فهرست:
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات تحقیق
1-1 . مقدمه ................................................................................................................................................ 2
1-2 . بیان مسأله .......................................................................................................................................... 2
1-3 . اهمیت و ضرورت تحقیق ................................................................................................................. 4
1- 4 . اهداف تحقیق .................................................................................................................................. 4
1-4-1 . اهداف علمی .................................................................................................................... 4
1-4-2 . اهداف کلی و فرعی ......................................................................................................... 5
1-4-3 . اهداف کاربردی ................................................................................................................ 5
1-5 . سوالات تحقیق ................................................................................................................................. 6
1-6 . فرضیه های تحقیق ............................................................................................................................ 6
1-7 . روش تحقیق ..................................................................................................................................... 6
1- 8 . جامعه آماری و روش گرد آوری اطلاعات و داده ها ...................................................................... 7
1-8-1 . قلمرو زمانی و مکانی تحقیق............................................................................................. 7
1-8-2 . جامعه و نمونه آماری............................................................................................. 7
1-8-3 . روش گرد آوری اطلاعات ............................................................................................ 7
1-8-4 . ابزار گرد آوری اطلاعات ............................................................................................ 7
1-9 . تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق ..................................................................................................... 8
1-10 . تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی ( به صورت مفهومی )........................................... 8
1-11 . ساختار کلی تحقیق ........................................................................................................................ 10
فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1 . مقدمه ............................................................................................................................................... 12
2-2 . تاریخچه حسابرسی ......................................................................................................................... 12
2-2-1 . حسابرسی های پیش از تشکل حرفه ای.......................................................................... 12
2-2-2 . حسابرسی های بعد از تشکل حرفه ای ........................................................................ 13
2-2-3 . حسابرسی در ایران ......................................................................................................... 14
2-3 . نقش حسابرسی در اقتصاد .............................................................................................................. 19
2-4 . کیفیت حسابرسی ........................................................................................................................... 20
2-4-1 . تعریف کیفیت حسابرسی................................................................................................ 21
2-4-1-1 . استقلال حسابرسی ازمنظر قانونی : یک رویکرد صفر و یکی ....................... 24
2-4-1-2 . استقلال و کیفیت کار حسابرسی به عنوان یک طیف .................................... 25
2-4-2 . برداشت از استقلال حسابرسی ، کیفیت واقعی حسابرسی و متغیر اندازه ........................ 34
2-4-2-1 . نقش استاندارد های حسابرسی در استقلال حسابرسی ................................ 36
2-4-3 . انگیزه عرضه حسابرسی با کیفیت بالا ........................................................................... 38
2-4-4 . چارچوب خدمات حسابرسی ....................................................................................... 39
2-4-5 . رتبه بندی موسسات حسابرسی .................................................................................... 40
2-4-5-1 . رتبه بندی موسسات حسابرسی در جهان ...................................................... 40
2-4-5-2 . رتبه بندی موسسات حسابرسی در ایران ....................................................... 41
2-5 . هزینه و انواع آن ............................................................................................................................. 42
2-5-1 . طبقه بندی هزینه ها ....................................................................................................... 42
2-5-2 . هزینه حسابرسی جز کدام هزینه ها طبقه بندی می شود؟ .............................................. 48
2-5-3 . حق الزحمه حسابرسان .................................................................................................. 48
2-5-4 . هزینه های حسابرسی ................................................................................................... 50
2-6. مبانی نظری حاکمیت شرکتی ........................................................................................................... 52
2-6-1. تاریخچه حاکمیت شرکتی ............................................................................................... 52
2-6-2 . نظریه های مطرح در حاکمیت سازمانی ( شرکتی )........................................................ 52
2-6-2-1. نظریه عاملیت ( تئوری نمایندگی ).................................................................. 53
2-6-2-2 . نظریه برتری سهامداران ................................................................................. 54
2-6-2-3 . نظریه ذینفعان ................................................................................................ 55
2-6-2-4 . نظریه وابستگی منابع ..................................................................................... 58
2-6-2-5 . نظریه تسلط مدیریت ..................................................................................... 58
2-6-2-6 . نظریه انتخاب استراتژیک ............................................................................... 59
2-6-2-7 . نظریه سازمانی ............................................................................................... 60
2-6-2-8 . نظریه قانون گرایی.......................................................................................... 60
2-6-2-9 . نظریه خادمیت ............................................................................................... 61
2-6-2-10 . نظریه نهادی.................................................................................................. 62
2-6-3 . حاکمیت شرکتی به معنای امروزی.................................................................................. 64
2-6-4 . ضرورت شناخت و کنترل حاکمیت شرکتی .................................................................... 65
2-6-5 . مفاهیم حاکمیت شرکتی ................................................................................................. 68
2-6-6 . نگاهی تطبیقی به نظام های راهبری ( حاکمیت ) شرکتی .............................................. 68
2-6-7 . ویژگی های حاکمیت شرکتی ........................................................................................ 70
2-6-7-1 . تمرکز مالکیت (OWNCON)......................................................................... 70
2-6-7-2 . مالکیت نهادی ( INSOWN) ........................................................................ 71
2-6-7-3 . استقلال هیأت مدیره ( BRDIND)................................................................ 73
2-6-7-4 . دوگانگی وظایف مدیرعامل (DUAL)............................................................ 75
2-6-9 . حاکمیت شرکتی در ایران ................................................................................................ 75
2-6-9-1 . حاکمیت شرکتی در بازار سرمایه ایران........................................................... 75
2-6-9-2 . نظام حاکمیت ( راهبری ) شرکتی در بورس اوراق بهادار تهران ................... 77
2-7 . حاکمیت شرکتی و حق الزحمه حسابرسی ..................................................................................... 78
2-7-1 . عوامل مربوط به حق الزحمه حسابرسی ........................................................................ 79
2-7-2 . نظام راهبری شرکت چه تأثیری بر هزینه حسابرسی دارد ؟............................................ 80
2-7-2-1 . اندازه هیأت مدیره ......................................................................................... 80
2-7-2-2 . نسبت اعضاء غیر موظف هیأت مدیره به کل ................................................ 81
2-7-2-3 . درصد مالکیت سهامداران عهده ..................................................................... 81
2-7-2-4 . میزان سهام شناور آزاد ................................................................................... 81
2-7-2- 5 . درصد مالکیت نهادهای دولتی و شبه دولتی.................................................. 82
2-7-2-6 . نوع حسابرسی ............................................................................................... 82
2-7-2-7 . میزان افشای معامله با اشخاص وابسته .......................................................... 82
2-7-3 . مبانی نظری و هزینه ها .................................................................................................. 82
2-8 . پیشینه پژوهش ................................................................................................................................. 84
2-8-1 . پژوهش های خارجی....................................................................................................... 84
2-8-2 . پژوهش های داخلی ....................................................................................................... 89
2-9 . خلاصه فصل .................................................................................................................................. 95
فصل سوم : روش تحقیق
3-1 . مقدمه .............................................................................................................................................. 97
3-2 . روش تحقیق .................................................................................................................................... 97
3-2-1 . قلمرو تحقیق ................................................................................................................... 97
3-2-1-1 . قلمرو زمانی تحقیق ....................................................................................... 98
3-2-1-2 . قلمرو مکانی تحقیق ....................................................................................... 98
3-3 . فرضیه های تحقیق ........................................................................................................................... 98
3-3-1 . تبدیل فرضیه های پژوهش به آماری ............................................................................. 99
3-4 . جامعه آماری ، روش نمونه گیری و گرد آوری داده ها ................................................................. 99
3-4-1 . جامعه آماری .................................................................................................................. 99
3-4-2 . روش گرد آوری داده ها .............................................................................................. 100
3-5 . روش های تجزیه و تحلیل داده ها .............................................................................................. 100
3-5-1 . روش آماری ................................................................................................................. 100
3-5-2 . متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه گیری آنها ................................................................... 101
3-6 . تجزیه و تحلیل رگرسیون و همبستگی ........................................................................................ 102
3-6-1. مدلهای رگرسیون .......................................................................................................... 102
3-6-2 . همبستگی ..................................................................................................................... 103
3-6-3 . روش آزمون فرضیه ها(روش داده های پانل)............................................................... 104
3-6-3-1 . روش اثرات ثابت........................................................................................... 105
3-6-3-2 . آزمون چاو یا F مفید .................................................................................... 105
3-6-3-3 . آزمون هاسمن ............................................................................................... 106
3-6-4 . آزمونهای معنادار بودن در الگوهای رگرسیون .............................................................. 106
3-6-5 . آزمون خودهمبستگی جملات خطا .............................................................................. 107
3-7 . خلاصه فصل ................................................................................................................................ 108
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 . مقدمه.............................................................................................................................................. 110
4-2 . آمار توصیفی داده ها ...................................................................................................................... 110
4-3 . آزمون نرمال بودن داده های تحقیق .............................................................................................. 112
4-3-1 . آزمون نرمال بودن برای هزینه حسابرسی...................................................................... 112
4-3-2 . آزمون نرمال بودن برای استقلال هیأت مدیره ............................................................... 113
4-3-3 . آزمون نرمال بودن برای درصد مالکیت مدیران اجرایی و اعضای هیأت مدیره ............ 114
4-3-4 . آزمون نرمال بودن برای درصد مالکیت نهادی .............................................................. 115
4-3-5 . آزمون نرمال بودن برای ارزش بازار به ارزش دفتری .................................................... 116
4-3-6 . آزمون نرمال بودن برای اندازه شرکت ........................................................................... 117
4-3-7 . آزمون نرمال بودن برای نسبت حسابهای دریافتی به کل دارایی..................................... 118
4-3-8 . آزمون نرمال بودن برای نسبت موجودی کالا به کل دارایی........................................... 119
4-4 . نتایج حاصل از آزمون فرضیه ....................................................................................................... 120
4-4-1 . بررسی همبستگی بین متغیرها ....................................................................................... 120
4-4-2 . بررسی مانایی متغیرهای پژوهش .................................................................................. 121
4-4-3 . آزمون F لیمر و آزمون هاسمن ..................................................................................... 123
4-4-4 . تخمین مدل و تجزیه و تحلیل نتایج ............................................................................. 123
4-5 . خلاصه فصل ................................................................................................................................. 125
فصل پنجم : بحث ، نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1 . مقدمه ........................................................................................................................................... 127
5-2 . نتایج حاصل از بررسی تحقیق ..................................................................................................... 128
5-2-1 . خلاصه ای از مبانی نظری ............................................................................................. 128
5-2-2 . خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها ..................................................................................... 130
5-3 . نتیجه گیری................................................................................................................................... 131
5-4 . محدودیت های محقق ................................................................................................................... 133
5-5 . پیشنهادهای مبتنی بر نتایج تحقیق .................................................................................................. 133
5-6 . پیشنهادها برای تحقیقات آتی ........................................................................................................ 134
فهرست منابع
الف) منابع فارسی .................................................................................................................................... 135
ب) منابع انگلیسی .................................................................................................................................... 137
پیوست ها
پیوست الف) فهرست شرکت های نمونه آماری تحقیق .......................................................................... 140
پیوست ب) خروجی نرم افزار Eviews ................................................................................................ 141
چکیده انگلیسی .......................................................................................................................................... 146
منبع:
منابع فارسی
1- آذر، عادل و منصور مومنی (1383)، آمار وکاربرد آن در مدیریت ،جلد دوم، تحلیل آماری، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهی (سمت)، تهران
2- ابراهیمی کردلر، علی و سیدعزیز سیدی(1387)، نقش حسابرسان مستقل در کاهش اقلام تعهدی اختیاری، بررسی های حسابداری و حسابرسی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، دوره 15، شماره54، زمستان ، ص 16-3
3- پورکریم، یعقوب (1389)، رابطه بین کیفیت حسابرس و قابلیت اتکای اقلام تعهدی، پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد بروجرد
4- تقی زاده، هوشنگ و غفار تاری (1386)، الگوی گرافیکی روش تحقیق در علوم انسانی، نشر حفیظ، تهران
5- حساس یگانه، یحیی(1384)، فلسفه حسابرسی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران
6- حساس یگانه، یحیی و رضا قنبریان(1385)، کیفیت حسابرسی از دیدگاه نظری و تحقیقات تجربی، فصلنامه حسابدار رسمی ، بهار و تابستان ، ویژه نامه شماره 8 و 9، ص 44-4
7- حساس یگانه، یحیی و کاوه آذین فر(1389)،رابطه بین کیفیت حسابرسی و اندازه موسسه حسابرسی، بررسی های حسابداری و حسابرسی،دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، دوره 17، شماره 61، پاییز ، ص 98-85
8- حساس یگانه،یحیی،و خالقی بایگی، احمد(1383) فاصله انتظارات ی بین حسابرسان و استفاده کنندگان از نقش اعتبار دهی حسابرسان مستقل. فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی، (35)، ص 29-44.
9- حساس یگانه،یحیی، و قنبریان،رضا (1385) کیفیت حسابرسی از دیدگاه نظری و پژوهش های تجربی. فصلنامه حسابدار رسمی، (8)، 4-39.
10- خاکی،غلامرضا(1384)، روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، انتشارات بازتاب، تهران
11- رایلی، فرانک کی، و کیت سی براون (1386)، تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری و مدیریت سبد اوراق بهادار، غلامرضا اسلامی بیدگلی، فرشاد هیبتی و فریدون رهنمای رودپشتی، پژوهشکده امور اقتصادی، تهران
12- رسائیان، امیر و وحید حسینی (1387)، رابطه کیفیت اقلام تعهدی و هزینه سرمایه در ایران، بررسی های حسابداری و حسابرسی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، دوره 15، شماره 53، پاییز، ص 82-67
13- رضازاده،جواد و کمال زارعی مروج(1386)."عوامل موثر بر تغییر حسابرسان شرکت های ایرانی"،فصلنامه مطالعات حسابداری،شماره 20،ص 105-89.
14- زراعتگری، رامین(1386)، بررسی کاربرد نسبت Qتوبین و مقایسه آن با سایر معیارهای ارزیابی عملکرد مدیران در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران،پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه شیراز
15- سجادی، سید حسین و مهدی ابراهیمی زند (1384)، عوامل افزاینده ی استقلال حسابرس مستقل، بررسی های حسابداری و حسابرسی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، سال دوازدهم، شماره 40، تابستان، ص 80-61
16- شباهنگ،رضا (1381)، تئوری حسابداری، مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی، تهران، چاپ اول، جلد اول
17- شریعتپناهی، سیدمجید و یونس بادآور نهندی(1384)، ارتباط بین ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده(REVA) و بازده سهام تعدیل شده بر اساس ریسک، فصلنامه مطالعات حسابداری، شماره 7، 95-77
18- عزتی، مرتضی (1376)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، موسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، چاپ اول
19- کاوسی،علیرضا (1382)، ارتباط بین نسبت Qتوبین و ارزش افزوده اقتصادی(EVA) در شرکت های بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران
20- کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی(1383)، استانداردهای حسابرسی، سازمان حسابرسی، تهران، چاپ پنجم
21- مجتهدزاده، ویدا و پروین آقایی(1383)، عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی مستقل از دیدگاه حسابرسان مستقل و استفاده کنندگان، بررسی های حسابداری و حسابرسی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، سال یازدهم، شماره 38، زمستان، ص 76-53
22- مشایخی، بیتا، ساسان مهرانی، کاوه مهرانی و غلامرضا کرمی(1384)، نقش اقلام تعهدی اختیاری در مدیریت سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بررسی های حسابداری وحسابرسی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، شماره 42 ، زمستان ، ص 74-61
23- مومنی، منصور و علی فعال قیومی(1386)، تحلیل های آماری با استفاده از SPSS، نشر کتاب نو، تهران
24- نادری، عزت اله و مریم سیف نراقی (1384)، روش های تحقیق در علوم انسانی (با تاکید بر علوم تربیتی)، دفتر تحقیقات و انتشارات بدر، تهران، چاپ بیست و دوم
25- نمازی، محمد، انور بایزیدی و سعید جبارزاده کنگرلویی(1390)، بررسی رابطه بین کیفیت حسابرسی و مدیریت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات حسابداری و حسابرسی، انجمن حسابداری ایران، سال سوم، شماره نهم، بهار
26- نیک بخت، محمد رضا و تنانی، محسن، آزمون عوامل مؤثر بر حق الزحمه حسابرسی صورت های مالی، پژوهش های حسابداری مالی، 1389، سال دوم، شماره دوم، تابستان 1389، ص111-132
27- ولک ، داد و ترنی (1387) ، تئوری حسابداری، علی پارسائیان، انتشارات ترمه، تهران
ب) منابع انگلیسی
Bates, H., Ingram, R., Reckers, M. (1982)Study of theeffect of auditor rotation on materiality judgments. Journal of Accountancy, 60-63.
Carcello, J., Nagy, A. (2004) Client size, auditor specialization and fraudulent financial reporting. Managerial Auditing Journal,(19), 651-668.
Cahan, Steven F., Jayne M. Godfrey, Jane Hamilton, Debra C. Jeter(2006), Auditor Specialization: The Influence of Investment Opportunities, http://papers .ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=920490
DeAngelo, L. (1981) Auditor size and audit quality. Journal of Accounting &Economics,(3), 183.
Ferdinand, A., Simon, Y., Jaggi, B.(2009) Earnings quality Some evidence on the role of audit tenure and auditors’industrye xpertise. Journal of Accounting and Economics,(47), 265-287.
Gopal V . Krishnan (2002), Audit Quality And The Pricing Of Discretionary Accruals, Department of Accountancy City University of Hong Kong , http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm? abstract_ id=320164
Gul, Ferdinand A, Sidney Leung & Bin Srinidhi(2000), The Effect of Investment Opportunity Set and Debt Level on Earnings-Returns Relationship and the Pricing of Discretionary Accruals, Department of Accountancy City University of Hong Kong, http://papers.ssrn.com /paper.taf? abstract_id = 236080
Ghosh, A., Moon, D. (2005) Auditor Tenure andPerceptions of Audit Quality. The Accounting Review, (80), 585-612.
Gul, F., Jaggi, B., Krishnan, G. (2007) AuditorIndependence Evidence on the Joint Effets of Auditor Tenure andNon-Audit Fees. Auditing a Journal of Practice and Theory, (26), 117-142.
Guedhami, O.; Pittman, J. A.; and W. Saffar (2009), "Auditor Choice in Privatized Firms: Empirical Evidence on the Role of State and Foreign Owners", Journal of Accounting and Economics, pp. 151-17.
Hossain, M.; Lim, C.; and P. Tan (2010), "Corporate Governance, Legal Environment, and Auditor Choice in Emerging Markets", Review of Pacific Basin Financial Markets and Policies, Vol. 13, No. 1, pp. 91-126.
Johnson, V., Khurana, I., Reynolds, J. (2002) Auditfirm tenure and the quality of financial Reports. Contemporary Accounting Research, (19), 637-660.
Ke Li, Kevin (2008), Earnings Quality and Future Capital Investment : Evidence from Discretionary Accruals, Haas School of Business University of California at Berkeley, http://ssrn.com/abstract=1107492
Ken Y. Chen, Randal J. Elder& Shengmin Hung (2008), The Investment Opportunity Set and Earnings Management: Evidence from the Role of Controlling Shareholders, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm? abstract_id =1266431
Lai, Kam Wah (2002), Investment Opportunity and Audit Quality, department of Accountancy City University of Hong Kong, http://papers.ssrn.com/sol3/ papers.cfm?abstract_id=296899
Lai, Kam Wah, Ferdinand A. Gul (2008),Was audit quality of Laventhol and Horwath poor?, Journal of Accounting and Public Policy, http://www. researchgate.net/publication/4962776
Lennox, C. (1998) Auditor Switching and audit Failure Evidence from the UK 1987-1994. Working Paper Bankruptcy.
Levitt, A. (1998) The Numbers Game. Speech delivered at the NYU Center forLaw and Business, New York: NY.
Li, D. (2007) Auditor tenure and accounting conservatism. PhD Thesis, Georgia Institute of Technology, Georgia.
Lin, Z. J.; and M. Liu (2009), "The Impact of Corporate Governance on Auditor Choice: Evidence from China", Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, pp. 44-59.
Ming, Lio(2007) ,Corporate Governance, Auditor Choice and Auditor Switch Evidence from China, A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy, Hong Kong Baptist University ,http://www.hkbu.edu.hk/libimage/ theses/abstracts/ b20195606a .pdf
Mansi, S., Maxwell, W., Miller, D. (2004) Doesauditor quality and tenure matter to investors? Evidence from thebond market. Journal of Accounting Research, (42), 755-793.
Securities and Exchange Commission (2000) Revision of the Commission'sAuditor Independence Requirements.Vanstraelen, A. (2000) Impact of renewable long-term auditmandates on audit quality. The European Accounting Review, (9), 419-443.
The Treasury(2010), Audit Quality in Australia : A Strategic Review, http:// www.treasury.gov.au/documents/1745/PDF/Audit_Quality_in _Australia.pdf
Tim Adam & Vidhan K. Goyal (2006), The Investment Opportunity Set and its Proxy Variables :Theory and Evidence , M.I.T. – Sloan School of Management & Hong Kong University of Science, http://deepblue.lib. umich.edu/bitstream/ 2027.42/
Wang, Q.; Wong. T. J.; and L. Xia (2008), "State Ownership, the Institutional Environment, and Auditor Choice: Evidence from China", Journal of Accounting and Economics, pp. 112-134.