فهرست:
مقدمه...........................................................................................1
1- 1 بیان مسئله........................................................................................1
1-2 اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش.............................................................2
1-3 اهداف پژوهش .................................................................................3
1-4 چارچوب نظری پژوهش .......................................................................3
1-5 روش پژوهش ..................................................................................3
1-6 قلمرو مکانی پژوهش ..........................................................................3
1-7 قلمرو زمانی پژوهش...........................................................................4
1-8 ابزارهای گردآوری داده ها....................................................................4
1-9 محدودیت های پژوهش.......................................................................4
فصل دوم: تاریخ و ساختار اجتماعی ترکمن
مقدمه.........................................................................................6
2-1 واژه شناسی کلمه ترکمن......................................................................6
2-2 تاریخ ........................................................................................7
2-2-1 آسیای میانه....................................................................................7
2-2-2 تاریخ ترکمنان................................................................................9
2-2-3 هخامنشیان...................................................................................01
2-2-4 دین ترکمنان...................................................................................12
2-2-5 مغولان.........................................................................................12
2-2-6 دوران اواخر قاجار و پهلوی................................................................ 15
2-2-6-1 ورود روس ها به آسیای مرکزی در قرن 19............................................... 15
2-2-6-2 دوران پهلوی............................................................................. 15
2-3 جغرافیا................................................................................... 16
2-3-1 موقعیت جغرافیایی........................................................................ 17
2-3-2 جمعیت................................................................................... 17
2-3-3 اصالت ترکمن............................................................................. 18
2-3-3-1 زبان...................................................................................... 18
2-3-3-2 اسب(اسب های آسمانی)................................................................. 19
2-3-3-3 موسیقی.................................................................................. 19
2-3-3-4 فرش..................................................................................... 20
2-4 ساختار اجتماعی تراکمه.................................................................... 20
2-4-1 هرم قدرت................................................................................. 21
2-4-2 طوایف یموت............................................................................ 21
2-4-3 تقسیمات عشیرتی یموت.................................................................. 22
2-4-4 طوایف گوگلان.......................................................................... 23
2-4-5 تقسیمات عشیرتی گوگلان................................................................ 23
2-5 عوامل مهم در تبیین ساختار اجتماعی طوایف ترکمن....................................... 24
2-5-1 خانواده................................................................................... 24
2-5-2 مردان..................................................................................... 24
2-5-3 زنان....................................................................................... 24
2-5-4 تأثیر جغرافیا بر فرهنگ................................................................... 25
2-5-5 اعتقادات مذهبی و باورها.................................................................. 26
2-5-6 اقتصاد.................................................................................... 27
2-5-7 کشاورزی................................................................................. 29
پی نوشت...................................................................................31
فصل سوم: روش / ساختار فرش ترکمن
مقدمه........................................................................................35
3-1 هنر....................................................................................... 53
3-2 زیبایی.................................................................................... 36
3-3 بررسی جایگاه جوامع ترکمن بر اساس مطالعات انسان شناسی............................... 36
3-4 تفاوت های عمده در فرم های هنری بین جوامع کوچک و پیچیده........................... 38
3-5 بررسی نقش هنر بر فرد و جامعه.............................................................. 38
3-5-1 کارکردهای هنر............................................................................ 40
3-5-1-1 لذت حسی برای فرد...................................................................... 40
3-5-1-2 یگانگی فرهنگی.......................................................................... 40
3-5-1-3 هنر و ثبت تاریخ فرهنگی................................................................. 40
3-5-1-4 نقش هنر در تداوم جامعه.................................................................. 41
3-5-1-5 کنترل اجتماعی........................................................................... 41
3-5-1-6 حفظ یا به چالش کشیدن وضع موجود..................................................... 42
3-6 ساختار فرش ترکمن........................................................................ 44
3-6-1 ابزار آلات قالیبافی ترکمن................................................................. 45
3-6-1-2 دار....................................................................................... 45
3-6-1-3 شانه« داراق»............................................................................... 46
3-6-1-4 گره...................................................................................... 47
3-6-1-5 پشم و رنگ............................................................................... 47
3-7 فرهنگ قالیبافی............................................................................. 48
3-7-1 باورها و آداب در بافت قالی................................................................. 48
3-7-2 چله کشی فرش............................................................................. 50
3-8 مشخصات فرش ترکمن...................................................................... 51
3-9 منشأ نقش های قالی ترکمن................................................................... 52
3-10 مظاهر مشخص قالی ترکمن.................................................................. 52
3-11 اسامی نقوش قالی ترکمن.................................................................... 53
3-12 نقش های ترکمن و الهام از طبیعت........................................................... 53
3-13 گول......................................................................................... 54
3-13-1 انواع گول های سنتی در طوایف ترکمن..................................................... 54
3-13 بعد از انقلاب................................................................................ 55
3-14 عناصر صوری در مطالعه فرش ترکمن........................................................ 55
3-14-1 مهارت در بافت............................................................................. 55
3-14-2 نظم در ظاهر و مهارت...................................................................... 56
3-14-3 فقدان مهارت.............................................................................. 56
3-14-4 تقارن...................................................................................... 56
3-14-5 تقارن معکوس............................................................................. 56
3-14-6 ریتم....................................................................................... 57
3-14-7 طرح های حاشیه ای....................................................................... 57
3-14-8 تزئین بخش های مهم...................................................................... 57
3-14-9 نماد پردازی................................................................................ 58
3-14-10 فقدان ثبات تصویری ...................................................................... 58
3-14-11 فقدان یکدستگی نمادها.................................................................... 58
3-14-12 نام نقش ها................................................................................ 59
3-14-13 توزیع جغرافیایی تفسیر طرح های مشابه.................................................... 59
3-14-14 استنباط از معنی........................................................................... 59
3-14-15 ثبات نمونه های شیوه کار در مقابل ثبات تفسیر.............................................. 60
3-14-16 سوء تغییر در تقاضا........................................................................ 60
3-14-17 تأثیر سطوح تزئینی........................................................................ 60
3-14-18 سبک..................................................................................... 60
3-14-19 ثبات شکل................................................................................ 60
3-14-20 تبدیل شکل در موارد جدید............................................................... 61
3-14-21 تعیین فنی شکل........................................................................... 61
3-14-22 ویژگی انحصاری سبک................................................................... 61
3-14-23 نقش مایه های ترکیبی..................................................................... 62
3-14-24 بافنده در محدوده فرهنگی خود............................................................ 62
3-14-25 سیطره سبک بر نوآوری................................................................... 62
3-14-24 عناصر شاخص سبک..................................................................... 62
3-14-27 نابسامانی های کیفی....................................................................... 63
3-15 عوامل عمده عدم ثبات رنگ در منطقه....................................................... 63
3-16 مشکلات فرش ترکمن در مصاحبه با بافندگان............................................... 63
پی نوشت.................................................................................. 65
فصل چهارم: تحلیل
مقدمه.........................................................................................68
4-1 نمونهای از قدیمیترین فرش بجای مانده از ترکمنهای یموت................................ 70
4-2 نتایج ....................................................................................... 75
4-3 پیشنهادات .................................................................................. 76
پی نوشت......................................................................................77
4-4 منابع و مواخذ................................................................................ 78
منبع:
آیرونز، ویلیام.(1386). ترکمن های یموت. ترجمه دکتر محمد امین کنعانی. تهران: افکار.
آیرونز، ویلیام.(1362). ایلات و عشایر. ترجمه پیروز الف. تهران: آگاه.
استریسگاث، تامس.(1388). امپراتوری چنگیزخان. ترجمه منوچهر پزشک. تهران: ققنوس.
اطلس ملی ایران«صنایع دستی».(1380).تهران:سازمان نقشه برداری کشور.
اطلس ملی ایران« سازمان نقشه برداری کشور».(1378).ناشر: سازمان نقشه برداری کشور.
بارتولد، واسیلی.(1386). تذکره جغرافیای تاریخی ایران. ترجمه حمزه سردادور. تهران: انتشارات توس.
بداغی، ذبیح الله.(1371).« نیازجان و فرش ترکمن».تهران: انتشارات فرهنگان.
بلنتیسکی، آ. (1364). خراسان و ماوراءالنهر. ترجمه پرویز ورجاوند. تهران: نشر گفتار.
بوآس، فرانتس.(1391). مردم شناسی هنر(هنر ابتدایی).ترجمه جلال الدین رفیع فر.تهران:گل آذین.
بوگولیوبف. (2536). فرشهای ترکمن. ترجمه نازدیبا (خزیمه علم). ناشر: موزه فرش ایران.
بویل، جی. آ.(1390). تاریخ ایران کمبریج. ترجمه حسن انوشه.(ج.5). تهران:انتشارات امیرکبیر.
به آذین، م.ا.(1344) قالی ایران. تهران: انتشارات فرانکلین.
بیگدلی، محمد رضا.(1383).ترکمن های ایران.تهران: انتشارات پاسارگاد.
پوپ، آرتور آپم و اکرمن، فیلیس.(1387). سیری در هنر ایران. مترجمان نجف دریابندری] و دیگران[. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
پورکریم، هوشنگ.(45 - 1344). ترکمن های ایران.مجله هنر و مردم. دوره 4-6. ش.64،42،41.
پولو، مارکو.(1350).سفرنامه مارکوپولو. ترجمه حبیب الله صحیحی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
تقوی، اکبر. (1373). آسیای میانه. تهران: نشر سازمان عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی.
تناولی، پرویز.(1386). طلسم گرافیک سنتی ایران.تهران: نشر بن گاه.
حصوری، علی.(1371). نقش های قالی ترکمن و اقوام همسایه. تهران: فرهنگان.
دانشگر، احمد.(1390).فرهنگ جامع فرش یادواره(دانشنامه ایران).تهران: انتشارات یادواره اسدی.
دهخدا، علی اکبر.(). لغت نامه. دانشگاه تهران: مؤسسه دهخدا.
ذبیحی، مسیح.(1358). استرآباد نامه. تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر.
رابینو،یاسنت لوئی.(1389). مازندران واسترآباد.ترجمه غلامعلی وحیدمازندرانی.تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
رجایی، رحمت الله.(1389). گلستانه( مجموعه مقالات مربوط به جرجان و استرآباد). گرگان: مؤسسه فرهنگی میرداماد.
رضوی، سید ابوالفضل.(1390). شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانیان. تهران: انتشارات امیرکبیر.
رفیع فر، جلال الدین.(1381). پیدایش و تحول هنر درآمدی بر انسان شناسی. ناشر: برگ زیتون.
ژوله، تورج.(1381). پژوهشی در فرش ایران.تهران: انتشارات یساولی.
سازمان جهاد سازندگی گرگان و گنبد. نمونه طرح های اصیل فرش ترکمن.2ج.گرگان:1375.
ستوده، منوچهر.(1384). آثار تاریخی ورارود و خوارزم.تهران: نشر بنیاد موقوفات دکتر افشار.
سومر، فاروق.(1390). تاریخ غوزها. ترجمه دکتر وهاب ولی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سیری در صنایع دستی گلستان.(1384).ناشر: مدیریت صنایع دستی گلستان.
شوالیه، ژان و گربران، آلن.(1388). فرهنگ نمادها. ترجمه سودابه فضایلی.(ج.3) تهران: انتشارات جیحون.
صمدی، حسین.(1371). دیار ترکمن. گنبد: یاختی.
عامریان، حمید و شیوا، امید.(1390). شناخت فرهنگ و اقوام ایران زمین. تهران:انتشارات جهاد دانشگاهی.
فرای، ریچارد.(1386). میراث آسیای مرکزی. ترجمه اوانس اوانسیان. ناشر: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
فکوهی، ناصر.(1391).انسان شناسی هنر.تهران: نشر ثالث.
فولتس، ریچارد.(1385). دین های جاده ابریشم. ترجمه ع. پاشایی. تهران: فراروان.
قربان زاده، فرهاد.(1377).« فرهنگ عامه ترکمن». پایان نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند.
قره گزلو همدانی، عبدالله. (1371). دیار ترکمن- سفرنامه پسر اعتمادالسلطنه-. قائمشهر: احمدی.
کراپ. ای.سی.(1383). ستاره شناسی و تمدن های کهن. ترجمه یاسمین نیک سرشت. انتشارات نوید شیراز.
کلانتری سرچشمه، مسعود.(1388).«نماد شناسی صور فلکی منطقه البروج در هنر اسلامی». پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر اصفهان.
کوک، جان مانوئل.(1383). شاهنشاهی هخامنشی. ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران: انتشارات ققنوس.
گرگانی، منصور.(1350). اقتصاد گرگان و گنبد و دشت. تهران: بنگاه مطبوعاتی صفیعلیشاه.
گروسه، رنه.(1387). امپراطوری صحرانوردان. ترجمه عبدالحسین میکده. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
گلی، امین الله.(1366). سیری در تاریخ سیاسی – اجتماعی ترکمن ها.تهران: نشر علم.
گلی زواره، غلام رضا.(1373). جغرافیای تاریخی و سیاسی آسیای میانه. قم: نشر دفتر تبلیغات اسلامی.
مادیسون، فرانسیس وساواژاسمیت،امیلی.(1387) ابزار آلات علمی.ترجمه غلامحسین علی مازندرانی. تهران:کارنگ.
ماسفیلد، جان.(1350).سفرنامه مارکوپولو. ترجمه حبیب الله صحیحی. تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مجابی، سید علی و فنایی، زهرا.(1388). پیش درآمدی بر تاریخ فرش جهان. ناشر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد.
محمد سارلی، اراز.(1383). تاریخ ترکمنستان. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.( دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل).
محمدی، رامونا.(1388). پوشاک و زیور آلات ترکمن. تهران: انتشارات جمال هنر.
معطوفی،اسدالله.(1383). تاریخ، فرهنگ و هنر ترکمان(سه جلد).تهران:انجمن آثار و مفاخر فرهنگی- انتشارات دانشگاه تهران.
معینی، اسدالله.(1344).جغرافیا و جغرافیای تاریخی گرگان و دشت.تهران:شرکت سهامی طبع کتاب.
نصیری، محمد جواد.(1389). افسانه جاویدان فرش ایران. تهران: انتشارات میردشتی.
نوری، مصطفی و سرایلو، اشرف.(1390). اسناد استرآباد و دشت گرگان در مشروطیت. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
وامبری، آرمین.(1381). زندگی و سفرهای وامبری. ترجمه محمد حسین آریا. انتشارات علمی و فرهنگی.
وامبری، آرمینیوس.(1387). سیاحت درویش دروغین در خانات آسیای میانه.ترجمه فتحعلی خواجه نوری. انتشارات علمی و فرهنگی
وکیلی، ابوالفضل.(1382).شناخت طرح ها و نقشه های فرش ایران و جهان.تهران: نقش هستی.
ولایتی، رحیم.(1390).مطالعه پیشینه باستان شناسی کشور های آسیای میانه.تهران: پازینه.
یاوری، حسین.(1384).مبانی شناخت قالی ایران.تهران: رجاء ماهنامه قالی ایران.
یساولی، جواد.(1375).مقدمه ای بر شناخت قالی ایران.تهران: فرهنگسرای یساولی.
Bennett, Gorde. (2008). Aesthetics and iconography an artist`s approach.BlackWell publishing.
Doutte`, Edmond.)1909(.Magie and Religion DansL`afique du Nord.
Edwards, Cecil. (1975). Persian carpets. Duckworth publication.
Ferraro, G and S, Andretta. (2010). Cultural Anthropology: An Applied perspective. WILEY- BLACKWELL publication.
Khalighi, Nematollah. (1976).Etudes Sociologique Compatative de la Scolarisation Dans la Region Nord de l`IRAN(Les Turkmens).Press universite` de France.
Macdonald, Brian. W. (2010) Tribal Rugs- treasures of the black tent.N.Y. Antique Collector`s Club.
Milhofer, Stefan. (1971). the colour Treasury of Oriental Rugs. Belgium, Phaidon.
Milanesi, Enza. (1999). the Carpet. London: I.B. Tauris.
Morris, Mike. (2012).Concise Dictionary of social and cultural.Wiley- BlackWell publication.
Nanda, S. and R.l. Warms.(2007).Cultural Anthropology.U.S.A:Thomson.
Nemati, Parviz. (2001). The Splender of Antique Rug`s Tapestries. U.K. Antique Collector`s Club.
Pinner, R&Leiand, M.(2000). Between the Black Desert and the Red.U.S.A: Fine Arts Museums of San Francisco.
Prins, HaraldE.Letal. (2011).CulturalAnthropology:TheHumanChallenge.Wadsworth, CENGAGE Learning.
Roode, Sigrid van. (2010). Desert silver.Kit Publishers.
Thompson, Jon. (1993).Carpets from tens, Cttages and Workshop of Asia. Laurence King Publication.
Thompson, Robert.F. (2008). Yorba Artistic Criticism.Black Well publishing.
TURKMEN HALYLARY.)2002).Turkmen dowletnesiryatgullugy- asgabat-.