پایان نامه بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و عزت نفس با رضایت زناشویی دانشجویان متاهل دانشگاه هرمزگان

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مشاوره خانواده

چکیده:

هدف این تحقیق بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و عزت نفس با رضایت زناشویی دانشجویان متاهل دانشگاه هرمزگان بوده است. برای جمع آوری اطلاعات مربوط به آزمون فرض ها از پرسشنامه های عزت نفس کوپراسمیت، آزمون دلبستگی بزرگسالان کولینز ورید و  پرسشنامه رضایتمندی زناشویی انریچ استفاده شد. به این صورت که بعد از انتخاب نمونه مورد نظر از جامعه آماری مورد مطالعه که شامل کلیه دانشجویان متاهل دانشگاه هرمزگان بودند، پرسشنامه ها به تعداد مورد نظر تکثیر و با مراجعه حضوری به هر یک از بخش های مربوطه در اختیار پاسخگویان مطالعه قرار گرفت. حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعیین شده است و در انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای استفاده شد. بعد از جمع آوری اطلاعات، داده ها با نرم افزار SPSS مورد آنالیز قرار گرفت. سپس در بخش استنباطی با استفاده از آزمون همبستگی ساده پیرسون و رگرسیون فرضیات پژوهش آزمون شدند. نتایج نشان داد که سبک دلبستگی و عزت نفس زوجین با رضایت زناشویی زوجین رابطه معنی دار دارد. همچنین یافته ها نشان داد که سبک دلبستگی ایمن با رضایت زناشویی زوجین رابطه معنی دار دارد، اما بین سبک های دلبستگی دوسوگرا و اجتنابی با رضایت زناشویی رابطه معنی دار وجود ندارد.

کلمات کلیدی: سبک های دلبستگی، عزت نفس، رضایت زناشویی

مقدمه

خانواده، یک نظام اجتماعی طبیعی است که دست کم سه نسل را در بر می‌گیرد. رابطه ی اعضای این خرده فرهنگ ها رابطه ای عمیق و چند لایه است که عمدتاً بر اساس تاریخچه‌ی مشترک، ادراک‌ها و فرض های مشترک و درونی شده راجع به جهان و اهداف مشترک بنا نهاده شده است. در چنین نظامی، افراد به وسیله‌ی علایق و دلبستگی‌های هیجانی نیرومند، دیرپا و متقابل با یکدیگر پیوند یافته‌اند. ممکن است از شدت این علایق و دلبستگی ها در طی زمان کاسته شود، اما باز هم علایق مزبور در سراسر زندگی به بقای خود ادامه خواهند داد (گلدنبرگ[1]، 2003).

رضایت زناشویی، یعنی انطباق بین انتظاراتی که فرد از زندگی زناشویی دارد و آن چه در زندگی خود تجربه می کند. (مادانز[2]، 1981). به زعم وینچ رضایت زناشویی انطباق بین وضعیت موجود و وضعیت مورد انتظار است (وینچ[3]، 1974). برخی از صاحب نظران در تعریف رضایت زناشویی، آن را تابع مراحل چرخه‌ی زندگی می‌دانند. راه‌های مختلفی برای تعریف رضایت زناشویی وجود دارد و بهترین تعریف را هاکینز ارائه کرده است. او رضایت زناشویی را احساس خشنودی، رضایت و لذت توسط زن و شوهر زمانی که همه‌ی جنبه‌های ازدواج خود را در نظر می‌گیرند تعریف می‌کند. رضایت یک متغیر نگرشی است، بنابراین، یک خصوصیت فردی برای زن و شوهر محسوب می‌شود. طبق تعریف مذکور رضایت زناشویی در واقع نگرش مثبت و لذت بخشی است که زن و شوهر از جنبه‌های مختلف روابط زناشویی خود دارند (الیس و همکاران[4]، 1996).

2

اهمیت شناخت و بررسی عواملی که سبب قوام و استحکام این نهاد اجتماعی می‌گردند، می‌تواند گامی مفید در راستای ارتقای سطح فرهنگ، جامعه باشد. عوامل مختلفی بر استحکام و دوام خانواده تأثیر می‌گذارند که از جمله ی آنها رضایت بین زوجین است (عطاری و همکاران، 2006).

عزت نفس عامل مهمی برای پیشرفت و موفقیت  افراد در همه کارها و در زندگی زناشویی است و محیط نیز نقش تأثیرگذاری در شکل گیری آن دارد، و رضایت زناشویی حاصله مبادله رفتارهای پاداش بخش است  (پوردهقان و همکاران، 1387). نظریه‌های سبک دلبستگی و تمایز یافتگی، بر روابط اولیه در محیط خانواده تأکید کرده و آن را بر روابط بعدی مؤثر می دانند. آن‌ها سبک های دلبستگی و تمایز یافتگی را به عنوان عوامل پایدار و چند نسلی تلقی کرده و پیشنهاد می‌کنند که چگونه خانواده‌ی مبدأ شخص می‌تواند بر روابط زناشویی او اثر بگذارد (یانگ و همکاران[5]، 2003).

1-2- بیان مسأله

خانواده، ساختارى است که عملکرد آن از طریق الگوهاى مراوده‏اى شکل مى‏گیرد. خانواده تأثیرگذار خانواده‏اى است که در آن زن و شوهر بارها با همدیگر گفت‏وگو مى‏کنند و الگوهاى ارتباطى‏شان را در این گفت‏وگوها شکل مى‏دهند. بنابراین، لزوماً نه خود تعارض، بلکه نوع کنار آمدن با تعارض است که مى‏تواند ویرانگر یا سازنده باشد(هونلر و جنکوز[6]، 2005).

3

1

ا

ا

 ا ا ا

ا

ا

ا

ا

دلبستگی شیوه ای است که برای مفهوم سازی و سنجش کیفیت روابط دوگانه به کار می رود. به طوری که کاترل[7] در این زمینه معتقد است ویژگی بارز دلبستگی پیوند عاطفی بین دو فرد است که یک حس ایمنی روان شناختی را رشد می دهد. برک[8] (2001)،دلبستگی را اینگونه تعریف می کند: دلبستگی عبارت است از پیوند عاطفی عمیق که با افراد خاص در زندگی فرد برقرار می کند طوری که باعث می شود وقتی باآن ها تعامل می کنیم احساس نشاط و شعف کرده و به هنگام استرس از اینکه آن هارا درکنار خود داریم احساس آرامش می کنیم (واحدی و مرادی، 1388).

بالبی[9] (1988)،سه سبک دلبستگی ایمن، اجتنابی و دوسوگرا را تشخیص دادند. دلبستگی ایمن با ویژگی های ارتباطی مثبت مانند صمیمیت و خرسندی، دلبستگی اجتنابی با سطوح پایین تری از صمیمیت و تعهد و دلبستگی دوسوگرا با شور و هیجان و دل مشغولی در زمینه روابط توأم با خرسندی کم مرتبط است (فینی و نولر[10]، 1990).

عزت نفس عبارت است ازمیزان ارزشی که فرد برای صفات و ویژگی های شخصی و ذهنی خودقایل است. فردی که از عزت نفس بالایی برخوردار است خودش را من گونه ای مثبت ارزشیابی کرده و برخورد مناسبی نسبت من نظریات مثبت خود و دیگران دارد. درمقابل فرد با عزت نفس پائین اغلب نوعی نگرش مصنوعی نسبت من دنیا دارد، و در ناامیدی تلاش می کند تا من خود و دیگران نشان دهد که شخصی لایق است یا منزوی شده و از ارتباط با دیگران اجتناب می کند(پوردهقان و همکاران، 1387).

بر طبق تعریف، رضایت زناشویی حالتی است که طیّ آن زن و شوهراز ازدواج با یکدیگروباهم بودن احساس شادمانی و رضایت دارنداعتقاد براین است که رضایت زناشویی انطباق بین وضعیّت موجود و وضعیت مورد انتظار است. طبق این تعریف رضایت زناشویی زمانی محقق می گردد که وضعیت موجود در روابط زناشویی با وضعیت مورد انتظار فرد منطبق باشد. هم چنین الیس[11] (1989)،بیان می کند که رضایت زناشویی احساسات عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده توسّط زن یا شوهر است هنگامی که همه جنبه های ازدواج شان را در نظر می گیرند (سلیمانیان، 1373).

 داویلا و برادبوری[12] (2001)، نشان دادند که درک مثبت از همسران که از ویژگی های افراد با سبک دلبستگی ایمن است رفتارهای حمایتی و رضایتمندی زناشویی در زوجین را پیش بینی می کند.

4

حال سوال این جاست که سبک های دلبستگی و عزت نفس زوجین چه رابطه ای با رضایت زناشویی دارند؟ کدام یک از سبک های دلبستگی رابطه معنی دار تری با رضایت زناشویی دارد؟ برای پاسخ به این سوالات و با توجه به اهمیت موضوع و مطالب گفته شده، هدف این مطالعه بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و عزت نفس با رضایت زناشویی در زوجین دانشجوی دانشگاه هرمزگان می باشد.

1-3- اهمیت و ضرورت مسأله

خانواده را موسسه یا نهاد اجتماعی معرفی کرده اند که ناشی از پیوند زناشویی زن و مرد است. ازجمله مظاهر زندگی اجتماعی انسان، وجود تعامل های سالم وسازنده میان انسان ها و برقرار بودن عشق به همنوع و ابراز صمیمیت و همدلی به یکدیگر است. خانواده محل ارضای نیازهای مختلف جسمانی و عقلانی و عاطفی است و داشتن آگاهی از نیازهای زیستی وروانی و شناخت چگونگی ارضاء آن ها و تجهیز شدن به تکنیک های شناخت تمایلات زیستی و روانی ضرورتی انکارناپذیر می باشد. رضایت یک فرد از زندگی زناشویی به منزله رضایت وی از خانواده محسوب می شود ورضایت از خانواده به مفهوم رضایت از زندگی بوده و در نتیجه تسهیل در امر رشد و تعالی و پیشرفت مادی و معنوی جامعه  خواهد شد (عدالتی و ردزوان، 2010).

نتایج این مطالعه می تواند ایده های مثبت برای مشاوران خانواده و نهادهای مشاوره ای در بر داشته باشد. همچنین یافته های مطالعه حاضر می تواند حقایق مهمی را در ارتباط با خانواده ها و روابط زوجین ایفا کند. هم چنین با توجه به اهمیت کارکرد متعادل خانواده و جلوگیری از متلاشی شدن آن ، شناخت عوامل مرتبط با رضایت زناشویی که پایه استحکام بخش زندگی خانوادگی است، ضروری به نظر می رسد. بنابراین در صورت توجه به عوامل موثر بر رضایت زناشویی می توان انتظار داشت که با افزایش سطح رضایتمندی زناشویی بسیاری از مشکلات روانی، عاطفی و اجتماعی خانواده ها و در کل جامعه کاهش یابد. همچنین با ارتقاء سطح رضامندی زناشویی و رضایت از زندگی، افراد جامعه با آرامش خاطر بیشتر به رشد و تعالی و خدمات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خواهند پرداخت و خانواده ها نیز از این پیشرفت سود خواهند برد.

5

1-4- اهداف پژوهش

هدف کلی :

هدف اصلی این مطالعه بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و عزت نفس با رضایت زناشویی در زوجین دانشگاه هرمزگان می باشد. همچنین این مطالعه اهداف فرعی زیر را دنبال می کند:

- تعیین رابطه سبک های دلبستگی (ایمن، اجتنابی و دوسوگرا) با رضایت زناشویی به ترتیب اولویت

-تعیین سهم سبک های دلبستگی با رضایت زناشویی

-تعیین رابطه عزت نفس با رضایت زناشویی

- مقایسه نتایج با تحقیقات مشابه

اهداف کاربردی :

-تعیین سهم عزت نفس بر رضایت زناشویی

-تعیین سهم عزت نفس وسبک های دلبستگی با رضایت زناشویی

- ارائه راهکارهایی برای زوجین جهت بالا رفتن رضایت زناشویی

1-5- سوالات تحقیق

1- آیا بین سبک دلبستگی با رضایت زناشویی زوجین رابطه معنی دار وجود دارد؟

2- آیا بین میزان عزت نفس زوجین با رضایت زناشویی رابطه معنی وجود دارد؟

3- آیا سبک دلبستگی رضایت زناشویی را پیش بینی می کند؟

4- آیا عزت نفس رضایت زناشویی را پیش بینی می کند؟

5- آیا عزت نفس و سبک دلبستگی رضایت زناشویی را پیش بینی می کنند؟

6

1-6- فرضیه های پژوهش

فرضیه های اصلی:

1- سبک دلبستگی با رضایت زناشویی زوجین رابطه دارد.

2- عزت نفس زوجین با رضایت زناشویی آنها رابطه دارد.

3- سبک دلبستگی رضایت زناشویی را پیش بینی می کند.

4- عزت نفس رضایت زناشویی را پیش بینی می کند.

5- عزت نفس و سبک دلبستگی رضایت زناشویی را پیش بینی می کند.

فرضیه های فرعی:

1- سبک دلبستگی ایمن با رضایت زناشویی زوجین رابطه دارد.

2- سبک دلبستگی اجتنابی با رضایت زناشویی زوجین رابطه دارد.

3- سبک دلبستگی دوسوگرا با رضایت زناشویی زوجین دارد.

1-7- قلمرو تحقیق

1-7-1- قلمرو مکانی

قلمرو مکانی این تحقیق کشور ایران و شهرستان بندرعباس از استان هرمزگان می باشند.

1-7-2- قلمرو زمانی

قلمرو زمانی این تحقیق از آبان 1391 تا خرداد 1392 می باشد.

1-7-3- قلمرو موضوعی

این مطالعه به بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و عزت نفس با رضایت زناشویی می پردازد.

7

1-8- تعاریف مفهومی و عملیاتی مفاهیم کلیدی

تعاریف مفهومی:

عزت نفس: عبارت است ازمیزان ارزشی که فرد برای صفات و ویژگیهای شخصی و ذهنی خودقایل است. فردی که از عزت نفس بالایی برخوردار است خودش را من گونه ای مثبت ارزشیابی کرده و برخورد مناسبی نسبت من نظریات مثبت خود و دیگران دارد. درمقابل فرد با عزت نفس پائین اغلب نوعی نگرش مصنوعی نسبت من دنیا دارد، و در ناامیدی تلاش می کند تا من خود و دیگران نشان دهد که شخصی لایق است یا منزوی شده و از ارتباط با دیگران اجتناب می کند  (پوردهقان و همکاران، 1387).

سبک دلبستگی: برک[13] (2001) دلبستگی را اینگونه تعریف می کند: دلبستگی عبارت است از پیوند عاطفی عمیق که با افراد خاص در زندگی فرد برقرار می کند طوری که باعث می شود وقتی با آن ها تعامل می کنیم احساس نشاط و شعف کرده و به هنگام استرس از اینکه آن ها را درکنار خود داریم احساس آرامش می کنیم (واحدی و مرادی، 1388). بالبی (1988) سه سبک دلبستگی ایمن، اجتنابی و دوسوگرا را تشخیص دادند. دلبستگی ایمن با ویژگی های ارتباطی مثبت مانند صمیمیت و خرسندی، دلبستگی اجتنابی با سطوح پایین تری از صمیمیت و تعهد و دلبستگی دوسوگرا با شور و هیجان و دل مشغولی در زمینه روابط توأم با خرسندی کم مرتبط است (فینی و نولر[14]، 1990).

رضایت زناشویی: رضایت زناشویی، یعنی انطباق بین انتظاراتی که فرد از زندگی زناشویی دارد و آن چه در زندگی خود تجربه می کند. (مادانز[15]، 1981).

تعاریف عملیاتی:

8

عزت نفس: در این مطالعه شامل نمره ای است که زوجین دانشجوی دانشگاه هرمزگان از پرسشنامه کوپر و اسمیت دریافت می کنند.

سبک دلبستگی: در این مطالعه شامل نمره ای است که زوجین دانشجوی دانشگاه هرمزگان از پرسشنامه کولینز و رید دریافت می کنند.

رضایت زناشویی: در این مطالعه شامل نمره ای است که زوجین دانشجوی دانشگاه هرمزگان از پرسشنامه انریچ دریافت می کنند.

[1]- Goldenberg

[2]- Mdans

[3]- Winch

[4]- Alice et al.

[5]- Yang et al.

[6]- Hunler and Jencoz, 2005.

[7]- Cotterel

[8]- Berek

[9]- Bowlby

[10]- Feeny and Noler

3-ALIS

[12]- Davila and Bradbory

[13]- Berek

[14]- Feeny and Noler

[15]- Mdans

Abstract

The purpose of the study is investigation the relationship between attachment style and self-esteem and marital satisfaction in Couples of Hormozgan University. This study was a descriptive survey and the survey instrument was a questionnaire. Statistical society was all of Married students in Hormozgan University. Sample size (300 persons) determination is based on the Kerjesy and Morgan table and simple random sampling method was used. After data collection, data analysis was performed with SPSS using correlation and regression tests. The results showed that there are significant relationship between attachment style and self-esteem with marital satisfaction. Also findings showed that there is significant relationship between Ambivalent attachment style with marital satisfaction, but there is no significant relationship between Secure and insecure attachment styles with marital satisfaction

Key Words: Attachment style, Self-esteem, Marital satisfaction