پایان نامه رابطه اضطراب رایانه¬ای با پیشرفت تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش آموزان پسرمتوسطه مدارس هوشمند شهرستان بروجن در سال تحصیلی93-1392

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته

گروه علوم تربیتی (گرایش تکنولوژی آموزشی)

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی رابطه اضطراب رایانه ای با پیشرفت تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش­آموزان متوسطه مدارس هوشمند شهرستان بروجن در سال تحصیلی 93-1392 پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی و از نوع همبستگی می­باشد. همچنین جامعه آماری پژوهش کلیه­ی دانش آموزان پسر متوسطه مدارس هوشمند به تعداد 1144 نفر بوده که بر این اساس حجم نمونه 287 نفر محاسبه گردید. لازم به ذکر است که برای انتخاب نمونه از روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای (چند مرحله­ای) استفاده شده است. ابزار جمع­آوری داده­ها در این پژوهش پرسشنامه اضطراب رایانه­ای هنسن، پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس و نمرات معدل دانش­آموزان می­باشد. در تجزیه و تحلیل داده­ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که بین اضطراب رایانه با پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار و معکوس با ضریب همبستگی 775/0- وجود دارد. همچنین بین اضطراب رایانه با انگیزش پیشرفت رابطه معنادار و معکوس با ضریب همبستگی 707/0- وجود دارد. بدین معنا که دانش­آموزانی که از اضطراب رایانه کمتری برخوردارند، از پیشرفت تحصیلی و انگیزش پیشرفت بیشتری برخودارند. بر اساس یافته­های پژوهش پیشنهاد شده است که کارگاه­های مهارت­های رایانه­ای برای دانش­آموزان برگزار شود و واحدهای درسی مهارت­های رایانه­ای برای دانش­آموزان تمامی رشته­ها اختصاص داده شود تا بدین طریق مهارت­های رایانه­ای دانش­آموزان تقویت شود و نگرش مثبت به رایانه در آن­ها ایجاد شود.

کلید واژه ها: اضطراب رایانه، انگیزش پیشرفت، پیشرفت تحصیلی، مدارس هوشم

در زندگی کنونی رایانه ها در همه جا حضور دارند و در نتیجه، بسیاری از افراد با رایانه و کار با آن تجربه مستقیم یا غیر مستقیم دارند. اما استفاده از رایانه، همیشه یک رویداد رضایت بخش و شاد نیست. در ایران اکثریت قریب به اتفاق افراد جامعه، به طور مستقیم یا غیر مستقیم، در معرض تعامل با رایانه قرار گرفته اند. بدیهی است که این روند، به دلیل گسترده بودن کاربردهای رایانه، متفاوت بودن میزان تجارب کاربران رایانه، جدید بودن و به روز شدن فزاینده این فناوری و آشنایی کم افراد با آن، موانعی را فرا روی کاربران در استفاده بهینه از فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار خواهد داد. پدیده اضطراب ارایانه[1]، یکی از چنین موانعی است که منجر به اجتناب افراد از مواجهه با رایانه می شود که در نهایت، محرومیت از دنیای وسیع اطلاعات و سرعت و دقت در فعالیت های آموزشی و پژوهشی را به همراه دارد (غلامعلی لواسانی،1381).

اکثر برنامه های آموزشی در مدارس سنتی، به صورت معلم محور بوده، با استعدادها، توانایی ها، نیازها و شیوه های یادگیری دانش آموزان که هر یک آهنگ مخصوص خود را دارد، متناسب نیستند. مدارس هوشمند به سبب برنامه های درسی انعطاف پذیر، امکان تدریس با شیوه های نو، داشتن طیف وسیعی از برنامه ها و روش های آموزشی و محوریت بخشیدن به نقش دانش آموز، با در نظر گرفتن تفاوت های فردی و توجه بیش تر به نیازها، علایق و استعدادهای دانش آموزان، می توانند در جهت از بین بردن یا کاهش دادن شکاف آموزشی مؤثر و مفید باشند. مدارس هوشمند عمدتاً درجهت تأمین این نیازها برنامه ریزی شد­ه­اند، چرا که در این مدارس دانش­آموزان می آموزند که چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق شبکه های اطلاعاتی استخراج کنند، چگونه در مورد آنها بیندیشند و چگونه حاصل یافته های خود را در جهت حل مسایل و مشکلات خود و توسعه و پیشرفت جوامعشان به کار گیرند (مؤید نیا، 1384،ص22). از سوی دیگر فناوری اطلاعات و ارتباطات و مخصوصاً رایانه یکی از نیرو ها و ابزارهایی است که بسیاری از جنبه های زندگی را دچار تغییر کرده است و در این زمینه نقش رایانه ها در آموزش بسیار مهم گردیده است و این اهمیت برای ادامه رشد و توسعه در قرن 21 ادامه خواهد داشت (الیور[2]، 2002). اما با این وجود بعضی از افراد از کار کردن با رایانه و حتی گاهی اوقات از مواجه شدن با آن هراس دارند. به همین دلایل این افراد تمایلی به استفاده از رایانه در موقعیت­های یادگیری و شغلی خود ندارند. بنابراین بررسی و تحقیق در رابطه با اضطراب رایانه، پیشرفت تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش­آموزان به خودی خود می­تواند نقش مؤثری در ارتقاء کیفبت فرایند یاددهی – یادگیری داشته باشد.  همچنین نتایج می­توانند دست­اندرکاران امر تعلیم و تربیت را در رابطه با استفاده نادرست از رایانه جهت تصمیم­گیری­های آتی آشنا سازند.

     بیان مسأله

رایانه به عنوان یکی از نیرومندترین و تأثیرگذارترین ابزارها چه در حوزه فناوری­های جدید و چه در حوزه آموزش و یادگیری و استفاده از آن در امور روزانه به ویژه در امور تحصیلی و شغلی اهمیت روز افزونی یافته است. با این وجود در بسیاری از موارد افراد علی­رغم دسترسی به رایانه به صورت محدودی از آن استفاده می کنند. و برای استفاده ار آن مهارت های لازم ندارند و جالب این است که برای به دست آوردن مهارت­های لازم در کار با رایانه هیچ گونه سعی و کوششی از خود بروز نمی­دهند. بسیاری از آن­ها خود را همگام با سرعت پیشرونده فناوری روز نمی­دانند و از کسب مهارت های لازم به دلیل اضطراب و باورهای منفی و غیر منطقی سرباز می­زنند. پژوهشگران این حوزه معتقدند عامل اصلی بازدارنده در کار با رایانه را باید در اضطراب رایانه جستجو کرد ( اسمیت و کاترلیک[3]، 1990، بکرز و اشمیت[4]، 2001، به نقل از غلامعلی لواسانی،1381). اضطراب رایانه را می توان نوعی اضطراب خاص قلمداد کرد؛ اضطرابی که حاصل موقعیت ویژه­ای است. این موقعیت زمانی است که فرد در عالم واقعیت یا تفکر با رایانه روبرو می شود و در تعاملی فعال با آن قرار می گیرد در هر سطحی از فعالیت، فرد اضطراب و نشانه­های آن را نشان می دهد و در نهایت پیامد اصلی آن اجتناب و خودداری از کار با رایانه و عدم کسب آموزش در زمینه­ی مهارت­های پایه­ای آن است (همان منبع).

اضطراب رایانه ای؛ واکنش های هیجانی و شناختی است که در فرد هنگام کار و تعامل با رایانه به وجود می آید، بیشتر به آن دلیل که فرد رایانه را امری تهدید کننده برای خود می داند (مییر[5]، 2006).

یکی از عوامل مهم در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان داشتن علاقه و انگیره تحصیلی است. بدیهی است اگر دانش آموران دارای علاقه و انگیزه درسی باشند، تکالیف خود را با جدیت بیشتری انجام خواهند داد، مطالب درسی را بهتر و راحت­تر فرا خواهند گرفت و پیشرفت تحصیلی بالایی خواهند داشت (توکلیان، 1387). " انگیزش پیشرفت، یعنی گرایش کلی به تلاش برای موفقیت و انتخاب فعالیت­هایی که هدفش رسیدن به موفقیت­ درونی یا دوری از شکست است این انگیزه یکی از انگیزه­های اجتماعی با اهمیت است"( اسلاوین، 1950 ترجمه سید محمدی، 1385، ص:365). انگیزش، پدیده ای است ذاتی که تحت تاثیر چهار عامل یعنی­­، موقعیت (­­محیط و محرک های بیرونی) مزاج (حالت و وضعیت درونی ارگانیزم) هدف ( هدف رفتار، منظور و گرایش ) و ابزار (ابزار دستیابی به هدف) قرار دارد. انسان ها برای دستیابی به اهداف، نیاز ها و غرایز خود انگیزش لازم را کسب می نمایند. در خصوص جویندگان علم و دانشجویان، انگیزه پیشرفت تحصیلی از اهمیت خاصی برخوردار است. با این انگیزه، افراد تحرک لازم را برای به پایان رساندن موفقیت آمیز یک تکلیف، رسیدن به هدف با دستیابی به درجه معینی از شایستگی در کار خود دنبال می کنند تا بالاخره بتوانند موفقیت لازم را در امر یادگیری و پیشرفت تحصیلی کسب نماید (یوسفی، 1388).

می توان به صراحت گفت که نظام آموزشی باید به دنبال راهکارهایی باشد که تحریک کننده­ی علایق و نگرش­های یادگیرندگان در فرایند یادگیری باشد.

از آنجا که تحقیقات اندکی در زمینه رابطه اضطراب رایانه­ای با پیشرفت تحصیلی و انگیزش  پیشرفت صورت گرفته، هدف پژوهش حاضر این است که رابطه­ی اضطراب رایانه­ای را با پیشرفت تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش­آموزان مدارس متوسطه هوشمند را بررسی کند.

     اهمیت و ضرورت مسأله

با توجه به گستردگی مباحث رایانه و اینکه امروزه رایانه خود به عنوان علم و رشته دانشگاهی تبدیل شده است و استفاده از رایانه و گرایش به آن در مدارس و منازل رسوخ کرده و تغییرات زیادی با خود به همراه آورده است، آموزش و یادگیری آن به صورت صحیح و علمی امری اجتناب ناپذیر است. پیشرفت­هایی که اخیراً در زمینه رایانه صورت گرفته است دریچه نوینی را به روی یادگیرندگان گشوده است تا بتوانند با استفاده از این فناوری، شیوه­های یادگیری خود را بهبود بخشند (مک کازلین[6]و دیگران، 2003، به نقل از رضوی، 1386).

 در دنیای به سرعت متغییر امروز انسان­ها باید به توانایی همراه شدن با تغییرات روز مجهز شوند. آنها باید بتوانند اطلاعات، دانش  مهارت­های لازم برای زندگی موفق را از طریق استفاده از فناوری­های جدید به دست آورند. در این راستا تلفیق فناوری­های رایانه­ای در فرایند آموزش و یادگیری امری ضروری و اجتناب ناپذیر است (خسروی، 1386).

افراد مضطرب از رایانه کسانی هستند که از کار با آن می­ترسند و حتی تصور کار با آن هم آن ها را دچار  هراس می کند، لذا درباره­ی رایانه­ها مطالب موثری یاد نمی­گیرند. توانایی­های آنها برای یادگیری­های جدید آسیب پذیر می شود و به دنبال آن احساسات منفی آنها گسترش یافته تا به هراس نزدیک می­شوند و سرانجام از هرگونه تعامل با رایانه­ها اجتناب می­کنند(شهرآرای، 1375).

مطالعه درباره میزان شیوع اضطراب رایانه نشان می دهد که این موضوع مسئله نادر و کمیابی به ویژه در میان دانش آموزان و دانشجویان نیست و آن را باید در جامعه جدی تلقی کرد. پژوهشگران میزان شیوع اضطراب رایانه را در نمونه های مختلف دانشجویی و مشاغل تخصصی بین 10 تا 50 درصد جامعه برآورد کرده اند (رزن و مگوایر[7]، 1990؛ ویلسون[8]،1991؛ مارتین[9]، 1998، به نقل از غلامعلی لواسانی، 1381). با توجه به نتایج این پژوهش­ها ضرورت و اهمیت مطالعه درباره اضطراب رایانه مشخص می شود. اضطراب رایانه مشکلی واقعی در مراکز اداری، آموزشی و پژوهشی و دانشگاه­هاست. این در حالی است که کمتر پژوهشی در ایران در این رابطه صورت پذیرفته است. در زمینه تاثیر کار با رایانه بر میزان اضطراب رایانه نتایج پژوهش ها متفاوت است. بعضی از پژوهشگران نشان داده اند که رابطه­ای بین تجربه­ی رایانه و اضطراب رایانه وجود ندارد (روزن و مگوایر، 1990،گاردنر[10] و همکاران،1993؛ بازیونلوس[11]، 1997، به نقل از غلامعلی لواسانی، 1381).

در مقابل پژوهش هایی وجود دارند که نشان می­دهد با افزایش تجربه کار با رایانه از میزان اضطراب کاسته می­شود (گلاس و نایت[12]، 1988؛ چوآ[13] و همکاران، 1999؛ عثمان ابوالخیر، 1988، همان منبع). از این رو پرداختن به عوامل مرتبط با رایانه به منظور افزایش بهره­گیری از آن خصوصاً در حوزه­ی آموزش و یادگیری ضروری به نظر می رسد.

در نظام آموزشی انگیزه عامل مهمی در پیشرفت به شمار می­رود. کسانی که انگیزه بالایی داشته باشند قطعاً پیشرفت بهتری خواهند داشت. بنابراین در پژوهش حاضر سعی شده است به این متغیرهای مهم توجه شود. انگیزه عاملی است درونی که رفتار شخص را بر می­انگیزد، جهت می­دهد و آن را هماهنگ می سازد. انگیزش را می توان عامل نیرو دهنده، هدایت کننده و نگه دارنده­ی رفتار تعریف کرد (حسن زاده، 1388). در زمینه انگیزه­ی پیشرفت و اضطراب رایانه تحقیقات اندکی وجود دارد که پژوهشگران نشان داده اند بین انگیزه پیشرفت تحصیلی با اضطراب رایانه دانشجویان همبستگی منفی وجود دارد (سرآبادانی تفرشی، 1384). با توجه به اهمیت مسأله پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه اضطراب رایانه ای با پیشرفت تحصیلی و انگیزش پیشرفت در دانش­آموزان مدارس هوشمند صورت می­گیرد.

    اهداف پژوهش

هدف کلی: بررسی رابطه اضطراب رایانه­ای با پیشرفت تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش­آموزان  پسر متوسطه مدارس هوشمند

اهداف جزئی:

بررسی رابطه اضطراب رایانه­ای با پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان پسر متوسطه مدارس هوشمند

بررسی رابطه اضطراب رایانه­ای با انگیزش پیشرفت دانش آموزان پسر متوسطه مدارس هوشمند

فرضیه ها

فرضیه کلی: بین اضطراب رایانه­ای با پیشرفت تحصیلی و انگیزش پیشرفت دانش­آموزان پسر متوسطه مدارس هوشمند ارتباط معنی­دار وجود دارد.

فرضیه های جزئی:

بین اضطراب رایانه­ای با پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان پسر متوسطه مدارس هوشمند رابطه معنی داری وجود دارد.

بین اضطراب رایانه­ای با انگیزش پیشرفت دانش­آموزان پسر متوسطه مدارس هوشمند رابطه معنی­داری وجود دارد.

تعاریف واژه ها و اصطلاحات:

تعاریف نظری:

اضطراب رایانه: اضطراب رایانه­ای؛ واکنش­های هیجانی و شناختی است که در فرد هنگام کار و تعامل با رایانه به وجود می آید، بیشتر به آن دلیل که فرد رایانه را امری تهدید کننده برای خود می داند (مییر[14]، 2006).

انگیزش[15]: انگیزش به نیروی ایجاد کننده، نگه دارنده و هدایت کننده رفتار گفته می شود (سیف، 1386).

انگیزش پیشرفت[16]: میل یا اشتیاق برای کسب موفقیت و شرکت در فعالیت­هایی است که موفقیت در آن­ها به کوشش و توانایی شخصی وابسته است (سیف، 1386).

پیشرفت تحصیلی[17]: توانایی آموخته شده یا اکتسابی فرد در موضوعات آموزشگاهی که به وسیله آزمون­های استاندارد شده اندازه گیری می شود ( اتکینسون[18] و همکاران، 1998، به نقل از سیف، 1384)

مدارس هوشمند[19]: مدرسه ای است که در آن روند اجرای کلیه فرآیند­ها اعم از مدیریت، نظارت، کنترل، یاددهی یادگیری، منابع آموزشی و کمک آموزشی، ارزشیابی، اسناد و امور دفتری، ارتباطات و مبانی توسعه آنها، مبتنی بر فاوا و در جهت بهبود نظام آموزشی و تربیتی پژوهش محور طراحی شده است(مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزش و پرورش،1390).

تعاریف عملیاتی:

انگیزش پیشرفت:  مجموع نمره­ای است که فرد از آزمون انگیزش پیشرفت هرمنس[20] (1970) بدست می آورد. شکل پرسش­نامه بدین صورت است که برای هر جمله ناتمام چهار عبارت در گزینه الف، ب، ج، د ارائه می­شود و آزمودنی آن عبارت­ها را برای تکمیل جمله ناتمام انتخاب می کند. از این رو دامنه نمرات برای هر فرد بین 29 تا 112 می باشد.

اضطراب رایانه: مجموع نمره­ای است که فرد از آزمون اضطراب رایانه­ای هنسن[21] و همکاران (1987) بدست می­آورد. پرسش نامه بدین صورت است که گزینه­ها از کاملاً مخافم تا کاملاً موافقم درجه­بندی شده­اند که از نمره 1 الی 5 به هر گزینه تعلق می­گیرد. از همین رو دامنه نمرات بین 19 تا 95 می باشد.

[1]-Computer anxiety

[2] -Oliver

[3] -Smith &Kotrlik

[4] -Beckers& Schmidt

[5] -Meier

[6] -Mc caslin

[7] -Rosen & Maguire

[8] -Wilson

[9]Martin

[10]-Gardner

[11] -Bozioneles

[12] -Glass & Knight

[13] -Chua

[14] -Meier

[15] -Motive

[16] Achievement Motivation

[17] - Academic Achievement

[18]-Atkinson

[19] -Smart School

[20]-Hermens

[21] -Heinssen

Abstract

This study examines the relationship between computer anxiety and achievement motivation and academic achievement of highschoolstudentsinsmartBorojencity in the 92-93 academic year. This study was descriptive and Correlation research. The population was all of male students in secondary smart schools that they was 1144 person. The sample group was 287 person andclusterrandom samplingmethod was used.Research instruments included Hansen Computer Anxiety Inventory, HermenAchievement Motivation Inventory, and GPA students. Pearson correlation coefficient was used to analyze the data.Research findingsshowed thatSignificant inverse correlation with a correlation coefficient of -0.707was existbetween anxiety and academic achievement.AlsoSignificant inverse correlation with a correlation coefficient of -0.775was existbetween anxietyand Achievement Motivation.This means that Students who have less computer anxiety,they have greater Academic Achievement and achievement motivation.Based onfindingshas been suggested that Computer skillsworkshopsfor students will be held and computer skill courses for all students will be held.

Keywords: Computer Anxiety, Achievement Motivation, Academic Achievement, Smart Schools.