پایان نامه مقایسه ی ابعاد کمال گرایی،سیستم های مغزی رفتاری و تاب آوری در بیماران عروق کرونر و افراد عادی

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد(M.A)

گرایش: روانشناسی بالینی

چکیده :

هدف از پژوهش حاضر مقایسه ابعاد کمال گرایی ، سیستم مغزی / رفتاری و تاب آوری در بیماران عروق کرونر و افراد عادی است .برای این منظور 150 نفر افراد کرونری قلب و 150 نفر افراد سالم با میانگین سنی 44 سال به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند .از بین بیمارستان های تهران 3 بیمارستان به تصادف انتخاب شد و از افراد حایز شرایط پرسشنامه های کمال گرایی فراست ، BIS/BAS کارور وایت و تاب آوری کانر دیویدسون گرفته شد .به منظور آزمون فرضیه های تحقیق با توجه به مفروضه های آزمون حسب مورد ارزشهای آماری تحلیل رگرسیون لوجستیک دوجمله ای و یومان ویتنی استفاده شد .نتایج نشان داد که ابعاد کمال گرایی و سیستم فعال سازی /بازداری رفتاری در بیماران کرونر قلب با افراد عادی تفاوت دارد .ولی تاب آوری در این دو گروه تفاوت نشان نداد..همچنین در ابعاد کمال گرایی متغیرهای تردید نسبت به اعمال ، انتظارات والدین و نظم و ترتیب با کرونر قلب رابطه مثبت و معنادار دارد .در سیستم مغزی / رفتاری ، بازداری رفتاری و تفریح طلبی فعال سازی  با متغیر ملاک رابطه منفی و معنادار دارد و جنگ و گریزبا متغیر ملاک رابطه مثبت و معنادار دارد .با توجه به یافته های پژوهش کمال گرایی و سیستم مغزی / رفتاری در بیماران کرونر قلب با افراد عادی تفاوت دارد.

کلید واژه ها :  بیماری عروق کرونر ؛ ابعاد کمال گرایی ؛ سیستم بازداری رفتاری ؛ سیستم فعال سازی رفتاری ؛ تاب آوری ؛ 

مقدمه

مدل زیستی – روانی – اجتماعی در دو دیدگاه زیستی – طبی و روانی – اجتماعی را برای تبیین بیماری و سلامتی ادغام کرده است .بر طبق این مدل عوامل زیست شناختی می توانند آمادگی ژنتیکی ، سبک غذایی و عدم تعادل بیوشیمیایی باشند و عوامل روان شناختی هم رفتارها ، شخصیت افراد و بالاخره عوامل اجتماعی شامل اعضای خانواده ، محیط خانه و وقایع باشند

.بنابراین می توان پذیرفت که این بیماری از لحاظ علت شناسی و درمان چند عاملی است .دلایل و عوامل موثر در بروز بیماری قلبی – عروقی در پژوهش های متعدد پزشکی و حتی روان شناسی بررسی شده اند .

هر چند در اغلب پژوهش های پزشکی ، تأکید بر جنبه های فیزیولوژیک از قبیل ویژگیهای شیمیایی خون ( مانند چربی خون )، افزایش فشارخون ، سابقه بیماریهای قبلی ( مانند دیابت و تیروئید، شاخص توده بدن و فربهی ، و رفتارهای سلامتی ( مصرف سیگار و الکل ، رژیم غذایی ، میزان ورزش و تحرک ) بوده است .

با این وصف روان شناسان در تلاش اند تا سهم مؤلفه های روان شناختی مانند تنیدگی ، رویدادهای تنش زا ، اضطراب ، افسردگی ، امید ، الگوی رفتاری نوع آ ،خصومت ، خشم و مانند آنها را برجسته سازند .

این در حالی است که امروزه در جوامع مختلف با روند صعودی بیماریهای قلبی – عروقی مواجه هستیم . با وجود آنکه سارافینو (2001) براساس پژوهش های همه گیر شناسی ،  بیماری عروق کرونر قلب را بیماری جوامع پیشرفته دانسته چرا که در این جوامع از یک طرف افراد سالمند بیشتر وجود دارند و از طرف دیگر عوامل مخاطره مانند فربهی ، کم تحرکی و تنیدگی بیشتری در آنها مشاهده می شوند .

اما چنین نتایجی را کم و بیش در کشور های در حال توسعه نیز می توان یافت ، به گونه ای که در ایران نیز بیماریهای قلبی – عروقی از جمله عمده ترین عوامل مرگ و میر جمعیت به شمار می رود .

نقوی (1382) اظهار داشته است که از میان عوامل عمده مرگ و میر مانند عوامل مادرزادی ، خشونت ، بیماریهای واگیر ، بیماری سرطان ، حوادث و خودکشی ، عامل بیماری قلبی – عروقی با 8/34 درصد ( در مردان 1/33 و در زنان 5/37 درصد ) عمده ترین عامل مرگ ومیر در ایران محسوب می شود و پس از آنکه ، با فاصله نسبتا زیادی ، حوادث با 12 درصد و سرطان با 7/10 درصد قرار دارد .

1-2 بیان مسأله و سوالات تحقیق

 بیماری های قلب و عروق یکی از اختلالات روان تنی محسوب می شود این بیماری عامل یک سوم مرگ ها بوده و سالانه 15 میلیون نفر از 50 میلیون مرگ در دنیا به علت این بیماری اتفاق می افتد مطالعات نشان داده اند در راستای ارتباط بین تنش و بیماری قلبی ، پژوهش های مختلفی نشان داده اند که تنش رفتاری باعث افزایش فشارخون شریانی و کاهش گردش خون کلیوی می شودحتی یک تحریک خفیف یا عصبانیت و ترس ناگهانی ، بطور ثابت و موقت می تواند برای اعمال سیستم قلبی – عروقی تاثیر بگذارد ( ولمن ، 1375)

شریان های کرونری قلب که شاخه هایی از شریان اصلی آئورت هستند باعث رساندن خون غنی از اکسیژن به عضلات قلب می شونددر بیماری عروق کرونر یک یا چند تا از شریان های کرونری تنگ و باریک میشوند.(میل،مامولوت،ترجمه نوحی1374)

فریدمن و روزنمن در مورد تاثیر شخصیت در بیماریهای قلبی تلاش های گسترده ای را آغاز کردند .که در نهایت به کشف تیپ شخصیتی آ منجر شد .

این دو بر این اعتقاد بودند که عامل مهم ابتلا به بیماری قلبی تیپ شخصیتی آ است .این تیپ ویژگیهایی از قبیل رقابت جویی ، اضطرار وقت ، تقلا برای پیشرفت و مشغله فکری با هدف شتابزدگی اضطراب دارد .

طبق نظر آنها اینگونه رفتار به تدریج منجر به  ابتلا این افراد به بیماری قلبی می گردد. بیماری قلبی با سطوح بالای این واکنش ها و خصومت مزمن همبستگی دارد .

یکی از موضوعات و مفاهیم روان شناختی که کارکرد فرد در قلمرو اجتماعی ، روانشناختی و جسمانی یا فیزیولوژیک را دچار اختلال می کند استرس است .

 استرس معمولا برای توصیف واکنش ها و احساسات منفی که با موقعیت های چالش انگیز یا تهدید کننده همراه می شوند به کار می روند .گاه نیز همان موقعیت های تهدید کتتده را استرس می نامند .

 از دیدگاه سلیه «استرس حالتی است بیانگر یک نشانگان معین که با همه تغییرات نامعینی که بریک نظام زیست شناختی اثر می کنند ، مطابقت دارد .»

همین طور تحقیقات نشان داده است که استرس حاد باعث افزایش فعالیت ایمنی و استرس مزمن باعث مهار فعالیت ایمنی بدن می شوند .

بطور کلی استرس چهار تاثیر منفی روی دستگاه ایمنی بدن دارد که همه این تاثیرات نتایج مهمی برای سلامت به دنبال دارند :

1) استرس باعث تضعیف تولید سایتوکاین و همچنین تضعیف عملکرد ایمنی بدن می شود .

2) استرس باعث تجدید فعالیت ویروس های پنهان می شود .

3) استرس باعث آسیب پذیری در برابر عفونت های ویروسی می شود .

4) استرس بر التیام زخم ها تاثیر منفی می گذارد و فرآیند التیام را طولانی تر می کند .

پاسخ ایمنی به استرس هم به نوع و هم به عوامل روان شناختی و فیزیولوژیک بستگی دارد .

عوامل روانی – اجتماعی که بیشترین توجه را به خود جلب کرده است ، عبارتند از استرس و رفتارهای هیجانی مانند عصبانیت و خصومت .

شواهدی وجود دارد که یک سنخ شخصیتی روانی خاص مستعد بیماری قلبی و ابتلا به فشارخون است اما احتمالا افراد از لحاظ ژنتیک مستعد هستند که پاسخ های قلبی – عروقی فراوان تری داشته باشند .

محرک های مضر روانشناختی ، استرس ، اضطراب حاد ، تنفر و عصبانیت می تواند باعث افزایش ترشح سدیم در کلیه و در نتیجه بدکارکردی قلبی – عروقی بشوند .

استرس باعث افزایش ترشح کاته کولامین و کورتیکواسترویید از غدد درون ریز می شود و میزان بالای این هورمونها در دراز مدت ، ممکن است موجب آسیب دیدن شریان ها و قلب شریان ها و قلب شود . با این وجود ، علیرغم ، تعاریف متعدد ارائه شده ، بیشتر پژوهشگران معتقدند که کمال گرایی نشان دهنده متغیری شخصیتی همراه با ویژگی های شناختی ، رفتاری وشکلی از آسیب شناسی روانی  تعریف شده بوسیله معیارها ی شخصی بالا مثل خود انتقادی شدید است ( منصوری ، عدالت زاده ، بخشی پور رودسری ، 1388 )

کمال گرایی با اختلال های جسمانی و روانی زیادی رابطه دارد مثل ( عروق کرونر ، پر فشاری خون ، افسردگی ، اختلال های شخصیت ) (وو وکرتسی[1]، 2009 ).

تلاش های اخیر در پی شناسایی رابطه بین کمال گرایی و سایر عوامل شناختی همچون بازداری رفتاری رویکرد

سیستم ها ، روی یک الگوی عصب شناختی تنظیم هدف تاکید می کنندمتمرکز شده اند(رندل[2] و همکاران،2010) .

گری (2000) در نظریه خود سه سیستم مغزی - رفتاری را معرفی میکند این سیستم ها عبارتند از: سیستم بازداری رفتاری[3] ،سیستم فعال سازی رفتاری[4] ،سیستم جنگ و گریز[5].

از سویی غلبه هر یک از سیستم ها درفرد به حالت های هیجانی متفاوتی چون اضطراب ، و زود انگیختگی و ترس منجر می گردد و واکنش های متفاوتی را برمی انگیزد.

.گری[6] و مک ناتان[7] معتقدند حساسیت سیستم بازداری رفتاری پیشگویی کننده استرس های هیجانی منفی شخص در موقعیت های پر استرس بدون توجه به طبیعت استرس زاها باشد و بازداری رفتاری به نظر می رسد پیشگویی کننده شخص در کنار آمدن نافعال و ضعیف باشد .

مطالعات متعدد ارتباط این سیستم را با عواطف منفی نشان داده اند . نتایج مطالعات گری ، مک ناتان ، شارون و چوبدار ، فعالیت سیستم بازداری رفتاری را با بیماری قلبی مرتیط دانسته و این ارتباط را ناشی از تولید هیجانهای منفی و فعالیت سیستم سمپاتیکی می دانند.

فرا تحلیل انجام شده توسط Mathews در سال 1988 نشان داد که هیجان های منفی ، اضطراب و خصومت با افزایش بیماری های قلبی و عروقی مرتبط هست و می توان استنباط کرد که فعال شدن این سیستم می تواند عاملی در بروز بیماری های قلبی باشد .  

متغیر مورد مطالعه تاب آوری (Resilienece )  به فرآیند پویای انطباق مثبت با تجربه های تلخ و ناگوار اطلاق می شود.

تاب اوری که  مقاومت در برابر استرس (  stress resistance) یا رشد پس ضربه ای نیز نامیده شده است ، در امتداد یک پیوستار با درجات متفاوت از مقاومت در برابر آسیب های روانشناختی قرار می گیرد .

تاب آوری ، برحسب این تعریف ، فراتر از جان سالم بدر بردن از استرس ها و ناملایمات زندگی است (بونانو[8]،2004).   

باوجود اهمیت عوامل روانشناختی در بروز بیماری قلبی ، متاسفانه در ایران تحقیقات اندکی بر رابطه کمال گرایی ،سیستم های مغزی – رفتاری و تاب آوری را با این بیماری بررسی کرده اند . در حالی که احتمال دارد این متغیرهابه تنهایی تاثیری در وقوع بیماری قلبی نداشته باشند ، اما چنانچه در کنار هم قرار گیرند تاثیر یکدیگر را تشدید می نمایند .به منظور رفع این کمبود ، و با توجه به یافته های متنوع و گاه متضاد درباره ارتباط این فاکتورهای شخصیتی با ابتلا به عروق کرونر ، پژوهش حاضر رابطه متغیرهای مذکور را با بیماری قلبی مورد بررسی قرار می دهد .چراکه با آشکارشدن رابطه بین بیماری عروق کرونر با متغیرهای فوق می توان با افزایش آگاهی و اطلاع رسانی درست به افراد مستعد و انجام اقدامات مداخله گرایانه بالینی آموزش مهارت های مقابله با استرس و هیجان های منفی و نیز کاهش رفتارهای پرخطر و ترغیب مردم به تغییر سبک زندگی ، تا حد زیادی در کاهش احتمال ابتلا به بیماری قلبی نقش موثری ایفا نمود .

به طور خلاصه با توجه به توضیحات فوق در این تحقیق سعی بر این بوده است که مقایسه ابعاد کمال گرایی ، سیستم فعال سازی .بازداری رفتاری و تاب آوری در بیماران  عروق کرونر با افراد سالم مورد بررسی قرار گیرد و به یک سوال زیر پاسخ داده شود .

1-

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

منظور از این تحقیق شناسایی و یافتن رابطه بین ابعاد کمال گرایی ، سیستم فعال سازی /بازداری رفتاری و تاب آوری بیماران مرد و زن عروق کرونر با افراد عادی می باشد.

ضرورت انجام این تحقیق در این است که تا به حال بر روی بیماران عروق کرونر اثرات سه متغیر نامبرده (ابعاد کمال گرایی،سیستم های رفتاری و تاب آوری ) پژوهشی صورت نگرفته است و میتوان از انجام این تحقیق به نکات مثبت و ارزنده ای دست یافت وبا توجه قرار دادن این سه متغیر از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد.

1-4 اهداف تحقیق

اهداف اختصاصی : شناسایی تفاوت در بیماران زن و مرد عروق کرونر در ابعاد کمال گرایی ، سیستم فعال سازی / بازداری رفتاری و تاب آوری .

اهداف کاربردی : جهت بهبود و تسریع درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری عروق کرونر .

1-5 فرضیه های تحقیق

با توجه به سوال مطرح شده در تحقیق حاضر فرضیه های زیر مطرح می گردد :

1-بین سطح کمال گرایی افراد بیمار و افرادسالم تفاوت وجود دارد .

2-بین سطح تاب آوری افراد بیمار و افراد سالم تفاوت وجود ندارد.

3-بر اساس مؤلفه های کمال گرایی ( نگرانی در مورد اشتباهات ، تردید نسبت به اعمال ، انتظارات والدین ، انتقاد والدین ،معیارهای فردی و نظم و ترتیب ) ، جنسیت ، سطح تحصیلات و سن می توان سلامت افراد را پیش بینی کرد .

4-براساس مؤلفه های سیستم فعال سازی /بازداری رفتاری ( مؤلفه بازداری رفتاری ، جنگ و گریز ، پاسخدهی در برابر پاداش ، کشاننده سیستم فعال سازی رفتاری و تفریح طلبی فعال سازی ) می توان سلامت افراد را پیش بینی کرد .

1-6 تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها

1-6-1 ابعاد کمال گرایی

تعریف نظری

کمال گرایی یک سازه ی چند بعدی است و نشان دهنده ی متغیر شخصیتی همراه با ویژگی های شناختی ، رفتاری و شکلی از آسیب شناسی روانی تعریف شده است .(منصوری ، عدالت زاده ، بخشی پور  رودسری،1388)

هولندر[9] (1987) از اولین کسانی بود که تعریفی برای کمال گرایی ارائه نمود . او کمال گرایی را اینگونه تعریف کرد : فرد خواستار عملکردی با کیفیت بالاتر از آنجه که مستلزم موقعیت است ، از خود یا  دیگران می باشد .

مدت گوتاهی پس از  این توصیف ، برنز ( 1980)کمال گرایی را به صورت « شبکه ای از شناخت ها »

توصیف نمود که شامل توقعات  و انتظارات ، تفسیر رویدادها و ارزشیابی خود و دیگران می باشد . او معتقد بود کمال گرایان کسانی هستند که ملاک هایشان فراتر از حد معمول یا عقل است .

افرادی هستند که به طور وسواسی و با سماجت در جهت اهداف غیر ممکن تلاش می کنند و ارزش خود را تماماً مطابق بهره وری و تحقق اهداف تعریف می کنند .

در تکمیل تعریف برنز[10] ، فراست و همکارانش (1990) کمال گرایی را یک ساختار شخصیتی توصیف کردند که در افرادی که مستعد انتخاب معیارها و اهداف بالای غیر واقعی هستند ، وجود دارد .

عزت نفس این افراد مشروط به برآوردن این معیارها است .

تعریف عملیاتی

عملیاتی:منظور از ابعاد کمال گرایی آزمون کمال گرایی چند بعدی فراست است و نمره ای است که شرکت کننده از این آزمون می گیرد .این مقیاس با شش بعد طراحی شده است که شامل:

نگرانی زیاد در موری اشتباهات ، معیارهای شخصی ، انتظارات والدین ، انتقاد والدین ، تردید در مورد فعالیت ها و سازماندهی می باشد . این مقیاس 35 جمله در 6 بعد است و فراست آلفای کرونباخ کل مقیاس را 91/0 گزارش کرد و روایی و اعتبار مناسبی را برای آن گزارش نمود (استوبر[11] ، 1997) .

1-6-2 سیستم های فعال ساز ی / بازداری رفتاری

سیستم بازداری رفتاری (BIS)

تعریف نظری

این سیستم از لحاظ نوروآناتومی و نوروفیزیولوژی شامل سیستم سیتوهیپوکامپی ، اعصاب آوران مونوآمینرژیک از ساقه مغز ، و انتشار آن در لوب پیشانی قشر جدید مخ می باشد . گری معتقد است که این مکانیسم فیزیولوژیکی مسول کنترل تجربه ی اضطراب در پاسخ به علایم مرتبط است ( گری ، 1972، 1977، 1978، 1982، 1987 ب ،1990 ، به نقل از کارور و وایت ، 1994 ) . به اعتقاد گری ، BIS به علایم تنبیه ، عدم پاداش ، و جدید بودن حساسیت نشان می دهد و رفتارهایی را که ممکن است منجر به نتایج منفی یا دردناک شود بازداری می کند .بنابراین فعالیت BIS  باعث بازداری حرکت به سمت اهداف می شود . همچنین گری معتقد است که کارکرد BISمسئول تجربه ی احساس های منفی مانند ترس ، اضطراب ، ناکامی و غمگینی در پاسخ به علایم مرتبط با آنها است ( گری ، 1978 ، 1981 ، 1987 ب ، 1990 ، به نقل از کارور وایت ، 1994 ) .

در سطح های فردی و شخصیت ، حساسیت بالای BIS مترادف است با آمادگی و گرایش به اضطراب که فرد را برای مواجهه ی مناسب با شرایط محیطی آماده می کند (کارور وایت ، 1994 ) .

به اعتقاد کر (2008 ، ص. 11) BIS سیستمی است که در کل مسئول حل تعارض بین اهداف است (مانند ، تعارض بین BAS- گرایش و FFFS- اجتناب ، تعارض بین BAS و BAS و تعارض بین FFFS و FFFS). این سیستم یک سیستم پسخوراند منفی است که مسئول مقابله با انحراف از وضعیت بدون تعارض است ، و موجب هیجان اضطراب می شود . اضطراب ناشی از فعالیت این سیستم مستلزم بازداری رفتارهای بالقوه تعارض برانگیز ، درگیری با فرآیندهای ارزیابی خطر ، و مرور محتویات حافظه و محیط به منظور حل تعارض موجود می باشد .

تعریف عملیاتی

در این تحقیق برای سنجش سیستم بازداری رفتاری از زیر مقیاس BIS مقیاس BIS/BAS (کارور وایت[12] ، 1994 ) استفاده شده است . با توجه به تحلیل هایی که در مورد ساختار عاملی این مقیاس صورت گرفته است در یک نمونه ی آمریکایی ( پویترس[13] و همکاران ، 2008 ) و یک نمونه ی ایرانی (این مطالعه ) این زیر مقیاس خود متشکل از دو زیر مقیاس است که یکی مربوط به سیستم بازداری رفتاری است که اساسا اضطراب را می سنجد( پویترس و همکاران ، 2008 ) ودارای 5 آیتم می باشد (BIS-A) و دیگری مربوط به سیستم جنگ و گریز است که اساسا ترس را می سنجد (پویترس و همکاران ، 2008 ( و داری 2 آیتم می باشد (FFS-F) . در تحقیق حاضر نمراتی که افراد در 5 آیتم مربوط به زیر مقیاس BIS-Aکسب می کنند نشان دهنده فعالیت سیستم بازداری رفتاری می باشد .

سیستم فعال سازی رفتاری (BAS)

تعریف نظری

مکانیسم فیزیولوژیکی که مسئول کنترل انگیزش مثبت و خوشایند است سیستم روی آوری رفتاری ( گری ، 1981، الف ، 1990 ، به نقل از کارور وایت ، 1994 ) یا سیستم فعال سازی رفتاری ( BAS در مقایسه با BIS  با دقت کمتری مشخص شده است ، با این وجود عقیده براین است که در BAS مسیرهای کاتکولامینرژیک و به ویژه مسیرهای دوپامینرژیک نقش محوری را ایفا می کنند (استلار ، و استلار ، 1985 ف ، به نقل از کارور و وایت ، 1994 ).

1.Wu ,K.D,&Cortesi ,G.T.

2.Randles ,D.

3.Behavioral  inhibition  system

4.Behavioral  activation  system

5. Fight /Flight system

[5]

1. Gray, J.A

2. McNaughton

3.Bonanno,G,A.

1.Hollender

2.Burns,D

1.Stoeber ,J.

1.Carver ,CS.,White,TL.

2.Poythress ,N.

Abstrac :

The purpose of this study was to comparison the dimensions of perfectionism , behavioral inhibition and activation systems and resiliency with normal and coronary arteries.

For this purpose ,150 patients coronary heart disease and 150 healty people were selected with an average age of 44 years .

The samples were randomly selected from three hospitals . They were asked to compelet the perfectionism inventory Frost , the Carver and White`s BIS/BAS scale and Connor – Davidson resiliency scale.

After factor analysis of these scals the results showed that perfectionism dimensions and BIS/BAS system of coronary heart disease is different from normal people .

The two groups showed no difference in resiliency also the dimensions of perfectionism variables , doubts about actions , parental expectation and clrity is positively and significantly associated with coronary heart system.

In the brain / behavior : BIS and BAS-FS are  significant negative correlation with coronary and

FFFS-FEAR was  significant positive corrolattion with coronary heart.

According to the finding there is a different between coronary heart diseas patient and normal individuals in perfectionism  and BIS/BAS system .

Key words : coronary heart diseas , perfectionism, , behavioral inhibition system , and activation behavioral system ,  resiliency .