پایان نامه بررسی همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و استراتژی های کسب و کار سازمان

فهرست:

فهرست مطالب

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1) مقدمه. 2

1-2)عنوان تحقیق.. 3

1-3 ) بیان مسأله. 3

1-4) ضرورت و اهمیت تحقیق.. 5

1-5) اهداف تحقیق.. 7

1-6) سوالات تحقیق.. 8

1-7) فرضیه های تحقیق.. 8

1-8) قلمرو تحقیق.. 9

1-9) تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 9

1-10)  ساختار فصل های پروژه 13

فصل دوم : ادبیات تحقیق

2-1) مقدمه 15

2-2) رشد و تکامل سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در سازمان ها  15

    2 - 2- 1 ) سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات.. 17

    2 - 2- 2) دوره سیستم های اطلاعات استراتژیک... 18

    2 - 2- 3 ) استفاده استراتژیک از فناوری اطلاعات.. 19

2-2-3-1) عوامل موفقیت در سیستم های اطلاعات استراتژیک... 19

2-2-3-2) نتایج مدیریتی 21

    2 - 2- 4 ) استراتژی فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی به چه معناست؟ 26

    2 - 2- 5) چرا به استراتژی فناوری اطلاعات وسیستم های اطلاعاتی نیاز است؟ 28

2-3) همسویی.. 29

    2 - 3- 1) تعریف همسویی.. 29

    2 - 3- 2) فواید همسویی.. 30

    2 - 3- 3) نظریات مخالف همسویی.. 33

    2 - 3- 4) مشکلات دستیابی به همسویی.. 34

    2 - 3- 5) چگونه می توان به همسویی دست یافت؟... 35

    2 - 3- 6) بعد از دستیابی به همسویی.. 38

2-4)  مدل های همسویی.. 40

    2 - 4- 1) مدلی مفهومی برای همسویی استراتژیک... 41

    2 - 4- 2) استراتژی همسویی فناوری اطلاعات.. 42

    2 - 4- 3) مدل همسوییC4. 43

    2 - 4- 4) مدل کلارک... 45 

    2 - 4- 5) مدل همسویی بیتام   47

2-4-5-1) مراحل رفع عدم همسویی 48

2-4-5-2) روش همسویی بیتام. 49

    2 - 4- 6) مدل سنجش بلوغ همسویی استراتژیک... 49

    2 - 4- 7) مدل همسویی استراتژیک... 51

2-4-7-1) استراتژی کسب و کار 52

2-4-7-2) ساختار سازمانی 52

2-4-7-3) استراتژی فناوری اطلاعات 53

2-4-7-4) زیر ساخت های فناوری اطلاعات 54

2-4-7-5) ارتباطات 55

2-4-7-6) دیدگاه های مدل همسویی استراتژیک... 55

    2-4-7-6- 1)دیدگاه اجرای استراتژی 60

2-4-7-7) مفاهیم مدیریتی 61

    2 - 4- 8) مقایسه مدل های همسویی.. 62

2-5)  چارچوب نظری تحقیق.. 64

2-6) مروری بر مطالعات گذشته. 65

    2 - 6- 1) مطالعات داخلی.. 66

    2 - 6- 2) مطالعات خارجی.. 67

2-7) جمع بندی.. 69

فصل سوم : روش تحقیق

3-1) مقدمه. 71

3-2) روش انجام تحقیق.. 71

3-3) جامعه آماری.. 72

3-4) نمونه آماری.. 72

    3 - 4- 1) روش نمونه گیری.. 73

3-5) روش و ابزار جمع آوری اطلاعات 74

 3-6) مقیاس های اندازه گیری.. 75

3-7) روایی و پایایی ابزار اندازه گیری.. 76

    3 - 7- 1) پایایی.. 76

    3 - 7- 2) روایی.. 77

3-8) روش تجزیه و تحلیل داده ها 81

3-9) جمع بندی.. 82

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

4-1) مقدمه. 84

4-2) آمار توصیفی.. 85

    4 - 2- 1)پست سازمانی پاسخگویان.. 85

    4 - 2- 2)وضعیت تحصیلی پاسخگویان.. 86

    4 - 2- 3)رشته تحصیلی پاسخگویان.. 87

    4 - 2- 4)وضیعت سابقه کار پاسخگویان.. 88

    4 - 2- 5)میزان آشنایی با فناوری پاسخگویان.. 89

4-3) آمار استنباطی.. 89

    4 - 3- 1) آزمون نرمال بودن متغیر های پژوهش.... 89

    4 - 3- 2) آزمون فرضیات.. 90

4-3-2-1) همبستگی بین متغیرهای پژوهش.... 90

4-3-2-2) بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش.... 96

4-3-2-3) معادلات ساختاری.. 99

4-4) جمع بندی.. 118

فصل پنجم : نتیجهگیری و پیشنهادات

5-1) مقدمه. 120

5-2) یافته های پژوهش.... 120

    5 - 2- 1)ویژگی های جمعیت شناختی.. 120

    5 - 2- 2) نتایج فرضیات تحقیق.. 121

 5-3) بحث و نتیجه گیری.. 124

5-4) ارائه پیشنهادات کاربردی.. 129

5-5) محدودیت های تحقیق.. 132

5-6) پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 133

5-7) جمع بندی.. 134

منابع

    1 )منابع فارسی.. 136

    2 )منابع لاتین.. 138

پیوست

    1) پرسشنامه تحقیق.. 143

    2)خروجی های رایانه ای تحقیق.. 148

 

فهرست جدول ها

جدول ‏2‑1) دیدگاه های همسویی استراتژیک... 57

جدول ‏2‑2) مقایسه مدل های همسویی.. 62

جدول ‏3‑1) نحوه محاسبه حجم نمونه از طریق کوکران.. 73

جدول ‏3‑2)  تعداد گویه‌های مربوط به هر متغیر در پرسشنامه. 75

جدول ‏3‑3) پایایی بخش های متفاوت پرسشنامه پیش آزمون بر اساس روش آلفای کرونباخ. 77

جدول ‏3‑4) ضریب همبستگی محاسبه شده رتبه‌ای اسپیرمن دو نفر کارشناس خبره 79

جدول ‏4‑1) وضعیت پست سازمانی پاسخ دهندگان.. 85

جدول ‏4‑2) وضعیت تحصیلی پاسخ دهندگان.. 86

جدول ‏4‑3) رشته تحصیلی  پاسخ دهندگان.. 87

جدول ‏4‑4) وضعیت سابقه کار  پاسخ دهندگان.. 88

جدول ‏4‑5) وضعیت میزان آشنایی با فن آوری پاسخ دهندگان.. 89

جدول ‏4‑6) نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف.. 90

جدول ‏4‑7) توصیف شاخصهای آماری  زیر ساخت فناوری اطلاعات وزیر ساخت های سازمان. 91

جدول ‏4‑8) توصیف شاخصهای آماری  زیر ساخت های فناوری اطلاعات و استراتژی فناوری اطلاعات.. 93

جدول ‏4‑9) توصیف شاخصهای آماری  استراتژیهای فناوری اطلاعات و استراتژیهای سازمان. 94

جدول ‏4‑10) توصیف شاخصهای آماری استراتژی های سازمان و زیر ساخت های سازمان. 95

جدول ‏4‑11) خلاصه امار های توصیفی 4 متغیر. 97

جدول ‏4‑12) آزمون فرضیه برابری میانگین یک جامعه. 97

جدول ‏4‑13) شاخص‌های توصیفی آماری متغیرهای پرسشنامه. 102

جدول ‏4‑14) ضریب همبستگی بین عوامل.. 103

 جدول ‏4‑15) نام و شرح متغیرهای استفاده شده در مدل.. 106

جدول ‏4‑16) آماره KMO و نتایج آزمون کرویت - بارتلت... 107

جدول ‏4‑17) نتایج کلیت مدل مورد آزمون.. 107

جدول ‏4‑18) نتایج بررسی روایی مدل و شاخص های برازش... 108

جدول ‏4‑19) نتایج برازش مدل اصلاح شده 111

جدول ‏4‑20) تایید / عدم تائید رابطه بین متغیرها و برآوردهای استاندارد حداکثر درستنمایی برای مدل.. 112

جدول ‏4‑21) وزن رگرسیونی استاندارد شده بین متغیرها برای مدل نظری تحقیق.. 115

جدول ‏4‑22) خلاصه نتایج همبستگی بین متغیرها 117

جدول ‏4‑23) خلاصه تعریف درست/ نادرست متغیرها 118

جدول ‏5‑1) بررس راهکار های تاثیر ناحیه زیرساخت فناوری اطلاعات بر استراتژی فناوری اطلاعات.. 130

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 فهرست اشکال

شکل ‏2‑1) رابطه ی بین کسب وکار ، سیستم های پردازش داده ،ی اطلاعات مدیریت و استراتژیک... 22

شکل ‏2‑2) رابطه ی بین کسب و کار ، استراتژی سیستم های اطلاعاتی و استراتژی فناوری اطلاعات.. 25

شکل ‏2‑3)  اثر بخشی فاکتورهای همسویی بر کارایی فناوری اطلاعات.. 32

شکل ‏2‑4) مدل مفهومی همسویی استراتژیک... 41

شکل ‏2‑5) مفهوم استراتژی همسویی فناوری اطلاعات.. 42

شکل ‏2‑6) مدل همسویی C4. 45

شکل ‏2‑7) پنج نیروی موثر بر اهداف استراتژیک سازمان.. 46

شکل ‏2‑8) مدل همسویی فناوری اطلاعات و کسب و کار 47

شکل ‏2‑9) پنج سطح مدل بلوغ همسویی استراتژیک... 50

شکل ‏2‑10) مدل همسویی استراتژیک... 51

شکل ‏2‑11) دیدگاه اجرای استراتژی.. 61

شکل ‏2‑12) مدل مفهومی تحقیق   64

شکل ‏4‑1) : نمایش مراحل اساسی تحلیل  100

شکل ‏5‑1) دیدگاه نهایی همسویی برای بانک ملی زیر ساخت و استراتژی فناوری اطلاعات.. 126

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

نمودار ‏4‑1) وضعیت پست سازمانی پاسخ دهندگان.. 85

 نمودار ‏4‑2) وضعیت تحصیلی پاسخ دهندگان.. 86

 نمودار ‏4‑3) رشته تحصیلی  پاسخ دهندگان.. 87

 نمودار ‏4‑4) وضعیت سابقه کار  پاسخ دهندگان.. 88

 نمودار ‏4‑5) وضعیت میزان آشنایی با فن آوری پاسخ دهندگان.. 89

 نمودار  ‏4‑6) توصیف شاخصهای آماری  زیر ساخت فناوری اطلاعات.. 91

 نمودار ‏4‑7) توصیف شاخصهای آماری  زیر ساخت های سازمان.. 92

 نمودار ‏4‑8) :مدل نظری تحقیق به روش معادلات ساختاری.. 105

 نمودار ‏4‑9) تخمین ضرایب استاندارد معادلات ساختاری.. 105

 نمودار ‏4‑10) مدل نهایی اصلاح شده 110

 نمودار ‏4‑11) وزن شاخص ها در مدل نهایی.. 114

 نمودار ‏4‑12) وزن شاخص ها  استاندارد در مدل نهایی.. 116

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

علائم و اختصارات

Massachusetts Institute off Technology. MIT  

Business IT Alignment Methodology. BITAM

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of  Sampling Adequacy. KMO

Confirmatory Factor Analysis. CFA  

Structural Equation Model SEM  

General Leaner Model GLM  

 Analysis of Moment Structures. AMOS  

Maximum Likelihood. ML  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1-         مقدمه

در یک سازمان چنانچه مدیران اجرایی نیازهای اطلاعاتی خود را ندانند  مدیران بازرگانی از توانایی های فناوری اطلاعات خود بی خبر باشند، پرسنل درگیر با فناوری اطلاعات سازمان هیچ گونه شناخت و دیدی از کسب و کار سازمان نداشته باشند، کل سازمان و بخش های اطلاعاتی آن سازمان به طور کاملا مجزا از یک دیگر فعالیت نمایند و نیاز های یکدیگر را نشناسند و... ، باعث خواهد شد تا بازدهی سرمایه گذاری سازمان در فناوری اطلاعات و همچنین کسب و کار مربوطه بسیار پایین و کم باشد، چرا که اساسا سیستم های اطلاعاتی ایجاد شده و فناوری به کار گرفته شده نمی تواند گامی در جهت رفع نیازها و مشکلات سازمان بردارد و خود باعث ایجاد هزینه های سربار می شود(علی پور پیجانی، 1389 ه ش،37). میزان همسویی بین این دو مقوله (کسب و کار و فناوری اطلاعات) را در دو بعد استراتژیک و ساختاری، میتوان بررسی و ارزیابی نمود(براون، شارون،1994،69). این ارزیابی به این معنی است که می توان با بررسی میزان همسویی استراتژی فناوری اطلاعات سازمان با کسب و کار آن سازمان و همچنین همسویی ساختاری این دو موضوع به بررسی میزان همسویی فناوری اطلاعات و کسب و کار سازمان پی برد.

در کشور ما در سال های اولیه دهه 1380( ه ش)، دولت، با تعریف و راه اندازی طرح تکفا، تلاشی جهت حضوری برجسته و رسمی درصحنه فناوری اطلاعات کشور به انجام رساند، این حمایت باعث بکارگیری و به نوعی پیشرفت فناوری در سازمان ها و دستگاه های دولتی شد.

با وجود نیاز به اجرای چنین بررسی هایی در سازمان ها و مخصوصا در سازمان های دولتی، تا کنون تحقیقات اندکی در مورد همسویی در دستگاه ها اجرا شده است. در بررسی دلایل این کمبود، می توان به عامل مهم جوانی صنعت فناوری اطلاعات در کشور اشاره کرد.

در این فصل پژوهشگر به طور خلاصه و با توجه به موضوع پژوهش، به بیان مسأله اصلی پژوهش و اهمیت و ضرورت پژوهش و همچنین به تعریف متغیرها، فرضیات و اهداف
می پردازد.

1-2- عنوان تحقیق

بررسی همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات واستراتژی های کسب و کار  سازمان (مورد مطالعه : بانک ملی استان سمنان)

1-3-  بیان مسأله

در دهه ی اخیر بحث همسویی فناوری اطالاعات و اهداف سازمانی بیشترین دغدغه بوده است ، که توسط مدیران کسب و کار وسیستم های اطالاعاتی گزارش شده است.طبق نظر چان[1](2007) "همسویی استراتژیک سیستم های اطالاعاتی، یکی از ده چالشی می باشد که مدیران فناوری اطلاعات با آن مواجه هستند" بنابراین، همسویی یک مفهوم مبهمی است که درک و اندازه گیری آن مشکل میباشد.همسویی، بررسی همسانی استراتژی ها و ساختارهای سازمانی و استراتژی ها و ساختارهای فناوری اطلاعات با تمرکز بر روی مسائلی چون تناسب یا عدم تناسب جایگاه فناوری اطلاعات در سازمان، چگونگی و روابط موجود برای گزارش دهی در ساختار واحد فناوری اطلاعات، تمرکز یا عدم تمرکز خدمات فناوری اطلاعات و درک متقابل فناوری اطلاعات از کسب و کار و بالعکس است.بررسی میزان همسویی سیستم های اطلاعاتی و تکنولوژی اطلاعات با کسب و کار سازمان در جهت شناسایی نقاط ضعف و قوت سازمان و  ارائه ی راه حل ها و پیشنهادهای مناسب در فرایند همسویی جهت افزایش کارایی سرمایه گزاری سازمان در بخش فناوری اطلاعات انجام میشود. اغلب سازمان ها تشخیص داده اند که مسئله اصلی آن ها داشتن استراتژی کسب و کار مناسب یا معماری سیستم های اطلاعاتی سطح بالا نیست، بلکه این دو باید به  گونه ای با یکدیگر تلفیق و تعریف شوند که اطمینان لازم را جهت حضور رقابتی در بازار امروزی فراهم

کند ، باوجود اینکه سازمان ها به اهمیت همسویی استراتژی کسب و کار و فناوری اطلاعات پی برده اند، به نظر آن ها تحت کنترل درآوردن قابلیت های فناوری اطلاعات در جهت کسب منافع بلند مدت سخت یا غیر ممکن میباشد.اگرچه فناوری اطلاعات قدرت بکارگیری در همه ی صنایع و بازارها را دارد.(لوفتمن و بریر [2]،1999،13)

مقاومت سازمانی و ارائه اطلاعات ناصحیح و حتی ساختگی، عدم احساس نیاز به لزوم انجام پژوهش ها و تحقیقات در حوزه ی فناوری اطلاعات توسط سازمان، داشتن ماموریت صرفا بصورت گفتاری و نوشتاری، انجام کارهای خارج از حوزه ی وظایف استاندارد و اهداف سازمان باعث ایجاد ابهاماتی برای تهیه اطلاعات صحیح و قابل اطمینان برای واحد فناوری اطلاعات میشود که درنتیجه واحد فناوری اطلاعات نمی تواند   به درستی پشتیبان کسب و کار و استراتژی های آن باشد.

 

مراکز علمی نیز به موضوع همسویی توجه لازم را داشته اند. کینگ[3](1978)، دیوید و السون[4](1985)، هندرسون و نکاترامن(1992)، ریچ و بنبست[5](2000) و... در تحقیقاتشان ابزارهای لازم جهت دستیابی به همسویی و تاثیر آن بر خروجی سازمان را بررسی کرده اند، در این تحقیق، محقق در پی آن است تا ضمن مطالعه ی کتابخانه ای وسیع و جامع همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و کسب و کار را مورد بررسی قرار دهد.  در این پژوهش متغیرهایی تحت عنوان «استراتژهای سازمان[6]، استراتژی های فناوری اطلاعات[7]، زیر ساختهای سازمان[8]، و زیر ساخت های فناوری اطلاعات[9] » در قالب یک مدل مورد بررسی قرار گرفت. که این مدل بر گرفته از مدل همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و کسب و کار هندرسون و نکاترامن (1993) با تغییرات پیشنهادی استاد راهنما می باشد،که دلیل اصلی این تغییرات کاهش تعداد متغیر های پژوهش وکاهش دشواری و مشکلات انجام آن می باشد. مسئله اصلی پژوهش این است که آیا همسویی استراتژیک بین فناوری اطلاعات و سازمان وجود دارد یا نه؟

1-4-ضرورت و اهمیت تحقیق

همسویی استراتژی فناوری اطلاعات با استراتژی کسب و کار به عنوان مهم ترین بحث پیش روی مدیران فناوری اطلاعات و کسب و کار نه تنها در امریکا بلکه در اروپا و بخش های دیگر جهان مطرح میباشد. اگر بازگشت سرمایه گذاری فناوری اطلاعات تابعی از همسویی استراتژیک باشد ، آنگاه هر اقدامی جهت افزایش ارزش تجاری فناوری اطلاعات در چارچوب میزان همسویی فناوری اطلاعات با استراتژی سازمان مورد ملاحظه قرار می گیرد.

(استراسمن[10]1997،62) این نکته را در این بحث مورد توجه قرار داده است که اگر"نتیجه ی دستاوردهای همه ی پروژه های نرم افزاری بطور مشخص با برنامه ها و الزامات بودجه ای سازمان مرتبط شوند، سرمایه گذاری نرم افزاری می تواند به عنوان یک عامل در راستای تغییرسازمانی مطرح شده و از هزینه های مجزا و جزیره ای اجتناب شود."

براساس این بحث سازمان هایی که براهداف فناوری اطلاعات تمرکز بیشتری دارند، همسویی استراتژیک بالاتری را در سازمان خود تشخیص داده اند.

(کی بورا،[11]2000،45) مطرح کرد که سنجش دقیق همسویی استراتژیک به جهت پیچیدگی ها و عوامل متعدد تاثیر گذار سازمان، دست نیافتنی است که این تبادلات سازمانی بسیار پیچیده میباشد، زیرا هم استراتژی و هم سایر سطوح عملیاتی در مجموعه سازمان بر روی آن ها تاثیر گذار میباشد.

باتوجه به این نکات، تعیین عوامل مختلف که سازمان ها باید در نظر بگیرند، خود یک موضوعی است که محققین، وقت قابل توجهی را پیرامون آن صرف کرده اند و ما برآنیم که همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و کسب و کار را شناسایی و ارزیابی کنیم.

بسیاری ازجنبه های همسویی کسب وکار و فناوری اطلاعات بررسی شده است. (چان و همکاران،1997،37) میزان انطباق استراتژی های فناوری اطلاعات با استراتژی های کسب وکار را اندازه گیری کرده اند، برخی از محققین بر اهمیت همسویی ساختاری تاکید داشته و پیشنهاد دارند که ساختارهای فناوری اطلاعات با ساختارهای کسب و کار سازمان همسو باشد (برودبنت ویل،1994،19).

در حال حاضر سازمان های ایرانی اقدام به سرمایه گذاری در بخش فناوری اطلاعات نموده اند. چنانچه بتوان با بکار گیری مدلی سرمایه گذاری های فوق را به گونه ای هدایت کرد که بیشترین بازدهی سرمایه و کارایی را به حاصل آورد ، کمک بسیاری به سازمان ها در جهت پیشبرد و پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی خواهد شد. علاوه براین کسب و تجربه ی روشی برای استفاده عملی از مدل های بررسی همسویی و اشنایی با مشکلات موجود در تحقیق و پژوهش در سازمان های دولتی، گامی موثر در  استفاده ی بهینه و مفید از منابع موجود و قابل حصول در سازمان ها میباشد.

طبق نظر (کلمن و پاپ[12]، 2006،96)، اگرچه مفهوم اصلی همسویی استراتژیک بیش از دو دهه قبل مطرح شده، اما تحقیق در این حوزه همچنان برای مدیران اجرایی شرکت ها و سازمان ها  جهت دستیابی به همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و کسب وکار ارزشمند میباشد.

شناسایی و مطالعه ی همسویی استراتژیک، فرایند های کلیدی و عوامل سازمانی مرتبط با آن می تواند برای حوزه ی دانشگاهی و صنعت کشور مفید باشد.

در این پژوهش سعی شده است تا با ارائه یک مدل مفهومی مبتنی مدل همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و کسب و کار هندرسون و نکاترامن (1993)، با تغییرات پیشنهادی استاد راهنما (حذف برخی از رابطه های غیر ضروری) همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و سازمان مورد بررسی قرار گیرد.

1-5- اهداف تحقیق

بررسی وضعیت استراتژی های کسب و کار  سازمان

بررسی وضعیت زیر ساخت های سازمان

بررسی استراتژی های فناوری اطلاعات سازمان

بررسی وضعیت زیر ساخت های فناوری اطلاعات

بررسی تناسب میان استراتژی های کسب و کار با زیر ساخت های سازمان

بررسی تناسب میان استراتژی های فناوری اطلاعات با زیر ساخت های فناوری اطلاعات

بررسی یکپارچگی کارکردی میان استراتژی های کسب و کار با استراتژی های فناوری اطلاعات

بررسی یکپارچگی کارکردی میان زیر ساخت های سازمان با زیر ساخت های فناوری اطلاعات

1-6- سوالات تحقیق

آیا استراتژی های کسب و کار در سازمان به درستی تعریف شده است؟

آیا زیرساخت های سازمانی در سازمان به درستی تعریف شده است؟

آیا استراتژی های فناوری اطلاعات در سازمان به درستی تعریف شده است؟

آیا زیر ساخت های فناوری اطلاعات در سازمان به درستی تعریف شده است؟

آیا بین استراتژی های کسب و کار و زیر ساخت های سازمان تناسب وجود دارد؟

آیا بین استراتژی های فناوری اطلاعات و زیر ساخت های فناوری اطلاعات تناسب وجود دارد؟

آیا استراتژی های کسب و کار با استراتژی های فناوری اطلاعات یکپارچه هستند؟

آیا زیر ساخت های سازمان با زیر ساخت های فناوری اطلاعات یکپارچه هستند؟

1-7- فرضیه های تحقیق

استراتژی های کسب و کار در سازمان به درستی تعریف شده.

زیرساخت های سازمانی در سازمان به درستی تعریف شده.

استراتژی های فناوری اطلاعات در سازمان به درستی تعریف شده.

زیر ساخت های فناوری اطلاعات در سازمان به درستی تعریف شده.

بین استراتژی های کسب و کار و زیر ساخت های سازمان تناسب وجود دارد.

بین استراتژی های فناوری اطلاعات و زیر ساخت های فناوری اطلاعات تناسب وجود دارد.

استراتژی های کسب و کار با استراتژی های فناوری اطلاعات یکپارچه هستند.

زیر ساخت های سازمان با زیر ساخت های فناوری اطلاعات یکپارچه هستند.

1-8- قلمرو تحقیق

    1 -8-1- قلمرو زمانی       

از نظر زمانی داده ها و اطلاعات این پژوهش از پاییز  سال  1392 تا شهریورماه سال 1393 جمع آوری شده است.

   1-8-2- قلمرو مکانی   

 با توجه به موضوع تحقیق، قلمرو مکانی تحقیق شامل تمامی شعب بانک ملی در استان  سمنان می باشد.

   1-8-3- قلمرو موضوعی تحقیق

 از نظر قلمرو موضوعی این تحقیق به بررسی همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و استراتژی های کسب و کار سازمان می­پردازد.

1-9- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها

  1-9-1-استراتژی سازمان

        1 -9-1-1-تعریف مفهومی

استراتژی وسیله ، مسیر و روش نیل به اهداف می باشد.(گلوک وجاچ،1375)

        1-9-1-2-تعریف عملیاتی

منظور از استراتژی سازمان در این تحقیق بررسی سه مولفه دامنه کسب و کار(به نوع کسب و کاری که سازمان به آن مشغول است ،محصول و یا خدماتی که ارائه می دهد) مزیت رقابتی( شامل موضوعات و محل هایی می شود که شرکت در آن ها از لحاظ شاخص های قدرت آن موضوع یا محل، برتری دارد) و راهبری کسب و کار (که بر مالکیت تمرکز دارد، این مولفه به خصوص در ایجاد همکاری تجاری و مشارکت با یکدیگر موسسات تجاری، مقررات دولتی و اثرات آن ها و همچنین استراتژی های منابع خارجی متمرکز است)، می باشد. وسازمان با دارا بودن این  استراتژیها در مسیر دستیابی به اهداف موفق تر خواهد بود.

     1-9-2-زیر سا خت های سازمان

         1 -9-2-1-تعریف مفهومی

  تمامی ابزارها و فرایند هایی که بستر لازم برای پیاده سازی و اجرای استراتژی های کسب و کار را  فراهم می کند و سازمان ها را قادر می سازد که به اهداف خود دست یابند. (استراسمن[13]1997،62)

        1-9-2-2-تعریف عملیاتی

منظور از زیر ساخت های سازمان در این پژوهش زیر ساخت های سازمان شامل ساختار اداری (ساختار اختیارات، مسولیت ها و قوانین در سازمان، تعداد سطوح مدیریت، چارت سازمانی و میزان تمرکز تصمیم گیری و ...) فرایند های اداری(که کسب و کار را پیش میبرند)و مهارتهای اداری که بر روی مدیریت منابع انسانی سازمان تاکید دارد(آموزش،ایجاد فرهنگ جمعی سازمانی، برون سپاری و..)، می باشد.

    1-9-3-استراتژی فناوری اطلاعات

        1-9-3-1-تعریف مفهومی

 مجموعه ای از چشم انداز ها، اهداف، خط مشی ها وبرنامه های صریح و ضمنی راجع به عرضه و تقاضای اطلاعات رسمی در یک سازمان با مجوز مدیریت سازمان می باشد که در راستای پشتیبانی از اهداف سازمان استفاده شده و سازمان را قادر می سازد خود را با محیط تنظیم کند. (ریبرز ،1997،37)

      1-9-3-2-تعریف عملیاتی

منظور از استراتژی فناوری اطلاعات در این پژوهش بررسی سه مولفه ی دامنه فناوری (مانند دامنه   کسب و کار بر فناوری و کاربردهای کلیدی از آن تمرکز دارد که در امور کسب و کار مهم تر بوده و یا بایستی به کار گرفته شوند)، مزیت های سیستمی(اطلاعاتی در مورد مشتریان و خریداران شرکت (پایگاه های داده محصول/ مشتری)، قابلیت دسترسی، قابلیت اعتماد) و راهبری فناوری اطلاعات (تصمیم به ساخت یا خرید، اولویت دهی برنامه های کاربردی و امکان رابطه ها و مشارکت با منابع خارجی در زمینه فناوری) می باشد.

     1-9-4-زیر ساخت های فناوری اطلاعات

         1-9-4-1-تعریف مفهومی

مجموعه ای از اجزای سیستمهای اطلاعاتی که متشکل از تجهیزات، کاربری های نرم افزار و خدمات که به وسیله سازمان ها استفاده می شود و داده، اطلاعات و دانش را ارائه می دهد.
(لوفتمن، لوییس و الدچ، 1993،15)

       1-9-4-2-تعریف عملیاتی

منظور از زیر ساخت های فناوری اطلاعات در این تحقیق  سخت افزار، نرم افزار سیستمی،         سیستم های مدیریت پایگاه داده، سخت افزار و نرم افزار ارتباطات که با یکدگر معماری فناوری اطلاعات را تشکیل داده و همچنین شبکه های ارتباطی می باشد که در قالب سه مولفه ساختار فناوری اطلاعات، فرآیندها و مهارت فناوری اطلاعات بررسی می شوند.

 

     1-9-5-  همسویی

         1-9-5-1-تعریف مفهومی

  مفهوم همسویی با نام های بسیاری اشاره شده است ، همسان سازی[14] (پورتر ،1996،12)،          یکپارچه سازی[15] (وبل، برودبنت ،1998،15)، پل (سبیورا ،1997،144) ، هارمونی (لوفتمن و دیگران ،1996،97)، هم جوشی[16] (سمکزنی، 2001،11و پیوند[17](هندرسون، ونکارتمن ،1989، 23) نمونه هایی از این نامگذاری هستند که در تمام موارد ، به ارتباط بین استراتژی های کسب و کار و فناوری اطلاعات اشاره دارند. همسویی یک جزء جدا از استراتژی بوده و میزانی که استراتژی فناوری اطلاعات از استراتژی کسب و کار حمایت می کند را نشان می دهد. (اویسون و دیگران ،2004،111) .   

      1-9-5-2-تعریف عملیاتی

منظور از واژه همسویی در این تحقیق هم جهت و همسو سازی استراتژی، ساختار، تکنولوژی،      مهارتهای فردی و قواعد وفرآیندهای مدیریتی بخش فناوری اطلاعات سازمان با سایر بخشهای سازمان می باشد. (جان ،2001،169)

 

 

 

 

 

1-10- ساختار فصل های پروژه             

فصل اول

این فصل شامل کلیات پژوهش است که در آن به مقدمه، بیان مسئله، اهمیت و ضرورت موضوع، اهداف، سؤالات، فرضیه‌ها و ... ‌پرداخته می شود.

فصل دوم

این فصل شامل مبانی نظری پژوهش در مورد مفاهیم همسویی، فناوری اطلاعات و استراتژی های سازمان و همچنین شامل پیشینه تجربی پژوهش و ارائه مدل مفهومی پژوهش می ­باشد.

فصل سوم

این فصل شامل توضیحاتی درباره روش تحقیق است که در آن به جامعه آماری، تعیین حجم نمونه، روش نمونه گیری و روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها و ... پرداخته می‌شود.

فصل چهارم

در این فصل به تجزیه و تحلیل داده‌ها که توسط پرسشنامه جمع‌آوری شده است و همچنین آزمون فرضیه‌ها پرداخته می‌شود.

فصل پنجم

شامل بحث و نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات بر اساس یافته‌های پژوهش می­باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم

مبانی نظری تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-1- مقدمه

امروزه اکثر سازمان ها در تمام بخش های صنعتی ، بازرگانی و دولتی اساسا بر سیستم های اطلاعاتی خود متکی هستند و فناوری اطلاعات به طور تفکیک ناپذیری با کسب و کار در هم آمیخته است(رو کارت،1988،20). در صنایعی مثل ارتباطات، رسانه ها ، سرویس های تفریحی و مالی که محصول از قبل دیجیتالی شده و یا در حال دیجیتالی شدن است ، وجود و موفقیت یک سازمان عمدتا بر پایه ی کاربرد موثر فناوری اطلاعات متکی است. با پیدایش تجارت الکترونیک ، استفاده از فناوری، در حال تبدیل شدن به راهی قابل قبول و کاملا پیش بینی شده در اداره ی کسب و کار می باشد. در نتیجه به طور روز افزون، سازمان ها به فناوری، به عنوان ابزاری برای ایجاد  فرایندهای کسب و کار فرصت های جدید نگاه کرده و سعی در بالا بردن مزیت های رقابتی، خود دارند (لیدا چن ، 2010 ،). در این فصل ابتدا مبانی و مفهوم سیستم های اطلاعاتی و همسویی و سپس مدل های همسویی مورد بررسی قرار می­گیرد. و نهایتا چارچوب نظری تحقیق بیان می شود.

2-2-رشد و تکامل سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در سازمان ها 

برای ایجاد سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات و استفاده ی استراتژیک از آن ها، درک چگونگی رشد و تکامل سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در سازمان ها مهم است. بسیاری از سازمان ها در اثر استفاده از سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات، به موقعیت کنونی خود دست یافته اند. این استفاده معمولا به خاطر تصمیمات تاکتیکی صرف و کوتاه مدت بوده و سازمانها امروزه در پی ایجاد یک شیوه راهبردی تر برای ایجاد سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات می باشند.

بی شک خیلی از سازمان ها مایل به بررسی دوباره ی سرمایه گذاری هایشان در زمینه فناوری اطلاعات در این زمینه هستند. اما متاسفانه سیستم های قدیمی ای دارند که از رویکرد غیراستراتژی سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در گذشته ناشی شده است . این باعث
می شود که شروع کردن دوباره به سختی ممکن شود. بسیاری از بانک ها و شرکت های بیمه هنوز متکی بر سیستم هایی هستند که بیش از30 سال قبل ایجاد شده اند و با توجه به حجم اطلاعات موجود، سیستم های جدیدتر نیز برای آن ها به طور الزامی مورد نیاز است و در صورتی که دانش ها و مهارت ها افزایش نیابد ، دلیل مشخصی برای انتظار موفقیت بیشتر درآینده وجود ندارد.  استفاده از تجربه ها، موفقیت و شکست های گذشته یکی از مهمترین ویژگی های مدیریت استراتژیک می باشد. بخش زیادی از آموخته ها در مورد قابلیت های فناوری اطلاعات تجربی
می باشد و سازمان ها از طریق مواجهه با چالش ها و حل کردن آن ها می توانند چگونگی مدیریت فناوری اطلاعات را فرا گیرند. ( اِرل ، 1996،60).

اما به نظر می رسد که هیچ سازمانی در معرض طیف گسترده ی تجارب فناوری اطلاعات قرار نگرفته و علاوه براین ، آن چه که تجربه شده همیشه نمیتواند به طور عینی ارزشیابی شود. با توجه به این مطلب، در این قسمت به بررسی تکامل کلی فناوری اطلاعات در سازمان ها می پردازیم که میتواند به سازمان های دیگر در طراحی و پیشرفت کمک کرده و از آن برای مدیریت آینده درس گرفت. این تکامل در سازمان ها از چند دیدگاه  با استفاده از انواع مدل ها ( که برخی از آن ها  پیشرفت داشته اند) بررسی  می شود.

عوامل مهم و زیادی بر سرعت و کارایی پیشرفت در استفاده از فناوری اطلاعات و در بالا بردن مزیت های کسب و کار اثر می گذارند. ارزش نسبی هریک از این عوامل در طول زمان متفاوت بوده و در هر سازمان نسبت به دیگری فرق می کند. (وارد ، پپارد ، 2002،171). بیشتر برآورد ها از رشد فناوری اطلاعات در سازمان ها بر یک و یا دو جنبه از رشد آن، مثلا: سازمانی، کاربردی، مدیریت فناوری، برنامه ریزی و ... تمرکز دارد.

2- 2- 1- سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات

قبل از طرح هر نوع دیدگاه استراتژیک، مهم است که بدانیم تمایز روشنی بین اصطلاح سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات وجود دارد. هرچند که اغلب این دو اصطلاح به جای یکدیگر به کار برده می شوند. تفکیک این دو در صورتی که نیاز به ایجاد ارتباطی با معنی بین کسب و کار و سیستم های اطلاعاتی و تهیه یک استراتژی فناوری اطلاعات موفقیت آمیز باشد، بسیار مفید است . باید به خاطر داشته باشیم که سیستم های اطلاعاتی در سازمان ها از مدت ها قبل از پیدایش فناوری اطلاعات وجود داشته و حتی امروزه تعداد زیادی از سیستم های اطلاعاتی، در سازمان های فاقد هرگونه فناوری وجود دارند .

فناوری اطلاعات به ویژه به "فناوری "، خصوصا در زمینه ی سخت افزار، نرم افزار و شبکه های کامپیوتری اشاره دارد.

فناوری، هم به صورت ادوات قابل مشاهده ( مثلا سرورها، روتر ها و کابل های شبکه) و هم به صورت غیر قابل مشاهده (مثلا انواع نرم افزارها) وجود دارد. فناوری اطلاعات در تسهیل فرآیند اکتساب[18]، پردازش، ذخیره، تقسیم اطلاعات و سایر فرایند های دیجیتالی نقش دارد.

بسیاری از مردم در تمایز بین سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات دچار مشکل می شوند. زیرا به نظر می رسد که فناوری، فکر آن ها را ازسیستم اطلاعاتی بنیادی که باید مورد پشتیبانی فناوری قرار گیرد ، منحرف کرده است.

سیستم های اطلاعاتی به منظور خدمت، کمک یا حمایت مردمی که در زندگی واقعی عمل
می کنند به وجود آمده اند. به منظور ایجاد سیستمی که به خوبی از مصرف کننده ها حمایت کند، اولا لازم است که مشخص شود چه چیزی باید حمایت شود(سیستم اطلاعاتی)، دوما باید مشخص شود که چه فناوری و روشی برای حمایت لازم است (فناوری اطلاعات)(چکلند، هال ول ،1998، 33).

این مسئله سرنخی از اینکه چرا بعضی از سازمان ها در برگشت مفید سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات ، شکست می خورند ، به دست می دهد. سرمایه گذاری ها در فناوری، معمولا بدون فهم و یا تحلیل طبیعت فعالیت هایی که توسط فناوری پشتیبانی می شود، انجام می گیرد. به عنوان مثال، در طول چند سال گذشته بسیاری از سازمان ها به طراحی وب سایت ها، بدون تفکر کافی در مورد منطق این کار و فقط به این دلیل که بقیه ی سازمان ها وارد اینترنت شده اند، پرداخته اند. ذکر این مسئله مهم است که فناوری اطلاعات هیچ ارزشی ذاتی ندارد و صرف خرید فناوری باعث ایجاد هیچ مزیتی در سازمان   نمی شود(چکلند ،1981،42).

2- 2- 2- دوره سیستم های اطلاعات استراتژیک

در اواخر دهه 1970، تعدادی از سازمان ها شروع به استفاده از فناوری اطلاعات به روش هایی کردند که اساسا چگونگی راهبری و اداره ی کسب و کار آن ها را تغییر داد و به این صورت تعادل  قدرت را در صنعت، با توجه به رقبا، مشتریان و فراهم کنندگان تغییر دادند. بنابراین استفاده از فناوری اطلاعات مستقیما بر موقعیت رقابتی آن ها اثر گذاشته، به عنوان سلاح جدیدی برای بهبود رقابت درآمده بود و ایجاد رابطه ی جدیدی بین سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات و پیشرفت استراتژیک را محقق می ساخت.

برنامه های موفق اغلب در نتیجه ی خوش اقبالی هستند، تا هرگونه شیوه ی طراحی، ابزار و تکنیک های مختلف (که به طور مستمر مورداستفاده قرار گرفته اند). باید این امکان را به سازمانها داد که شانس خود را آزمایش کنند(رنگان، آدنر، 2001). اخیرا، توجه ها به بعضی از مثال های کلاسیک معطوف شده است. کتینگر حدود 30 سازمان، از بهترین نمونه ها ی شناخته شده را طی 10 تا 20 سال پس از بررسی اولیه آن ها، بررسی کرد تا مشخص کند که آیا مزایای به دست آمده از فناوری اطلاعات هنوز ادامه دارد یا خیر. اساسا، در طول چنین دوران گسترده ای بسیاری از عوامل می توانند بر اجزای یک شرکت اثر بگذارند و اگر خوش بین باشیم  نتایج "اخباری" و نه قطعی خواهند بود . به طور کلی ، آن ها دریافتند که حدود 40 درصد ازاین شرکت ها، تنها چند سال از مزیت های استفاده از فناوری اطلاعات، برخوردار بوده اند وفقط 20درصد آن ها این مزیت را برای10سال یا بیش از 10سال  حفظ کرده بودند (کتینگر و دیگران، 1994،22). البته چنین چیزی با توجه به توسعه  فناوری در طی این مدت و کاهش هزینه ها، در بسیاری از سیستم ها، پیش بینی می شد. به نظر می رسد ، در حال حاضر درس های گرفته شده و سایر تحقیقات مورد مطالعه ، زمینه را برای یک دوره چهارم جدید فراهم می کنند(ری پورت، سویو کلا،1994،97).

2 - 2 - 3- استفاده استراتژیک از فناوری اطلاعات

2 - 2 - 3 - 1- عوامل موفقیت در سیستم های اطلاعات استراتژیک

تحقیقات انجام شده تعدادی از عوامل کلیدی موفقیت در سیستم های اطلاعاتی استراتژیک را      مشخص می کنند که به نظر می رسد اغلب تکرار شده و زیر بنای موفقیت را تشکیل می دهد، این عوامل به شرح زیر هستند (وارد،پپارد،2002،13):

تمرکز خارجی، نه داخلی: توجه به مشتری، رقبا ،فراهم کنندگان، حتی صنایع دیگر و ارتباطات کسب وکار و درک تشابهات با دیگر کسب و کارها.

ایجاد ارزش افزوده، نه کاهش هزینه ها: با وجودی که کاهش هزینه های حاشیه ای ممکن است در هنگام توسعه ی کسب وکار مفید واقع شوند اما "انجام بهتر، نه ارزانتر"، به صورت شعار مفیدی در آمده است. این امر بانیازهای شرکتها برای متمایز کردن خودشان از رقبا (محصولات و خدمات بهتر) برای موفقیت سازگارتر است.

به اشتراک گذاری سود در داخل سازمان، با فراهم کنندگان و تامین کنندگان، مشتریان، مصرف کنندگان وحتی رقبا.

درک مشتریان و عملکرد آن ها با محصول یا سرویس: چگونگی دستیابی مشتریان به ارزش افزوده و مشکلات پیش روی آن ها.

نوآوری محصول برای پیشبرد کسب و کار، نه پیشبرد فناوری: چالش های تجاری در اکثر موارد باعث پیشرفت می شود. این امر ، موجب ایجاد شک در توانایی فناوری اطلاعات در ایجاد مزیت رقابتی می شود. اما در عمل موفقیت ها در اثر استفاده از فناوری مناسب و درک نیازهای مشتری به دست می آید(کین،1991،77).

تولید قدم به قدم، نه تولید یکباره ی تمامی نرم افزارهای لازم: نباید تمامی نرم افزارها و      سخت افزارهای لازم در حوزه فناوری اطلاعات را به یکباره وارد سازمان کرد، بلکه باید این فرایند بصورت مرحله ای و پیوسته انجام شود.

استفاده از اطلاعات به دست آمده از سیستم ها برای رشد کسب و کار: تحلیل محصول و تجارت، به اضافه اطلاعات بازار می توانند در هم ادغام شده و بعدا از راه های مختلف برای مشخص کردن محصول و تفکیک تجاری مناسب، تقسیم بندی شوند.

باید خاطر نشان کرد که به روش های جدید تفکرراجع به انواع فناوری اطلاعات برای به دست آوردن فرصت های مناسب، نیاز است و روش های جدید مدیریت برنامه های کاربردی، موفقیت را تضمین می کند.

در کلیه این موارد و موضوعات، درک اینکه واقعا چه عاملی باعث موفقیت می شود مهم است. فناوری به خودی خود، موجودیت توامندی است که سود های کوتاه مدت، سیستم های جدید و دست یابی و استفاده از اطلاعات ارزشمند را ممکن می سازد. اما، در این بین، رقبا نیز قادر خواهند بود که فناوری یکسانی را خریداری کنند و هر نوع مزیت رقابتی می تواند به سرعت از بین برود. در واقع مسئله مهم فناوری اطلاعات نیست، بلکه خود اطلاعات و چگونگی استفاده و مدیریت آن است. سیستم های اطلاعاتی جدید که با استفاده از فناوری روی کار می آیند،می توانند به تامین مزایایی بپردازند که احتمالا امکان کپی برداری توسط رقبا از آن ها بسیار کمتر است و بالا رفتن سود به این بستگی دارد که این سیستم ها، فرآیند ها و روابط کسب و کار را چگونه و در چه حدی تغییر می دهند.

2 – 2 – 3 – 2- نتایج مدیریتی

با در نظر گرفتن دیدگاه های مختلف تکامل و رشد فناوری اطلاعات، می توانیم به دیدگاهی جامع از فرایند های اولیه مدیریتی تا پیشرفت های کنونی در مدیریت برسیم. با همین رویکرد در میابیم  که فناوری اطلاعات می تواند در "تئوری کسب و کار" و مسائل مدیریت عالی تاثیر گذار باشد. شکل 1 به طور خلاصه این دیدگاه متغیر را نشان می دهد.

پردازش اطلاعات بر استفاده از نرم افزارهای موثر، سیستم ها و فناوری برای مکانیزه کردن عملکردها و بنابراین، افزایش کارایی تاکید داشته و دارد. کانون توجه برنامه ریزی بر طراحی موفقیت آمیز و پیاده سازی برنامه های کاربردی بوده و به فرایندهای کسب و کاری که در پروژه دخالت دارند، توجه خاصی دارد.مهمترین شرط لازم برای موفقیت، طراحی سیستمی است که فرایند را بهبود بخشیده، پیش ببرد.

سیستم های اطلاعات مدیریت، کاربران نهایی را از طریق کنترل اطلاعاتی که از آن ها استفاده
می کردند و چگونگی استفاده آن ها مدیریت می کردند. متخصصان  فناوری اطلاعات در صدد پیدا کردن تکنیک های جدید برای تحلیل اطلاعات بودند، (مانند طراحی داده ها و تحلیل موجودیتها) تا راه هایی برای طبقه بندی و تحویل اطلاعات برای استفاده مناسب توسط مدیریت، را پیدا کنند. از آنجایی که مدیران به ندرت بر تنها یک منبع اطلاعاتی تکیه می کنند،توجه به برنامه ریزی، تلفیق یکایک سیستم های داخلی و منابع منسجم اطلاعات مدیریتی ، معطوف شده است.

شکل2-1: رابطه ی بین کسب وکار ، سیستم های پردازش داده ، سیستم های اطلاعات مدیریت و سیستم های اطلاعات استراتژیک

به طور خلاصه ، امروزه نقش فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی در کسب و کار شاخص تر شده است. بنابراین مشلرکت مورد نیاز در سرمایه گذاری، تا سطح اجرایی ارتقا یافته است . کار فناوری اطلاعات دیگر صدور یک چک نمی باشد، حال سیستم ها باید بدانند و اغلب تصمیم بگیرند که چه چیزی خریداری شود. اما در عین حال، باید از مبالغه کردن در اهمیت فناوری اطلاعات جلوگیری شود. در اوایل سال 1987، شواهد نشان می داد که بحث " مزیت رقابتی" به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است و این باعث شده بود که سازمان ها توجه خود را به
پروژه هایی معطوف کنند که چندان منطقی به نظر نمی رسیدند، این امر باعث می شد که مدیریت بعد از مدتی انگیزه و اطمینان خود را از دست بدهد. در این حالت باید به استفاده از فناوری اطلاعات و برنامه های کاربردی مختلف با توجه به نوع کمک آن ها، میزان قابلیت توسعه پذیری، کارآیی و میزان ارزش افزوده در زمینه رقابت، پرداخت و از ارتقای تمامی شاخص های جدید بدون نیاز به آن ها پرهیز کرد(کینگ،1987،123). اما از سوی دیگر، یک سازمان نمی تواند فرصت های استراتژیکی که ممکن است، فناوری اطلاعات در اختیارش قرار دهد را نادیده بگیرد و اطلاعات ، به عنوان یک منبع استراتژیک باید به صورت جزئی روزمره از فرآیند طراحی کسب و کار منظور شود.این موضوع باعث شده تا تمامی مدیران به این نوع تفکر عادت کنند.در نتیجه، همانطور که گفته شد ، تنها تمرکز بر روی فناوری، به کاربرد استراتژیک و موفق آن ، منجر نمی شود. موثرترین راه برای رسیدن به مزیت استراتژیک فناوری اطلاعات ، تمرکز بر طراحی دوباره کسب و کار و رفع مشکلات موجود از طریق تحلیل مشکلات جاری کسب و کار و تغییر محیط (با در نظر گرفتن فناوری اطلاعات به عنوان تنها یک قسمت از راه حل) است. تمایز بسیاری بین "استراتژی فناوری اطلاعات" و "استراتژی سیستم اطلاعاتی" وجود دارد. اکثر استراتژی های فناوری اطلاعات بسیاری از مسائل فناوری و فنی را به طور مناسب در نظر گرفته و درعین حال از کنار نیازهای کاربردی و تفکر کسب و کار به سادگی می گذرند.

استراتژی سیستم های اطلاعاتی، با فرایند گردش اطلاعات در ارتباط بوده و به سوال "چه چیزی؟" پاسخ می دهد. در حالیکه استراتژی فناوری اطلاعات با فناوری ساختار درونی و مهارت های وابسته در ارتباط بوده و به سوال "چگونه؟" پاسخ می دهد.(ارل ، 1992،13). این رابطه در شکل 2-2 نشان داده شده است.

 

 

شکل2-2: رابطه ی بین کسب و کار ، استراتژی سیستم های اطلاعاتی و استراتژی فناوری اطلاعات

می توان نتیجه گرفت که مدیریت باید با فناوری اطلاعات همانند دیگر بخش های کسب و کار ،مانند بازاریابی ،تولید و خرید رفتار کند. فناوری اطلاعات نیز باید با شایستگی و به طور موثر برای کسب و کار مورد استفاده قرار گرفته تا برای سازمان ایجاد ارزش افزوده کند. در عین حال فناوری اطلاعات می تواند به فراهم کردن نفوذ استراتژیک و رقابتی برای سازمان بپردازد و به این صورت، روشی برای پیشرفت استراتژیک در سیستم های اطلاعاتی و فناوری و ترکیب مناسب آن با دیگر مولفه های استراتژی کسب و کار، ایجاد کند (اسمادی سمان و جوهانا سلیم ،2013 ،66).

سازمان در برخورد با فناوری اطلاعات باید اول اثرات و کاربردهای ممکن را مشخص کرده و بعد برآورد کند که به چه اطلاعات و سیستمی برای اجرای استراتژی نیازاست. در مرحله بعد باید مشخص شود که چطور ، به بهترین نحو ، می توان به سیستم های اطلاعاتی ، از طریق فناوری ، دست پیدا کرد.

یک پیچیدگی دیگر، این واقعیت است که اطلاعات در تمام فعالیت های سازمانی نفوذ کرده و توسط تمامی کارکنان سازمانی از مدیریت عالی تا کارکنان رده پایین مورد استفاده قرار میگیرد. باوجود اینکه سازمان ها تمایل بر برنامه ریزی منابع دارند ، تلاش کمی در زمینه طراحی نوع اطلاعات لازم ، زمان استفاده از ان ها، محل جمع آوری و ذخیره آن ها، چگونگی استفاده از آن ها و شخصی که مسئول آن می باشد، صورت گرفته است.

احتمالا ، مدل مطرح شده در شکل2-2 برای پوشش دادن کسب و کارهای پیچیده و محیط پویا و متغیر آن ها بسیار ساده و خلاصه است اما نقطه شروع خوبی برای مشخص کردن روابط و مسائل کلیدی می باشد.

2–2-4- استراتژی فناوری اطلاعات وسیستم های اطلاعا تی به چه معناست؟

تا به حال مفهوم استراتژی فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعات به دفعات اشاره شده است. در اینجا لازم است به تعریف دقیقی از این موضوع برسیم. شکل2-2 مولفه های اساسی استراتژی فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی را از دیدگاه کلی نشان می دهد. به طور کلی استراتژی فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی از دو قسمت تشکیل شده است(وارد ،پپارد ،2008،44):

سیستم های اطلاعاتی:استراتژی سیستم های اطلاعاتی ، نیاز سازمان ، مبنی بر اطلاعات و سیستم هایی که از استراتژی کلی کسب و کار حمایت می کنند را مشخص می کند.به طور کلی این موضوع سرمایه گذاری های لازم برای دستیابی به سبد برنامه های مفید ، سود های پیش بینی شده ،تغییرات لازم برای به دست آوردن ارزش افزوده ، محدودیت های منابع و وابستگی های متقابل سیستم ها را مشخص کرده و به آن ها اولویت می بخشد.

فناوری اطلاعات:استراتژی فناوری اطلاعات ،نیاز سازمان به اطلاعات و سیستم ها را از طریق فناوری حمایت می کند. این استراتژی به طور کلی با منابع فناوری اطلاعات در ارتباط بوده و بر سهم توانایی ها، قابلیت ها و منابع فناوری اطلاعات(شامل سخت افزار، نرم افزار و شبکه) تمرکز داشته و خدماتی از قبیل فرایند های فناوری اطلاعات ، توسعه سیستم ها و پشتیبانی از کاربران را در بر می گیرد.

استراتژی فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی تعیین می کند که چگونه یک کسب و کار مورد انتظار،در محیط یک شرکت یا سازمان در اینده تحقق پیدا می کند.همچنین این استراتژی ماموریت ها و اهداف کسب و کار سازمان و چگونگی پشتیبانی آن ها توسط فناوری را توصیف
می کند. یک برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات کلیه تغییراتی که سازمان درآینده چه در داخل و چه در خارج با آن مواجه خواهد شد و نیز فرصت های بالقوه فناوری اطلاعات را در نظر می گیرد. تدوین استراتژی فناوری اطلاعات یک فرایند است و نباید به آن به دید یک مستند و گزارش وزین نگریست.این برنامه همانند یک فرایند است که به پشتیبانی، رد گیری و نیز بروز رسانی نیازمند
می باشد.

در این قسمت باید به اهمیت نقش همسویی بین استراتژی فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی و استراتژی کسب و کار توجه داشت که در آینده به تفصیل در مورد آن صحبت خواهد شد.

 

 

2-2- 5- چرا به استراتژی فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی نیاز است؟

تا به اینجا صحبت های زیادی درباره ی لزوم بهره مندی سازمان ها از استراتژی فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی کرده ایم. تحقیقات زیادی وجود داردکه نشان می دهد،عواقب نداشتن استراتژی فناوری اطلاعات به ضرر سازمان است تعدادی از این ضرر ها به شرح زیر است(پمبرنون و دیگران ،2001،63):

نبود روشی برای تصمیم گیری راجع به چگونگی استفاده بهینه از منابع و عدم شناخت ابزار مناسب برای فراهم ساختن سیستم ها.

نبود اطلاعات یا اطلاعات ضعیف ، نامنسجم و نادرست مدیریتی و همچنین دسترسی کند به اطلاعات.

سوء تفاهم بین کاربران ومتخصصان فناوری اطلاعات که منجر به ختلاف و نارضایتی می شود.

استراتژی در مورد فناوری ، نامربوط بوده و انتخاب ها را محدود می کند.

سرمایه گذاری های زیر بنایی ناکافی است.

تمامی پروژه ها فقط با معیارهای مالی سنجیده می شوند و...

در کنار این موارد، به طور خلاصه مزایای استفاده از فناوری اطلاعات را با توجه به مطالب گفته شده، می توان به شرح زیر برشمرد(سلموتز ، راو ، 1995؛ ماتا و دیگران ، 1995):

کسب مزیت رقابتی برای سازمان.

ایجاد ارزش افزوده در فرایند های کسب و کار.

ایجاد ارتباط موثر سازمان با مشتریان / ارباب رجوع با عرضه کنندگان.

تولید محصولات تازه با ارائه خدماتی جدید.

بهبود اثربخشی تصمیم گیری مدیران و افزایش کارآیی سازمان.

ارتقای یادگیری سازمانی.

2-3- همسویی   

2-3-1- تعریف همسویی

مانند بسیاری از حوزه های تحقیقات فناوری اطلاعات ، در همسویی ، تعیین اینکه همسویی چیست؟چرا لازم است؟ شرکت ها چطور ممکن است به فرایند همسو شدن بپردازند؟ و همسویی چگونه باید به بهترین  نحو مورد بررسی قرار گیرد؟ لازم است.

به مفهوم همسویی با نام های بسیاری اشاره شده است ، همسان سازی (پورتر ،1996،12) ،        یکپارچه سازی (وبل، برودبنت ،1998،15)، پل (سبیورا ،1997،144) ، هارمونی (لوفتمن و دیگران ،1996،97) ، هم جوشی (سمکزنی ،2001،11)و پیوند(و نکارتمن ،1989،23) نمونه هایی از این نامگذاری هستند که در تمام موارد ، به ارتباط بین استراتژی های کسب و کار و فناوری اطلاعات اشاره دارند. همسویی یک جزء جدا از استراتژی بوده و میزانی که استراتژی فناوری اطلاعات از استراتژی  کسب و کار حمایت می کند را نشان می دهد. (اویسون و دیگران ،2004،111) .

بر اساس استدلال ونکاترامن و هندرسون ، دامنه همسویی باید حداقل شامل چهارناحیه استراتژیک که هر یک المان های مخصوص به خود را داراست ، باشد(هندرسون ،ونکاترامن 1993؛لوفتمن و دیگران ،1993):

استراتژی کسب و کار .

ساختار سازمانی .

استراتژی فناوری اطلاعات .

زیرساخت فناوری  اطلاعات .

در نهایت باید یاداوری کرد که به طور کلی همسویی بر دو مطلب زیر تاکید دارد (لوفتمن، 2000،38)

انجام کار درست (کارکرد)

انجام درست کار (کارآرایی)

منظور از واژه همسویی که در این تحقیق بکار برده می شود ، تعریف زیر است (جان ،2001،169):

همسویی فناوری اطلاعات:هم جهت و همسو سازی استراتژی ، ساختار ، تکنولوژی ، مهارت های فردی و قواعد و فر آیندهای مدیریتی بخش فناوری اطلاعات سازمان با سایر بخش های سازمان.

همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات: زیر مجموعه ای از همسویی فناوری اطلاعات که روی همسو سازی استراتژی بخش فناوری اطلاعات با استراتژی سازمان تاکید دادرد. این نوع همسویی فرآیندهای راهبردی و متن استراتژی را در برمیگیرد و با توجه به اینکه مهارت ها و نقش های مدیریتی ،فرایندهای استراتژیک را تحت تاثیر قرار می دهند ، در نظر گرفتن این تاثیرات لازم است.

همسویی ساختاری فناوری اطلاعات:زیر مجموعه ای از همسویی فناوری اطلاعات که بر ساختار واحدهای سازمانی کسب و کار و ساختار واحد فناوری اطلاعات تاکید دارد. به دلیل اینکه   مهارت ها و نقش های کارمندان در حال تغییر و تاثیر پذیری از محیط است و به واسطه این تغییرات ، ساختار ها هم به صورت پویا تغییر می کنند ، در نظر گرفتن این تغییرات لازم است.

2-3-2- فواید همسویی

 استراتژی ، در کلی ترین مفهوم خود ، به همسویی و تطبیق منابع سازمانی (از جمله منابع فناوری اطلاعات) با تهدید ها و فرصت های محیطی می پردازد(اندروز،1980،29) . در واقع ، مدیریت فناوری اطلاعات می تواند به صورت فرآیند حل مشکل همسویی بین کسب و کار و فناوری اطلاعات در نظر گرفته شود(ری ، بنباسات،1996،198). حل این مشکل باعث می شود تا کسب و کار از مزایا ، فرصتها و توانایی های فناوری اطلاعات استفاده کند(سامبامورتی، زمود،1992،100).

تا کنون همسویی در میان دو یا چند بعد سازمانی که با معیارهای نرمال و شناخته شده قابل اندازه گیری بوده اند مورد بحث قرار گرفته(ندلر،تاشمن ،1980؛ایوس ،جارونپا،1993،73) و به صورت تجربی ثابت شده است(شون هون،1981؛درازین و ندیون ،1985). این مقایسه ها و تجربیات نشان می دهد که همسویی به افزایش کارایی می انجامد(میلر، 1992،188). اهمیت همسویی بر کارایی سازمان اکنون به خوبی مشخص شده است(دلری ، دوتی ،1996،14).

با وجودی که ممکن است همسان سازی زیادی بین استراتژی فناوری اطلاعات و کسب و کار مانع   انعطاف پذیری استراتژیک شود (جارونیا ، ایوس ،1994) ، همسویی ، به عنوان عاملی سود آور در نظر گرفته می شود. به عنوان مثال همسویی احتمال پیشرفت سیستم ها در سازمان را بصورت جدی تر بالا برده و جلب حمایت مدیریت عالی از فناوری اطلاعات را محقق می سازد (لدور، مندلیو،1989،133).

با تمرکز بر همسویی، شرکت ها می توانند به توسعه برنامه های کسب و کار سهولت بخشیده، باعث افزایش سود دهی و کارآمدی شوند.این مزایا به مدیریت اجازه می دهد که به کاربردهای فناوری اطلاعات به عنوان وسیله ای جهت ایجاد قابلیت های سازمانی و گسترش دامنه مهارت ها و فناوری تاکید کرده و به مزیت های رقابتی دست یابد(لوفتمن و دیگران ،1996؛پاپ ،2001) .

با توجه به مدل مفهومی شکل2-3 (چان ،2001،17) ،واضح است که میزان کارآیی سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در سازمان به طور مستقیم متاثر از میزان همسویی استراتژیک و ساختاری می باشد. مدیران می توانند با ایجاد درک متقابل و مشارکت بین کسب و کار و فناوری اطلاعات ، به بالا بردن کارایی فناوری اطلاعات در راستای استراتژی کسب و کار سازمان برسند(ویل ، برودبنت ،1998،13).

 

شکل2-3:  اثر بخشی فاکتورهای همسویی بر کارایی فناوری اطلاعات (چان ،2001 ،17)

    

نتایج نشان می دهد ، مدیرانی که بیشتر بر اهداف فناوری اطلاعات (به جای خود فناوری ) تمرکز کرده اند ، سطح همسویی بالاتری را به دست آورده اند( اویسون و دیگران ،1999،20) و همسویی بیشتر باعث ارزش افزوده ی بیشتر در کسب و کار بیشتر شده است(سابهروال ، چان ،2001،19).

با توجه به اینکه همسویی ، کارآیی و میزان موفقیت کسب و کار را بهبود می بخشد ، سازمان ها باید به بهبود و استفاده از بازار سیستم های اطلاعاتی و سیستم های استراتژیک بپردازند . در صورتی که استراتژی های کسب و کار و فناوری اطلاعات همسو نباشد ،سیستم های تهیه شده کارآیی لازم را نخواهند داشت(سابهروال ، چان ،2001،47). در واقع همسویی کلید دستیابی به منابع بهبود یافته ی فناوری اطلاعات است(پاپ ،2001،40) .

در حالت کلی ، همسویی به سه صورت زیر به یک سازمان کمک می کند( ویل ، برودبنت ،1998):

افزایش بازگشت سرمایه گذاری ر فناوری اطلاعات.

کمک به ایجاد مزیت های رقابتی از طریق سیستم های اطلاعاتی.

فراهم کردن مسیر و انعطاف در واکنش به فرصت های جدید.

2- 3- 3- نظریات مخالف همسویی

برخی از محققان، اعتقاد دارند که همسویی به خودی خود یک موضوع نمی یاشد ، فناوری اطلاعات به شدت با کسب و کار ترکیب شده و نباید به صورت مجزا از استراتژی کسب و کار در نظر گرفته شود و بنابراین همسویی امری بی معنی است(سمکزنی ،2001،144).

منتقدان طراحی استراتژیک و همسویی براین باورند که تسلط ساختار استراتژی ، هنگامی که ناپایداری و بی ثباتی حکم فرما بوده و توضیح اهداف استراتژیک مشکل می باشد ، مشکل ساز خواهد بود(سیبورا ،1997،11). همسویی استراتژیک فرض می کند که فرآیند مدیریت کاملا منظم بوده ، همه چیز در کنترل کامل است و زیر ساخت اطلاعات می تواند به راحتی با دیدگاه های مدیریتی همسو شود(ماپیز ،1999 ؛ سیبورا ،1997 ؛ گایرز ، نول ،2003) در حالیکه فرآیند ها و اعمال واقعی فرایندی "درهم ریخته" است و فکر و اعمال انسان به ندرت از مفاهیم ساخت یافته پیروی می کند(مک کی ، مارشال ، 1999،اویسون و دیگران 1999ب) به همین دلیل تعدادی اعتقاد دارند که همسویی استراتژیک غیر واقعی و حتی نامعقول می باشد(ماپیز ،1999،74).

علاوه براین با وجود اینکه کاربرد مفاهیمی از قبیل تعادل استراتژیک بین منابع و فرصت ها ،         سلسله مراتب استراتژیک اهداف و... امکان مشخص کردن استراتژی ها را ایجاد می کنند ، اما این امر ،هنگامی که به طور خاص و نظام مند دنبال می شود ، در سازمان اثر منفی می گذارد(همل ، پاراهالد ،1990). طراحی استراتژیک و همسویی می تواند خلاقیت را از بین برده و به طور نامناسب به هدایت سازمان هایی بپردازد که به طور نامحدود آن را بکار می برند(میتزبرگ،1987،180).

2 – 3 – 4 - مشکلات دستیابی به همسویی

نگاه تئوریک به مباحث همسویی به جای پرداختن به کاربردهای عملی آن(گالیرز ، نول ،2003).

افزایش ریسک استفاده از فناوری اطلاعات به دلیل فاصله ی زیاد بین تصمیم در سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات و بازگشت سرمایه و سود.

نگاه به فناوری اطلاعات به عنوان یک مرکز هزینه از سوی مدیران (وبل ، برودبنت ،1998).

یکی دیگر از مشکلات مدیران در بحث همسویی ، فرهنگ سازمانی و عدم پذیرش آن از سوی کارکنان می باشد (علی پور پیجانی ، 1387 ،22).

عدم حمایت مدیریت اجرایی از فناوری اطلاعات (پاپ ، 2001،101).

عدم پیشرفت و ارتقای فرآیندهای کاری و فناوری اطلاعات به طور همزمان.

ضعف مدیریت فناوری اطلاعات برای در اولویت قرار دادن مناسب فرآیندهای سازمانی.

عدم تقسیم مناسب منابع سازمانی (پاپ ،2001،101).

عدم ارتباط نزدیک و مستقیم مدیران فناوری اطلاعات با مدیران ارشد و سطوح بالای سازمان در مسیر رسیدن به همسویی ، به دلیل ساختار مدیریتی و سلسله مراتب سازمانی ( علی پور پیجانی ،1384 ،45 ).

مشکلات همسویی معمولا به خاطر عدم تغییر و سکون سازمان به وجود می آیند. این مشکلات اغلب ناشی از توجه سلسله مراتبی به اهداف ، فواصل ایجاد شده در کسب دانش، مسئولیت های مجزای اجرایی و دست کم گرفتن مشکلات می باشند.(اویسون و دیگران ،2004).

از مشکلات همسویی فناوری اطلاعات ، عدم وجود برنامه ریزی مناسب ، نیروی انسانی ، متخصصین فناوری اطلاعات و کارشناسان مالی و عدم وجود درک مناسب از چگونگی طراحی برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات می باشد(علی پورپیجانی ،1384 ،46 ).

به طور کلی سه شکل اساسی در عدم رسیدن به همسویی وجود دارد که شامل تصمیمات متناقض مدیریتی ، تغییرات بیش از حد سازمانی و تغییر موضوع نامشخص و مبهم      سیاست ها می باشد(سابهروال ،هیرشیم ،2009،140)

2- 3 – 5- چگونه می توان به همسویی دست یافت؟

با وجود مثال های زیادی که از محرک ها و بازدارنده های همسویی آورده می شود(لوفتمن و دیگران ،1996وبتون ،1997؛هسایو، ارمرود ،1998 ؛ بورن ،1997) ، نوشته های کمی راجع به چگونگی دستیابی و حفظ همسویی وجود دارد(لوفتمن و دیگران ،1996،18).

بین داشتن استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژی کسب و کار ، تفاوت هایی وجود دارد که درک دقیق آن ها ، به ایجاد ارزش افزوده در کسب و کار کمک می کند. در اواخر دهه 1980، مدل هایی برای  ارزیابی میزان همسویی استراتژی های کسب و کار و استراتژی های فناوری اطلاعات، ایجاد شدند.  بخش مدیریت موسسه تکنولوژی ماساچوست[19] در پروژه تحقیق دهه1990، به تعریف دقیق این مفهوم پرداخت(سکات مورتون ،1990،211). این تعریف ، بر واقعیت ناتوانی سازمان ها در بازگشت  سرمایه گذاری انجام شده در فناوری اطلاعات ، استوار است. مدل موسسه ماساچوست بر اساس ساخت بلوک های تلفیق استراتژیک و تلفیق عملی کل گرفته است.

مدل معروف دیگری که در بحث همسویی مطرح است ، مدل همسویی استراتژیک است(هندرسون ، ونکاترامن ،1993،33).

سازمان ها به منظور رسیدن به همسویی کسب و کار و فن آوری اطلاعات باید در ابتدا اهداف سازمانی و کسب و کار خود را تعریف نمایند و سپس تاثیر گذارترین حیطه مدل هندرسون و ونکاترامن را بر موفقیت آینده سازمان تعیین نمایند(کوزبنز،1993،87).

یکی از نتایج کاربرد این مدل این است که مدیریت نباید به سادگی در پی به کارگیری بهترین فناوری های موجود برای دوباره سازی سازمان یا کاراتر کردن عملکردهای کسب و کار که از استراتژی فناوری اطلاعات به عنوان محرک استفاده می کنند ، بدون ملاحظات ذکر شده در همسویی مربوطه باشد(ونکاترامن ، هندرسون ،1993،38).

الزامات رسیدن به همسویی بین فناوری اطلاعات و کسب وکار در سازمان به شرح زیر است(اوسبورن ،2003،40):

حصول اطمینان از حضور موثر فناوری اطلاعات در موفقیت استراتژی های کسب و کار سازمان

ترغیب مدیریت کسب و کار سازمان برای به کار گیری مداوم فناوری اطلاعات در برنامه ها تصمیمات سازمانی

تعیین موقعیت سازمانی مناسب برای بخش فناوری اطلاعات به نحوی که بتواند نیازهای کسب و کار سازمان را به بهتریت شکل مورد بررسی قرار دهد.

ایجاد و توسعه فرهنگ تمرکز بر مشتری در بخش فناوری اطلاعات.

اطلاعات رسانی شایسته و آگاهی دادن به ساختار کسب و کار سازمان در مورد ارزش و اهمیت فناوری اطلاعات.

اوسیرن اعتقاد دارد که الزامات بالا خود نیازمند توجه به موارد زیر می باشد:

آموزش مدیریت کسب و کار سازمان در مورد اهمیت وجود همکاری و مشارکت با بخش فناوری اطلاعات در سازمان.

ارائه کنترل هایی به بخش کسب و کار در مورد تصمیماتی که در حوزه فناوری اطلاعات به خصوص استراتژی ، معماری ، اولویت ها و هزینه های فناوری اطلاعات و ... اتخاذ می گردد.

مطابقت تصمیمات بخش فناوری اطلاعات با معیارهای کسب و کار سازمان

همسویی ساختار ، سبک مدیریت ، کارکنان و مهارت های بخش فناوری اطلاعات به منظور مطابقت با نیازمندی های کسب و کار سازمان.

ایجاد فرایندی برای حفظ همسویی فناوری اطلاعات و کسب و کار سازمان.

همسویی استراتژیک یکی از مهمترین مواردی است که مدیران کسب و کار و مدیران اجرایی فناوری اطلاعات با آن روبرو هستند ، سازمان هایی که به این موضوع پرداخته اند همسویی بیشتری را بدست آورده اند. همچنین این شرکت ها از روش های مختلفی برای ارزیابی همسویی استفاده می کندد(تالون و دیگران ،2000،15).

مدیریت فرایند مداوم همسویی نیازمند عوامل زیر می باشد(اوسبورن ،2003،102):

ایجاد یک کمیته فناوری اطلاعات دائمی شامل مدیران کسب و کار و فناوری اطلاعات سازمان به منظور اتخاذ تصمیمات فناوری اطلاعات با تبادل نظر و با توجه به اختیار تصمیم گیری برابر.

تدوین فرایندی جهت پیشنهاد،بازبینی و تصمیم تغیرات در استراتژی و معماری فناوری اطلاعات.

یکپارچگی فرایند برنامه ریزی و تصویب پروژه های فناوری اطلاعات با فرایند برنامه ریزی در سطح کلان سازمان.

آنچه باید مورد توجه قرار گیرد لزوم حضور مدیران کسب و کار و فناوری اطلاعات در کنار هم در فرایند همسویی می باشد. همچنین همسویی نیازمند تغییر نگرش مدیران کسب و کار و مدیران فناوری اطلاعات می باشد.حتما باید به این نکته اساسی دقت کرد که همسویی یک پروژه نیست ، یک فرایند است.

  از نگاه لوفتمن ، دستیابی به همسویی ، تکاملی و پویا است و به حمایت بسیار از طرف مدیریت عالی، روابط خوب کاری ، رهبری مصمم ، حق تقدم مناسب ،اعتقاد ، روابط موثر و فهم دقیق کسب و کار و محیط های فنی از سوی کارکنان نیاز دارد(لوفتمن ،2000،44).

در سازمان هایی که به همسویی توجه ندارند، فناوری اطلاعات از نظر مدیران اجرایی به عنوان یک هزینه در نظر گرفته می شود. بنابراین مدیریت در خرید منابع فناوری اطلاعات تعلل کرده و این موضوع به عدم مدیریت یا مدیریت نادرست هزینه های صرف شده در فناوری اطلاعات منجر می شود. در مقابل ، در سازمان هایی که به همسویی اهمیت می دهند ،تمرکز بر اهداف و کارکردهای فناوری اطلاعات می باشد. این اهداف شامل کاهش هزینه های عملکردی سازمان و بالا بردن ارزش افزوده است. (سابهروال،هیرشیم ،2001،96).

2 – 3 – 6- بعد از دستیابی به همسویی

در اکثر مطالعات ، همسویی به عنوان یک هدف نهایی و ساکن به جای یک هدف متغییر و در حال تکامل مد نظر قرار گرفته است. این تحقیقات اصولا موفقیت سازمان در همسویی را با در نظر گرفتن یک مدل تعادل نقطه ای ارزیابی می کنند. تعادل نقطه ای یعنی اینکه سازمان در یک مقطع کوتاه و خاص همسویی داشته و از مزایای آن در کوتاه مدت بهره مند شده باشد. با بررسی چگونگی فرآیند همسویی به صورت یک تعادل نقطه ای در طی زمان ، مشخص می شود که حتی بعد از اینکه همسویی به دست آمده ، رضایت خاطر از وضعیت جاری و سختی نگهداری شرایط، کاهش داده و ایجاد تغییرات انقلابی در سازمان را لازم سازند. نتایج تحقیقات نشان می دهد که برخی از شرکت های موفق ، از همسویی پایین یا حتی عدم همسویی ، در طول دوره های تکامل خود برخوردار بوده اند. علاوه براین ، نیاز به ایجاد تغییرات انقلابی به ترکیب پنج عامل زیر وابسته است:

نیاز به تغییرات محیطی.

کارآیی پایین.

تاثیر عوامل خارجی.

وجود رهبری قدرتمند.

نیاز به تغییرات مفهومی.

در نتیجه کسب همسویی نقطه ای از طریق طراحی دوباره فرآیندها و بازنگری آن ها،انجام شده اما اغلب نتیجه مطلوب را نمی دهد ، تغییرات انقلابی نیز گاهی از اهداف سازمانی بسیار دور                    می شوند(سابهروال و دیگران ،2001،3).( سید محمد اعرابی و حسین حقیقت ثابت،1387، 26 )

اما با وجود درک اهمیت همسویی ، تحقیق مختصری بر روی پویایی همسویی صورت گرفته است. بسیاری از تحقیقات انجام شده بر اهمیت همسویی بین استراتژی های کسب و کار و سیستم های اطلاعاتی ، و همچنین بین زیرساخت های کسب و کار و زیر ساخت های فناوری اطلاعات تاکید کرده اند. در پی گسترش شناخت و درک از همسویی، اهمیت بررسی پویایی تغییرات در همسویی از طریق کنش متقابل استراتژی/زیرساخت کسب و کار و فناوری اطلاعات روشن شده است.اکنون این سوال به شدت مطرح است:همسویی به چه روش هایی در طول زمان تکامل می یابد؟

در بررسی این سوال باید توجه خاصی به مدیریت استراتژیک سیستم های اطلاعاتی داشت (سابهروال و دیگران،2001،84).

یک الگوی همسویی به دلیل این که سطح همسویی بالا بوده یا مدیران به همسویی پایین به عنوان یک مشکل نگاه نمی کنند ، ممکن است که در بلند مدت ادامه پیدا کند. تکامل ، شامل تغییرات در اغلب و با تمامی ابعاد مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات ،صورت می گیرد. اما سازمان ها در ساخت چنین تغییرات رو به رشدی در مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات مردد هستند. تکامل حقیقی ظاهرا به مجموعه ای از عوامل قوی نیاز دارد(سابهروال و دیگران ،2001،84).

اما سازمان ها ممکن است قادر نباشند الگوهای همسویی شان را با تغییرات محیطی وفق دهند. این عدم توانایی می تواند به دلایل زیر باشد:

تاکید بیش از حد بر همسویی می تواند دیدگاه سازمان را محدود کرده از شناسایی          دیدگاه های دیگر جلوگیری کرده و توانایی تشخیص و پاسخگویی به نیاز به تغییر را کاهش دهد(میلر ،1996،191).

رضایت خاطر و سستی همسویی موفقیت کوتاه مدت را تسهیل می بخشد که به سستی منجر می شود(تاشمن ،ارلی،1996).

بنابراین وقتی که سازمانی با سطح بالای همسویی، با تغییرات ناگهانی در شرایط صنعت مواجه   می شود ، ممکن است که نیاز به ایجاد تغییرات تکاملی را لازم دانسته(گرین وود،هینینگز،1996) ، در شرایط خاصی میزان همسویی خود را تغییر بدهد.

 2 – 4- مدل های همسویی

در بحث مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات،الگوهای زیادی برای تعیین و گسترش همسویی وجود دارد.بسیاری از این الگوها هنوز در شرایط مختلف به کاربرده می شوند و تعدادی از آن ها خود نسل های قبل الگوهای جدیدتر هستند.دراین قسمت به مرورکلی چند الگوی معروف ارزیابی همسویی پرداخته می شود.

2 –  4 – 1- مدلی مفهومی برای همسویی استراتژیک

تالون و کرامر محققین مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات و سازمان در دانشگاه کالیفرنیا مدل مفهومی شکل2-4 را برای همسویی استراتژیک مطرح کردند. آنچه که در این مدل مفهومی مورد تاکید قرار می گیرد تاثیر و اهمیت فعالیت های مدیریتی در فرآیند همسویی و همچنین لزوم توجه به مفهوم همسویی به عنوان یک فرآیند دائمی در سازمان است.

فعالیت های مدیریتی به عنوان یک مکانیسم همسویی در رفع چالش های مدیریت در مسیر تبدیل راهکارهای استراتژیک به فعالیت های اجرایی و تصمیمات عملیاتی اثربخش است.اما در واقع این مکانیسم همسویی ابزاری است که مدیریت فناوری اطلاعات و مدیریت سازمان را قادر می سازد تا محتوا و فرآیند همسویی را نظارت و مدیریت نمایند. از جمله این فعالیت ها مشارکت مدیران کسب و کار در برنامه ریزی فناوری اطلاعات ، افزایش تبادلات بین مدیران فناوری اطلاعات و مدیران کسب و کار و همچنین ایجاد یک بینش مشترک از فناوری اطلاعات و شناخت متقابل اهداف کسب و کار و فناوری اطلاعات است(ونکاترامن و دیگران ،1993،17).

 

استراتژی کسب و کار

ارزش کسب و کار فناوری اطلاعات

همسویی استراتژیک

استراتژی فناوری اطلاعات

فعالیت های مدیریتی فناوری اطلاعات و سازمان

          ارزش کسب و کار

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        

 شکل2-4:مدل مفهومی همسویی استراتژیک

دراین مدل فعالیت های مدیریتی به عنوان عامل تعیین کننده ی همسویی و ارزش کسب و کار فناوری اطلاعات به عنوان نتیجه همسویی نشان داده شده است(تالون ،1999،11)

2 – 4 – 2- استراتژی همسویی فناوری اطلاعات

استراتژی عبارت است از ایجاد مطابقت بین قابلیت ها و منابع سازمان ،فرصت های محیطی و ریسک های آن و اهدافی که سازمان بدنبال رسیدن به آن است.

                                                        

شکل2-5: مفهوم استراتژی همسویی فناوری اطلاعات(اوسبورن،2003)

 

استراتژی همسویی آنچه که یک سازمان می تواند انجام دهد را با آنچه که یک سازمان باید انجام دهد تطبیق می دهد.

همسویی سازمانی فناوری اطلاعات نیازمند شناسایی و پیاده سازی تغییرات مورد نیاز بخش فناوری اطلاعات از حیث ساختار،کارکنان،مهارت ها،سبک مدیریت و همچنین آموزش مدیران و ارائه خدمات در راستای رسیدن به همسویی بیشتر منابع فناوری اطلاعات با اهداف کسب و کار سازمان است.

تغییرات مورد نیاز بخش فناوری اطلاعات اغلب شامل موارد زیر می شود(اوسبورن ،2003،33):

تبدیل ساختار متمرکز به ساختار مشارکتی.

تبدیل تفکر ریسک گریز به تفکر ریسک پذیر.

تبدیل از فناوری محوری به کسب و کار محوری.

تبدیل از تفکر تمرکز گرایی به تفکر مشارکت گرایی.

تبدیل و تغییر تمرکز بر داخل سازمان به تمرکز بر خارج سازمان.

تبدیل هزینه محوری به ارزش محوری.

تبدیل ساختار انفعالی به ساختار کنشگر.

2 – 4 – 3- مدل همسوییC4

طی تحقیقی در سال 2006 از  21مدیر ارشد فناوری اطلاعات و کسب و کار در 15سازمان بزرگ درباره راه کارهای همسویی مشخص شد که اغلب پاسخ دهندگانی که سازمان هایشان دارای درجه همسویی بیشتری بوده اند ،چهار مبحث اساسی جهت رسیدن به همسویی را در صحبت هایشان و نظراتشان تکرار کرده اند. این مباحث عبارتند از(ویس ،2006،68):

جهت گیری واضح و روشن سازمان[20]: جهت گیری مشخص به معنای ارائه یک استراتژی روشن و معین برای آینده نزدیک و دور است. استراتژی های فناوری اطلاعات و کسب و کار سازمان باید در مشارکتی نزدیک با یکدیگر و در کنار هم ایجاد شده و با هم هماهنگ شوند.بسیاری از سازمان ها به منظور افزایش همسویی ، برنامه های استاندارد معینی را تدوین کرده اند و معماری کلان یکپارچه ای را ابجاد نموده اند.

وجود تعهد[21]: تعهد شامل پشتیبانی بالاترین سطح مدیریت سازمان از فناوری اطلاعات بوده که بخشی از این فرآیند شامل مشارکت مدیران فناوری اطلاعات در برنامه ریزی سازمان در کنار مشارکت مدیران کسب و کار در برنامه ریزی فناوری اطلاعات است. به منظور پیاده سازی یکپارچگی مورد نظر در سازمان نیازمند ایجاد احترام و اعتماد متقابل در سازمان است.

ارتباطات[22]: ارتباطات به عنوان یک عامل کلیدی در موفقیت یا شکست همسویی در سازمان مطرح می شود. این موضوع با بیان روشن و دقیق انتظارات اصلی سازمان از همسویی آغاز      می شود.سپس استراتژی،اهداف و انتظارات سازمان به مدیران کسب و کار و کارکنان انتقال داده می شود.

یکپارچگی بین بخش ها[23]: یکپارچگی بین بخش ها می تواند یکی از نتایج همسویی باشد.به منظور موفقیت در همسویی استراتژی های فناوری اطلاعات و کسب و کار سازمان باید مرزهای بین بخش ها و وظایف سازمان حذف گردد. کارکنان باید تشویق شوند تا شیوه های مناسب به کار گیری فناوری یه منظور ایجاد ارزش در سازمان و رسیدن به اهداف سازمانی را ایجاد نمایند.

در نهایت باید یک ساختار نظارتی گسترده در سراسر ازمان به منظور رسیدن به همسویی ایجاد و پیاده سازی شود. باید یک هسته مرکزی و تیم های چند وظیفه ای و چند بخشی ایجاد گردند تا همسویی فناوری اطلاعات و کسب و کار را سرپرستی نمایند و استراتژی یکپارچه تدوین شده را اجرا نمایند. این چهار موضوع مهم را می توان در قالب مدلC4 همسویی بیان کرد(ویس،2004):

 

 

 

 

                            کنترل کسب و کار / فناوری اطلاعات

               یکپارچگی بخش ها

   جهت گیری شفاف

                 ارتباطات

                 تعهد

استفاده از فناوری اطلاعات در راستای اهداف

تشویق

نوآوری

آموزش بین سطوح سازمان

 

استراتژی واضح و مشخص

رابطه مشخص بین استراتزی کسب و کار و فناوری اطلاعات

وجود استانداردها

معماری کلان سازمان

درک استراتژی

شفافیت انتظلرات

بازخورد

رابطه دو طرفه

مشارکت و همکاری مدیر عامل

ضمانت اجرایی برای پروژه ها ی مهم

اعتماد متقابل

 

 

 

 

 

 

                                                             

 

شکل 2-6: مدل همسویی C4

2- 4- 4- مدل کلارک

مدل کلارک که در سال 1994 ارائه شده است بر مبنای نظرات اسکات مورتون(1991) شکل گرفته است. در این مدل پنج عامل اساسی بر اهداف استراتژیک سازمان اثر گذاشته و همسویی را تحت تاثیر قرار می دهند. این پنج عامل عبارتند از:

ساختار.

فرآیندهای مدیریت.

افراد و نقش ها.

فناوری.

استراتژی.

 

 

 

 

مرز سازمانی

 

 

                                                                                                                                        

 

فرهنگ

 

ساختار

 

افراد و نقش ها

 

فرآیندهای مدیریت

 

   استراتژی

 

      فناوری

 

 

      محیط فناوری خارجی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                  

محیط اجتماعی- اقتصادی

                     خارجی        

شکل 2-7 : پنج نیروی موثر بر اهداف استراتژیک سازمان(کلارک، 1994،89)

این مدل نشان می دهد که رابطه بین فناوری و استراتژی به صورت ساده و مستقیم نیست. این رابطه می تواند توسط فرهنگ، عوامل فناوری و اقتصادی – اجتماعی داخلی و خارجی تحت تاثیر قرار گیرد. به دلیل پویایی بسیار زیاد محیط های داخلی و خارجی یک سازمان، همسویی باید به طور مدام مورد بررسی مجدد و نظارت قرار گیرد.  عامل محوری و مرکزی مدل، فرآیند های مدیریت می باشد. این فرآیند ها بین فناوری اطلاعات و استراتژی کسب و کار قرار می گیرد. بنابراین مدل نشان می دهد که اگر فرآیندهای مدیریتی مناسبی وجود نداشته باشد، همسویی بین فناوری اطلاعات و استراتژای کسب و کار دچار مشکل خواهد شد.

 

2-4-5- مدل همسویی بیتام[24]

مدل بیتام به همراه متدولوژی آن در سال2002توسط کازمن و می چن ارائه گردیده است(کازمن ، می چن،2002،44). آن ها مدل ها و چهارچوب های قبلی همسویی را مورد انتقاد قرار داده و اشاره     می کنند که آن ها اغلب فقط در قالبی مفهومی به سطح استراتژیک همسویی و ارتباط بین بخش های مختلف مدل پرداخته اند. آن ها عقیده دارند که این مدل ها چگونگی سنجش و اصلاح عدم همسویی، که همواره بسیار مهم بوده است را بیان ننموده اند. همچنین آن ها عقیده دارند که با گذشت زمان فناوری اطلاعات تغییرات شگفت انگیزی را بر محیط ایجاد نموده است و پس از انقلاب اینترنت و جهانی شدن آن فناوری اطلاعات عاملی ضروری برای موفقیت کسب و کار و بخش جدا ناپذیر از برنامه ریزی کسب و کار است. با توجه به پیشرفت های فناوری و تغییرات محط کسب و کار ، سازمان ها نیازمند جستجو و مطابقت شیوه هایی برای نوآوری مداوم در فرآیند همسویی هستند.

    مدل کسب و کار: محرک ها ، استراتژی ها ، جریان ها و کانال های در آمد ،     سرمایه گذاری ها ، محیط ، محدودیت ها ، قوانین و مقررات

 

معماری کسب و کار: فرآیند های کسب و کار ، جریان های کاری ، جریان های داده ، برنامه های کاربردی ، دانش ، مهارت های کارمندان ، سازماندهی

 

همسویی

 

 

 

 

 

 

     

 

 

معماری فناوری اطلاعات: سخت افزار ، نرم افزار ، شبکه ها ، اجزاء ، واسطه ها ، استانداردها ، بسترها

 

 

 

 

 

شکل 2- 8: مدل همسویی فناوری اطلاعات و کسب و کار(کازمن ، می چن،2002،44)

این مدل لایه های مدل های کسب و کار ، معماری های کسب و کار و معماری های فناوری اطلاعات را مشخص کرده است. تغییرات محیطی ممکن است بر روی هرکدام از این سه لایه اثر گذار باشد و این تغییرات مانند حرکت موجی به سایر لایه ها نیز منتقل می گردد. 

2-4-5-1- مراحل رفع عدم همسویی

سه مرحله اساسی در توانمند سازی سازمان جهت برخورد با عدم همسویی(همسویی نامناسب) وجود دارد که هر مرحله بر پایه مرحله قبلی بنا می گردد. این مراحل عبارتند از:

کشف و شناسایی[25] عدم همسویی.

اصلاح[26].

پیشگیری[27] .

به منظور اصلاح عدم همسویی باید در ابتدا آن را کشف و شناسایی نموده ،میزان عدم همسویی را اندازه گیری کرده و پس از آن یک استراتژی همسویی مجدد کارآمد تعیین نمود. اگر سازمان به دنبال پیشگیری از ایجاد عدم همسویی باشد باید فرآیند های کشف و شناسایی و همچنین اصلاح عدم همسویی را به طور مداوم و پیگیر انجام دهد و آن را جزئی از فرآیند توسعه خود تلقی نماید(کازمن،2002،70).

همچنین می توان همسویی را در مسیر معکوس نیز مورد بررسی قرار داد.یعنی بررسی همسویی از معماری فناوری اطلاعات به معماری کسب و کار و از معماری کسب و کار به اهداف کسب و کار که باعث برآورده شدن نیازهای سطوح بالاتر می شود و این فرآیند می تواند باعث تحقق استراتژی سرمایه گذاری فناوری اطلاعات گردد. از طریق تجزیه و تحلیل دخل و خرج می توان میزان مطابقت سرمایه گذاری فناوری اطلاعات با اهداف کسب و کار را مورد بررسی قرار داد(کازمن،2002،73).

2-4-5-2- روش همسویی بیتام

برای تحقق این همسویی یک روش دوازده مرحله ای تحت عنوان بیتام ارائه گردیده است(کازمن،2002،74):

محرک های کسب و کار را با کمک مدیران کلیدی ذینفع در سازمان تعریف نمایید.

مجموعه ای از سناریوهای عملیاتی را با کمک همه گروه های ذینفع سازمان تعریف نمایید.

مجموعه ای از سناریو های تغییر را با کمک همه گروه های ذینفع سازمان تعریف نمایید.

سناریو های عملیاتی و سناریو های تغییر را اولویت بندی نمایید.

معماری کسب و کار را با کمک مهندسین و معماران اصلی اطلاعات سازمان تعریف کنید.

معماری فناوری اطلاعات را با کمک مهندسین و معماران فنی اصلی سازمان تعریف کنید.

سناریو های عملیاتی برای معماری کسب و کار سازمان تعریف گردد.

سناریو های تغییر برای معماری فناوری اطلاعات تدوین گردد.

عدم همسویی مورد ارزیابی و تشخیص قرار گیرد.

استراتژی های همسویی مجدد کسب و کار پیشنهاد شود.

استراتژی های همسویی مجدد معماری پیشنهاد شود.

استراتژی های کسب و کار و معماری جدید سازمان مورد ارزیابی قرار گیرد.

2-4-6 - مدل سنجش بلوغ همسویی استراتژیک

لوفتمن با بررسی تحقیقات انجام شده در زمینه همسویی استراتژیک و با بهره گیری از مطالعات و کارهای مهم انجام شده توسط هامفری(1988)از موسسه نرم افزار ، مدل مراحل رشد نولان (1979) و گیبسون(1979)و مخصوصا مدل همسویی استراتژیک (ونکاترامن ، هندرسون ،1993)، مدلی جامع برای سنجش همسویی استراتژیک در سال2000 ارائه کرد. مدل سنجش بلوغ همسویی استراتژیک لوفتمن دارای پنج سطح بوده که هر سطح شامل شش معیار است(شکل2-9). پنج سطح این مدل عبارتند از(لوفتمن ،2000،100):

این سطوح به ترتیب شامل: مرحله ابتدای / تک نگری[28]، تعهد[29]، تمرکز کامل، بهبود یافته / مدیریت شده ، بهینه می باشد و معیار های هر سطح نیز عبارتند از: بلوغ ارتباطات ، بلوغ سطح شایستگی / ارزش[30] ، بلوغ اعمال اختیار، بلوغ مشارکت، بلوغ حیطه عمل و معماری[31] ، بلوغ مهارت ها.                                

مرحله بهبودیافته

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

 

 

مرحله تمرکز کامل

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

 

 

مرحله ابتدایی

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

 

 

        مرحه تعهد

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

 

 

       مرحله بهینه

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                               

 

 

 

شکل 2 - 9: پنج سطح مدل بلوغ همسویی استراتژیک(لوفتمن،2000)

2-4-7-  مدل همسویی استراتژیک

مدل همسویی استراتژیک در سال 1993 توسط ونکاترامن و هندرسون ارائه شد. این مدل متشکل از چهار ناحیه بوده که هر ناحیه متشکل از سه مولفه، به صورت گروه های سه تایی است و می تواند طبق شکل2-10 عملا برای مشخص کردن هر ناحیه استفاده شود. این 12مولفه ، باهم عمل کرده و با ایجاد اثر متقابل برروی یکدیگر، می توانند اندازه و نوع همسویی را داخل یک سازمان مشخص کنند. در ادامه به تشریح هریک از این دامنه ها می پردازیم.

  فناوری اطلاعات  یکپارچه سازی ساختاری      کسب و کار

 

 

 

 

استراتژی فناوری اطلاعات  

 

    کنترل

 

 

دامنه

 

 

 

 

 

 

          زیر ساخت های فناوری اطلاعات

 

 

 

 

 

 

                    زیر ساخت های سازمان             

 

 

 

 

 

 

 

               استراتژی کسب و کار 

 

مزیت رقابتی

 

   دامنه           

 

کنترل

 

کنترل ساختار

 

  فرآیند ها

 

مهارت

 

کنترل ساختار

 

 

  فرآیند ها

  

 

مهارت

 

 

تناسب استراتژی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                  شکل 2-10: مدل همسویی استراتژیک

 

 

2-4-7-1- استراتژی کسب و کار

ناحیه بالا در سمت چپ ، ناحیه استراتژی کسب و کار نام دارد. این ناحیه از سه مولفه تشکیل شده است: دامنه کسب وکار[32] ، مزیت رقابتی[33] و راهبری امور کسب و کار[34]:

دامنه کسب وکار که به نام محدوده بازار نیز شناخته می شود،به نوع کسب و کاری که سازمان به آن مشغول است ،محصول و یا خدماتی که ارائه می دهد، تفکیک بازار(از نظر جغرافیایی ، گوناگونی ، خریداران، ، رقابت ، ارزش ها و رسالت سازمان می پردازد.

مزیت رقابتی شامل موضوعات و محل هایی می شود که شرکت در آن ها از لحاظ شاخص های قدرت آن موضوع یا محل ، برتری دارد. این مزیت ها مشخص کننده توان کلی شرکت برای رقابت با بقیه یازار، تصمیم مشتریان برای خرید از این شرکت و توانایی ایجاد تمایز بین محصولات و خدمات در این رقابت می باشد.

راهبری کسب و کار بر مالکیت تمرکز دارد. این مولفه به خصوص در ایجاد همکاری تجاری و مشارکت با یکدیگر موسسات تجاری، مقررات دولتی و اثرات آن ها و همچنین استراتژی های منابع خارجی متمرکز است.

2-4-7-2- ساختار سازمانی

ناحیه پایین در سمت چپ،ناحیه ساختار سازمانی است. مولفه ها در این ناحیه ، ساختار ، فرآیندها و مهارت های اداری هستند:

ساختار اداری متشکل است از ساختار اختیارات[35] ، مسئولیت ها و قوانین در سازمان ساختار سازمانی بالاخص به تعداد سطوح مدیریت (به طور مثال ساختار اداری)، میزان تمرکز  تصمیم گیری و موقعیت جغرافیایی شرکت می پردازد، چارت سازمانی و شرح خدمات مشاغل ، مشخص کننده این ساختار هشتند.

فرایندهای کسب وکار فعالیت هایی هستند که کسب و کار را پیش می برند. این فرآیندها میزان روندهای کاری[36] که می توانند با استفاده از فناوری اطلاعات ، مکانیزه و ترکیب شوند را مشخص می کنند.اصلاحات در فرآیند های جدیدی برای پشتیبانی از استرانژی فناوری اطلاعات طراحی شوند.

مهارت های کسب و کار بر روی مدیریت منابع انسانی سازمان تمرکز دارد.مخصوصا این مولفه به آموزش ها و تجربیات کارمندان، ایجاد فرهنگ جمعی سازمانی،فرصت های برون سپاری ، معیارهای رقابتی ، نرمال ها و مقدارها، حقوق و پاداش و برآورد و ارزیابی نیروی انسانی در راستای دستیابی به اهداف سازمان توجه دارد.

2-4-7-3- استراتژی فناوری اطلاعات

ناحیه بالا در سمت راست، استراتژی فناوری اطلاعات ، مکمل استراتژی کسب و کار است که شامل دامنه فناوری ، مزیت های سیستمی[37] و راهبری فناوری اطلاعات است:

دامنه فناوری مانند دامنه کسب و کار بر فناوری و کاربردهای کلیدی از آن تمرکز دارد که در امور کسب و کار مهم تر بوده و یا بایستی به کار گرفته شوند. تمرکز این المان بر اینکه چه فناوری اطلاعاتی خاصی برای دستیابی به عوامل حیاتی موفقیت نیاز است و همچنین در رقابت از چه چیزی استفاده می شود، است.

مزیت های سیستمی شامل اطلاعاتی در مورد مشتریان و خریداران شرکت(پایگاه های داده محصول/ مشتری)، قابلیت دسترسی ، قابلیت اعتماد و دیگر شاخص های مهم و نقاط قوت فناوری اطلاعات است.

راهبری فناوری اطلاعات در بسیاری از موارد مشابه راهبری امور کسب و کار است. خصوصا ، بر تصمیم به ساخت یا خرید ، اولویت دهی برنامه های کاربردی و امکان رابطه ها و مشارکت با منابع خارجی در زمینه فناوری تمرکز دارد.

2-4-7-4- زیر ساخت های فناوری اطلاعات

چهارمین و آخرین ناحیه ،زیر ساخت های فناوری اطلاعات است. مولفه های این قسمت شامل ساختار فناوری اطلاعات ، فرآیندها و مهارت هاست:

ساختار فناوری اطلاعات متشکل از سخت افزار ، نرم افزار ، اطلاعات ، برنامه های کاربردی و برنامه های زیر ساختی ارتباطی است که سازمان در دستیابی به استراتژی های تجاری و فناوری اطلاعات استفاده می کند.

فرآیندها بر توسعه شیوه های کاری فناوری اطلاعات خاص و بر چگونگی پیشروی آن ها تمرکز دارد. این فرآیند ها شامل توسعه کاربردی ، مدیریت سیستم ها[38]و چگونگی نگاهداری آن ها هستند.

مهارت های فناوری اطلاعات ، تجربه ، صلاحیت و ارزش های کارمندان فناوری اطلاعات را بیان می کند. این مولفه شامل فرهنگ فناوری اطلاعات و معیارهای وابسته به آن ، حقوق های کارمندی و فرآیند آموزشی و استخدامی است.

 

 

 

2-4-7-5- ارتباطات

شکل2-10 ارتباط بین چهار ناحیه را نیز نشان می دهد ، باوجود آن که هریک از چهارناحیه به تنهایی مهم است ولی آن ها فقط هنگامی که به عنوان یک کل منسجم[39] به کاربرده شوند، ارزش پیدا می کنند برای دست یابی به این انجام ،ارتباطات متنوعی به کار برده شده . اولین ارتباط ، یک ارتباط عمودی از جهت استراتژیکی است. این مورد بر نیاز به تصمیم گیری های امور کسب و کار تمرکز دارد که موفقیت سازمان را در بازار مشخص کرده و همچنین بر زیر ساخت ها ، فرآیندها و مهارت هایی متمرکز است که اولویت ها و ضرورت های سیستم داخل سازمانی ، برای دستیابی به موفقیت مطلوب در بازار را مشخص می کنند. استفاده از استراتژی برای مشخص کردن زیر ساختها معمولا به این ارتباط عمودی واگذار می شود.

دومین ارتباط اصلی ،ارتباط افقی متناظری است که به آن یکپارچگی کارکردی[40] گفته             می شود(هندرسون ، ونکاترامن ،1999،59) این ارتباط ،اصل تناسب استراتژیکی را در ناحیه های کارکردی کسب و کار و فناوری اطلاعات حفظ می کند. استراتژی فناوری اطلاعات باید هنگامی که استراتژی کسب و کار تغییر می کند ،تغییر یابد و به همین صورت زیر ساخت ها و فرآیندها باید با تغییرات کسب و کار یا فناوری اطلاعات همگام شوند.

2-4-7-6- دیدگاه های مدل همسویی استراتژیک[41]

با توجه به اهمیت تناسب استراتژیکی و یکپارچگی کاربردی، استفاده از مدل همسویی با در نظر گرفتن از مقابل ناحیه ها(با تمرکز بر سه ناحیه از چهار ناحیه در هر زمان)، به تناسب استراتژیکی و یکپارچگی اجازه می دهد که بطور همزمان اعمال شوند(بربر،1995 ،88؛ لوفتمن ،پاپ ، 1995). براین اساس ،هشت دیدگاه در نتیجه ترکیب ناحیه ها به روش های متفاوت و با استفاده از یک ساختار سه راسی برای در نظر گرفتن تناسب استراتژیکی و یکپارچگی کاربردی به وجود می اید.

 

                دیدگاه        

       ناحیه تکیه گاه

ناحیه محور

جدول2-1: دیدگاه های همسویی استراتژیک

 

ناحیه تحت تاثیر

توضیحات تکمیلی

 

 

 

اجرای استراتژی

 

 

استراتژی کسب و کار

 

 

زیر ساخت سازمان

 

زیر ساخت فناوری اطلاعات

نقش مدیریت ارشد

نقش مدیر فناوری اطلاعات

معیار عملکرد

تدوین استراتژی کسب و کار

اجرای استراتژی کسب و کار

سود و هزینه

 

دیدگاه های پایه

توانایی تکنولوژی

 

استراتژی کسب و کار

 

استراتژی فناوری اطلاعات

زیر ساخت فناوری اطلاعات

نقش مدیریت ارشد

نقش مدیر فناوری اطلاعات

معیار عملکرد

تعیین چشم انداز فناوری

 

معمار فناوری

 

هدایت و کنترل فناوری

 

توانایی رقابتی

 

استراتژی فناوری اطلاعات

 

استراتژی کسب و کار

 

 

زیر ساخت سازمان

 

نقش مدیریت ارشد

نقش مدیر فناوری اطلاعات

معیار عملکرد

تعیین چشم انداز کسب و کار

 

سازمان دهنده

 

هدایت و کنترل فناوری

 

           سطح           خدمات  

 

 

استراتژی فناوری اطلاعات

 

 

 

زیر ساخت        فناوری اطلاعات

 

 

زیر ساخت سازمان

          نقش    مدیریت ارشد

       نقش مدیر فناوری اطلاعات

         معیار عملکرد

         اولویت بندی

            هدایت و کنترل های اجرایی  

        رضایت مشتریان

 

 

دیدگاه

ناحیه تکیه گاه

ناحیه محور

ناحیه تحت تاثیر

توضیحات تکمیلی

 

 

زیر ساخت سازمان و فناوری اطلاعات

 

زیر ساخت سازمان

 

زیر ساخت فناوری اطلاعات

 

استراتژی کسب و کار

نقش مدیریت ارشد

نقش مدیر فناوری اطلاعات

 

رهبری و هدایت کسب و کار

 

معمار فناوری

 

دیدگاه های فرعی

زیر ساخت استراتژی فناوری اطلاعات

 

زیر ساخت فناوری اطلاعات

 

استراتژی فناوری اطلاعات

 

استراتژی کسب و کار

 

نقش مدیریت ارشد

نقش مدیر فناوری اطلاعات

 

حامی و ضامن

 

گرداننده پروژه

 

زیر ساخت فناوری اطلاعات و سازمان

 

زیر ساخت فناوری اطلاعات

 

زیر ساخت سازمان

 

استراتژی کسب و کار

نقش مدیریت ارشد

نقش مدیر فناوری اطلاعات

تدوین و راهبری استراتژی کسب و کار

 

معمار فرآیندها

 

زیر ساخت و استراتژی سازمان

 

 

زیر ساخت سازمان

 

 

 

استراتژی کسب و کار

 

 

 

استراتژی فناوری اطلاعات

 

 

          نقش مدیریت ارشد 

 

       نقش مدیر فناوری اطلاعات

            تدوین استراتژی و چشم انداز کسب و کار

   مدیریت پروزه ها

 

 

 

              دیدگاه        

ناحیه تکیه گاه

ناحیه محور

ناحیه تحت تاثیر

توضیحات تکمیلی

 

 ترکیب استراتژی سازمان

زیر ساخت فناوری اطلاعات

استراتژی فناوری اطلاعات و زیر ساخت سازمان

 

استراتژی کسب و کار

 نقش مدیریت ارشد

 نقش مدیر فناوری اطلاعات

تغییر پذیری

حلال کلیه مشکلات

دیدگاه های ترکیبی

ترکیب زیر ساخت سازمان

استراتژی فناوری اطلاعات

استراتژی کسب و کار و زیر ساخت فناوری اطلاعات

 

زیر ساخت سازمان

 نقش مدیریت ارشد

 نقش مدیر فناوری اطلاعات

پاسخگویی

مسئول اجرا

 

ترکیب استراتژی فناوری اطلاعات

 

زیر ساخت سازمان

استراتژی کسب و کار و زیر ساخت فناوری اطلاعات

 

استراتزی فناوری اطلاعات

 نقش مدیریت ارشد

 نقش مدیر فناوری اطلاعات

ایجاد فناوری

تمرکز بر بالا بردن سود

 

     ترکیب زیر     ساخت فناوری               اطلاعات 

 

 

          استراتژی         کسب و کار

 

استراتژی فناوری اطلاعات و زیر ساخت سازمان

 

 

 

زیر ساخت فناوری اطلاعات

 نقش مدیریت ارشد

 نقش مدیر فناوری اطلاعات

           تدوین چشم انداز آینده

متمرکز بر ساختار فناوری

 

 

در هر دیدگاه استراتژی سه ناحیه وجود دارد: ناحیه تکیه گاه ، ناحیه محور و ناحیه تحت تاثیر[42]. "ناحیه تکیه گاه" بین چهار ناحیه ، قدرتمندترین منطقه به شمار می رود. این منطقه ای است که تغییرات اعمال شده روی "ناحیه محور" را به پیش برده و در عین حال شتاب دهنده کل دیدگاه است. "ناحیه محور" یا "ناحیه ضعیف" منطقه ای است که کانون توجه را به خود اختصاص داده و تغییرات توسط ناحیه تکیه گاه در آنجا صورت می گیرد. "ناحیه تحت تاثیر" بطور مستقیم از تغییرات ناحیه محور تاثیر می پذیرد(هندرسون ، ونکاترامن، 1993، لوفتمن و دیگران، 1993،80). بنابراین بطور کلی هشت دیدگاه وجود دارد که در نتیجه استفاده از همسویی متقابل ایجاد شده است. به علاوه چهار ناحیه "درهم آمیخته[43]" و ترکیبی وجود دارد که دو دیدگاه مجزا را در هم می آمیزد(پاپ ،1995،9) . از میان این دیدگاه ها  برای نمونه فقط دیدگاه اول را به طور کامل و همراه با ترسیم شکل بیان می کنیم.            

2-4-7-6-1- دیدگاه اجرای استراتژی[44]

دیدگاهی که بیشترین توجه را به خود اختصاص داده دیدگاه اجرای استراتژی است. استراتژی کسب و کار ،ناحیه تکیه گاه می باشد و سازمان معمولا ، یک استراتژی قوی و معتبر دارد. ناحیه ضعیف ، زیر ساخت سازمان (معمولا فرآیند های کسب و کار و مهارت های کارمندان) است. زیر ساخت فناوری اطلاعات ، ناحیه تحت تاثیر می باشد و در نتیجه تغییرات فرآیندهای کسب و کار منجر به تغییرات پایه در ساختار فناوری اطلاعات می شود.

مدیریت عالی اغلب در این دیدگاه ، نقش رهبری را دارد و مدیر فناوری اطلاعات ، اولویت های کسب و کار را تحقق بخشیده و از آن ها حمایت می کند. بنابراین نقش فناوری اطلاعات به میزان زیاد فعال و پاسخگو است. هدف، مواجه شدن با نیازها و درخواست های استراتژی کسب و کار است. اندازه گیری عملکرد به طور خاص با معیارهای مالی انجام می شود(ونکاترامن ،1989،27). دیدگاه روی برنامه ریزی فناوری اطلاعات و تغییر فرآیندهای کسب و کار تاکیید دارد. معمولا رابطه ی محکمی با روش های برنامه ریزی فناوری اطلاعات وجود دارد و نمونه اولیه ی برنامه ریزی اغلب در یک محیط کاربردی تهیه می شود(فیتز گرالد ،1993،12). اهداف معمولا شامل کاهش تاخیر ها و اشتباهات ،افزایش خدمات و صرفه جویی در وقت هستند(برای مثال:ازبین بردن کار دفتری، تغییر شکل کارها و ...)

 

 

 

 

 

            استراتژی کسب و کار 

راهبری کسب و کار

دامنه کسب و کار

 

 

 دیدگاه اجرای استراتژی

مزیت رقابتی

 

 

 

 

 

 

 

 

       زیرساخت های فناوری اطلاعات

 

 

 

 

 

                زیر ساخت های سازمان

 

 راهبری ساختار

فرآیندها

 

مهارت ها

 

راهبری ساختار

 

 

 

 

 

 

 

 

فرآیندها

مهارت ها

 

 

 

 

 

 

شکل 2 – 11: دیدگاه اجرای استراتژی

 

   2-4-7-7- مفاهیم مدیریتی

دوازده دیدگاه همسویی که درجدول 2-1 ذکر شد می تواند برای ارزیابی سطح و نوع همسویی استراتژیک در داخل یک سازمان بکاربرده شود. همچنین نیاز به بررسی دقیق کسب و کار ، استراتژی های فناوری اطلاعات و زیرساخت ها را مورد تاکید قرار می دهد تا مشخص کند که آیا همه ی عناصر به طور منسجم باهم عمل می کنند یا نه. همسویی نامناسب می تواند باعث ایجاد مشکلاتی نه تنها در توسعه و     یکپارچه سازی کسب و کار و فناوری اطلاعات شود،بلکه از استفاده ماکزیمم از توانایی بالقوه در زمینه فناوری ان شرکت نیز جلوگیری می کند.

2-4-8- مقایسه مدل های همسویی

مدل های مطرح شده از معروفترین و پرکاربردترین مدل های موجود برای همسویی می باشند.    مدل های دیگری نیز برای همسویی استراتژیک وجود دارند که عموما بر پایه مدل های موجود بنا نهاده شده اند. جدول2-2 مقایسه اجمالی مدل های مطرح شده است.

جدول2 - 2: مقایسه مدل های همسویی

ریف

              مدل

تاریخ ارائه

ارائه شده توسط

المان ها

 

 

1

 

         مدل مفهومی برای همسویی استراتژیک

 

 

1999

 

تالون و کریمر

استراتژی کسب و کار

فعالیت های مدیریتی فناوری اطلاعات

استراتژی فناوری اطلاعات

 

2

 

        استراتژی همسویی فناوری اطلاعات

 

 

     2001

 

 

           اوسیورن

استراتژی فناوری اطلاعات

فرآیندها

سبک ها

مهارت ها ، کارکنان و ساختار

 

     3

 

مدل پرونده مدیریت استراتژیک فناوری                                                                              اطلاعات

 

2001

 

 

سابهروال و دیگران

استراتژی کسب و کار

ساختار کسب و کار

ساختار فناوری اطلاعات

استراتژی فناوری اطلاعات

 

 4

 

 

4C

 

2004

 

ویس

استراتژی کسب و کار

ساختار کسب و کار

ساختار فناوری اطلاعات

استراتژی فناوری اطلاعات

 

5

 

کلارک

 

1994

 

 

کلارک

ساختار

افراد و نقش ها

فناوری

فرآیندهای مدیریت و استراتژی

 

6

 

بیتام

 

1994

 

کازمن و می چن

مدل کسب و کار

معماری کسب و کار

معماری فناوری اطلاعات

 

 

 

 

   7

 

 

 

 مدل کرتز و لدرر

 

 

 

 

1997

 

 

 

کرنز و لدرر

ماموریت کسب و کار

اهداف کسب و کار

استراتژی های کسب و کار

نیروهای خارجی موثر بر کسب و کار

محدودیت های منابع انسانی

سیستم های اطلاعات

رجوع کسب و کار به برنامه های کاربردی

رجوع کسب و کار به فناوری های خاص

استفاده از مزایای سیستم های اطلاعات

 

براساس مدل هندرسون

و نکاترامن

جری لوفتمن

 

2000

لوفتمن

8

براساس مدل هندرسون و نکاترامن

ماییس

2000

مدل چارچوب متحد

9

استراتژی کسب وکار

استراتژی فناوری اطلاعات

زیرساخت کسب و کار

زیر ساخت های فناوری اطلاعات

 

هندرسون - ونکاترامن

 

 

1993

 

 

سام

   

10

 

 

 

 

 

2-5- چارچوب نظری تحقیق:

قلمرو موضوعی پژوهش حاضر شامل بررسی همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و سازمان      می باشد که این پژوهش در شعب بانک ملی سراسر استان سمنان صورت می گیرد.

در این تحقیق جهت بررسی و تجزیه و تحلیل همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و کسب و کار از مدل همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و کسب و کار هندرسون و نکاترامن (1993) با تغییرات پیشنهادی استاد راهنما استفاده خواهد شد ، که بصورت زیر ارائه می شود:

فناوری اطلاعات                     یکپارچگی ساختاری                         کسب و کار

 

 

 

 

 

 

         

          استراتژی های کسب و کار

 

 

             استراتژی های کسب و کار

 

 

 

 

 

 

 

استراتژی های فناوری اطلاعات

 

 

استراتژی های فناوری اطلاعات

 

 

 

 

 

زیر ساخت های سازمان

 

 

 

زیر ساخت های سازمان

زیر ساخت های فناوری اطلاعات

 

 

 

 

 

 

 

 

زیر ساخت های سازمان

 

دامنه کسب و کار

 

کنترل کسب و کار

 

مزیت های رقابتی

 

دامنه فناوری

 

کنترل فناوری اطلاعات

 

مزیت های سیستمی

 

     مهارت ها

 

کنترل ساختار

 

       فرایندها

   تناسب استراتژی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                 شکل 2 – 12 : مدل مفهومی تحقیق  

 با توجه به اینکه نتیجه تحقیق باید نتیجه ای واقعی و قابل اجرا باشد عوامل زیر یرای انتخاب مدل در نظر گرفته شد : استفاده و معروفیت مناسب مدل/ عام بودن مدل/ جامعیت مدل/ ماهیت مدل/ قابلیت اجرا / سادگی مدل قابلیت ادامه کار و گسترش و حفظ همسویی

با توجه به این فاکتورها ،مدل همسویی استراتژیک انتخاب شد. قابلیت های برجسته این مدل به شرح زیر است:

این مدل جامع و مانع بوده و تقریبا کلیه المان های مدل های دیگر را پوشش می دهد. در موارد جزیی المان هایی که در مدل های دیگر بررسی شده اند چندان مهم نیستند.

این مدل از معروفترین و شناخته شده ترین مدل های همسویی بوده و پایه ی بسیاری از      مدل های دیگر است.(مانند مدل لوفتمن ، مدل چارچوب متحد و مدل چارچوب هماهنگ همسویی استراتژیک).

این مدل همه منظوره بوده و برای هرنوع صنعت و کسب و کاری قابل اجراست و در نتیجه درباره مورد انتخابی این تحقیق که یک سازمان دولتی است مفید واقع می شود.

با توجه به سابقه ی مدل موارد مطالعه و روش های اجرایی قابل استفاده ای برای مدل وجود دارد.

مدل به صورتی منظم با المان های همسویی برخورد کرده و دسته بندی قابل درکی از المان ها ایجاد می کند که قابلیت توضیح و تفهیم مدل را به اعضای سازمان بالا می برد.

مدل قابلیت گسترش داشته و روش هایی را برای ادامه فرآیند بررسی و حفظ همسویی پیشنهاد می کند.

2-6- مروری بر مطالعات گذشته:

مطالعاتی که در رابطه با موضوع مورد تحقیق صورت گرفت، بیانگر آن می­باشد که در میان طرح­های پژوهشی و تحقیقات انجام شده مطالعات بسیاری در رابطه با همسویی  فناوری اطلاعات ، استراتژی های سازمان و ... و همچنین عوامل تاثیر گذار بر آن ها انجام شده است . اما مطالعات جامع کمی در رابطه با همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و سازمان با در نظر گرفتن تمامی ابعاد صورت پذیرفته است. این مطلب خود نشان­دهنده و مؤید تازه و بدیع بودن پژوهش فوق می­باشد. پژوهش­های کم انجام شده در قالب مقالات و گزارشات به نحوی به یکی از جنبه­های موضوع مورد تحقیق و آن هم به طور غیر مستقیم پرداخته­اند. محقق نیز در انجام این تحقیق خود را ملزم به بهره­گیری از آنها می­داند.

2-6-1- مطالعات داخلی:

افشین علیپور پیجانی و محسن اکبری  در سال 1385  در مقاله ی خود  به سنجش میزان همسویی استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژی کسب و کار در یک سازمان با استفاده از مدل ارتقا یافته بلوغ همسویی لوفتمن پرداخته اند.  بررسی میزان اهمیت عوامل همسویی در سازمان مورد نظر نشان می دهد که عوامل مشارکت ، عوامل مدیریت و سطح اعمال اختیار و عوامل ارتباطات به ترتیب بیشترین میزان اهمیت را در بین عوامل همسویی در سازمان را دارا می باشد. سنجش سطح همسویی در سازمان مورد بررسی نشان میدهد که آن سازمان در سطح دوم بلوغ همسویی استراتژیک یعنی« سطح تعهد » قرار دارد که نشان دهنده ی حضور سازمان در ابتدای فرایند همسویی می باشد. این سطح بلوغ همسویی بیانگر این است که نقش و جایگاه استراتژیک فناوری اطلاعات در سازمان نهادینه نشده ، ولی شناخت فرصت های بالقوه برای همسویی آغاز شده است. در نهایت راهبرد های بلند مدت و کوتاه مدت  برای بهبود همسویی در سازمان ارائه شده است.

محمد رضا تقوا و پیمان حاجی زاده در سال 1389 در پژوهش خود بیان کردند که یکی از مهم ترین مدلهای مطرح در بحث همسویی راهبرد فناوری اطلاعات و راهبر کسب و کار ،مدل "لوفتمن" می باشد که عوامل همسویی شناسایی شده در ان ، اساس این تحقیق را تشکیل می دهند.

این مدل دارای پنج سطح ، و هر سطح شامل شش عامل است. به منظور شناسایی میزان اهمیت هریک از عوامل همسویی ، پرسشنامه هایی طراحی گردید . نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که شرکت سایپا یدک در سطح سوم همسویی مدل لوفتمن قرار دارد که بیانگر مرحله ی تمرکز کامل است. در نهایت ، راهکارهایی برای ارتقا به سطح چهارم همسویی ارائه شده است.

سید محمد اعرابی و حسین حقیقت ثابت در سال 1387در مقاله ی خود پس از ذکر ناکامی های سازمانها در بکارگیری موثر فناوری اطلاعات و بیان اهمیت و ضرورت هماهنگی و همسویی میان استراتژی سازمان و استراتژی فناوری اطلاعات، به عنوان یکی از موثرترین راهکارهای حل این مسئله؛ به تبیین الگوی عقلانی برای ارزیابی هماهنگی و همسویی میان این دو پرداخته می شود. در ادامه بر اساس الگوی هماهنگی عقلانی، الگویی با هدف ایجاد و ارزیابی هماهنگی و همسویی میان استراتژی سازمان و یا استراتژی کسب و کار با استراتژی فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی ، مفهوم سازی شده است.

2-6-2-مطالعات خارجی:

   سعید جرفی و حسن جرفی در سال 2011در مقاله خود سعی در فهمیدن نقش انعطاف پذیری IT ، قابلیتIT و اثر ارتباطات برای بهبود همسویی استراتژیک در بانک کشاورزی ایران را دارد. اطلاعات این مطالعه از طریق پرسشنامه جمع آوری شده (N=82)

شرکت کنندگان مدیران بانک کشاورزی ایران بوده اند. نتایج  نشان داد که انعطاف پذیری IT ، قابلیتIT و تاثیر ارتباطات ، اثر مثبت بر روی همسویی استراتژیک و برنامه ریزی سیستم های اطلاعات استراتژیک (SISP)دارد.

دونگ ، لیو و این[45] در سال 2008 براساس یک مطالعه ی تجربی در مقاله خود خلاصه همسویی استراتژیک و تاثیر آن بر عملکرد کسب و کار را  بیان می کنند. این مقاله همچنین استراتژی کسب و کار ، استراتژی سیستم اطلاعاتی و همسویی استراتژیک سیستم اطلاعاتی را اندازه میگیرد و یک مدل مفهومی برای توصیف ارتباط بین این فاکتورها می سازد. تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده نشان می دهد که همسویی استراتژیک سیستم های اطلاعاتی می تواند یک پیش بینی بهتر را نسبت به عملکرد استراتژی کسب و کار یا استراتژی سیستمهای اطلاعاتی داشته باشد.

لیدا چن[46] در سال 2010در مقاله خود با استفاده از داده های جمع آوری شده از 130کسب و کار و مدیران اجرایی فناوری اطلاعات از22شرکت در چین به بررسی سوالات متعدد در زمینه ی همسویی فناوری اطلاعات و کسب و کار پرداخته است. در این پژوهش ارتباط بین ابعاد بلوغ همسویی و همسویی استراتژیک سیستم اطلاعاتی مورد بررسی بود. نهایتا بلوغ همسویی شرکت ها در چین برای ارائه یک تصویر کلی از همسویی فناوری اطلاعات و کسب و کار  بین 11شرکت چینی داخلی و 11شرکت چند ملیتی در چین مورد ارزیابی قرار گرفت که شیوه های مختلف فناوری اطلاعات در هر2نوع شرکت را ارائه کرد.

اسمادی سمان و جوهانا سلیم[47] در سال 2013 مقاله ای را تحت عنوان بررسی ابعاد همسویی موثر بر عملکرد سازمانی را ارائه کردند که هدف این تحقیق کمک به شکل گیری یک مدل نظری موثر بر ابعاد همسویی که تاثیر  بر عملکرد سازمانی دارد می باشد ، این مدل برای فراهم کردن شواهد تجربی که اهمیت طبقه بندی عوامل و ابعاد را در دستیابی به همسویی فناوری اطلاعات و کسب و کار و تاثیر آن بر روی عملکرد دانشگاه ها تایید می کند مهم است.

جوردی ویلاسکا و همکاران در تحقیقی که در سال 2007 تحت عنوان استفاده ازهمسویی فناوری اطلاعات و ارتباطات، به عنوان مولفه­ای برای موفقیت نوآوری که در کشور اسپانیا و روی 2038 نفر از کارکنان انجام شد نشان دادند که رابطه مثبتی بین استفاده از همسویی فناوری اطلاعات و ارتباطات و بهبود فرآیندهای مرتبط با نوآوری در سازمان برقرار است.

مارتین و میلوی در پژوهش خود در سال 2007 با عنوان افزایش بهره­وری شرکت­های کوچک و متوسط از طریق استفاده­ی بیشتر از فناوری اطلاعات و ارتباطات  تاثیر این فناوری بر شرکت­های کوچک و متوسط را از جنبه­های مختلف مورد بررسی قرار دادند. از نظر ایشان، انعطاف­پذیری به عنوان یک منبع مهم رقابت­پذیری در شرکت­های کوچک و متوسط در مقایسه با سازمان­های بزرگ به شمار می­رود و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات می­تواند به طرز چشمگیری باعث افزایش انعطاف­پذیری در این شرکت­ها شود.

2-7- جمع بندی

در این فصل پیشینه‌ای از اطلاعات نظری موجود در زمینه پژوهش حاضر ارائه شد. ابتدا در بخش اول رشد و تکامل سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در سازمان بررسی شد و در بخش دوم به تعریف همسویی ، فواید ، مشکلات و راه های دستیابی به آن پرداخته شد، در بخش سوم مدل های همسویی بررسی شد. سپس در بخش چهارم مدل مفهومی و چارچوب نظری تحقیق ارائه شد و نهایتا در بخش پنجم برخی از پژوهش های داخلی و خارجی مشابه با موضوع تحقیق ارائه و جایگاه پژوهش خود در میان آن ها تعیین گردید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل سوم

روش تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-1- مقدمه                                     

یکی از مهمترین جنبه‌های تحقیق علمی، روش تحقیق می باشد. بدون داشتن تحقیق و متدولوژی صحیح مرتبط، نتایج و تحلیل های مربوطه قابل تعمیم نخواهد بود. پایه هر علمی روش شناخت آن است و اعتبار وارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم بکار می‌رود. بطور کلی، روش تحقیق مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه‌حل است. روش تحقیق وسیله این امر است که چگونه یک گزاره تحقیق مورد تأیید قرار گرفته و یا رد می شود (خاکی،1392،ص201) . در این فصل، روش تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری و روش نمونه گیری، ابزار جمع آوری اطلاعات، روایی و پایایی ابزار سنجش داده‌ها و روش آماری جهت تحلیل اطلاعات و یافته های تحقیق مورد بحث قرار می گیرد.                                                

3-2 - روش انجام تحقیق                             

 مهم‌ترین ویژگی یک مطالعه و بررسی علمی، روش تحقیق آن است و روش تحقیق عبارت است از نحوه گردآوری و تجزیه و تحلیل و پردازش داده‌ها(بازرگان،1381،ص179). تحقیق حاضراز نظر هدف، کاربردی[48]، از نظر جنبه ماهیت و گردآوری داده‌ها و اطلاعات و روش تجزیه وتحلیل یک تحقیق توصیفی[49]- پیمایشی[50] می باشد.

تحقیق توصیفی، شامل مجموعه روش‌هایی است که هدف آن توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است(کاکاوند،39، ص1383).

روش پیمایشی، نوعی بررسی منظم است که عمدتاً با استفاده از پرسشنامه یا مصاحبه در جمع‌آوری اطلاعاتی به منظور توصیف و تبیین عقاید و نگرش ها و رفتار گروه‌های نمونه از مردم بکار گرفته می‌شود (سام آور، 1377، ص24).

 از این جهت کاربردی است که در بانک ملی استان سمنان انجام و مورد استفاده آن ها قرار می گیرد و راهکارهای مناسب برای همسویی استراتژیک این سازمان ارائه می‌دهد.                                     

3-3 - جامعه آماری                              

منظور از جامعه آماری کلیه اعضای حقیقی یا فرضی یا دسته‌ای از افراد، وقایع واشیاء می‌باشد که نمونه از بین آنها انتخاب می­شود و نتیجه تحقیق به آنها تعمیم داده می­شود. جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران و کارشناسان،سرپرستان و کارمندان بانک ملی استان سمنان می‌باشند. با بررسی آمار موجود در اداره امور شعب بانک ملی استان سمنان، تعداد پرسنل بانک 500 نفر برآورد گردید که از این تعداد 400 نفر با مبحث فناوری اطلاعات درگیر هستند و جامعه آماری  ما را در این پژوهش تشکیل می‌دهند.   

3-4 - نمونه آماری                                 

نمونه برداری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است، به طوری که با مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگی‌های آزمودنی‌های گروه نمونه قادر خواهیم بود این خصوصیات یا ویژگی‌ها را به اعضای جامعه آماری تعمیم دهیم. (سکاران،1381 ،ص296).(196=n)

 

 

3-4-1 -روش‌های نمونه‌گیری

روش انتخاب نمونه‌های آماری در این پژوهش، با توجه به موضوع و ماهیت آن روش نمونه‌گیری  طبقاتی(در هر طبقه بصورت نمونه‌گیری تصادفی ساده) با تخصیص متناسب برای کارشناسان می‌باشد که تعداد نمونه‌ها از طریق‌فرمول کوکران که در ذیل آورده شده است ،196نفر کارشناس بصورت تصادفی انتخاب گردیده‌اند:

  جدول3 – 1 : نحوه محاسبه حجم نمونه از طریق کوکران

  نحوه محاسبه نمونه از طریق کوکران

N

تعداد جامعه

400

2t

t جدول

1.96

2D

حداکثر اختلاف قابل قبول

0.05

p

نسبت موفقیت در جامعه
( میزان همسویی فناوری اطلاعات با استراتژی)

0.5

P-1 

نسبت شکست در جامعه

0.5

n

 

 

196

نسبت نمونه به جامعه

-

49

 

که در پی توزیع پرسشنامه جهت دستیابی به تعداد مورد نظر 200پرسشنامه بین کارکنان واحدهای مختلف توزیع گردید که از این تعداد 196 پرسشنامه عودت داده شد و ملاک عمل محقق برای تجزیه و تحلیل قرار گرفت . لذا نرخ بازگشت پرسشنامه 97.8درصد بوده که درصد قابل قبول می‌باشد.

3-5- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات                

الف) اسناد ومدارک کتابخانه ای: جهت بررسی و تهیه ادبیات موضوع

ب) جستجوی اینترنتی: جهت بررسی و تهیه ادبیات موضوع

ج) پرسشنامه: در این پژوهش از پرسشنامه استاندارد تعیین همسویی پاپ(1998)استفاده شده است، که در دو قسمت کلی طراحی گردیده است.  در قسمت اول مشخصات فردی- وضعیتی پاسخگو مورد سؤال قرار گرفته است و قسمت دوم مربوط به سنجش فرضیات تحقیق می باشد، که دارای 36 سؤال است و در دو بخش اصلی تنظیم شده است که در بخش اول به بررسی 4 ناحیه مدل مفهومی تحقیق  می پردازد و دارای 12سؤال می باشد و در بخش دوم به بررسی ارتباطات عمودی( تناسب استراتژیک) وارتباطات افقی( یکپارچگی کارکردی) نواحی 4 گانه مذکور می‌پردازد که دارای 24 سؤال است. و پس از تعیین پایایی و روایی آن مورد استفاده قرار گرفته است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول3 - 2 : تعداد گویه‌های مربوط به هر متغیر در پرسشنامه

متغیر

شماره گویه

تعداد گویه

استراتژی سازمان

1 تا 3

3

زیر ساخت سازمان

 4 تا 6

3

استراتژی فناوری اطلاعات

 7 تا9 

3

زیر ساخت فناوری اطلاعات

10 تا12     

3

تناسب استراتژی های سازمان با زیرساخت سازمان

 13تا 18

6

تناسب استراتژی های فناور اطلاعات با زیر ساخت فناوری اطلاعات

 19تا24 

6

یکپارچگی استراتژی های سازمان با استراتژی های فناوری اطلاعات

25 تا 30

6

یکپارچگی زیرساخت های سازمان با زیر ساخت های فناوری اطلاعات

31 تا36  

6

 

3-6 -مقیاس های اندازه گیری

مقیاس های اندازه گیری به چهار دسته تقسیم می‌شوند: مقیاس اسمی، مقیاس رتبه ای ، مقیاس فاصله‌ای و مقیاس نسبی.

  مقیاس مورد استفاده در این تحقیق از نوع مقیاس رتبه ای می باشد.این مقیاس از نوع کیفی می باشد وعلاوه بر اینکه افراد و رویدادها را در بعد مشترکی قرار می دهد آنها را  بر پایه ای رتبه بندی می نماید مثلاً مقیاس خیلی کم تا خیلی زیاد(طیف پنج گزینه ای لیکرت). (کاکاوند،1383، ص154 ).

 طیف لیکرت یکی از رایج ترین مقیاس های اندازه گیری می باشد. این مقیاس از مجموعه منطقی از گویه ها که به ترتیب خاصی تدوین شده اند ساخته می گردد. پاسخ دهنده میزان موافقت خودرا با هریک از این عبارت در یک مقیاس درجه بندی شده که معمولا از یک تا پنج درجه است نشان می‌دهد(بازرگان 1381،ص154).در این تحقیق گویه ها شامل: کاملا" موافقم،موافقم،نظری ندارم،مخالفم و کاملا"مخالفم

3-7 -روایی و پایایی ابزار اندازه گیری

 ابزار سنجش باید از روایی و پایایی لازم برخوردار باشد تا محقق بتواند داده­های متناسب با تحقیق را گردآوری نماید و از طریق این داده­ها و تجزیه و تحلیل آن‏ها فرضیه­های مورد نظر را بیازماید و به سوال تحقیق پاسخ دهد.

3-7-1- پایایی[51] (قابلیت اعتماد)

پایایی پرسشنامه با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد.پایایی یکی از ویژگی های فنی پرسشنامه می‌باشد (بازرگان، 1381،ص166). برای بررسی پایایی ابزار اندازه گیری شیوه های مختلفی به کار برده می شود که که از آن جمله می­توان به اجرای دوباره‌(روش بازآزمایی)، روش موازی‌(همتا)، روش تنصیف (دونیم کردن)، روش کورد ریچاردسون و ضریب آلفای کرونباخ اشاره کرد.

یکی از معروف ترین معیارهای سنجش پایایی،استفاده از معیار آلفای کرونباخ است.آلفای کرونباخ همبستگی درونی داده هارا اندازه گیری می کند و به صورت زیر محاسبه می‌شود:

که در این فرمول α آلفا کرون باخ k  تعداد سوالها ی پرسشنامه  واریانس مجموع سوالها و واریانس سوال i ام میباشند. هر چقدر مقدار آلفا به یک نزدیک شوند نشان دهنده پایایی بیشتر هر چقدر مقدار آن کوچکتر باشد نشان دهنده پایایی کمتر برای پرسشنامه است .

در این تحقیق ضریب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه بالای 7/0 و نشان از پایایی بالای پرسشنامه می باشد. همچنین ضریب آلفای کرونباخ برای بخش­های مختلف پرسشنامه نیز برآورد شد که در جدول به تفصیل ارائه شده است:

جدول3 - 3  : پایایی بخش های متفاوت پرسشنامه پیش آزمون بر اساس روش آلفای کرونباخ

مولفه ها                                       

آلفای کرونباخ

استراتژی کسب و کار

723/0

استراتژی فناوری

747/0

زیر ساختهای سازمان

913/0

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

کل پرسشنامه

789/0

721/0

همان طور که مشاهده می‌شود تمامی ضرایب بالای 7/0 در تمامی متغیرها و نشان از پایایی بالای پرسشنامه مورد استفاده می باشد.

3-7-2- روایی[52]

مقصود از روایی آن است که وسیله­ی اندازه­گیری بتواند خصیصه و ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه­گیریهای نامناسب و ناکافی می­تواند هر پژوهش علمی را بی‌ارزش و ناروا سازد. روایی (اعتبار) در اصل به صحت و درستی اندازه­گیری محقق برمی‌گردد. (خاکی، 1382،ص 288) روایی را به شکل­های مختلف طبقه­بندی کرده­اند که تعدادی از آنها عبارتند از: روایی محتوایی[53]، روایی نمادی(ظاهری)[54]، روایی مربوط به ملاک[55]، روایی موافق[56]، روایی متضمن پیش­بینی، روایی سازه، روایی همگرا و روایی متمایزکننده. (خاکی، 1382، ص 291-289)

در این تحقیق برای بررسی روایی، روایی سازه، روایی محتوایی و روایی ظاهری مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.

ü  روایی محتوایی

روایی محتوایی این اطمینان را بوجود می­آورد که مقیاس شامل موارد کافی و نمونه برای استفاده از مفهوم است. هرچه موارد معرف حیطه مفهومی که اندازه­گیری می­شود بیشتر باشد، اعتبار محتوایی آن بیشتر خواهد بود. به عبارت دیگر روایی محتوایی معرف چگونگی توصیف ابعاد و اجزاء مفهوم است (خاکی، 1382،ص 289).

برای طراحی پرسشنامه با توجه به پیشینه قوی مدلها و همچنین در نظر داشتن متغیرهای مدلهای اصلی سعی شد تا پرسشنامه از حیث شاخص هایی که سازه ها را اندازه گیری می کنند، بر پشتوانه‌ی مناسبی از نظریه و کاربردهای عملی آنها در پژوهشها و آزمونهای متعدد متکی باشد.

ü  روایی نمایی (ظاهری)

در روایی ظاهری در واقع بررسی می­کنیم که آیا متخصصین تأیید می­کنند که، ابزار همان چیزی را که از نام آن استنباط می­شود، می­سنجد؟ (خاکی، 1382،ص 290)

به منظور سنجش روایی نمایی، پرسشنامه و محتوای آن تحت بررسی استاد راهنماو چند تن از صاحبنظران قرار گرفته و نظرات اصلاحی ایشان لحاظ گردید.

ü  روایی سازه

روایی سازه دلالت بر چگونگی نتایج به دست آمده از مقیاسی دارد که برای آزمون پیش بینی شده جهت فرضیه هاست. این کار با روایی همگرا و متمایز کننده ارزیابی می شود. (خاکی، 1382،ص 291) همچنین جهت بررسی روایی پژوهش از ضریب رتبه‌ای اسپیرمن استفاده شده است.

روش اجراء:

1- دو نفر کارشناس را که در محتوای تست مورد نظر متخصص باشند، برگزیده می‌شود.

2- تعریفی ازحیطه مورد سنجش ( که در حقیقت توصیف بسیار اختصاصی از محتوای حیطه مورد‌آزمون باشد) و مواد اصلی آزمون را در اختیار هر دو متخصص قرار داده می‌شود.

3- از هرمتخصص خواسته می‌شود که تناسب و ارتباط هر سوال تست را با تعریفی که برای آن حیطه در نظر گرفته‌ایم، با استفاده از یک مقیاس چهار امتیازی که دامنه آن عبارت نامربوط(1)، ارتباط نسبتاً کم(2)،ارتباط نسبتاً زیاد(3)وارتباط بسیار زیاد(4)می‌باشد مستقل از نظرات متخصص دیگر درجه‌بندی  می‌نمائیم.

4- داده‌های حاصل از داوری هرمتخصص را در جدولی وارد کرده‌ایم.

5- میزان توافق بین دو متخصص را با استفاده از ضریب همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن بدست می‌آوریم:

که در آن:

                                                                                    

 : ضریب همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن.

  : تفاضل در رتبه‌های تعیین شده توسط متخصصین.                                              

: تعداد سوالات.

            جدول3 – 4: ضریب همبستگی محاسبه شده رتبه‌ای اسپیرمن دو نفر کارشناس خبره

کارشناس خبره دوم

کارشناس خبره اول

کارشناس

812/0+

1

کارشناس خبره اول

1

812/0+

کارشناس خبره دوم

در این پژوهش این میزان برابر 812/0 بدست آمده است که قابل قبول می‌باشد.

به منظور تحلیل ساختار درونی پرسشنامه و کشف عوامل تشکیل دهنده هر سازه، روایی سازه با استفاده از ابزار تحلیل عاملی تأییدی[57] انجام شد. تحلیل عاملی تأییدی سازه های تحقیق در فصل چهارم ارائه شده است.

تحلیل عاملی تأییدی

تحلیل عاملی تاییدی در واقع یک مدل آزمون تئوری است، که در آن پژوهشگر تحلیل خود را با یک فرضیه قبلی آغاز می کند. این مدل که مبتنی بر یک شالوده تجربی و نظری قوی است، مشخص می‌کند که کدام متغیرها با کدام عاملها و کدام عامل با کدام عاملها باید همبسته شوند. برای ارزشیابی روایی سازه نیز یک روش قابل اعتماد به پژوهشگر عرضه می‌کند، تا از این طریق بتواند به گونه بارزی فرضیه هایی را درباره ساختار عاملی داده ها که ناشی از یک مدل از پیش تعیین شده با تعداد و ترکیب مشخصی از عامل‌هاست بیازماید(هومن، 1387، ص 296- 295). در تحلیل عاملی تأییدی، پژوهشگر به دنبال تهیه مدلی است که فرض می شود
داده های تجربی را بر پایه چند پارامتر نسبتا اندک، توصیف، تبیین یا توجیه می کند. این مدل مبتنی بر اطلاعات پیش تجربی درباره ساختار داده هاست که می تواند به شکل؛ 1) تئوری یا فرضیه، 2) یک طرح طبقه بندی کننده معین برای گویه ها یا پاره تستها در انطباق با ویژگیهای عینی شکل و محتوا، 3) شرایط معلوم تجربی، و یا 4) دانش حاصل از مطالعات قبلی درباره داده‌های وسیع باشد.( هومن، 1387،ص 295)

در انجام تحلیل عاملی، جهت بررسی کفایت نمونه‌گیری ( کافی بودن تعداد داده‌های مورد نظر برای تحلیل عاملی) از شاخص   2 از رابطه ذیل استفاده می‌گردد:

که در آن  ضریب همبستگی بین متغیرi  و متغیر j و ضریب همبستگی جزئی بین متغیرi  و متغیر j  به شرط ثابت بودن بقیه متغیرها می‌باشند. شاخص    و هر مدلی که دارای مقدارKMO بزرگتری باشد بهتر است . یعنی مقادیرKMO حدود 9/0  تجزیه عاملی بسیار مناسب و مقادیرKMO حول 8/0 تجزیه عاملی مناسب و مقادیرKMO حول 7/0 تجزیه عاملی متعادل و مقادیرKMO حول 6/0 تجزیه عاملی متوسط و 5/0 تجزیه عاملی ناچیز و کمتراز 5/0 تجزیه عاملی نامناسب را نشان می‌دهد.

3-8 روش تجزیه و تحلیل داده ها

در تحقیق حاضر پژوهشگر از روش های توصیفی و استنباطی برای سنجش داده ها استفاده خواهد نمود. در بخش روش های استنباطی به منظور بررسی فرضیات تحقیق از آزمون های زیر استفاده شده است که با نرم افزارهای SPSS وAMOS انجام گرفته است.

آزمون کلموگروف اسمیرنوف  به منظور نرمال بودن داده های متغیر های تحقیق استفاده می‌شود.

مدلسازی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تاییدی وهمچنین آزمون های برازش مدل برای روایی مدل استفاده شده در تحقیق و اینکه متغیرهای استفاده شده مدل روایی لازم را دارند.

آزمون ضریب همبستگی پیرسون.

 

 

 

 

3-9-جمع بندی:

در این فصل بعد از دسته­بندی تحقیق بر اساس هدف و نحوه گردآوری داده­ها، جامعه آماری تحقیق که شامل مدیران ، کارشناسان ،سرپرستان و کارمندان بانک ملی استان سمنان  بود مشخص شد، که از این تعداد، 196 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه به صورت تصادفی بین آنها توزیع شد و در ادامه پس از تأیید روایی و پایایی پرسشنامه، در نهایت روشهای تحلیل داده­های جمع آوری شده تشریح شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-1-  مقدمه

 پژوهشگر پس از این که روش تحقیق خود را مشخص کرد و با استفاده از ابزارهای مناسب، داده‌های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه های خود جمع آوری کرد، اکنون نوبت آن است که با بهره گیری از تکنیک های آماری مناسبی که با روش تحقیق، نوع متغیرها،... تناسب دارد، داده های جمع آوری شده را دسته بندی و تجزیه و تحلیل نماید و در نهایت فرضیه هایی را که تا این مرحله او را در تحقیق هدایت کرده اند در بوته آزمون قرار دهد و تکلیف آن ها را روشن کند و سرانجام بتواند راه حلی و پاسخی برای پرسش تحقیق بیابد.

تجزیه و تحلیل اطلاعات به عنوان مرحله ای علمی از پایه های اساسی هر پژوهش علمی به شمار می‌رود که به وسیله آن کلیه فعالیت های پژوهش تا رسیدن به نتیجه، کنترل و هدایت می شوند. در این فصل نیز به توصیف داده های پژوهشی و تجزیه و تحلیل تجزیه و تحلیل داده هایی که به وسیله پرسشنامه از افراد نمونه گردآوری شده‌اند پرداخته خواهد شد و سپس به هر یک از فرضیات پاسخ داده می‌شود.

در بخش اول این فصل ابتدا ویژگیهای جمعیت شناختی پاسخ دهندگان مورد برسی قرار
می­گیرد و سپس با استفاده از آزمون­های آماری فرضیات تحقیق مورد بررسی و آزمون قرار می­گیرد

4-2-آمار توصیفی

با توجه به نتایج بخش اول پرسشنامه ( ویژگی های جمعیت شناختی)، اطلاعات زیر به طور خلاصه در مورد مشخصات نمونه آماری مورد نظر ارائه می‌شود. نمودارها بر اساس درصد در زیر آورده شده‌اند.

4-2-1- پست سازمانی پاسخگویان

جدول 4-1: وضعیت پست سازمانی پاسخ دهندگان

درصد داده هر طبقه

فراوانی هرطبقه

پست سازمانی

1.5

3

مدیر

9.7

19

کارشناس

12.8

25

سرپرست

76.0

149

کارمند

100.0

196

جمع

 

                                              

نمودار 4-1: وضعیت پست سازمانی پاسخ دهندگان

از میان پاسخ دهند گان کارمندان بیشترین و مدیران کمترین  فراوانی را به خود اختصاص داده بودند.

 

 

4-2-2-وضعیت تحصیلی  پاسخگویان

جدول 4-2: وضعیت تحصیلی پاسخ دهندگان

درصد داده هر طبقه

فراوانی هرطبقه

سطح تحصیلات

25.5

50

دیپلم و زیر دیپلم

24.0

47

لیسانس

49.5

97

 فوق لیسانس

1.0

2

دکتری و بالا تر

100.0

196

جمع

 

نمودار 4-2: وضعیت تحصیلی پاسخ دهندگان

 

از میان پاسخ دهندگان افراد دارای مدرک فوق لیسانس بیشترین و افراد دارای مدرک دکترا و بالاتر کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند.

 

 

 

        4-2-3-رشته تحصیلی  پاسخگویان

جدول 4-3: رشته تحصیلی  پاسخ دهندگان

درصد داده هر طبقه

فراوانی هرطبقه

رشته تحصیلی

9.7

19

فنی و مهندسی

8.2

16

علوم تجربی

5.1

10

هنر

77.0

151

علوم انسانی

100.0

196

جمع

 

 

 

نمودار4-3:رشته تحصیلی  پاسخ دهندگان

 

 

از میان پاسخ دهندگان افراد با رشته تحصیلی علوم انسانی بیشترین و افراد با رشته تحصیلی هنر کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند.

 

 

 

               4-2-4-وضعیت سابقه کار  پاسخگویان

جدول4-4: وضعیت سابقه کار  پاسخ دهندگان

درصد داده هر طبقه

فراوانی هرطبقه

سابقه شغلی

38.8

76

زیر 5 سال

11.2

22

10-5 سال

11.2

22

15-10 سال

38.8

76

15 سال و بالاتر

100.0

196

جمع

 

 

 

 

 

 

 نمودار4-4)وضعیت سابقه کار  پاسخ دهندگان

 

از میان پاسخ دهندگان افراد با سابقه کمتر از 5 سال و بیشتر از 15 سال بالاترین و افراد با سابقه 5تا10 و 10تا15 پایین ترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند.

 

 

 

        4-2-5- میزان آشنایی با فناوری  پاسخگویان

جدول 4-5: وضعیت میزان آشنایی با فن آوری پاسخ دهندگان

درصد داده هر طبقه

فراوانی هرطبقه

میزان آشنایی

2.0

4

خیلی کم

9.2

18

کم

36.2

71

متوسط

38.3

75

زیاد

14.3

28

خیلی زیاد

100.0

196

جمع

 

 

 

 

 

نمودار 4-5: وضعیت میزان آشنایی با فن آوری پاسخ دهندگان

ازمیان پاسخ دهندگان افرادی که میزان آشنایی با فناوری اطلاعات آنها زیاد است بالا ترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند.                             

4-3- آمار استنباطی

هدف از استنباط آماری به دست آوردن نتایجی در باره جامعه آماری با استفاد از نمونه‌هایی است که از آن جامعه استخراج شده است. استنباطهای که از نمونه می­شود، نمی­تواند قطعی باشد و این استنباط ‌ها

احتمالی هستند و لذا باید مبانی نظریه احتمال را در بیان آن­ها به کار گیریم. در واقع هدف نهایی آمار استنباطی برآورد ویژگی‌های جامعه است.

4 -3 - 1 - آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش

برای بررسی نرمال بودن متغیرهای تحقیق از آزمون کلموگروف اسمیرنوف استفاده می‌کنیم تا مشخص شود که از آزمون پارامتری استفاده کنیم یا ناپارامتری استفاده شود.

آزمون نرمال بودن (کولموگروف اسمیرنوف) برای تمامی متغیرهای تحقیق انجام شده است و در تمامی آزمون‌ها، فرضیه آماری به صورت زیر می باشد

H0: داده‌ها نرمال هستند (داده ها از جامعه نرمال آمده اند)

H1: داده‌ها نرمال نیستند (داده ها از جامعه نرمال نیامده اند)

جدول4 – 6 : نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف

متغیرهای پژوهش

آماره Z

سطح معناداری

نتیجه فرضیه

استراتژی سازمان

1.146

145.

نرمال است

استراتژی فناوری اطلاعات

1.278

076.

نرمال است

زیر ساختهای سازمان

1.214

105.

نرمال است

زیرساخت های فناوری اطلاعات

1.114

167.

نرمال است

اگر مقدار سطح معنی داری(Sig) بزرگتر از مقدار خطا 05/0 باشد فرض صفر را نتیجه می گیریم و در صورتی که مقدار سطح معنی داری کوچکتر از مقدار خطا 05/0 باشد فرض یک را نتیجه می گیریم.

چون مقدار سطح معنی داری در تمامی متغیرها بزگتر از مقدار خطای  05/0 می باشد پس فرض صفر را نتیجه می گیریم یعنی متغیرهای تحقیق همگی نرمال می باشند و لازم است از آزمون های پارامتری استفاده گردد.

4 - 3 - 2 -آزمون فرضیات

4-3-2-1-همبستگی بین متغیر ها پژوهش

فرضیه اول : بین زیرساختهای فناوری اطلاعات با زیر ساختهای سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود دارد.

در این فرضیه عامل " زیر ساختهای فناوری اطلاعات"  و "زیر ساختهای سازمان"  شامل مهارتها،  کنترل ساختار و فرآیندها می‌باشد.

در این پژوهش چنانچه بین دو متغیر رابطه وجود داشته باشد فرضیه صفر را رد و در غیر این صورت می‌پذیریم. برای آزمون فرضیه به شرح ذیل عمل می‌نمائیم.

بین زیر ساختهای فناوری اطلاعات با زیر ساختهای سازمان دربانک ملی استان سمنان رابطه وجود ندارد.:         

بین زیر ساختهای فناوری اطلاعات با زیر ساختهای سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود دارد.:

جدول4 -7: توصیف شاخصهای آماری  زیر ساخت فناوری اطلاعات وزیر ساخت های سازمان

جدول شاخص‌های توصیفی

نام متغیر

میانگین

انحراف معیار

تعداد

ضریب همبستگی

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

3.7313

49189.

196

951/0+

زیر ساختهای سازمان

3.8183

48989.

196

نمودار4 -6: توصیف شاخصهای آماری  زیر ساخت فناوری اطلاعات

 

نمودار4 -7: توصیف شاخصهای آماری  زیر ساخت های سازمان

 

000/0= p-VaIue سطح احتمال

                                                              0.05= = خطای نوع اول

نتیجه‌گیری:

با توجه به مقدار p-VaIue بدست آمده از نتایج پژوهش بوسیله نرم افزارSpss داریم:                                 

بدین‌طریق که اگر سطح احتمال یا p -VaIue از میزان خطای نوع اول ( ) کمتر باشد، فرض را رد و در غیر این صورت فرض  ‌پذیرفته می‌شود. لذا فرض  در سطح 95 درصد اطمینان رد می‌شود.

 تفسیر:

نتایج بدست آمده از آزمون فرض نشان می‌دهد که با احتمال ( اطمینان)95 درصد بین زیرساختهای فناوری اطلاعات با زیر ساختهای سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه معنی‌داری مثبت به میزان 0.951 وجود دارد. این رابطه بدان معنی است که زیر ساخت های فناوری اطلاعات با زیر ساخت های سازمان ، یکپارچگی کارکردی بالایی دارند.

‌فرضیه دوم : بین زیرساختهای فناوری اطلاعات با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود دارد.

در این فرضیه عامل " زیر ساختهای فناوری اطلاعات"  شامل مهارتها، کنترل ساختار و فرآیندها  و عامل " استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان " شامل  دامنه فناوری، کنترل اطلاعات و مزیت‌های سیستمی می‌باشد.

در این پژوهش چنانچه بین دو متغیر رابطه وجود داشته باشد فرضیه صفر را رد و در غیر این صورت فرض صفر پذیرفته می شود. برای آزمون فرضیه به شرح ذیل عمل می‌نمائیم.

بین زیر ساختهای فناوری اطلاعات با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود ندارد. :         

بین زیر ساختهای فناوری اطلاعات با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود دارد. :

جدول4-8 : توصیف شاخصهای آماری  زیر ساخت های فناوری اطلاعات و استراتژی فناوری اطلاعات

جدول شاخص‌های توصیفی

نام متغیر

میانگین

انحراف معیار

تعداد

ضریب همبستگی

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

3.7313

49189.

196

220/0+

استراتژیهای فناوری اطلاعات

3.9286

63313.

196

 

لذا فرض  در سطح 95 درصد اطمینان رد می‌شود.

 تفسیر:

نتایج بدست آمده از آزمون فرض نشان می‌دهد که با احتمال ( اطمینان)95 درصد بین زیرساختهای فناوری اطلاعات با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه معنی‌داری مثبت به میزان 0.220 وجود دارد.این رابطه بدین معناست که زیر ساخت های فناوری اطلاعات با استراتژی های فناوری اطلاعات تناسب دارد و لی این تناسب در سطح بسیار پایینی می باشد.

فرضیه سوم : بین استراتژیهای  کسب و کار با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود دارد.

در این فرضیه عامل " استراتژیهای  سازمان " و عامل " استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان " شامل  دامنه فناوری، کنترل اطلاعات و مزیت‌های سیستمی می‌باشد.

در این پژوهش چنانچه بین دو متغیر رابطه وجود داشته باشد فرضیه صفر را رد و در غیر این صورت فرض صفر پذیرفته می شود. برای آزمون فرضیه به شرح ذیل عمل می‌نمائیم.

بین استراتژیهای  سازمان با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود ندارد.:         

بین استراتژیهای سازمان با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود دارد.:

جدول4-9 : توصیف شاخصهای آماری  استراتژیهای فناوری اطلاعات و استراتژیهای سازمان

جدول شاخص‌های توصیفی[58]

نام متغیر

میانگین

انحراف معیار

تعداد

ضریب همبستگی

استراتژیهای فناوری اطلاعات

3.9286

68313.

196

608/0+

استراتژیهای سازمان

4.0153

65048.

196

 

لذا فرض  در سطح 95 درصد اطمینان رد می‌شود.

 

 

 

 تفسیر:

نتایج بدست آمده از آزمون فرض نشان می‌دهد که با احتمال ( اطمینان)95 درصد بین استراتژی سازمان با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه معنی‌داری مثبت به میزان 0.608 وجود دارد. و این بدین معنی است که استراتژی های فناوری اطلاعات سازمان با استراتژی های سازمان یکپارچگی دارند و این یکپارچگی در حد متوسط رو به بالا می باشد.

فرضیه چهارم : بین زیرساختهای سازمان  با استراتژیهای سازمان سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود دارد.

در این فرضیه عامل " زیر ساختهای سازمان "  شامل مهارتها، کنترل ساختار و فرآیندها  و عامل " استراتژیهای کسب و کار" شامل  دامنه فناوری، کنترل اطلاعات و مزیت‌های سیستمی می‌باشد.

در این پژوهش چنانچه بین دو متغیر رابطه وجود داشته باشد فرضیه صفر را رد و در غیر این صورت فرض صفر پذیرفته می شود. برای آزمون فرضیه به شرح ذیل عمل می‌نمائیم.

بین زیرساختهای سازمان  با استراتژیهای سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود ندارد.:         

بین زیرساختهای سازمان  با استراتژیهای سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه وجود دارد.:

جدول4-10 : توصیف شاخصهای آماری استراتژی های سازمان و زیر ساخت های سازمان

جدول شاخص‌های توصیفی

نام متغیر

میانگین

انحراف معیار

تعداد

ضریب همبستگی

استراتژیهای سازمان

3.1315

49172.

196

454/0+

زیر ساختهای سازمان

3.1688

48994.

196

 

 

لذا فرض  در سطح 95 درصد اطمینان رد می‌گردد.

 تفسیر:

نتایج بدست آمده از آزمون فرض نشان می‌دهد که با احتمال ( اطمینان)95 درصد بین زیرساختهای سازمان با استراتژیهای سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه معنی‌داری مثبت به میزان 0.454 وجود دارد.و این رابطه بدین معنا است که استراتژی های سازمان با زیر ساخت های سازمان  تناسب دارند . و میزان این تناسب متوسط رو به پایین می باشد.

4-3-2-2- بررسی وضعیت متغیر های پژوهش

فرضیه پنجم: زیرساختهای سازمان، زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات، استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژیهای سازمان در بانک ملی استان سمنان به درستی تعریف شده است.

در این فرضیه عامل " زیر ساختهای سازمان " و " زیر ساختهای فناوری اطلاعات "  شامل مهارتها، کنترل ساختار و فرآیندها  و عامل " استراتژیهای کسب و کار" و " " استراتژیهای فناوری اطلاعات " شامل  دامنه فناوری، کنترل اطلاعات و مزیت‌های سیستمی با انتخاب گزینه‌های ( کاملا مخالفم ، مخالفم ، نظری ندارم ، موافقم ، کاملا موافقم ) به ترتیب با امتیازات 1 الی 5 ، امتیازبندی شده است.

در این پژوهش چنانچه متوسط (میانگین ) پاسخگویان به فرضیه به میزان نظری ندارم  معتقد باشند، فرض  رد و در غیر این صورت فرض  را می‌پذیریم. لذا داریم:

زیرساختهای سازمان، زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات، استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژیهای سازمان در بانک ملی استان سمنان به درستی تعریف نشده است.    زیرساختهای سازمان، زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات، استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژیهای سازمان در بانک ملی استان سمنان به درستی تعریف شده است.              یا به زبان آماری داریم:                                                                             

جدول4-11 : خلاصه امار های توصیفی 4 متغیر

خلاصه آمارهای توصیفی

شرح

تعداد

میانگین

انحراف معیار

انحراف استاندارد از میانگین

استراتژی فناوری

196

3.0286

68313.

04880.

استراتژی سازمان

196

3.1315

49172.

03512.

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

196

4.0150

65074.

04648.

زیر ساختهای سازمان

196

3.1688

48994.

03500.

جدول 4 – 12 :آزمون فرضیه برابری میانگین یک جامعه

 

One-Sample Test

شرح

آزمون فرضیه برابری میانگین یک جامعه  t-test

Test Value = 3

مقدار t

درجه آزادی

 (2-tailed)

سطح احتمال

میانگین‌

اختلاف

فاصله اطمینان 95 درصدی برای اختلاف میانگین

حد پایین

حد بالا

استراتژی فناوری

586.

159

559.

02857.

0677.-

1248.

استراتژی سازمان

3.743

195

000.

13148.

0622.

2007.

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

21.837

195

000.

1.01500

9233.

1.1067

زیر ساختهای سازمان

4.824

195

000.

16883.

0998.

2378.

 

 

تصمیم‌گیری:

با توجه به مقدار p-VaIue بدست آمده از نتایج پژوهش بوسیله نرم افزارSpss داریم:

                                

با توجه به اطلاعات جدول(4-12) در خصوص فرضیه5 داریم:

فرض صفر با احتمال 95 درصد اطمینان در خصوص، زیرساختهای سازمان، زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات و استراتژیهای سازمان رد می شود و به عبارت دیگر به نظر می‌رسد زیرساختهای سازمان، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و استراتژیهای سازمان در بانک ملی استان سمنان به درستی تعریف شده است. لکن از  طرف دیگر  فرض صفر با احتمال 95 درصد اطمینان، در خصوص استراتژی فناوری اطلاعات رد نمی شود و به عبارت دیگر به نظر می‌رسد استراتژی فناوری اطلاعات در بانک ملی استان سمنان به درستی تعریف نشده است.

نتیجه‌گیری:

با احتمال 95 درصد اطمینان به نظر می‌رسد، استراتژی فناوری اطلاعات به درستی تعریف نشده است و لیکن به ترتیب زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات ،  زیرساختهای سازمان،  استراتژیهای کسب و کار سازمان به ترتیب در بانک ملی استان سمنان به درستی تعریف شده است و به نظر پاسخگویان بالاترین امتیاز را زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات به خود اختصاص داده است .

 

 

 

4-3-2-3- معادلات ساختاری

فرضیه ششم : بین زیرساختهای سازمان  با زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات و استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژیهای کسب و کار سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه بصورت مدل ساختاری وجود دارد.

معرفی تکنیک مدل معادلات ساختاری:

همچنین در این تحقیق از تکنیک مدل معادلات ساختاری[59]SEM  استفاده شده است، مدل‌سازی معادله ساختاری، انواع متنوعی از مدل­ها را با هدف اساساً مشابه برای به تصویرکشیدن روابط میان متغیرهای مشاهده­شده به کار می­برد. این هدف فراهم­کردن آزمون کمی برای یک مدل نظری مفروض شده به­وسیله محقق است. این مدل­ها فرض می­کنند که چگونه مجموعه­ای از متغیرها، سازه­ها را تعریف کرده و چگونه این سازه­ها با یکدیگر مرتبط­اند. علاوه بر این با این تکنیک می­توان میزان ارتباط بین عوامل را از طریق کشف روابط بین متغیرهای مکنون یا پنهان با متغیرهای مشاهده شده یا پرسش‌های تحقیق مورد ارزیابی قرار داد.

این مدل­ها می­توانند اثرات اصلی و اثرات تعاملی را همزمان بررسی کنند و در نتیجه توان محققان را در تحلیل مدل­های نظری پیچیده برای پدیده­های پیچیده و مبهم افزایش داده و نیاز و وابستگی آنان را به مدل­های آماری پایه کاهش دهند.

در حالت کلی مدل معادلات ساختاری یک تحلیل چند متغیری بسیار نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری و به بیان دقیق­تر بسط مدل خطی کلی [60] GLM است که به محقق امکان می‌دهد به­جای بررسی تنها یک معادله رگرسیون، مجموعه­ای از معادلات رگرسیون را به­طور همزمان مورد آزمون قرار دهد.

در این­جا ضمن در نظرگرفتن یک مدل مفهومی نظری با هدف این­که این مدل تا چه حد به وسیله داده­های نمونه حمایت می­شود از این تحلیل استفاده کرده­ایم. همچنین روابط بین متغیرها مورد سنجش قرارگرفته و بر اساس آن میزان تأثیر هر یک از مؤلفه­ها در مدل تأیید شده، اندازه‌گیری شده است. در مجموع از تحلیل­عاملی­تأییدی و شاخص­های نیکویی برازش برای بررسی برازندگی مناسب مدل نظری استفاده شده و از ضرایب رگرسیون چند­ متغیره و همبستگی‌های دو متغیره و جزیی برای به­دست آوردن اثر مستقیم و غیر­مستقیم متغیر(های) پیش‌بین بر متغیر وابسته استفاده شده است. نرم‌افزار مورد استفاده به این منظور نرم افزار آموسAmos[61] نسخه 20 بوده است.(قاسمی ، 1390، صص106-84)

فرآیند تجزیه و تحلیل ساختارهای کواریانس (مدلسازی معادلات ساختاری) و تحلیل عاملی تاییدی شامل یکسری گام‌ها است و می توان در شکل (4-1) خلاصه کرد:

بیان مدل

گردآوری داده ها

 

تئوری

تخمین مدل

آزمون مدل

نتایج

تفسیر

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل4-1 : نمایش مراحل اساسی تحلیل  

بیان مدل[62]

این مرحله در واقع همان بیان رسمی مدل است و این مرحله یکی از مهمترین مراحل موجود در مدلسازی معادلات ساختاری است. در واقع هیچگونه تحلیلی صورت نمی‌گیرد، مگر این‌که اول محقق مدل خود را که درباره روابط میان متغیرها است بیان و مشخص کند. این مرحله شامل فرمول بندی (تنظیم) یک عبارت درباره یک مجموعه‌ای از پارامترها است. این پارامترها در زمینه مدلسازی معادلات ساختاری، ماهیت روابط میان متغیرها را نشان می‌دهد. در مدلسازی معادلات ساختاری، اندازه و علامت این پارامترها تعیین می‌شود.

 تخمین مدل

پس از بیان مدل مرحله بعد بدست آوردن تخمین پارامترهای آزاد از روی مجموعه ای از داده های مشاهده شده است. روش های تکراری[63] از قبیل بیشینه درست نمایی[64] یا حداقل مجذورات تعمیم یافته[65] جهت تخمین مدل مورد استفاده قرار می گیرد.

روش کار در این رویه های تخمین به این صورت است که در هر تکرار، یک ماتریس کوواریانس ضمنی[66] ساخته می شود و با ماتریس کوواریانس داده‌های مشاهده شده مقایسه می‌شود. مقایسه این دو ماتریس منجر به تولید یک ماتریس باقیمانده[67] می شود و این تکرارها تا جایی ادامه خواهد یافت که این ماتریس باقیمانده مینیمم شود. محاسبات یا برآورد پارامترها حداکثر با 250 تکرار امکان پذیر می باشد. در صورتی که تعداد تکرارها از 250 تا بیشتر شود محاسبات مربوط به برآورد پارامتر متوقف می شود.  متغیرهای تحقیق به دو دسته‌ی پنهان و آشکار تبدیل می شوند . متغیرهای آشکار یا مشاهده شده به گونه‌ای مستقیم به وسیله پژوهشگر اندازه گیری می شود، در حالی که متغیرهای مکنون یا مشاهده نشده به گونه‌ای مستقیم اندازه گیری نمی شوند، بلکه بر اساس روابط یا همبستگی های بین متغیرهای اندازه گیری‌شده استنباط می شوند. متغیرهای مکنون بیانگر یکسری سازه های تئوریکی هستند مانند مفاهیم انتزاعی که مستقیما قابل مشاهده نیستند و از طریق سایر متغیرهای مشاهده شده ساخته و مشاهده می‌شوند.

قبل از بررسی نهایی فرضیات پژوهش به جهت عدم تخطی از پذیره­های مورد نیاز در تحلیل معادلات ساختاری ابتدا شاخص­های توصیفی مؤلفه­های مختلف را بررسی کرده­ایم. بدیهی است با توجه به  ینکه روایی پرسشنامه در فصل قبل بررسی و تأیید شده و  مؤلفه­ها هر یک از آن­ها چون به منظور   اندازه گیری یک متغیر واحد طراحی شده­اند با هم همبستگی منطقی داشته باشند. برای این منظور از همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج توصیفی مؤلفه­های توصیفی شامل میانگین و انحراف استاندارد در جدول ارائه شده است

جدول4- 13 : شاخص‌های توصیفی آماری متغیرهای پرسشنامه

جدول شاخصهای توصیفی

شرح

میانگین

انحراف معیار

تعداد

استراتژی فناوری

3.0286

68313.

196

استراتژی کسب و کار

3.1315

49172.

196

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

4.0150

65074.

196

زیر ساختهای سازمان

3.1688

48994.

196

 

 

 

جدول4 – 14 : ضریب همبستگی بین عوامل

 

جدول ضریب همبستگی بین عوامل

 

 

استراتژی فناوری

استراتژی سازمان

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

زیر ساختهای سازمان

استراتژی فناوری

Pearson Correlation

مقدار پیرسون

1

Sig. (2-tailed)

سطح معنی داری

 

N

تعداد

196

استراتژی سازمان

Pearson Correlation

مقدار پیرسون

608.**

1

Sig. (2-tailed)

سطح معنی داری

000.

 

N

تعداد

196

196

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

Pearson Correlation

مقدار پیرسون

220.**

174.*

1

Sig. (2-tailed)

سطح معنی داری

002.

015.

 

N

تعداد

196

196

196

زیر ساختهای سازمان

Pearson Correlation

مقدار پیرسون

256.**

194.**

951.**

1

Sig. (2-tailed)

سطح معنی داری

000.

007.

000.

 

N

تعداد

196

196

196

196

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

*. Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

 

 

تفسیر :

با توجه به اهمیت ماتریس واریانس – کوواریانس (به جای استفاده از داده‌های خام ) در انجام محاسبات مربوط به برآورد پارامترها و همچنین شاخص‌های برازش در جدول (4-14) ماتریس واریانس کوواریانس متغیرها نشان داده شده است. جدول(4-13) نشان می‌دهد در بین متغیرها ، زیر ساخت های فناوری اطلاعات با میزان 4.0150 بالا ترین میانگین و استراتژی های فناوری اطلاعات با میزان  3.0276 کمترین میانگین را به خود اختصاص داده اند.   

ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرها، سطح معناداری همبستگی هر کدام از آنها با سایر متغیرها و تعداد اطلاعات را نشان می­دهد. ضریب همسبتگی بین متغیرهای که سطح معنی‌داری کمتر از 1 درصد باشد، معنادار و در غیر این صورت رابطه وجود ندارد. همچنانکه اطلاعات نشان می‌دهد متغیرهای تحقیق با هم رابطه مستقیم در سطح 99 درصد اطمینان دارند. به عبارت دیگر همه مؤلفه­ها با هم همبستگی مثبت و بالایی دارند که در سطح 1% معنی دار است.

پس از اطمینان از وجود همبستگی بین متغیرهای تحقیق جهت بررسی رابطه علّی مطرح شده در فرضیات تحقیق، مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS  بکار گرفته می‌شود. برای بررسی مدل نظری تحقیق که بیان می­دارد فرضیات با هم ارتباط دارند. دیاگرام زیر که به نوعی از اشکال استاندارد در برنامه­های معادلات ساختاری استفاده می­کند ترسیم شده است.

در نمودار (4-8)، ساختار مدل به­صورت یک قرارداد در روش­های معادلات ساختاری متغیرهای مشاهده­گر را با مستطیل و متغیرهای مکنون را با دایره یا بیضی نشان داده شده است. نتیجه بررسی روابط با مدلسازی معادلات ساختاری در نمودار (4-9) به تفکیک ضرایب استاندارد و ضرایب معناداری روابط ارائه شده است.

 

نمودار 4 – 8 :مدل نظری تحقیق به روش معادلات ساختاری

 

 

نمودار 4 – 9 : تخمین ضرایب استاندارد معادلات ساختاری

 

 

 

جدول4-15 : نام و شرح متغیرهای استفاده شده در مدل

نام و شرح متغیرهای استفاده شده در مدل

نام متغیر

شرح متغیر

نام متغیر

شرح متغیر

esfan-1

دامنه فن آوری

esfan

استراتژی های فناوری اطلاعات

esfan-2

کنترل فناوری اطلاعات

esfan-3

مزیت های سیستمی

eskar-1

مهارتهای فناوری

eskar

زیر ساخت های فناوری اطلاعات

eskar-2

کنترل ساختارهای فناوری

eskar-3

فرآیندهای فن آوری

zersa-1

دامنه کسب و کار

zersa

استراتژی های کسب و کار

zersa-2

کنترل کسب و کار

zersa-3

مزیت های رقابتی

zerfan-1

مهارتهای زیر ساخت

zerfan

زیر ساخت های سازمان

zerfan-2

کنترل ساختارهای زیر ساخت

zerfan-3

فرآیندهای زیرساخت

 

بین زیرساختهای سازمان ،زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات و استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژیهای کسب و کار سازمان در بانک ملی رابطه بصورت مدل ساختاری وجود دارد.              

 بین زیرساختهای سازمان، زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات ، استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژیهای کسب و کار سازمان در بانک ملی رابطه بصورت مدل ساختاری وجود ندارد              

تفسیر:

در نخستین گام به منظور بررسی روایی مدل نظری از تحلیل­عاملی تأییدی استفاده کرده‌ایم. جهت بررسی کفایت نمونه‌گیری ( کافی بودن تعداد داده‌های مورد نظر برای تحلیل عاملی) از شاخص    استفاده شد . که نتایج آن در جدول (4-16) ارائه شده است.

 

جدول 4 – 16: آماره KMO و نتایج آزمون کرویت - بارتلت

عنوان شاخص

مقدار شاخص

آماره KMO

0.735

آزمون کرویت - بارتلت

274.239

درجه آزادی

78

سطح احتمال

0.000

 

تفسیر: نتایج جدول نشان می‌دهد که :

آماره KMO برابر 735/0 بوده، لذا تعداد داده‌ها برای انجام تحلیل عاملی مناسب می‌باشند. همچنین نتایج آزمون کرویت – بارتلت نیز معنی‌دار است، به این مفهوم که فرض عدم همبستگی بین داده‌ها رد و همبستگی بین متغیرها معنی‌دار است.  

در رویکرد تأییدی، محقق مدل نظری خاصی را مفروض می­دارد، داده­ها را گردآوری می‌کند و سپس برازش داده­ها را با مدل آزمون می­کند. در این حالت شاخص­های مختلفی برای ارزشیابی برازندگی مدل وجوددارد که در حالت کلی به آن­ها شاخص­های برازندگی مدل می‌گویند، این شاخص­ها دائماً در حال توسعه و پیشرفت می­باشند.در این مدل کلیت مدل مورد تائید و عوامل با هم رابطه دارند. جهت بررسی مدل داریم:

 جدول 4 – 17 : نتایج کلیت مدل مورد آزمون

نتایج کلیت مدل مورد آزمون

Notes for Model (Default model)

Chi-square

مقدار آماره کای - دو

192.76

Degrees of freedom

درجه ازادی

50

Probability level

سطح معنی داری

0.006

مقدار آماره کای‌دو  و درجه آزادی نشان می‌دهد که درجه آزادی برابر 50و مقدار کای‌اسکوئر  نسبتا بزرگ (برابر 192.76) می‌باشد و با توجه مقادیر معنی­داری روابط بین متغیرها، جهت ادامه کار برای

بررسی صحت مدل پیش فرض از شاخص‌های مختلفی استفاده می‌شود. محقق در اینجا از شاخصهای نظیر نسبت کای اسکوئر به درجه آزادی(کای اسکوئر نسبی) ، شاخص نیکویی برازش، نیکویی برازش اصلاح شده ، شاخص برازندگی تطبیقی و ریشه میانگین مربعات خطای برآورد استفاده کرده‌ است. نتایج بررسی روایی مدل و شاخص‌های برازش در جدول (4-17) ارائه شده است.  

                              جدول 4 – 18 : نتایج بررسی روایی مدل و شاخص های برازش                              

 

نتایج برازش مدل

عنوان شاخص

 مقدار قابل قبول

مقدار بدست آمده

تفسیر

p-value Chi-square

سطح احتمال کای - اسکوئر

بزرگتر از 5 درصد

0.006

غیر قابل قبول

CMIN/DF

نسبت کای اسکوئر به درجه ازادی

مقادیر بین 1 تا 5

10.0625

وضعیت غیر قابل قبول مدل

GFI (Goodness of Fit Index)

شاخص برازندگی

 0 (عدم برازش) تا ‌

1 (برازش کامل)

0.604

 نسبتا قابل قبول 

AGFI (Adjusted Goodness of Fit Index)

شاخص تعدیل شده برازندگی

 0 (عدم برازش) تا ‌

1 (برازش کامل)

0.261

وضعیت غیر قابل قبول مدل

CFI (Comparative Fit Index)

شاخص برازندگی تطبیقی

 0 (عدم برازش) تا ‌

1 (برازش کامل)

0.171

وضعیت غیر قابل قبول مدل

RMSEA
 (Root Mean Square of Approximation)

ریشه دوم میانگین مجذورات باقیمانده

 0.05>

0.381

خطای بزرگ معقولی برای تقریب در جامعه

شاخص کای اسکوئر به درجه آزادی(کای اسکوئر نسبی) CMIN/DF را جهت قضاوت درباره مدل تدوین شده و حمایت داده‌ها از شاخص ارزیابی می‌گردد. دامنه تغییرات قابل قبول CMIN/DF بین یک تا پنج می‌باشد.

شاخص‌های GFI وAGFI، مقدار نسبی واریانس‌ها و کوواریانس‌ها را به گونه مشترک از طریق مدل

ارزیابی می‌کنند.دامنه تغییرات GFI بین صفر و یک می‌باشد. مقدار GFI بین صفر (عدم برازش) تا ‌(برازش کامل) نوسان دارد.شاخص برازندگی دیگر AGFI یا همان مقدار تعدیل یافته شاخص GFI برای درجه آزادی می‌باشد. این مشخصه معادل با کاربرد میانگین مجذورات به جای مجموع مجذورات در صورت و مخرج (1- GFI) است. مقدار این شاخص نیز بین صفر و یک می‌باشد. شاخص‌های GFI و AGFI را که جارزکاگ و سوربوم (1989) پیشنهاد کرده‌اند بستگی به حجم نمونه ندارد.

شاخص : CFIشاخص CFI بین صفر (عدم برازش) تا ‌(برازش کامل) نوسان دارد.بزرگتر از 90/0 قابل قبول و نشانه برازندگی بسیار خوب مدل است. این شاخص از طریق مقایسه یک مدل به اصطلاح مستقل که در آن بین متغیرها هیچ رابطه‌ای نیست با مدل پیشنهادی مورد نظر، مقدار بهبود را نیز می‌آزماید. شاخص CFIاز لحاظ معنا مانند NFI است با این تفاوت که برای حجم گروه نمونه جریمه می‌دهد.

شاخص RMSEA ریشه میانگین مجذورات تقریب می­باشد. این معیار به عنوان اندازه تفاوت برای هر درجه آزادی تعریف شده است. مقدار RMSEA که به واقع همان آزمون انحراف هر درجه آزادی است، برای مدل‌هایی که برازندگی خوبی داشته باشد، کمتر از 0.05  است. مقادیر بالاتر از آن تا 0۸/0 نشان دهنده خطای معقولی برای تقریب در جامعه است. مدلهایی که RMSEA آنها ۱/۰ یا بیشتر باشد برازش ضعیفی دارد.

تفسیر :

نتایج تحلیل و مقادیر شاخص‌های برازش، نشان از برازش نسبتا خوب و معنی‌دار بودن مدل نیست.  این بدان معنی است که داده‌های نمونه مورد مطالعه مدل نظری ما را تایید نمی‌کنند، آماره‌های کای اسکوئر نسبی، GFI، CFI،AGFI و RMSEA میزان انطباق ماتریس واریانس کواریانس مدل فرضی را با ماتریس نمونه‌ای مقایسه می‌کنند. لذا می‌بایست اصلاحاتی در مدل ایجاد نمود. در این مدل بین متغیرها  براساس پیشنهادات اصلاحی نرم افزار AMOS در قسمت شاخصهای اصلاحی[68] اعمال می‌گردد. لذا مل نهایی به صورت ذیل(نمودار 4-10) استخراج می‌گردد.

نمودار 4- 10 : مدل نهایی اصلاح شده

با اجرای دوباره نرم افزار، نتایج  برازش مدل اصلاح شده به شرح ذیل(جدول 4-18) می‌باشد:

 

 

 

جدول 4 – 19 : نتایج برازش مدل اصلاح شده

 

نتایج برازش مدل اصلاح شده

عنوان شاخص

 مقدار قابل قبول

مقدار بدست آمده

تفسیر

p-value Chi-square

سطح احتمال کای - اسکوئر

بزرگتر از 5 درصد

0.609

قابل قبول

CMIN/DF

نسبت کای اسکوئر به درجه ازادی

مقادیر بین 1 تا 5

1.276

وضعیت نسبتا  قابل قبول مدل

GFI (Goodness of Fit Index)

شاخص برازندگی

 0 (عدم برازش) تا ‌

1 (برازش کامل)

0.999

وضعیت قابل قبول مدل 

AGFI (Adjusted Goodness of Fit Index)

شاخص تعدیل شده برازندگی

 0 (عدم برازش) تا ‌

1 (برازش کامل)

0.987

وضعیت قابل قبول مدل

CFI (Comparative Fit Index)

شاخص برازندگی تطبیقی

 0 (عدم برازش) تا ‌

1 (برازش کامل)

1.000

وضعیت قابل قبول مدل

RMSEA
 (Root Mean Square of Approximation)

ریشه دوم میانگین مجذورات باقیمانده

 0.05>

0.000

خطای معقولی برای تقریب در جامعه

نتایج تحلیل و مقادیر شاخص‌های برازش، نشان از برازش نسبتا خوب و معنی‌دار بودن مدل است. . به عبارت دیگر بین زیرساختهای سازمان با زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات و استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژیهای کسب و کار سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه بصورت مدل ساختاری وجود دارد که داده‌های نمونه مورد مطالعه مدل اصلاح شده را تایید می‌کنند، آماره‌های کای اسکوئر نسبی، GFI، CFI،AGFI و RMSEA میزان انطباق ماتریس واریانس کواریانس مدل فرضی را با ماتریس نمونه‌ای مقایسه می‌کنند. این بدان معنی است که فرض اینکه متغیرها با هم دارای ارتباط است، پذیرفته می‌شود . در این مدل مقدار همبستگی بین ابعاد نیز در سطح 1% معنی‌دار است. بعد از اطمینان یافتن از صحت مدل‌اندازه‌گیری گام بعدی در تحلیل بدست آوردن تخمین ضرایب استاندارد(ضرایب مسیر) و عدد معناداری اثر هر کدام  از ضرایب رگرسیون در مدل می‌باشد.

جدول 4 – 20 : تایید / عدم تائید رابطه بین متغیرها و برآوردهای استاندارد حداکثر درستنمایی برای مدل نظری تحقیق

 

جدول تایید / عدم تائید رابطه بین متغیرها و برآوردهای استاندارد حداکثر درستنمایی برای مدل نظری تحقیق

Regression Weights: (Group number 1 - Default model)

عنوان شاخص

شکل رابطه

عنوان شاخص

Estimate

S.E.

C.R.

P

برآورد

خطای معیار

نسبت بحرانی

سطح معنی‌داری

دامنه فن آوری

<---

استراتژی فناوری

1.648

0.343

4.914

***

کنترل فناوری اطلاعات

<---

استراتژی فناوری

1.62

0.347

4.665

***

مزیت های سیستمی

<---

استراتژی فناوری

1

 

 

 

مهارتهای فناوری

<---

استراتژی سازمان

0.732

0.141

5.199

***

کنترل ساختارهای فناوری

<---

استراتژی سازمان

0.821

0.133

6.162

***

فرآیندهای فن آوری

<---

استراتژی سازمان

1

 

 

 

دامنه کسب و کار

<---

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

1

 

 

 

کنترل کسب و کار

<---

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

0.848

0.107

7.892

***

مزیت های رقابتی

<---

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

1.171

0.145

8.098

***

مهارتهای زیر ساخت

<---

زیر ساختهای سازمان

1

 

 

 

کنترل ساختارهای زیر ساخت

<---

زیر ساختهای سازمان

0.884

0.092

9.653

***

فرآیندهای زیرساخت

<---

زیر ساختهای سازمان

0.723

 

0.094

7.682

***

استراتژی فناوری

<-->

استراتژی کسب و کار

0.34

0.076

4.48

***

استراتژی فناوری

<-->

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

0.08

0.026

3.114

0.002

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

<-->

زیر ساختهای سازمان

0.564

0.08

7.078

***

زیر ساختهای سازمان

<-->

استراتژی کسب و کار

0.124-

0.042

2.968-

0.003

تفسیر : با توجه به نتایج جدول فوق داریم :

مقدار نسبت بحرانی[69] ، مقداری است که از محاسبه مقدار برآوردشده غیر استاندارد برای پارامتر[70] به خطای معیار [71] محاسبه‌شده برای همان پارامتر حاصل می‌شود و نشان می‌دهد که در صورت رد فرضیه صفری که مقدار این پارامتر را برابر صفر می‌دهد تا چه حد احتمال خطا وجود دارد. شاخصهای جزیی برازش ( نسبت بحرانی و سطح معنی‌داری آنها)  نشان می‌دهد که بارهای عاملی درچه سطحی معنی‌دارهستند. نتایج نشان می‌دهد که اکثر شاخص‌ها در سطح 0.01درصد (* * در سطح 1%  معنی‌دار)  با هم رابطه دارند که البته این نتایج توسط نتایج همبستگی نیز تایید می‌شود. بدین معنا که برآوردهای وزن غیر استاندارد رگرسیونی به روش حداکثر درستنمایی رابطه مستقیم وجود دارد. با توجه به بارهای عاملی می توان گفت سهم کدام متغیر در اندازه گیری سازه مربوطه بیشتر است و سهم کدام متغیر کمتر. به بیان دیگر شاخصی که بارعاملی بزرگتری داشته باشد سهم بیشتری در اندازه گیری سازه مربوطه دارد و شاخصی که بار عاملی کمتری داشته باشد، سهم کمتری را دارد. درنمودار(4-11) وزن شاخص ها به صورت دیاگرام نشان داده شده است:

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار4 – 11 :وزن شاخص ها در مدل نهایی

همچنین در جدول ذیل مقادیر بارهای عاملی استاندارد شده برای هر متغیر را نشان می‌دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول4- 21 : وزن رگرسیونی استاندارد شده بین متغیرها برای مدل نظری تحقیق

جدول وزن رگرسیونی استاندارد شده بین متغیرها برای مدل نظری تحقیق

Standardized Regression Weights:
 (Group number 1 - Default model)

عنوان شاخص

شکل رابطه

عنوان شاخص

Estimate

برآورد

دامنه فن آوری

<---

استراتژی فناوری

0.991

کنترل فناوری اطلاعات

<---

استراتژی فناوری

0.8

مزیت های سیستمی

<---

استراتژی فناوری

0.722

مهارتهای فناوری

<---

استراتژی کسب و کار

0.539

کنترل ساختارهای فناوری

<---

استراتژی کسب و کار

0.793

فرآیندهای فن آوری

<---

استراتژی کسب و کار

0.831

دامنه کسب و کار

<---

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

0.867

کنترل کسب و کار

<---

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

0.828

مزیت های رقابتی

<---

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

0.652

مهارتهای زیر ساخت

<---

زیر ساختهای سازمان

0.65

کنترل ساختارهای زیر ساخت

<---

زیر ساختهای سازمان

0.522

فرآیندهای زیرساخت

<---

زیر ساختهای سازمان

0.63

استراتژی فناوری

<-->

استراتژی کسب و کار

0.565

استراتژی فناوری

<-->

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

0.229

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

<-->

زیر ساختهای سازمان

0.979

زیر ساختهای سازمان

<-->

استراتژی کسب و کار

0.125-

 

تفسیر : با توجه به نتایج جدول فوق داریم :

نتایج نشان می‌دهد که اکثر شاخص‌ها در سطح 0.01درصد ( * * در سطح 1%  معنی‌دار)  با هم رابطه دارند که البته این نتایج توسط نتایج همبستگی نیز تایید می‌شود. بدین معنا که برآوردهای وزن استاندارد رگرسیونی به روش حداکثر درستنمایی بین شاخص‌های متغیرها با احتمال 99 درصد اطمینان برآورد شده است. در نمودار(4-12) نیز وزن شاخص‌های استاندارد به صورت دیاگرام نشان داده شده است:

نمودار4 – 12 : وزن شاخص ها استاندارد در مدل نهایی

 

 

 

 

 

 

 

جدول4- 22 : خلاصه نتایج همبستگی بین متغیرها

خلاصه نتایج همبستگی بین متغیرها

نام متغیر

میانگین

انحراف معیار

ضریب همبستگی

رد/ قبول

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

3.7313

49189.

951/0+

قبول

زیر ساختهای سازمان

3.8183

48989.

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

3.7313

49189.

220/0+

قبول

استراتژیهای فناوری اطلاعات

3.9286

63313.

استراتژیهای فناوری اطلاعات

3.9286

68313.

608/0+

قبول

استراتژیهای سازمان

4.0153

65048.

استراتژیهای سازمان

3.1315

49172.

454/0+

قبول

زیر ساختهای سازمان

3.1688

48994.

 

 

 

 

 

 

جدول4- 23 : خلاصه تعریف درست/ نادرست متغیرها

خلاصه تعریف درست/ نادرست متغیرها

نام متغیر

مقدار t

سطح احتمال

تعریف درست / نادرست

استراتژی فناوری

586.

559.

تعریف نادرست

استراتژی سازمان

3.743

000.

تعریف درست

زیرساخت‌های فناوری اطلاعات

21.837

000.

تعریف درست

زیر ساختهای سازمان

4.824

000.

تعریف درست

 

4-4- جمع بندی

در این فصل برای بهره­گیری از اطلاعات پس از بررسی آمار توصیفی، به تحلیل داده­ها و آزمون­های مطرح شده پرداخته شد. تجزیه و تحلیل داده­ها شامل بررسی ویژگی­های جمعیت شناختی پاسخ­دهندگان، بررسی نرمال بودن داده ها ، آزمون­های فرض مناسب و مرتبط با داده­ها ، محاسبه ضرایب همبستگی پیرسون ، بررسی وضعیت متغیر ها ، مدلسازی معادلات ساختاری ، تحلیل عاملی تاییدی وهمچنین آزمون های برازش مدل برای روایی مدل استفاده شده در تحقیق و اینکه متغیرهای استفاده شده مدل روایی لازم را دارند. در فصل بعد با توجه به نتایج آزمون فرضیات پژوهش، به بحث و نتیجه گیری پرداخته و پیشنهادهای کاربردی ارائه خواهد شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل پنجم

نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

 

 

 

 

 

 

 

5-1- مقدمه:

در پایان هر فعالیت پژوهشی، محقق با توجه به آزمون فرضیه‌ها و رد یا تأیید آنها باید نتایج را ارائه دهد. نتایج حاصل از فرضیه‌ها نیز اساس شکل‌گیری پیشنهادها برای انجام پژوهش هستند. می‌توان گفت که یکی از بخش‌های مهم پژوهش که در واقع می‌تواند راهی برای تبدیل نظریه‌ها به عمل برای کسب موفقیت در آینده باشد، ارائه‌ نتیجه‌گیری‌های صحیح و پیشنهادهای بجا و مناسب است. بنابراین در این فصل با بررسی مفصل‌تر یافته‌های فصل چهار، نتیجه‌گیری­های این پژوهش و نیز پیشنهادهای مبتنی بر آن ارائه خواهد شد.

در ابتدا نتایج حاصل از ویژگی‌های جمعیت شناختی گروه نمونه ارائه ودر ادامه نتایج  آزمون فرضیات پژوهش سپس نتایج حاصل از روش معادلات ساختاری ، تحلیل عاملی تأییدی و برازش مدل ارائه خواهد شد.

5-2- یافته های پژوهش:

        5-2-1- ویژگی­های جمعیت شناختی:

ویژگی‌های جمعیت شناختی نمونه آماری پژوهش حاضر که در فصل چهارم ارائه شد نشان می‌دهد که از بین پاسخ دهندگان،از نظرپست سازمانی ،کارمندان بیشترین فراوانی (76 % )،از نظر وضعیت تحصیلی،افراد با مدرک فوق لیسانس بیشترین فراوانی (49.5%)،از نظر رشته تحصیلی ،افراد با رشته تحصیلی علوم انسانی بیشترین فراوانی(77%)،از نظر وضعیت سابقه کار ،افراد با سابقه کمتر از 5 سال و بیشتر 15سال به طور مشترک بیشترین فراوانی(38.8%) و ازحیث میزان آشنایی با فناوری اطلاعات ، افراد با سطح آشنایی زیاد بیشترین فراوانی(38.3%) را به خود اختصاص داده اند.

        5-2-2- نتایج فرضیات تحقیق:

هشت فرضیه که در فصل اول به آنها اشاره شد درصدد پاسخگویی به این سوال هستند که " آیا همسویی استراتژیک بین فناوری اطلاعات و سازمان وجود دارد؟ "

چهار فرضیه نخست که در فصل اول اشاره شده بود درقالب یک فرضیه " زیرساختهای سازمان، زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات، استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژیهای سازمان در بانک ملی استان سمنان به درستی تعریف شده است " از طریق آزمون های آماری در فصل 4 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج زیر حاصل شد:  

  بررسی وضعیت متغیر های پژوهش وانجام آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که استراتژیهای فناوری اطلاعات با میزان (3.0276) کمترین میانگین را در بین متغیرها  در بانک ملی استان سمنان به خود اختصاص داده  و این بدان معنی است که این متغیردر بانک به درستی تعریف نشده است. ولی سایر متغیر های پژوهش که عبارتند از : زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات ،  زیرساختهای سازمان،  استراتژیهای سازمان به ترتیب در بانک ملی استان سمنان به درستی تعریف شده است و به نظر پاسخگویان بالاترین امتیاز را زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات با میانگین (4.0150 )به خود اختصاص داده است .

در خصوص چهار فرضیه بعدی با توجه به جداول همبستگی و ضرایب همبستگی که در فصل 4 آورده شده است ، می­توان نتیجه گرفت که:

 فرضیه پنجم " بین استراتژی های سازمان و زیر ساخت های سازمان تناسب وجود دارد " تایید می‌شود. نتایج بدست آمده از آزمون فرض نشان می‌دهد که با احتمال ( اطمینان)95 درصد بین زیرساختهای سازمان با استراتژیهای سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه معنی‌داری مثبت به میزان( 0.454)  وجود دارد، که رابطه خیلی قوی نیست.  و این رابطه بدین معنا است که استراتژی های سازمان با زیر ساخت های سازمان  تناسب دارند . و میزان این تناسب متوسط رو به پایین می باشد. و این رابطه ،

فرضیه ششم "بین استراتژی های فناوری اطلاعات و زیر ساخت های فناوری اطلاعات تناسب وجود دارد" تایید می‌شود. نتایج بدست آمده از آزمون فرض نشان می‌دهد که با احتمال (اطمینان) 95 درصد بین زیرساختهای فناوری اطلاعات با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه معنی‌داری مثبت به میزان( 0.220) وجود دارد ،که رابطه بسیار ضعیفی است .این رابطه بدین معناست که زیر ساخت های فناوری اطلاعات با استراتژی های فناوری اطلاعات تناسب دارد ولی این تناسب در سطح بسیار پایینی می باشد.

فرضیه هفتم  " استراتژی های سازمان با استراتژی های فناوری اطلاعات یکپارچه هستند" تایید می شود.

نتایج بدست آمده از آزمون فرض نشان می‌دهد که با احتمال ( اطمینان)95 درصد بین استراتژی سازمان با استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه معنی‌داری مثبت به میزان( 0.608) وجود دارد، که رابطه نسبتا قوی است. و این بدین معنی است که استراتژی های فناوری اطلاعات سازمان با استراتژی های سازمان یکپارچگی دارند و این یکپارچگی در حد متوسط رو به بالا می باشد.

فرضیه هشتم  " زیر ساخت های سازمان با زیر ساخت های فناوری اطلاعات یکپارچه هستند " تایید می شود. نتایج بدست آمده از آزمون فرض نشان می‌دهد که با احتمال (اطمینان)95 درصد بین زیرساختهای فناوری اطلاعات با زیر ساختهای سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه معنی‌داری مثبت به میزان( 0.951)وجود دارد، که رابطه بسیار قوی است. این رابطه بدان معنی است که زیر ساخت های فناوری اطلاعات با زیر ساخت های سازمان ، یکپارچگی کارکردی بسیار بالایی دارند.  

 

در فصل 4 تعیین روایی مدل و متغیر های استفاده شده در آن و همچنین در نظر گرفتن تمامی روابط( مدلسازی معادلات ساختاری ، تحلیل عاملی تاییدی و آزمون های برازش مدل)، در قالب یک فرضیه " بین زیرساختهای سازمان  با زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات و استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژیهای کسب و کار سازمان در بانک ملی استان سمنان رابطه بصورت مدل ساختاری وجود دارد " در نظر گرفته شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

در نخستین گام به منظور روایی مدل نظری از تحلیل عاملی استفاده شد. مقدار آماره کای‌دو  و درجه آزادی نشان می‌دهد که درجه آزادی برابر 50و مقدار کای‌اسکوئر  نسبتا بزرگ (برابر 192.76) می‌باشد در این مدل کلیت مدل مورد تایید و عوامل باهم رابطه دارند. با توجه مقادیر معنی­داری روابط بین متغیرها ، جهت ادامه کار برای بررسی صحت مدل پیش فرض از شاخص‌های برازندگی مختلفی استفاده می‌شود.محقق در این پژوهش از شاخص هایی نظیر نسبت کای اسکوئر به درجه آزادی(کای اسکوئر نسبی) CMIN/DF، شاخص نیکویی برازش(GFI) ، نیکویی برازش اصلاح شده(AGFI) و شاخص برازندگی تطبیقی (CFI) و ریشه میانگین مربعات خطای برآورد(RMSEA) استفاده کرده‌ است. آزمون برازش برای بررسی مدل نظری تحقیق صورت گرفت ، نتایج تحلیل و مقادیر شاخص‌های برازش، نشان از برازش نسبتا خوب و معنی‌دار بودن مدل نیست. این بدان معنی است که داده‌های نمونه مورد مطالعه مدل نظری ما را تایید نمی‌کنند لذا می بایست اصلاحاتی در مدل ایجاد نمود که این اصلاحات بر اساس پیشنهادات اصلاحی     نرم افزار AMOS در قسمت شاخص های اصلاحی اعمال می گردد. اجرای دوباره ی نرم افزار و نتایج برازش مدل اصلاح شده ، نشان از برازش خوب و معنی دار بودن مدل است. این بدان معنی است که داده‌های نمونه مورد مطالعه مدل اصلاح شده  را تایید می‌کنند.

- بحث و نتیجه­گیری:

هدف از اجرای این پژوهش، بررسی همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و سازمان در شعب بانک ملی سراسر استان سمنان بوده است ، یافته‌های این پژوهش با استفاده از روش معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج فرضیات تحقیق و مدل نظری ، بانک ملی استان سمنان در ناحیه ی استراتژی های فناوری اطلاعات نسبت به سایر نواحی میانگین کمتری دارد و  این نشان دهنده ضعف سازمان در این ناحیه است. یعنی اینکه استراتژی های فناوری اطلاعات در این سازمان به درستی تدوین یا اجرا نشده است ،که این امر خود ناشی از ضعف در سه مولفه این ناحیه شامل دامنه فناوری اطلاعات ، مزیت های سیستمی و راهبری فناوری اطلاعات می باشد. ضعف دوم این سازمان درتناسب  بین زیر ساخت فناوری اطلاعات با استراتژی های فناوری اطلاعات است. تمرکز تناسب استراتژی بر اولویت بندی تصمیم گیری های سازمان با توجه به منابع و زیر ساخت های آن در تعیین موقعیت سازمان در بازار نسبت به رقبا است. یکی از دلایل آن می تواند ضعف در ناحیه فناوری اطلاعات باشد. یکی دیگر از فرضیات تحقیق نتیجه آن مهم می باشد ، توانمندی بسیار زیاد سازمان در ناحیه زیر ساختهای فناوری اطلاعات و المان های آن شامل فرایندها،مهارت‌ها و راهبری ساختار می باشد .که این امر ناشی از وجود سخت افزار ها ، نرم افزار ها ، اطلاعات ، بر نامه‌های کاریردی و برنامه های زیر ساختی ارتباطی است .سایر فرضیات و نتایج آن نشان دهنده یک تعادل مناسب در نواحی و ارتباط بین آنها می باشد.

با توجه به اهمیت تناسب استراتژیکی و یکپارچگی کاربردی، استفاده از مدل همسویی با در نظر گرفتن اثر متقابل ناحیه ها(با تمرکز بر سه ناحیه از چهار ناحیه در هر زمان)، به تناسب استراتژیکی و یکپارچگی اجازه می دهد که بطور همزمان اعمال شوند و دیدگاه های مدل همسویی استراتژیک را ایجاد کنند.(بربر،1995 ،88؛ لوفتمن ،پاپ ، 1995). این دیدگاه ها در فصل دوم به طور مفصل توضیح داده شده اند. با توجه به مطالب ذکر شده درسطر های بالا و نتایج بدست آمده از فرضیات تحقیق در فصل چهارم دیدگاه نهایی همسویی برای بانک ملی استان سمنان زیر ساخت سازمان و فناوری اطلاعات در نظر گرفته شد،که در شکل(5-1)ترسیم شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

استراتژی کسب و کار

راهبری کسب و کار

دامنه کسب و کار

 

 

 

 

 

 

 

 

استراتژی فناوری اطلاعات

 

 

 

راهبری فناوری اطلاعات

 

دامنه فناوری

 

 

مزیت های رقابتی

مزیت های رقابتی

 

 

 

 

فرایندها

 

مهارت ها

 

 

 

 

 

زیر ساخت های فناوری اطلاعات

                                                                          

 

 

                                                                                           زیر ساخت و استراتژی  

راهبری ساختار

                                                                            فناوری اطلاعات

 

 

 شکل 5 – 1 : دیدگاه نهایی همسویی برای بانک ملی استان سمنان زیر ساخت و استراتژی فناوری اطلاعات

 دیدگاه " زیر ساخت و استراتژی فناوری اطلاعات" ، متمرکز بر اصلاح استراتژی فناوری اطلاعات که ناحیه ضعیفی بوده بر پایه زیر ساخت فناوری اطلاعات موجود استوار است. تکیه گاه ، زیر ساخت فناوری اطلاعات است. قوی ترین ناحیه بوده، که به استراتژی فناوری اطلاعات توانایی می بخشد. وناحیه تحت تاثیر استراتژیهای سازمان می باشد، که بطور مستقیم از تغییرات ناحیه محور تاثیر می پذیرد. که برای مثال سیستم تجارت الکترونیک از ابزارهایی هستند که برای پخش و توزیع برنامه ها در سازمان به کار گرفته می‌شوند. در حالی که نقش مدیریت ارشد سازمان ، نقشی تضامنی  و نظری است ، مدیریت فناوری اطلاعات مسئولیت تامین رضایت ارباب رجوع را از طریق پشتیبانی سیستم ها وهدایت و اجرای پروژه های فناوری اطلاعات بر عهده دارد.

بحث کوتاهی که در اینجا بد نیست به آن پرداخته شود تجزیه و تحلیل کوتاهی از عوامل موثر فارغ از نتایج فرضیات در سوق دادن مطالعه به این دیدگاه است.این بحث بیشتر بر پایه نظرات مطرح شده در جلسه محقق با دایره آموزش و واحد اتوماسیون اداری شکل گرفته است و صحت آن خود مستلزم تحقیق مفصل و دقیقی می باشد. موارد زیر به عنوان دلایل ایجاد دیدگاه بدست آمده ذکر شدند :

1. سعی واحد اتوماسیون در به روز بودن نسبت به فناوری اطلاعات :این عامل با وجود آن که باعث پیشرفت کار واحد می شود ، اما از سوی دیگر باعث نادیده گرفتن نیاز های واقعی دیگر   واحد ها شده و در واقع نرم افزار ها ، سخت افزار های جدید در بانک ملی مستقر می شود.

2. مدیریت و رسیدگی منظم واحد اتوماسیون بانک ملی: این واحد همواره به کلیه نیاز های کاربران به طور موردی و به سرعت رسیدگی کرده از کلیه احتیاجات مجموعه اطلاع داشته و از طرفی جو اعتماد مناسبی بین کاربران مجموعه و واحد اتوماسیون وجود دارد.

3. عدم دقت در برنامه ریزی و نبود سند برنامه ریزی اطلاعات : سابقه برنامه ریزی برای تهیه ادوات و پیش برد فناوری اطلاعات بسیار کوتاه بوده و تصمیمات اصولا بر اساس درخواست واحدها و کاریران به طور لحظه ای و بدون برنامه ریزی توسط واحد اتوماسیون گرفته می شود.

4. نقش فنی واحد اتوماسیون : واحد اتوماسیون به عنوان متولی فناوری اطلاعات در بانک ملی استان سمنان،واحدی فنی بوده و تصمیمات فنی ، مانندانتخاب فناوری،تهیه سخت افزارو ...را برعهده داشته و علاوه بر این هیچ واحدی نیز نقش برنامه ریزی در زمینه فناوری اطلاعات را بر عهده ندارد و...

به عنوان نتیجه­گیری از مطالب ذکر شده، در این بخش به مقایسه نتایج حاصل از تحقیق با نتایج تحقیقات مشابه در بحث فناوری اطلاعات و همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات سازمان پرداخته می­شود.

یافته های پژوهش انجام شده توسط علیپور پیجانی،اکبری (1385) نشان داد که سازمان ها به تدوین و پیاده سازی استراتژی های فناوری اطلاعات کمترین توجه را دارند. یافته­های پژوهش حاضر نتایج تحقیقات ایشان را تأیید کرده و بر اهمیت نقش استراتژی های فناوری لطلاعات در دستیابی به همسویی استراتژیک تاکید می کند.

نتایج تحقیق نشان می­دهد که تناسب بین استراتژی های سازمان و زیر ساخت های سازمان و زیر ساخت های فناوری اطلاعات و استراتژی های فناوری اطلاعات عامل بسیار مهمی در دستیابی به همسویی می باشد و می تواند برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد کند. پژوهش انجام شده توسط تقوا ، حاجی زاده (1388) نیز اهمیت این عامل را تایید می کند.

نتایج تحقیق نشان می­دهد که ضعف واحد اتوماسیون (واحد فناوری اطلاعات) در سازمان یکی از دلایل شکست سازمان ها در دستیابی به همسویی می باشد. پژوهش انجام شده توسط اعرابی ، حقیقت ثابت(1387) نیز نقش این عامل در عدم دستیلبی به همسویی را تایید می کند.

یافته های پژوهش انجام شده توسط لیدا چن،(2010) و جرفی،(2011) نشان داد که بین استراتژی و زیر ساخت های سازمان و استراتژی ها و زیر ساخت های فناوری اطلاعات رابطه تنگاتنگی وجود دارد که پی بردن به آن می تواند سازمان را در مسیر دستیابی به همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات موفق سازد. یافته­های پژوهش حاضر نتایج تحقیقات ایشان را تأیید می کندو برای بررسی همسویی تمامی این روابط را در نظر می گیرد.

 

 5 – 4 - ارائه پیشنهاد­ات کاربردی

در نهایت بعد از تعیین دیدگاه جاری همسویی در بانک ملی استان سمنان به عنوان آخرین مرحله باید این دیدگاه ، نتایج ضمنی و مدیریتی آن ، جایگاه آن و همچنین افق های آینده در قالب پیشنهادات و راهکارهای کاربردی در اختیار مدیران و مجموعه بانک ملی استان سمنان قرار گیرد تا این سازمان در مسیر دستیابی به همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات با سازمان به موفقیت دست یابد . مبانی همسویی ،تحلیل چرخه ای همسویی و دیدگاه جاری در فصل دوم به طور کامل تشریح شد . حال سوال مهم در این فرایند چگونگی تقویت ناحیه استراتژی فناوری اطلاعات توسط زیر ساخت فناوری اطلاعات و افزایش تناسب استراتژیک بین این دو می باشد در همین راستا چگونگی اثر گذاری هر یک از المان های این دوناحیه بررسی شد .نتیجه این بررسی در جدول(5-1) آمده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 5 -1 : بررس راهکار های تاثیر ناحیه زیرساخت فناوری اطلاعات بر استراتژی فناوری اطلاعات

 

                                                               زیر ساخت فناوری اطلاعات                                            

فرایند ها

راهبری ساختار

مهارتها

 

 

 

 

 

 

 

 

دامنه

استراتژی فناوری اطلاعات

 

 

تسریع فرایندها

 

 

بهینه سازی فرایند ها

 

 

مدیریت صحیح ارتباطات

 

گسترش ارتباطات

 

 

برگزاری آموزشهای لازم

 

تقویت کمی نیروی انسانی

 

گسترش دامنه

 

حفظ دامنه

 

حفظ دامنه

 

گسترش دامنه

 

حفظ دامنه

 

گسترش دامنه

 

 

 

 

راهبری

شفاف سازی فرایند ها

 

 

تعریف فرایند های لازم و جدید

 

 

 

شفاف سازی ارتباطات

 

مدیریت نیروی انسانی

 

تقویت کار های گروهی

 

راهبری منسجم

ایجاد ارتباطات جدید

 

راهبری منسجم

 

تسهیل راهبری

 

تسهیل راهبری

 

 

 

 

 

مزیت های سیستمی

 

بالا بردن قابلیت اطمینان

 

 

 

تسریع فرایند ها

 

 

بهینه سازی فرایند ها

 

 

 

ایجاد ارتباطات پایدار

 

 

 

ایجاد ارتباطات قدرت مند

 

مدیریت نیروی انسانی

 

تقویت توانایی فنی نیروها

 

تقویت توانایی مدیریت نیروها

 

تقویت مزیت سیستمی

تقویت مزیت سیستمی

تقویت مزیت سیستمی

 

 پیشنهادات و راهکارهای که که در جدول (5-1) ذکر شده به طور کلی شامل :

فرآیندها بر توسعه شیوه های کاری فناوری اطلاعات خاص و بر چگونگی پیشروی آن ها تمرکز دارد. لذا در بانک ملی، تعریف درست ، بهینه سازی، شفاف سازی و تسریع فرایند ها سبب  حفظ و گسترش دامنه ،راهبری منسجم و تقویت مزیت سیستمی و درنهایت بهبود ناحیه ی استراتژیهای فناوری اطلاعات گردد.

ساختار فناوری اطلاعات متشکل از سخت افزار ، نرم افزار ، اطلاعات ، برنامه های کاربردی و   برنامه های زیر ساختی ارتباطی است که سازمان در دستیابی به استراتژی های تجاری و فناوری اطلاعات از آن استفاده می کند. لذا مدیریت صحیح،گسترش وشفاف سازی ارتباطات و همچنین ایجاد ارتباطات پایدار و قدرتمند سبب حفظ و گسترش دامنه،انسجام راهبری و تقویت مزیت سیستمی  و درنهایت بهبود ناحیه ی استراتژیهای فناوری اطلاعات گردد.

مهارت های فناوری اطلاعات ، تجربه ، صلاحیت و ارزش های کارمندان فناوری اطلاعات را بیان  می کند. لذا برگزاری دوره های آموزشی، مدیریت نیروی انسانی، تقویت کار های گروهی، تقویت توانای فنی نیروها و تقویت توان مدیریت آنها باعث بهبود ناحیه ی استراتژیهای فناوری اطلاعات و تناسب استراتژیک دو ناحیه با یک دیگر گردد.

علاوه بر موارد گفته شده در بالا و جدول (5-1) و با توجه به مدل پژوهش و تحلیل چرخه ای مدل برای تقویت و حفظ همسویی پیشنهادات کاربردی دیگری را می توان ذکر کرد که شامل :

تدوین هرچه سریع تر سند برنامه ریزی فناوری اطلاعات ،در صورت تدوین قسمت های سند ، پیگیری و اجرایی شدن قسمت های تدوین شده سند.

حمایت مداوم مستمر مدیریت ارشد سازمان از فناوری اطلاعات و برنامه ریزی فناوری اطلاعات و سایر مباحث مرتبط با آن که یکی از راهکار های بسیار مهم می باشد.

تمرکز بیشتر بر نیاز های کاربر و واحد های سازمان تا پیشرفت های فناوری اطلاعات .

تدوین و تغییر نظام تعریف پروژه ها و استراتژی های فناوری اطلاعات در سازمان توجه به      همسو بودن آنها با اهداف و استراتژی های کلان بانک ملی .

ایفای نقش موثر و کارآمد مدیر فناوری اطلاعات در اجرا و پیاده سازی پروژه ها ی فناوری اطلاعات در سازمان.

تقویت فرهنگ فناوری اطلاعات در سازمان و معیار های وابسته به آن.

آموزش کارکنان جهت آشنا کردن آنها با مبحث فناوری اطلاعات، استراتژیهای فناوری اطلاعات وتبیین جایگاه و نقش آن در سازمان ومحیط رقابتی.که این عامل می تواند نقش مهمی در دستیابی به همسویی استراتژیک ایفا کند.

استفاده خوب و مناسب از توانمندی های ناحیه ی زیرساخت فناوری اطلاعات برای بهبود و تقویت ناحیه استراتژی های فناوری اطلاعات ودر ادامه استراتژی های سازمان.

5-5- محدودیت­های تحقیق:

این تحقیق علیرغم تلاش­هایی که برای آن انجام گرفته با محدودیت­هایی مواجه بوده است:

1. عدم همکاری برخی از مدیران و کارکنان جهت پاسخگویی به پرسشنامه‌ها و حتی عدم عودت پرسشنامه‌ها به محقق.

2. عدم گسترش فرهنگ تحقیق در سازمان های دولتی و عدم اعتقاد مدیران به اهمیت و ضرورت این تحقیقات و سخت‌گیری بیش از اندازه و بی مورد نسبت به اجرای آنها.

3. پراکندگی جغرافیایی جامعه آماری مورد مطالعه که باعث دشواری توزیع و جمع آوری پرسشنامه ها گردید.

 4. کمبود منابع و تحقیقات مرتبط با موضوع مورد مطالعه.

 5. این تحقیق به بانک ملی استان سمنان محدود بوده است. می­توان با انجام تحقیق در سایر بانک ها یا بانک ملی سایر استان ها و مقایسه نتایج آنها با یکدیگر به نتایج بهتر و قابل اطمینان­تری دست یافت. 

به دلیل انجام پژوهش در محدوده بانک ملی استان سمنان ، تعمیم نتایج بدست آمده به سایر جوامع آماری، باید با احتیاط انجام گیرد.

5-6- پیشنهادات برای تحقیقات آتی:

تحقیق حاضر تلاشی در جهت بررسی همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و سازمان می باشد، که بدون شک کاستی­های بسیاری دارد. با این حال در این تحقیق تلاش شد تا موضوع مورد نظر در بانک ملی استان سمنان مورد سنجش قرار گیرد. شناخت هر چه بیشتر همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و سازمان و پیامدهایی که این شناخت برای ، مدیران، کارکنان ، مشتریان، جامعه و ... به همراه دارد مستلزم تحقیقات گسترده­ای است. بدین منظور در زیر به تحقیقات بیشتری که می­توان در این زمینه انجام داد اشاره می­شود:

1-

2-

3- 

4-

5-

5-7- جمع بندی:

پژوهش حاضر بر آن بود تا با استفاده از یک مدل و چارچوب مفهومی پیشنهادات و راهکارهای را جهت کمک به فرایند همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و سازمان در بانک ملی استان سمنان ارائه دهد ، که می تواند اهمیت فناوری اطلاعات و ابعاد آن را برای این سازمان روشن سازد. بدین منظور در فصل اول پس از بیان مسأله و ضرورت انجام تحقیق، به بیان سؤالات و فرضیات تحقیق پرداخته شد و اهداف اساسی برای انجام این پژوهش بیان گردید. در فصل دوم ادبیات موضوع و مفاهیم همسویی، همسویی استراتژیک، فناوری اطلاعات و مدل های همسویی ارائه شد و در پایان فصل چارچوب نظری و مدل مورد استفاده در تحقیق و همچنین مطالعات پیشین انجام شده در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت. در فصل سوم، روش تحقیق، روش گردآوری وتجزیه و تحلیل اطلاعات بررسی شد. در فصل چهارم، اطلاعات جمعیت شناختی         پاسخ دهندگان، آزمون فرضیات تحقیق و تحلیل های  مورد نیاز ارائه شد و سرانجام در فصل پنجم، پژوهش حاضر با بحث و نتیجه­گیری بر اساس یافته­های فصل چهارم، بیان محدودیت­ها و ارائه پیشنهادات پایان گرفت.با توجه به این نکته که فناوری اطلاعات و بخصوص همسویی استراتژیک آن با زیر ساخت ها و استراتژیهای سازمان در دنیای رقابتی امروز و به خصوص در صنعت بانکداری، برای رشد و توسعه این سازمان ها لازم و ضروریست، امید می­رود که اهمیت آن روز به روز برای مدیران، کارکنان، دانشجویان و مسئولین کشور روشن شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.Chan

1.Barier

1.King

2.David and Olson

3.Reich and Benbasat

4. Business Strategy

5. IT Strategy

6. Business structure

7. Structure of Information Technology

[10] .Strassman

2.Ciborra

1.Coleman and Papp

[13] .Strassman

1. Matching

2. Integration

3. Fusion

4. Link

[18] . Acquisition

[19] . Massachusetts Institute off Technology.

 [20] . Clear Direction

[21] . Commitment

[22] . Communication

[23] . Cross-Functional Integreation

[24] . Business IT Alignment Methodology

[25] . Detection

[26] . Correction

[27] . Prevention

[28] . One review

[29] . Commitment

[30] . Maturity level of competence

[31] . Mature areas of practice

[32] . Business Scope

[33] . Distinctive Competencies

[34] . Business Governance

[35] . Authority Structure

[36] . Work flowe

[37] . Systemic Competencies

[38] . System Management

[39] . Cohesire Work

[40] . Functional Integration

[41] .  Strategic Alignment Perspectire

[42] . Area of ​​Effect

[43] . Interlinking

[44] . Strategy Execution Perspective

[45] . Dong & Lio & Yin

[46] . Leida Chen

[47] . Esmadi Seman & Juhana salim

1. Applied Research

2. Descriptive Research

3. Survive Research

 

 

[51]. Reliability

1. Validity

2. Content Validity

3. Face Validity

4. Criterion – related Validity

5. Concurrent Validity

1.  Confirmatory Factor Analysis (CFA)

2. Kaiser-Meyer-Olkin Measure of  Sampling Adequacy

[58] Descriptive Statistics

[59]  Structural Equation Model

[60]  General Leaner Model

[61]  Analysis of Moment Structures

1. Model Specification

[63].  Iterative Method

[64].  Maximum Likelihood (ML)

[65].  Generalized Least Squares

[66].  Implied Covariance Matrix

[67].  Residual Matrix

[68] Modification Indices

[69] CR

[70] Estimate

[71] S.E.

منبع:

) منابع فارسی:

1. کریمی، یوسف، (1379)، روانشناسی اجتماعی. تهران:انتشارات دانشگاه تهران.
2. اس‍م‍اعی‍ل‌ زاده‌ ک‍ن‍دج‍انی‌ ، ه‍ادی(1383)، دس‍ت‍ه‌ ب‍ن‍دی‌ وارزی‍اب‍ی‌ م‍دل‌ ه‍ای‌ ب‍رن‍ام‍ه‌ ری‍زی‌اس‍ت‍رات‍ژی‍ک‌ ف‍ن‍اوری‌ اطلاع‍ات‌ وان‍ت‍خ‍اب‌ م‍دلی م‍ن‍اس‍ب‌ ب‍رای‌ دان‍ش‍ک‍ده‌ح‍س‍اب‍داری‌ وم‍دی‍ری‍ت‌ دان‍ش‍گ‍اه‌ ع‍لام‍ه‌ طب‍اطب‍ای‍ی،رساله کارشناسی ارشد،دانشگاه ع‍لام‍ه‌ طب‍اطب‍ای‍ی
3. ثاقب تهرانی، مهدی و شبنم تدین (1380) مدیریت فناوری اطلاعات، نشر مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ اول.
4. عمید، امین و سیده معصومه غمخواری (1388)، تأثیر فناوری اطلاعات بر توسعه صنایع کوچک و متوسط، نشریه چشم­انداز مدیریت، شماره 32، ص 183 - 202.
5. فتحیان، محمد و سید حاتم مهدوی نور (1387)، مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات، نشر دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ ششم، تهران،ص 21 -29.
6. قلی پور، رحمت ا... (1381)، طرح پژوهش و بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر اشتغال نیروی کار، تهران، مؤسسه کار و تأمین اجتماعی، ص 127 - 154.
7. گودرزی،آتوسا و حیدر زبیدی (1387)، بررسی تاثیر گسترش بانکداری الکترونیکی بر سودآوری بانک­های تجاری ایران، فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال دهم، شماره 35، ص 111 -140.
8. مؤمنی، هوشنگ (1380)، مدیریت فناوری های اطلاعات و ارتباطات،‌مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، تهران.
9. مؤمنی، منصور (1386)،تحلیل­های آماری با استفاده از نرم افزار SPSS ، نشرکتاب نو، تهران.
10. شریفی، حسن پاشا و شریفی، نسترن (1380)، روش های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، سخن، چاپ دوم.
11. خاکی، غلامرضا (1391)، روش تحقیق در مدیریت، تهران، فورژان، چاپ اول.
12. م‍ظاه‍ر ت‍ه‍را‌نی، مین‍ا(1391)، ت‍اثیر‍ ه‍م‍راس‍ت‍ای‍ی‌ اس‍ت‍رات‍ژی‍ک‌ ف‍ن‍اوری‌ اطلاع‍ات‌ ک‍س‍ب‌ و ک‍ارب‍ر ک‍ی‍ف‍ی‍ت‌ خ‍دم‍ات‌ م‍ورد م‍طال‍ع‍ه‌ ب‍ان‍ک‌ ت‍وس‍ع‍ه‌ ت‍ع‍اون‌، رساله کارشناسی ارشد،دانشگاه ع‍لام‍ه‌ طب‍اطب‍ای‍ی.
13. آذر، عادل و مومنی، منصور (1390)، آمار و کاربرد آن در مدیریت، جلد اول، تهران، سمت، چاپ هجدهم.

14.        اعتمادی ، فهیمه(1390) ،ارائه چارچوبی در همسویی استراتژیک فناوری اطلاعات با کسب و کار به روش کارت امتیازی متوازن: مطالعه موردی مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت ملی نفت، پایان نامه کارشناسی به راهنمایی دکتر لطفعلی بختیاری.

15.        کرمییان ، فاطمه(1391)، سنجش آمادگی سازمان برای همسویی استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژی کسب و کار در صنعت قطعه سازی خودرو(مورد بررسی: شرکت های قطعه ساز خودرو در استان های گیلان و آذربایجان شرقی)، پایان نامه کارشناسی به راهنمایی دکتر علی عطافر.

16.        تقوا محمدرضا ، حاجی زاده پیمان ، (1388) ، سنجش بلوغ همسویی راهبردهای فناوری اطلاعات و کسب و کار در سازمان مطالعه موردی: شرکت سایپا یدک

1. اسماعییل پور رضا ، مباشر امینی رمضان علی ، کریمیان فاطمه ، میرحسینی سیده سکینه ،(1389) ، تحلیلی برتعیین جایگاه عوامل موثربرهمسویی استراتژیک فناوری اطلاعات و کسب و کارمطالعه موردی: صنعت قطعه سازی خودرو گیلان ، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت ، نوآوری و تولید ملی.
2. بهارلو لیلا ، تاج فر امیرهوشنگ ، کریم زادگان مقدم داود ،(1391) ، ارائه راهکار برای همراستایی استراتژی های فناوری اطلاعات و کسب و کار جهت افزایش توانمندی ، اولین همایش ملی فناوری اطلاعات و شبکه های کامپیوتری ، دانشگاه  پیام نور
3. اعرابی سید محمد ، حقیقت ثابت حسین ،(1387) ، الگوی عقلانی هماهنگی استراتژیک کسب و کار و فناوری اطلاعات ، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت استراتژیک ، ص 21 - 29.
4. علی پور پیجانی ، افشین ،(1383) ، شناسایی عوامل اساسی همسویی استراتژی فناوری اطلاعات و استراتژی کسب وکار سازمان، پایان نامه کارشناسی به راهنمایی دکتر فتاح میکاییلی ، دانشگاه علامه طباطبایی ، تهران.

 

 

 

 

 

2) منابع لاتین

1. Andrews K., (1980), The Concept of Corporate Strategy. Dow Jones-Irwin, Homewood.
2. Atkins M., (1994). IT and IS Perspectives on Business Strategy. Journal of Strategic Information Systems 3(2), p.p 123-125.
3. Avison D., Cuthbertson C., Powell P., (1999), The Status of the IS function. Journal of Strategic Information Systems 8(4).
4. Avison S., Jones J., Powell P., Wilson D., (2004), Using and validating the strategic alignment model, Journal of Strategic Information Systems 13, p.p 223-246.
5. Avison D., Lau F., Myers M., Nielsen P., (1999), Action Research. Communicationa of the ACM 42(1), p.p 64-97.
6. Avison D., Jones J., Powell P., Wilson D., Using and validating the strategic alignment Model, Journal of Strategic Information Systems 13(2004) p.p 223-246, Elsevier academic Press, 2004.
7.  Kazman , R and H.M.Chen. Aligning Business models , Business Architectures , and IT ARCHITECTURES. 2002.
8. Esmadi Abu Abu Seman, Juhana Salim, (2013), A Model for Business-IT Aligment in Malaysian Public Universities , Procedia Technology ,11, p.p 1135-1141
9. Dong  Xiaoying,lio Qian Qian,yin dezhi ,(2008), Business Performance, Business Strategy, and Information System Strategic Alignment: an Empirical Study on Chinese Firms, 13) 3(, p.p 348-354
10. Leida Chen,(2010), Business-IT Alignment Maturity of Companies in China, Information & Mamagement 47, p.p 9-16
11. Saeid jorfi, Hassan jorfi ,(2011), Strategic Operations Management:Investigating the Factors Impacting IT- Business Strategic Alignment,24, p.p 1606-1614
12. Brown C.V., Sharon L.M., (1994), "Alignment of the IS Function with the enterprise: Toward a Model of Antecedents. " MIS Quarterly, December: p.p 371-403.
13. Broadbent M., Weill P, (1993), Improving business and information strategy alignment learning from the banking industry , IBM  Systems Journal, 32) 1(, p.p 162-179.
14. Burn J., (1997), Information system Strategies and the Management of Organisation Change. Journal of Information Technology 8, p.p 205-216.

 

1. Chan Y.E., Huff   S., Copleland D., Barclay  D., (1997). "Business strategic orientation, Information systems strategic orientation, and strategic alignment . Information systems research, 8(2), p.p 125-150.
2. Chan Y.E., (2001), Aligning business & information systems: the importance of informal organization structure." , Queen's School of  Business, Working paper 2001.
3. Delery J.E, Doty H.D., (1996), Modes of theorizing in strategic human resources management: Testof  Universalistic, Contingency, and Confiurational Performance predictions". Academy of management journal, 39, p.p 802-835.
4. Chekland  P.,(1981), Systems Thinking  Systems Practice, Hohn Wiley & Sons, Chichester, UK.
5. Checkland P., Holwell S., (1998), Information, Systems and Information Systems: Making Sense of the Field, John Wiley & Sons, Chichester, UK.
6. Ciborra, C., (1997), De Profundis? Deconstructing the concept of strategic alignment. IRIS conference.
7. Clemons E.K., Row M.C., (1995),  Sunstaining  IT advantage: The role of structural difference , MIS Quarterly, 15)3(,( 1991), p.p 275-292; F.J. Mata, W.L. Fuerst and J. Barney, 'Information technology and sustained competitive advantage: A resource-based analysis', MIS Quarterly, 19) 4(, p.p 487-505.
8. Henderson J., Venkatraman N., (1990). " Strategic Alignment: A Model for Organisations. OUP, New York.
9. Henderson J., Venkatraman N., (1993), " Strategic Alignment: Leveraging information technology for transforming organisation' , IBM Systems Journal, 32, ) 1(, p.p 4-16.
10. Sabherwal R., Chan Y., (2001), Alignment between Business and IS Strategies. Information Systems Research 12(1).
11.   Sabherwal R., Hirschheim, R., Goles, T., 2001. The Dynamics of Alignment: Insights from a Punctuated Equilibrium Model. Oraganisational Science 12 (2), p.p 179-192.
12. Tallon P., Kraemer K., (2003), Investigating the Relationship between Strategic Alignment and Business Value. Idea Publications, Hershy, PA, p.p. 1-22.
13. Papp R., Luftman J.N., (1995), Business and IT  Strategic Alignment: New Perspectives and Assessments, Proceedings of AIS, Inaugural Americas Coference on IS, Pittsbugh, P'A, p.p 25-27.
14. Henderson J.C., Venkatraman N., (1989), Strategic Alignment: A Model for Organisational Transformation, in: Kochan, T., Unseem, M. (Eds.), 1992. Transforming  Organisations. OUP, New York.
15. Hussain H., King M., Cragg P., (2002). IT Alignment in Small Firms. European Journal of Information Systems 11, p.p 108-127.
16. Luftman J.N., Ed., (1996). Competing in the Information Age: Strategic Alignment in Practice. Oxford University Press, New York.
17. Mintzburg  H., (1987), Crafting Strategy. Harvard Business Review ،p.p 66-75.
18. Porter M.E., (1996), What is Strategy., Harvard Business Review Nov-Dec, p.p 61-78.
19. Traintor E., (2003), From the President 's  Desk, SIM Top Ten List.
20. Brown C.V., Sharon L.M., (1994), Alignment of the IS Functions with the enterprise:Toward a Model of Antecedeents. MIS Quarterly, December: p.p 371- 403.
21. Chan Y., (2001), Aligning business & information systems: the importance of informal organization structure. Queen's School of Business, Working paper#2001-02.
22. Chorn, N.H. (1191). The Alignment Theory: Creating Strategic Fit. Management Decisis 29(1)، p.p 20-24.
23. .Eral M.J., (1996). Integration IS and the organization: a framework of organization fit, In: Eral, M.J., Ed. Information Management: the Organizational Dimension. Oxford University Press, Oxford.
24. Henderson J.C., James B. Thomas, (1992), The Alignment of Business and Information Technology Domains. ,Hospital and Health service administration 37)1(.
25. Luftman, J., (2000), Assessing Business-IT Alignment Maturity. Communication of AIS.
26. Luftman J.N., Lewis P.R., Oldach S.H., (1993), Transforming the enterprise:the alignment of business and information technology stratrgies , IBM System Jurnal, 32, p.p 1,198-221.
27. Mintzberg H., (1983), Structure in Fives: Designing Effective Organization, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall, Inc.