فهرست:
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
فصل اول :کلیات تحقیق
1-1- بیان مساله . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1-2- سوال تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1-3- فرضیه های تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1-4- اهداف تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1-5- روش تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1-6- پیشینه تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1-7- ضرورت تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1-8- سازماندهی پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1-9- محدودیت ها و تنگناها . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
فصل دوم : مبانی نظری
2-1- ژئوپلیتیک . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
2 -2 – مفهوم ژئوپلیتیک . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2 – 2 – 1 – رابطه ژئوپلیتیک و توسعه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2 – 2 – 2 – رابطه ژئوپلیتیک و اقتصاد . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
2 – 2 – 3 – رابطه ژئوپلیتیک و سیاست . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2 -3 – مفاهیم مرتبط با ژئوپلیتیک . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2 – 3 – 1 – مفهوم ژئواکونومیک . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
2– 3 – 2 – مفهوم ژئوکالچر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2 – 3 – 3 – مفهوم ژئوپلیتیک انتقادی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
2 -4 – نقش دریاها در توسعه اقتصادی . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2– 4 – 1 – مفهوم ساحل و ویژگی های آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2 – 4 – 2 – مفهوم بندر و ویژگی های آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
2– 4 – 3 – انواع بنادر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2 – 4 – 4 – پیشینه بنادر ایران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
2 – 4 – 5 – مهمترین بنادر ایران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
فصل سوم : مشخصات جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
3-1- موقعیت جغرافیایی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
3-2- وسعت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3-3- توپوگرافی . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3-4- جمعیت و تنوع قومی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
3-5- ویژگی جغرافیایی دریاچه کاسپین . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3-5-1- ویژگی سواحل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
3-5-2- ویژگی بنادر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
فصل چهارم : یافته های تحقیق
4-1- نقش بنادر گیلان در توسعه روابط ایران با کشورهای همسایه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
4-2- نقش بنادر گیلان در توسعه ژئواکونومی کشور . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
4-3-چشم انداز ژئوپلیتیک بنادر استان گیلان . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
4-3-1- پیشینه تاریخی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
4-3-2- وضعیت موجود . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
4-3-3- چشم انداز آینده . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
4-4- نقش بنادر گیلان در شرایط خاص ژئوپلیتیک ایران . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 73
4-4-1- رابطه ایران و کشورهای حوزه قفقاز . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
4-4-2- رابطه ایران و کشورهای آسیای مرکزی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
4-4-3- رابطه ایران و روسیه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
4-5- تحلیل ژئوپلیتیک مشکلات و تنگناهای توسعه بنادر استان گیلان . . . . . . .. . . . . . . . . . . 86
فصل پنجم : نتیجه گیری و ارزیابی فرضیه ها
5-1- مقدمه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
5-2- ارزیابی فرضیه اول . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
5-3- ارزیابی فرضیه دوم . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
5-4- نتیجه گیری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
منابع و مآخذ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
منبع:
منابع و مآخذ
1.احمدی پور، زهرا ودیگران، 1389، ژئوپلیتیک دریای خزر، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
2.امیراحمدیان، بهرام، 1382، طهران و دریای خزر در چشمه انداز ژئوپلیتیک فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز سال پانزدهم، بهار.
3.امیراحمدیان، بهرام، 1388، جغرافیای دریای خزر فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز شماره 67.
4.بهرامی، قدرت اله، 1389، جغرافیای سیاسی-اقتصادی ایران ، قم، زمزم هدایت
5.بیات، کاوه، 1388، توفان برفراز قفقاز (نگاهی به مناسبات منطقه ای ایران و جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان)، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه.
6.حافظ نیا، محمدرضا، 1384، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد، انتشارات پاپلی
7.حافظ نیا، محمدرضا، 1387، تفاوت ها و تعارض ها در حوزه ژئوپلیتیک دریای خزر، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز شماره 27 انتشارت وزارت امور خارجه.
8.حافظ نیا، محمدرضا، 1388، جغرافیای سیاسی ایران، انتشارات سمت
9.حیدری، جواد، 1383، دیدگاه امنیتی ارمنستان و قفقاز جنوبی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال سیزدهم، دوره چهارم، شماره 46.
10.حیدری، غلامحسین، 1381، محلی شدن ملی شدن جهانی شدن در قرن بیست و یکم مجموعه مقالات نخستین کنگره علمی ژئوپلیتیک ایران.
11.حیدری، محمد و دیگران، تابستان 1388، تحولات ژئوپلیتیکی دهه پایانی قرن بیستم و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک سال سوم، شماره سوم.
12خانی، محمدحسن و دیگران، 1388، رقابت قدرت بزرگ در آسیای مرکزی بررسی تطبیقی نقش چین و اتحادیه اروپا در منطقه فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز شماره 67.
13.دهقان، فتح اله، 1384، دریای خزر و امنیت، انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری بشیر علم.
14.دیلمی معزی، امین، 1387، آسیای مرکزی و قفقازدر سیاست جهانی (تعامل ژئواکونومی و ژئوپلیتیک، اطلاعات سیاسی و اقتصادی شماره 56.
15.زین العابدین، یوسف، 1386، درک ژئوپلیتیکی مسائل محیط زیست به عنوان پدیده نوظهور معاصر مطالعه موردی دریاچه کاسپین، طرح پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
16.زین العابدین، یوسف و دیگران، بررسی ساختار ژئوپلیتیکی کشورهای حوزه دریای خزر، مجله ی فضای جغرافیایی، 1388، شماره ی 25، صفحه 73
17.زین العابدین، یوسف، 1389، ژئوپلیتیک، جلد اول، رشت، انتشارات دانشگاه آزاد رشت
18.زین العابدین، یوسف،1389، نظریه ها و مفاهیم ژئوپلیتیک، جزوه درسی دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
19.شوتار،سوفی، 1386، شناخت و درک مفاهیم جغرافیای سیاسی، ترجمه سید حامد رضیئی، تهران، انتشارات سمت.
20.صفری، شهرام، 1389، موقعیت ژئوپلیتیکی کشورهای حاشیه دریاچه کاسپین بعداز فروپاشی شوروی و تاثیر آن بر ژئواکونومیک ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد رشت.
21.صدقی، ابوالفضل، 1381، سیاست خارجی آمریکا در حوزه خزر و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران، مجله سیاست دفاعی، شماره 41.
22.عزتی، عزت اله، 1384، استراتژی آمریکا در خاورمیانه، انتشارات مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
23.عزتی،عزت اله، 1389، جغرافیای استراتژیک ایران، جلد دوم، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
24.عزتی،عزت اله، 1390، ژئوپلیتیک، تهران، انتشارات سمت
25.عزتی،عزت اله، 1390، ژئوپلیتیک در قرن بیست و یکم، تهران، انتشارات سمت
26.علی نیا، صادق، 1389، تحلیل ژئوپلیتیک جایگاه استان گیلان در امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد رشت.
27.فاخته، قربان، 1386، نگاهی به گیلان زمین، انتشارات لوح زرین.
28.کریمی پور، یداله، 1380، مقدمه ای بر ایران و همسایگان، منابع تنش و تهدید، تهران، دانشگاه تربیت معلم.
29.کولایی، الهه، 1384، بازی بزرگ جدید در آسیای مرکزی زمینه ها و چشم اندازها، دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل وزارت امور خارجه تهران.
30.کوهن، سائول برنارد، 1389، ژئوپلیتیک نظام جهانی، ترجمه عباس کاردان، تهران، ابرار معاصر تهران
31.لورو، پاسکال و فرانسوا توال، 1381، کلیدهای ژئوپلیتیک، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
32.ماهنامه بندر و دریا ( مجموعه مقالات )، انشارات سازمان بنادر و دریانوردی.
33.مجتهد زاده، پیروز، 1381، در خزر چه می گذرد و چه باید کرد؟، فصلنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 186.
34. مجتهد زاده، پیروز، 1384، جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، دانشگاه پیام نور.
35.مجتهد زاده، پیروز، 1388، صحنه روابط بین المللی تحول در نظام ژئوپلیتیکی جهانی، روزنامه اطلاعات.
36. مؤسسه جغرافیایی، 1382، نقشه سیاسی استان گیلان، مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی.
37.مویر، ریچارد، 1379، درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
38.مورای، وارویک ای، 1388، جغرافیای جهانی شدن، ترجمه جعفر جوان و عبداله عبدالهی، تهران، نشر چاپار.
39.میرحیدر، دره، 1384، مبانی جغرافیای سیاسی ، انتشارات سمت.
40.میرحیدر،دره، 1386، مفاهیم بنیادی در جغرافیای سیاسی، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
41.میرحیدر، دره، 1389، تحولات پنج دهه اندیشه و جستار در جغرافیای سیاسی، مشهد، انتشارات پاپلی .
42.میرطاهر، سیّدرضا و سهراب سپهریان، 1381، ویژگی های دریای خزر و نظام منطقه ای آن، تهران، سازمان عقیدتی سیاسی.
43.واعظی، محمود، 1387، ژئوپلیتیک بحران در آسیای مرکزی و قفقاز، تهران، انتشارات وزارت امورخارجه
44.والرشتاین، ایمانوئل، 1384، سیاست و فرهنگ در نظام متحول جهانی"ژئوپلیتیک و ژئوکالچر" ، ترجمه پیروز ایزدی، تهران، نشر نی.
45.هاشمی، غلامرضا، 1384، امنیت در قفقاز جنوبی، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، تهران، وزارت امور خارجه.
46. www.caspianenviroment.org
47. www.iras.com
www.irica.gov.ir48.
www.pmo.ir49.
www.mfa.gov.ir50.
www.wikipedia.org51