازمانها، لزوم آمادگی برای برخورد با تغییرات مداوم را توجیه می کند. وجود عدم قطعیت های محیطی در مسایل سازمانی به لحاظ مبهم بودن و طبیعت احتمالی رخدادهای آتی و آمادگی سازمانها جهت تغییر، برخوردی متفاوت با تغییر، نوع تصمیمات، عوامل جدید مؤثر بر تصمیمگیری و قطعیت در مورد تغییرات آینده، اهمیت توجه به برنامه ریزی استراتژیک را ضروری می سازد. شرکت تجاری-گردشگری بهده با توجه به تغییرات شگرفی که در جهان امروز انجام گرفته لازم است همانند گذشته با راهکارهای مناسب مدیریتی به بالندگی و توسعه خود بیفزاید و به رشد اجتماعی و اقتصادی جنوب کشور کمک شایانی نماید. اتخاذ استراتژی های نوین جهت تاثیر گذاری بر روند تحولات مثبت در حامعه نیاز به تدوین برنامه ی استراتژیک را در شرکت تجاری-گردشگری بهده روشن می سازد.
5:پیشینه تحقیق(بحث نظری):
مدیریت استراتژیک برنامه ای هماهنگ، جامع و پیوسته است که ظرفیتهای ممتاز سازمان را با محیط خارجی ارتباط می دهد و هدف آن متحقق ساختن هدفهای سازمان در چارچوب اجرای صحیح مدیریت است (انسف[1] نقل از دهکردی 1384). در اواخر دهه ی 1950 اولین حرکت در تدوین مدیریت استراتژیک آغاز شد. در این حرکت مدیران تلاش می کردند که برای کجایی و چرایی حرکت سازمان خود در آینده تصمیم بگیرند. طراحی استراتژی به مرحله ی تحلیلی این روش و برنامه ریزی استراتژیک به مرحله ی فرآیند طراحی گروهی آن اطلاق می شد. حرکت دوم در دهه ی 1970 شروع شد. در این زمان مدیران به این نتیجه رسیدند که با هر تغییر گسسته در استراتژی سازمان یا مؤسسه، تشکل درون سازمانی آن نیز بایستی متحول شود. این فرآیند برنامه ریزی توانمندی نامگذاری شد. حرکت سوم در اواخر دهه ی 1970 در واکنش به انبوه نظرات در مورد تغییرات ناگهانی در محیط شکل گرفت. در نتیجه فن واکنش استراتژیک در زمان واقعی برای مواجه با این تغییرات ناگهانی مربوط به محیط بکار گرفته شد و به مدیریت مسئله معروف شد. جدیدترین حرکت تدوین استقرار برنامه ریزی استراتژیک و مدیریت استراتژیک است که عبارت است از روش جامع و نظام یافته ای برای برخورد با تغییرات به نحوی که مدیر توانائی لازم برای اتخاذ تصمیمات را به دست آورده با استفاده از یک سیستم خدماتی کامل و با شناخت توانمندیهای داخلی و فرصتهای محیطی زمینه ی رشد و پویایی و بالندگی را برای سازمان فراهم می سازد (دهکردی، 1384).
بیان مساله
مقدمه
فعالیت شرکتها و سازمانها، امروزه در محیطی به مراتب پیچیدهتر از گذشته انجام میشود و سازمانهاییکه نتوانند زودتر و سریعتر از رقبا از خود عکسالعمل نشان دهند و در مقابل تغییرات متعدد و تأثیر گذار محیطی از جمله قوانین و مقررات، تجارت خارجی و … از خود واکنش درست به موقع نشان دهند و دچار انفعال شوند، امیدی به بقا نخواهند داشت. علاوه بر عوامل مهم و تأثیرگذار محیط خارجی سازمانها، مجموعه مزیتها و نقاط ضعف آنها نیز نقشی تعیین کننده در دوام و بقای فعالیت آنها دارد.
در همین راستا سازمانها باید سیاست منظم و یکپارچهای را در جهت برنامهریزی و مدیریت استراتژیک مجموعه خود به نحوی اثربخش بعمل آورده و در قالب برنامههای بنیادین دست به ایجاد هماهنگیها و رعایت اولویتها بزنند. در چنین شرایطی طرح برنامهریزی و مدیریت استراتژیک با توجه به ابعاد وسیع و گسترده آن پاسخی به چگونگی برنامهریزی مؤثر در بلند مدت می باشد.(دیوید،1382) برخلاف روشهای معمول که تنها به عوامل داخلی میپردازند، این نوع برنامهریزی نگاه به بیرون و عوامل محیطی نیز دارد. لذا میتوان گفت محصول برنامهریزی استراتژیک، برنامهای راهگشا و آیندهنگر و تحول آفرین است که سازمان را در بستر شکار فرصت قرار داده و موجبات برتری و تعالی این سازمان را فراهم سازد. ( حمیدی زاده، 1382) محصول نهایی این فرایند مجموعه رسالت و مأموریت سازمان ، اهداف کیفی و کمی آن برای یک دوره پنج ساله و بالاخره استراتژیها، برنامه های عملیاتی و اقدامات اصلی اجرایی برای نیل به اهداف تعیین شده می باشد . شرکت تجاری-گردشگری بهده به عنوان یکی از شرکتهای خصوصی در منطقه جنوبی کشور با نگرش جدید به برنامه های گذشته بایستی زمینه بهره وری خود را بیش از پیش بوجود آورد. شرایط جدید امروزی که در محیط داخلی و خارجی بوجود آمده ضرورت تدوین یک برنامه استراتژیک را به منظور مقابله با شرایط جدید ایجاب می کند. در این راستا شرکت تجاری-گردشگری بهده در نظر دارد ضمن شناسایی و برطرف ساختن نقاط ضعف و مقابله با تهدیدهای خود و با بهرهگیری از ظرفیتها و مزیتهای بالقوه و بالفعل موجود، به بهرهبرداری هر چه بیشتر از فرصتهای محیطی در افق برنامه توسعه پرداخته و اهداف خویش را در راستای تحقق رسالت یا فلسفه وجودیش جهتدهی نماید.
4-1: مدل SWOT
برای تدوین استراتژی سازمان مدلهای مختلفی توسط دانشمندان مدیریت ارائه شده است. این مدل ها هر کدام با توجه به شرایط و مقتضیات و دیدگاه محققان مربوطه ابعادی از برنامه ریزی استراتژیک را در نظر داشته اند. از میان مدلهای ارائه شده مدل SWOT علیرغم داشتن ایرادات و محدودیتهایی نظیر عدم ارائه توصیه و پیشنهاد مشخصی در مورد چگونگی تدوین استراتژیها و همچنین داشتن مفاهیم نظری و ذهنی مدل نسبتاٌ جامعی محسوب می شود که یک شناخت نسبی از وضعیت سازمان و توانمندیهای آن و تحولات و فرصتهای محیطی را به مدیر ارائه می کند. همچنین این مدل می تواند به مدیر یک دید استراتژیک دهد که همیشه اوضاع داخلی سازمان و تحولات محیطی خارجی آن را زیر نظر داشته باشد و برای تناسب بین آنها سعی نماید (دهکردی، 1384).
در مدل SWOT، S ناظر به نقاط قوت و W ناظر به نقاط ضعف درون سازمانی و O ناظر به فرصتها و T ناظر به تهدیدهای برون سازمانی است. بنابراین هدف این مدل ارزیابی فرصتها و تهدیدهای بیرونی از یک سو و نقاط ضعف و قوت داخلی سازمان از سوی دیگر می باشد. مدل SWOT از یک جدول دو بعدی تشکیل شده است. در یک بعد آن نقاط قوت و ضعف درونی و در بعد دیگر آن فرصتها و تهدیدهای خارجی لحاظ شده است. جدول زیر مدل مذکور را ترسیم می کند.
جدول 1: مدل SWOT
فهرست نقاط قوت S
1.
2.
3.
فهرست نقاط ضعف W
1.
2.
3.
شرایط داخلی
شرایط محیطی
ST (Maxi-Mini)
WT (Mini- Mini)
فهرست تهدید ها T
1.
2.
3.
SO (Maxi-Maxi)
WO (Mini-Maxi)
فهرست فرصتها O
1.
2.
3.
علاوه بر خانه های فهرست نقاط ضعف و قوت و فهرست تهدیدها و فرصتها چهار خانه ی خالی وجود دارد که هر یک از آنها تلاقی دو تا از فهرستهای عوامل را با هم نشان می دهد که هر یک از خانه ها بیانگر یک استراتژی است. این استراتژیها عبارتند از:
WT (Mini-Mini) : در این استراتژی، هدف کاهش حتی الامکان نقاط ضعف و تهدیدها است. سازمانی که تمام عواملش در این خانه متمرکز شود وضعیت مطلوبی ندارد.
WO (Mini-Maxi) : در این استراتژی، هدف کاهش نقاط ضعف و افزایش فرصتها است. در این حالت ممکن است سازمانها بخاطر برخورداری از ضعفهای اساسی امکان استفاده از فرصتهای بدست آمده را نداشته باشند.
ST (Maxi-Mini) : در این استراتژی، هدف افزایش توانمندیهای موجود و کاهش تهدیدها است.
SO (Maxi-Maxi) : حالت مطلوب برای هر سازمانی آن است که بتواند با بهرگیری از توانمندیها، فرصتها را به حداکثر برساند.
بطور کلی هدف از این مدل کمک به سازمان برای ایجاد مطلوبترین سازگاری بین خود و محیط پیرامونی و به عبارت دیگر تدوین بهترین استراتژی برای سازمان است.
4-2: مدیریت استراتژیک
مدیریت استراتژیک تمرکز تازه سازمان بر دورنمای اجتناب ناپذیرآینده است. مدیریت استراتژیک یک فرایند مرتب، خطی و مرحله ای نیست. روندی است بی نظم و تکراری که به سخت کوشی و ایثار اکثر کارکنان یک سازمان نیاز دارد تا بتوانند آن را به سوی آینده به حرکت درآورند. در مدیریت استراتژیک، اولین قدم یافتن انگیزه برای آغاز کردن است و مقدمه آن نیز برنامه ریزی. مدیریت استراتژیک، فرآیندی مستمر است واز تدوین یک برنامه استراتژیک شامل برنامه مقدماتی و مراحل برنامه ریزی استراتژیک، فراتر می رود و استقرار، اجرای برنامه و سنجش و ارزیابی نتایج را نیز در بر دارد.
از لحاظ مفهومی مدیریت استراتژیک با تحول در تئوریهای مدیریت همگامی دارد. مکاتب کلاسیک رفتاری و کمی مدیریت بر جنبههایی از سازمان و عملکرد آن تأکید میکردند که توسط مدیریت قابل کنترل بود. مسایلی از قبیل برنامهریزی تولید، رفتار زیردستان، بهبود محیط کار، نقش گروههای غیررسمی در بازدهی کار، مدلهای کمی تصمیمگیری و غیره. لیکن هرگز فضای سیاسی جامعه ، احساس افراد و نهادهای خارج از سازمان، مسأله اصلی آنها نبود. چرا که محیط از ثباتی نسبی برخوردار بود و چنین نیازی هم احساس نمی شد. به تدریج با رشد مستمر اقتصادی، اوضاع قابل اطمینان محیطی از میان رفت و تغییرات و حوادث شتابنده ای در جهان اتفاق افتاد. لذا تغییرات و دگرگونی های سریع و پیچیده جامعه و تأثیر آن بر رشد و توسعه شرکتها موجب شد که مدیران توجه خود را به محیط سازمان معطوف گردانند و مفاهیمی مانند سیستم، اقتصاد، برنامهریزی بلند مدت، استراتژی و فرایند مدیریت استراتژیک مورد توجه صاحبنظران مدیریت قرار گیرد. این مفاهیم و نظریات پاسخ علم مدیریت به دگرگونی و تغییرات وسیع اقتصادی واجتماعی بود. توجه به محیط، آگاهی از تاثیر متغیرهای محیطی و ارائه چشم اندازی از فعالیت آینده برای سازمانها، لزوم آمادگی برای برخورد با تغییرات مداوم را توجیه می کند. وجود عدم قطعیت های محیطی[2] در مسایل سازمانی به لحاظ مبهم بودن و طبیعت احتمالی رخدادهای آتی و آمادگی سازمانها جهت تغییر، برخوردی متفاوت با تغییر، نوع تصمیمات، عوامل جدید مؤثر بر تصمیمگیری و قطعیت در مورد تغییرات آینده، توجه به استفاده از مدل مدیریت استراتژیک را افزون تر می کند. یک مدیر استراتژیست باید هم به برنامهریزی و هم به کنترل بپردازد،. لذا فرایند مدیریت استراتژیک به صورت زیر تعریف میشود: «مدیریت استراتژیک عبارت است از هنر و علم فرمولبندی، اجرا و ارزیابی تصمیمات چندبعدی-با تاکید بر یکپارچهسازی عوامل مدیریت ، بازاریابی، امور مالی، تولید یا خدمات، تحقیق و توسعه و سیستمهای اطلاعاتی و غیره- جهت رسیدن به اهداف سازمانی.»
فرایند مدیریت استراتژیک شامل شش گام متوالی و مستمر است:
1- تجزیه و تحلیل محیطی:
عبارت است از مطالعه محیط سازمان در راستای شناسایی عوامل محیطی که بر عملکرد سازمان تاثیر به سزایی دارند. مدیران هر از چندگاه به منظور درک بهتر رویدادهای درون سازمانی و برون سازمانی از یک سو و افزایش تناسب استراتژیهای اتخاذشده با محیط سازمانی از سوی دیگر، اقدام به تجزیه و تحلیل محیطی مینمایند. یک مدیر برای تجزیه و تحلیل کارآمد ومؤثر محیط سازمانی باید از ساختار محیط سازمان آگاهی داشته باشد. محیط سازمانی معمولاٌ در سه سطح عمومی ، عملیاتی و درونی دستهبندی میشود.
2- پایهگذاری جهتگیریهای سازمانی:
اکنون مدیران با بهرهگیری از نتایج تجزیه و تحلیل محیطی اقدام به تعیین جهتگیریهای سازمانی مینمایند. چهار عنصر اساسی در همین راستا «ماموریت سازمانی[3]» ، «چشم انداز سازمانی[4]» ، «ارزشهای سازمانی[5]» میباشند.این سه مفهوم به منزله اتصال دهنده عناصر سازمانی بوده، بیانگر ماهیت، چگونگی و نحوه جهتگیریهای سازمانی هستند.
مأموریت، معادل فلسفه وجودی، ارزش ها، به منزله اصول اعتقادی دیرپا و اساسی و چشم انداز، حکم تصویر زنده سازمان در آینده ای تعریف شده را دارد. اما وقتی دو یا چند نفر گرد هم میآیند تا با یکدیگر همکاری کنند، به تلاش مضاعفی برای رسیدن به این موارد نیاز است. برای اینکه یک گروه بتواند بهینه عمل کند، می بایست به ارجحیتها، اولویت ها، دغدغه ها و ذهنیات همگی آنها توجه شده باشد. به عبارت دیگر یک مدیر استراتژیست می بایست برای ایشان شرایطی را فراهم آورد که افراد بتوانند عقیدهها و تصمیمات خود را در مورد ارزشها، مأموریت و چشم انداز خود و سازمان با هم مبادله کنند.
3- هدف گذاری:
برای کلمه « هدف[6]» در متون مدیریتی تعابیر بسیاری وجود دارد و البته در خارج از کتب مدیریتی نیز به معنای مختلفی استفاده می شود. حتی شاید بتوان ادعا کرد که در مورد آن بیش از هر مفهوم برنامه ریزی بحث و نظر وجود داشته است. تعریف اسکات از هدف به شرح زیر است:
« اهداف» ، بیان کننده منظور[7] برنامه ریزی در طرح ها و برنامه ها هستند.آنها در چارچوب فرایند برنامه ریزی تدوین شده، ایده های مبهم و تجربی را به منظورها و نتایج مشخص تبدیل میکنند. هدفگذاری جزء لاینفک یک برنامهریزی است ، اگرچه ممکن است اهداف به صورت نا آگاهانه تعریف شده باشند. اهداف سازمانی مقاصدی هستند که سیستم مدیریت باز در جهت آنها حرکت می کند. ورودی ها، فرایندها و خروجیهای یک سازمان همگی در راستای رسیدن به اهداف عمل می کنند. اهداف سازمانی مناسب منعکس کننده منظور یک سازمان هستند. به عبارت دیگر مستقیما ً از مأموریت سازمان منتج می شوند. سازمان ها برای منظورهای متفاوتی وجود دارند و بنا براین دارای اهداف خاصی هستند. «آنسوف» به اهداف به منزله ابزارهای تصمیم گیری خاصی نگاه می کند که مدیریت را به سمت ارزیابی عملکرد سازمان در رسیدن به منظورها سوق میدهد. طبق نظر « دراکر» هر سازمان می تواند اهداف متعددی داشته باشد. در این راستا از دیدگاه «هامبل[8]» مدیریت بر یک سازمان میسر نیست، مگر با مدیریت بر اهداف سازمان، شامل برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف مورد نظر، اجرای فعالیتهایی در راستای رسیدن به اهداف مورد نظر، بررسی نحوه عملکرد در رسیدن به اهداف و در نهایت اقدام اصلاحی برای دستیابی کارآمد و اثربخشتر به اهداف سازمانی این نظریه امروزه به عنوان «مدیریت ازطریق اهداف[9]» مطرح است
[1] Asnof
[2] Uncertainities
[3] Organizational mission
[4]Organizational Vision
[5] Organizational Values
[6]objective
[7]purpose
[8]Humble
[9]Management by objective-MBO