فهرست:
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 2
فصل اول:کلیات پژوهش
1-1 بیان مساله 4
1-2- اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن. 6
1-3- هدف های تحقیق (کلی و جزئی) 8
1-3-1- هدف کلی. 8
1-3-2- اهداف جزئی. 8
1-4- سوالات یافرضیه های تحقیق(بیان روابط بین متغیرهای موردمطالعه) 9
1-5- متغیرها (تعاریف مفهومی و عملیاتی) 10
1-5-1-تعاریف نظری. 10
1-5-2- تعاریف عملیاتی. 11
فصل دوم:پیشینه نظری و پژوهشی
2-1- مبانی نظری و پژوهشی. 13
2-1-1- مقدمه 13
2-2- مفهوم شهروند و شهروندی. 14
2-3- آموزش شهروندی به عنوان واقعیت اجتماعی. 18
2-4- آموزش شهروندی به عنوان واقعیتی سیاسی. 21
2-5- آموزش شهروندی به عنوان واقعیتی فرهنگی. 23
2-6- آموزش شهروندی به عنوان واقعیتی تربیتی. 24
2-8- تعلیم و تربیت شهروندی. 32
2-9- دلالت های پرداختن به تربیت شهروندی. 36
2-10- عناصر تشکیل دهنده برنامه درسی تربیت شهروندی. 38
2-11- سطوح و ابعاد شهروندی. 40
2-11-1- بعد شخصی. 41
2-11-2-بعد اجتماعی. 42
2-11-3-بعد مکانی. 42
2-11-4-بعد زمانی. 43
2-12- نهاد آموزش و پرورش و تربیت شهروندی. 46
2-13- اهداف تربیت شهروندی. 49
2-14- رویکردهای سازماندهی محتوای برنامه درسی تربیت شهروندی. 52
2-15- روشهای یاددهی یادگیری متناسب با تربیت شهروندی. 54
2-16- سیر تحول در برنامه درسی دوره راهنمایی تحصیلی ایران. 56
2-17- اهداف دوره راهنمایی تحصیلی. 58
2-18- پژوهشهای داخلی و خارجی. 59
2-19- نتیجه گیری. 64
فصل سوم:روش شناسی
3-1- مقدمه 68
3-2- روش (جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری) 68
3-3- ابزار گردآوری اطلاعات.. 69
3-4-شیوه نمره گذاری پرسش نامه 70
3-5- روش تجزیه و تحلیل داده ها 71
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها
4- مقدمه 73
4-1- یافته های توصیفی. 73
4-2- یافته های استنباطی. 78
4-2-1- آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد اجتماعی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 78
4-2-2- آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد فردی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی (متوسطه اول )از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 79
4-2-3- آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد فرهنگی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 80
4-2-4- آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد اقتصادی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی (متوسطه اول )از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 81
4-2-5- آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد سیاسی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی (متوسطه اول )از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 82
4-2-6 آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های پنج گانه مورد نیاز تربیت شهروندی دربرنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان رشته های مختلف(علوم انسانی و غیر علوم انسانی) تفاوت معناداری وجود دارد؟ 83
فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری
5-1:مقدمه 85
5-2: بررسی توصیفی پژوهش... 85
5-3: بررسی سوال های پژوهش... 85
5-3-1: آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد اجتماعی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی (متوسطه اول )از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 85
5-3-2:آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد فردی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول )از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 86
5-3-3:آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد فرهنگی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی (متوسطه اول )از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 87
5-3-4:آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد اقتصادی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 87
5-3-5:آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد سیاسی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟ 88
5-3-6:آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارتهای پنج گانه تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان با توجه به رشته تحصیلی آنها تفاوت وجود دارد؟ 89
5-4: محدودیت ها و پیشنهادهای پژوهش (پژوهشی و کاربردی) 91
5-4-1: محدودیت ها 91
5-4-2: پیشنهادهای پژوهشی. 91
5-4-3: پیشنهادهای کاربردی. 92
ضمائم : جداول پرسشنامه 93
منابع فارسی. 96
منبع:
منابع فارسی:
اسفندیاری , توران .(1382).شناسایی مهارتهای زندگی مورد نیاز بزرگسالان از دیدگاه صاحبنظران تعلیم و تربیت,کارشناسان برنامه ریزی درسی متوسطه نظری و دانش آموزان شاخه نظری دبیرستانهای بزرگسالان دولتی شهر تهران , پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی درسی دانشگاه شهید بهشتی , دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
اسلامی، معصومه و فتحی واجارگاه، کورش. (1387). بررسی میزان توجه به آموزش صلح در برنامه درسی دوره ابتدایی از دیدگاه متخصصان، کارشناسان و معلمان دوره ابتدایی شهر تهران، فصلنامه نوآوری های آموزشی، شماره 25.
آشتیانی، ملیحه و همکاران. (1385). لحاظ کردن ارزش های شهروندی در برنامه درسی برای تدریس در دوره دبستان، فصلنامه نوآوری های آموزشی، شماره 17، 92-67.
آقازاده، احمد. (1385). اصول و قواعد حاکم بر تربیت شهروندی و بررسی سیر تحولات ویژگی های این گونه آموزش ها در کشور ژاپن، فصلنامه های نوآوریهای آموزشی، شماره 17. سال پنجم، صص 66-45.
بیات، خلیل الله.(1386). سیر پیدایش، تحول و تدوین حقوق شهروندی در دوره مشروطیت.پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی
توسلی- نجاتی حسینی،غلامعباس- محمود. (1383). " واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران" مجله انجمن جامعه شناسی ایران، دوره پنجم شماره2، صص60-32.
حکیم زاده، رضوان؛ کیامنش، علیرضا؛ عطاران، محمد. (1386). تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره راهنمایی با توجه به مسائل و مباحث روز جهانی در حوزه برنامه درسی. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، سال دوم، شماره 5، صص 27-54.
دیبا، طلعت. (1381). بررسی ویژگی های شهروند خوب برای جامعه ایران و میزان انطباق برنامه های درسی مدارس با این ویژگی ها. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
سپیانی، عبدالرضا، سعادتمند، زهره و کریمی، فریبا. (1386). شیوه های آشناسازی دانش آموزان دوره متوسطه فریدونشهر با حقوق شهروندی. فصلنامه دانش و پژوهش در علوم تربیتی، شماره پانزدهم، صص 94-83.
سیف نراقی، مریم؛ نادری، عزت الله؛ شریعتمداری، علی و حسینی مهر، علی. (1389). بررسی مقایسه ای دیدگاه کارشناسان و معلمان شهر قزوین به لحاظ نارسایی های آموزش و تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی تحصیلی. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال اول، شماره3، صص 56-29.
شارع پور، محمود. (1386). " جامعه شناسی آموزش و پرورش" تهران , نشر سمت.
شاه طلبی، بدری؛ قلی زاده، آذر؛ شریفی، سعید. (1389). تدوین مولفه های فرهنگ شهروندی در حیطه های هویت ملی و جهانی برای دانش آموزان دوره راهنمایی تحصیلی. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال چهارم، شماره 2، صص 96-73.
شکوهی، غلامحسین.(1385). مبانی و اصول آموزش و پرورش. مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
شربتیان، محمد حسن. (1387). " تاملی بر مبانی فرهنگ شهروندی و ارائه راهکارهایی برای گسترش آن"، فصلنامه فرهنگی- پژوهشی فرهنگ خراسان جنوبی، شماره 9و8، سال دوم و سوم، دوره تابستان و پائیز،صص154-119.
شرفی، محمد رضا و طاهر پور، محمد شریف (1387). نقش نهاد آموزشی در تربیت شهروندی. ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال دوم، شماره 16 و 17 .فروردین و اردیبهشت 1387.
شریعتمداری،علی. (1385). اصول و فلسفه تعلیم و تربیت. تهران انتشارات امیر کبیر
شمشیری، بابک؛ و نوشادی، محمودرضا. (1386).بررسی میزان برخورداری کتب درسی فارسی، تاریخ و اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی از مولفه های هویت ملی. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، شماره 6، 78-51.
صافی،احمد.(1371). آموزش و پرورش ابتدایی،راهنمایی تحصیلی و متوسطه، تهران،مرکز چاپ وانتشارات امور خارجه.
صافی، احمد. (1373). سیر تحول در برنامه درسی دوره های راهنمایی تحصیلی ایران. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 37، 11-29.
طالب زاده نوبریان، محسن؛ ابوالقاسمی، محمود و جمالی تازه کند، محمد. (1391). نقش برنامه های درسی علوم اجتماعی در پرورش مهارت های شهروندی. فصلنامه راهبردهای آموزش، دوره 5، شماره 3، 163-169.
عاملی، سعیدرضا،(1380). تعامل جهانی شدن ، شهروندی، دین، نامه علوم اجتماعی، پاییز و زمستان شماره 18 ، تهران، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
عسگریان،مصطفی.(1385). جایگاه فرهنگی های قومی در تربیت شهروندی، فصلنامه نوآوری های آموزشی، شماره 17.
علاقه بند، علی.(1375).جامعه شناسی آموزش و پرورش. نشر روان تهران.
فتحی واجارگاه ، کورش (1382) ویژگی های شهروند خوب برای جامعه ایران ، میزان انطباق برنامه درسی با این ویژگیها ، فصل نامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی ، شماره 3
فتحی واجارگاه، کورش. (1381). برنامه درسی تربیت شهروندی: اولویتی پنهان برای نظام آموزش و پرورش ایران. مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، شماره 181.
فتحی واجارگاه، کورش و واحد چوکده، سکینه(1388). آموزش شهروندی در مدارس. تهران: انتشارات آییژ
فتحی واجارگاه،کورش(1388). اصول و مفاهیم برنامه ریزی درسی، تهران: انتشارات بال
فیتزپتریک،تونی. (1381) " نظریه رفاه ( سیاست اجتماعی چیست)"، ترجمه هرمزهمایون پور، تهران , نشر گام نو.
قائدی، یحیی. (1385). تربیت شهروند آینده. فصلنامه نوآوریهای آموزشی، شماره 17، سال پنجم، 183- 211.
قلتاش، عباس؛ صالحی، مسلم؛ فرخی نژاد، پریسا. (1389). بررسی میزان توجه به مولفه های حقوق بشر در کتب تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی. فصلنامه روان شناسی تربیتی، سال اول، شماره سوم، صص 57-68.
کدیور، پروین (1384) ضرورت آموزش شهروندی در جامعه جهانی. مجموعه مقالات اولین همایش جهانی شدن و تعلیم و تربیت. مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
گوازی، آرش. (1387). مطالعه تطبیقی تحلیلی شیوه انتخاب و سازماندهی محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی و آموزش شهروندی در مقطع ابتدایی ایران با سوئد. فصلنامه نوآوریهای آموزشی، سال هفتم، شماره 25، صص 48-11.
لطف آبادی، حسین. (1385). آموزش شهروند ملی و جهانی همراه با تحکیم هویت و نظام ارزشی دانش آموزان. فصلنامه نوآوریهای آموزشی، شماره 17، سال پنجم، 12-44.
محبی، بهرام. (1384). فلسفه حقوق بشر، گفتار چهاردهم، حقوق اساسی و حقوق شهروندی، پرتو مهر، سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان.
محمودی، محمدتقی. (1390). تحلیل محتواهای کتاب های درسی تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی از منظر نوع رویکرد آموزش شهروندی. پژوهش در برنامه ریزی درسی، سال هشتم، دوره دوم، شماره 1و 2، 108-96.
ملکی، حسن. (1381). برنامه ریزی درسی (راهنمای عمل). تهران : انتشارات مدرسه.
نقیب زاده، میر عبدالحسین. (1376). فلسفه آموزش و پرورش. تهران، انتشارات طهوری.
نقیب زاده، میر عبدالحسین. (1377). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. تهران. انتشارات طهوری.
نیکنامی، مصطفی؛ مدانلو، یاسمن. (1387). تعیین مولفه های آموزش شهروندی در دوره راهنمایی تحصیلی جهت ارایه یک چارچوب نظری مناسب. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال دوم، شماره1، 164-137.
واحد چوکده، سکینه (1384) آسیب شناسی تربیت شهروندی در برنامه درسی پنهان نظام آموزش متوسطه نظری از منظر معلمان شهر تهران و ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت آن. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی درسی دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی
وزیری، مژده و جهانی، شیدا (1385) مهارت های شهروندی مورد نیاز دانش آموزان دبستان های شهرستان زلزله زده بم. فصلنامه نوآوری های آموزشی. سال پنجم، شماره 17.
ولی پور، رقیه. (1386). بررسی حیطه های شهروندی در نظام آموزش عالی از دید اساتید و دانشجویان (مطالعه موردی دانشگاه مازندران). تهران. (1387). همایش جهانی شدن و بومی ماندن برنامه درسی، چالش ها و فرصت ها.
هاشمی، سید احمد. (1389). بررسی میزان استفاده از مفاهیم شهروندی در محتوای کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی از دیدگاه دبیران. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال چهارم، شماره 1، صص 160-141.
منابع انگلیسی
Ahmad, Iftikhar (2004). Islam, Democracy and Citizenship Education: An Examination of the Social Studies Curriculum in Pakistan. Current Issues in Comparative Education. Vol.7, No.1.
ALmaamari, S.N.A. (2009) Citizenship Education in Initial Teacher Education in the sultanate of Oman: An exploratory study of the perceptions of student teachers of social studies and their tutors. PhD Thesis in curriculum studies, faculty of Education, University of Glasgow, Scotland, UK
Arthur, J., Davidson & William, S. (2002). Social Literacy, Citizenship Education and the National Curriculum", London, Routledge Flamer
Banks, j .A .(2008). Diversity, group identity. And citizenship education in a global age. Educational researcher, vol.37, no.3, pp.129-139. available at: www.er.aera.net
Berlach,R.G (1996). Citizenship Education: Australia and Singaporean Perspectives. Australian Journal of teacher education. Vol, 21, no.2, 1996
Brown, J. (1996). Multidimensional Citizenship. University of Toronto Press. CA.
Cecchini, M. (2004). Education for Democratic Citizenship in Europe: concepts and challenges for action. NECE Conference. Final version: 27.19.4004
Chiodo, J (2005). Research Manhattan (What do students have to say about citizenship? An analysis of the concept of citizenship among secondary education students), journal of social studies. v29 n1 p23-31.
Cogan, J (2000).citizenship education for the 21st century: setting the context. R.Derricot. London. Kogan page: 1-21
Collado, M.C and Atxurra, R.L.(2006). Democratic citizenship in textbooks in Spanish primary curriculum. Curriculum studies, vol.38, no.2, pp 205-228
Cornoy,M. (1999). Globalization and Education Reform. UNESCO, paris.
www.qca.org.uk/download/6123-crick-report
Crick, B. (2000). Introduction to the new curriculum. Education for Citizenship R.Gardner. London
Crick, R. (1998). Education for Citizenship and the Teaching of Democracy in School: Final Report of the Advisory Group on Citizenship.London: QCA.
Cynthia, A.T.and Sung, C.P (2008). Civic education, social justice and critical race theory. In The sage handbook of Education for Citizenship and Democracy. Los Angeles: SAGE
Dimain, B. (2000). Citizenship and the Challenge of Global Education, Stoke
Etzioni, A. (1998) . The Moral Dimension: towards a new Economics: Free press.
Faulks, K. (2001). Citizenship. London: Routledge
Gross, R.E & Dynesson, T.L, eds. (1991). Social science perspectives on citizenship education. New york. Teacher college press
Grossman, D.(2000). The global and the local in partnership: Innovative approaches to citizenship education. paper presented at the sixth Unesco- Aceid, international conference on education, Bangkok, Thailand.
Hahn, C.L. (2008). Education for Citizenship and Democracy in the united states. The sage handbook of Education for Citizenship and Democracy. Los Angeles: SAGE
Harris, C (2005). Democratic citizenship education in Ireland. Articale for 2005 edition of the adult learner. The journal of adult and community education in Ireland
Heath.M, Row.D, Brelsin.T. (2008) Citizenship Education in the primary curriculum. Citizenship foundation, England. Available at: www.justice.gov.uk/reviews/docs/citizenship-education.pdf
Hebert, Y and Sears, A. (2003). Citizenship Education. Canadian education association. Available at: www.cea-ace.ca/media/en/citizenship-education..
Holden, C (1999).Citizenship education: Understanding the perspective of parents. BERA, UK.
Homana. G., Barber, C., & Torney – Purta, J. (2006). Assessing school citizenship education climinate . University of Maryland. CIRCLE WORKING PAPER 48.
Ichilov, O (1990). Dimentions and role patterns of citizenship in democracy. New York . Teachers college press: 11-24
Janoski. T, Gran B. (2002). Political citizenship: foundations of rights, handbook of citizenship studies, Sage publications, New Delhi ,13-53.
Keer, D. (1999). Citizenship Education: An international comparison. Available at: www.inca.org
Kennedy, K.J (2008). The citizenship curriculum: ideology, content and organization.The sage handbook of Education for Citizenship and Democracy. Los Angeles: SAGE
Kymlicka, W (1999). Education for citizenship. Education in morality. T.H. mc Laughlin. London. Routledge. Pp 79-102
Lee, W, O. (1999). Qualities of Citizenship for the New century: Perception of Asian Educational Leaders. Paper Presented at the Fifth UNESCOACEID International Conference on Reforming Learning, Curriculum and Pedagogy. Bangkok, Thailand 13-16 DC.
Malone,H.J. (2008). Civic Education in Americans Public Schools : Developing service and politically-oriented Youth. Phi Kappa Phi forum: summer 2008. Academic research library. Available at: www.findarticles.com/p/articles
Middleton, J. (2003) . Citizenship toolkit Provides much needed support,URL: http. www.Enrich UK. Net news/ article/ 30 .
Osler, A.and Sturkey, H (2005).changing citizenship: Democracy and inclusion in education. Maid head: Open University press
Otsu, Kazuko (2001). Civic Education in Transition: The Case of Japan.International Journal of Educational Research. Vol.35, No.1.
Prior, W. (2001). Citizenship education: Australia experiences.SLO. Netherland Quigley, C.N (2000) global Trends in Civic education. A speech given at the Seminar for the Needs for New Indonesian Civic education. Available at:www.Civic.ed.org
Prior,w. (2006). civics and citizenship education ,www. Curriculum.Edu.au/cce/.
Roche, M. (2002). Social citizenship: Grounds of social change handbook of citizenship studies, Sage publications, New Delhi, 69-86.
Schugurensky, D (2005). Citizenship and citizenship education: Canada in an international context
Schugurnsky, D., & pimyers, J. (2003). Citizenship Education: Theory, Research and practice. Encounters on education. Volume 4.
Sears Alan and & Yvonne Hebert(2005). Citizenship education.canadian education association. In www.cea.ca/mediaen/citizenship_education.
Suzanne, Soule and Ted McConnell (2008). A Campaign to promote civic education: A model of how to get education for democracy back into U.S.classrooms in all fifty states. www.representative democracy.org.
The Advisory Council of Learning and Teaching Scotland (2002). Education for citizenship in scotland . A paper for discussion and development. Online: Scotland. Org. uk/citizenship/planning/paper
Tobias , R. (1997). The boundaries of education for active citizenship : institutional and community . context , SECUTER AOTEARO , New Zealand .
Turner, B. and Hamilton, P (Eds) (1994). Citizenship: critical concepts. Lodon: Routledge
Turner,D. and Baker,P. (2000). Developing citizenship in secondary education: A whole school resource. London. Kogan Page Limited
Unesco (1999). Educational innovation and information, International bureau of education. CH-1211.Geneva, pp 1-7
Wolf, E.D (1999). Vision of citizenship education. Oxford review of education, vol. 25. Nov.3, 1999
Xu, R. (2009). A survey on the democratic qualities of high school students and the schooling for democracy. Educ china. 4(1). pp 94-110