فهرست:
مقدمه
..........................................................................................................................................
1
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1- بیان مسأله
.....................................................................................................................
4
1-2- اهمیت موضوع تحقیق .............................................
....................................................
5
1-3- اهداف تحقیق ............................................
....................................................................
6
1-4- پرسش های اصلی ...................................
....................................................................
7
1-5- فرضیه های اصلی ................................
....................................................................
7
1-6- پیشینه تحقیق ...........................................
...................................................................
7
1-7- قلمرو تحقیق
..............................................................................................................
9
1-8- مراحل انجام کار و روش تحقیق
..........................................................................
10
1-8-1- روش تحقیق ...................................
.............................................................
10
1-8-2- جامعه آماری .................................
.........................................................
10
1-8-3- روش نمونه‌گیری ................................
..........................................................
10
1-8-4- شیوه گردآوری اطلاعات ................................................................
...............
11
1-8-5- ابزارهای گردآوری اطلاعات ... .................................................
1-8-6- شیوه‌های تجزیه و تحلیل یافته‌ها .................................................
....................11
....................12
1-8-6-1 روایی (اعتبار) ابزار سنجش ............................................
..........................
12
1-8-6-2- پایایی ابزارسنجش.............................
....................................................
12
1-9- محدودیتهای پژوهش.............................................
....................................................
13
فصل دوم: چارچوب نظری پژوهش
مقدمه
...................................................................................................................................
15
2-1- مفاهیم، اصطلاحات و انواع گردشگری.....................................
.......................................
16
2-1-1- تعریف واژه توریست، توریسم.........................................
.......................................
16
2-1-2- سیر تحول تاریخی مفهوم توریسم.............................
.....................................
18
2-1-3- هستی شناسی توریست و توریسم .......................................................................................19
2-1-4- طبقه بندی انواع توریسم...........................................................................................................19
2-1-4-1- انواع گردشگری از چند دیدگاه......................................................................................20
2-2- تعاریف جنگ، انواع، انگیزه ها و جنگ تحمیلی............................................................................27
2-2-1- چند دیدگاه درباره مفهوم جنگ...............................................................................................27
2-2-2- انواع جنگ ................................................................................................................................28
2-2-3- انگیزه های مادی و معنوی در جنگ(جنگ تحمیلی).............................................................28
2-2-4- نگاهی بر جنگ تحمیلی یا دفاع مقدس..................................................................................29
2-3- رابطه میان جنگ و گردشگری جنگ................................................................................................30
2-3-1- انواع گردشگری مرتبط با گردشگری جنگ...........................................................................31
2-3-1-1- گردشگری آموزشی........................................................................................................31
2-3-1-2- گردشگری فرهنگی........................................................................................................32
2-3-1-3- گردشگری میراث..........................................................................................................32
2-3-1-4- گردشگری علایق خاص..............................................................................................33
2-3-1-5- گردشگری سیاه.............................................................................................................34
2-3-1-6- گردشگری مکان های سیاه..........................................................................................35
2-3-1-7- گردشگری مرگ............................................................................................................36
2-3-1-8- گردشگری میراث بیرحمی و قساوت.........................................................................39
2-3-1-9- گردشگری جنگ...........................................................................................................40
2-3-1-10- گردشگری میدان جنگ.............................................................................................42
2-3-1-10-1- کارکرد میادین جنگ..........................................................................................43
2-3-1-10-2- تیپ شناسی مسافران میادین جنگ.................................................................45
2-3-2- رویکردهای گردشگری جنگ...........................................................................................46
2-3-3- عرضه و تقاضای گردشگری سیاه(جنگ).......................................................................48
2-3-3-1- طیف بندی محصولات گردشگری سیاه(گستره عرضه)......................................48
2-3-3-2- عوامل محرک گردشگری سیاه..............................................................................51
2-3-3-2-1- ارزش های فرهنگی........................................................................................52
2-3-3-2-2- تقدیس.............................................................................................................53
2-3-3-2-3- مشخص شدن(برجسته سازی)......................................................................53
2-3-3-2-4- هویت...............................................................................................................53
2-3-3-2-5- آموزش و اکتشاف...........................................................................................54
2-3-3-2-6- علاقه تاریخی..................................................................................................55
2-3-3-2-7- میراث...............................................................................................................55
2-3-3-2-8- احساس غربت................................................................................................56
2-3-3-2-9- خاطره و یادمان...............................................................................................56
2-3-3-2-10- کنجکاوی.......................................................................................................57
2-3-3-2-11- موقعیت..........................................................................................................57
2-3-3-2-12- رسانه.............................................................................................................58
2-3-4- عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری جنگ.......................................................................60
2-4- نگاهی کوتاه به تاریخچه گردشگری در جهان.........................................................................64
2-5-تاریخچه گردشگری در ایران.......................................................................................................66
2-5-1- زمینه تأسیس نهادها و ساختار اداری گردشگری در ایران.............................................69
2-6- تاریخچه گردشگری جنگ در جهان..........................................................................................71
2-6-1- مقاصدمعروف گردشگری جنگ در جهان........................................................................73
2-6-1-1- گردشگری جنگ در فرانسه.......................................................................................74
2-6-1-2- گردشگری جنگ دربلژیک.........................................................................................77
2-6-1-3- گردشگری جنگ در ترکیه.........................................................................................87
2-6-1-4- گردشگری جنگ در روسیه........... ...........................................................................89
2-6-1-5- گردشگری جنگ در ژاپن...........................................................................................94
2-7- راهیان نور،مقدمه ای برای گردشگری جنگ در ایران..............................................................98
2-7-1- اهداف راهیان نور...............................................................................................................99
2-7-2- تفاوت راهیان نور و گردشگری جنگ...........................................................................100
فصل سوم: ویژگی‌های جغرافیایی استان خوزستان
مقدمه .................................................................................................................................................102
3-1- ویژگی های جغرافیای طبیعی .............................................................................................103
3-1-1- موقعیت محدوده جغرافیایی.......................................................................................103
3-1-2- زمین‌شناسی ..................................................................................................................103
3-1-3- توپوگرافی.....................................................................................................................104
3-1-4- اقلیم...............................................................................................................................104
3-1-5- باد..................................................................................................................................105
3-1-6- منابع آب......................................................................................................................106
3-1-7- خاک شناسی..................................................................................................................106
3-1-8- پوشش گیاهی ...............................................................................................................107
3-1-9- حیات جانوری ..............................................................................................................108
3-2- ویژگی‌های جغرافیای انسانی .................................................................................................109
3-2-1- سابقه تاریخی استان خوزستان......................................................................................109
3-2-2- وجه تسمیه نام خوزستان........................................ .....................................................109
3-2-3- مطالعات تقسیمات سیاسی استان خوزستان.................................................................109
3-2-4- ویژگی‌های اجتماعی(جمعیتی)......................................................................................110
3-2-4-1- ویژگی های جمعیتی..............................................................................................110
3-2-4-1-1- تراکم جمعیت ..............................................................................................112
3-2-4-1-2- ساختار سنی وجنسی جمعیت استان .........................................................112
3-2-4-1-3- سواد...............................................................................................................112
3-2-4-2- شاخصه های اشتغال..............................................................................................113
3-2-5- ساختار اقتصادی.............................................................................................................113
3-3- طبقه بندی جاذبه های گردشگری استان خوزستان..............................................................114
3-3-1- جاذبه های طبیعی..............................................................................................................115
3-3-2- جاذبه های انسانی .........................................................................................................118
3-3-2-1- قلعه های تاریخی......................................................................................................120
3-3-2-2- حمام های تاریخی....................................................................................................123
3-3-2-3- کاروانسراها.................................................................................................................124
3-3-2-4- مکان های تاریخی......................................................................................................125
3-3-2-5- پل های باستانی...........................................................................................................129
3-3-2-6- مساجد تاریخی............................................................................................................130
3-3-2-7- آرامگاه ها و زیارتگاه ها.............................................................................................131
3-3-2-8- نقش برجسته ها...........................................................................................................135
3-3-2-9- آسیاب های باستانی.....................................................................................................136
3-3-2-10- خانه های تاریخی.....................................................................................................137
3-3-3- جاذبه های فرهنگی گردشگری جنگ در استان خوزستان................................................138
3-3-3-1- مسیرهای گردشگری جنگ در استان خوزستان........................................................138
3-3-3-2- یادمان های دفاع مقدس در استان خوزستان............................................................139
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل موضوع پژوهش
مقدمه ........................................................................................................................................................153
4-1- یافته‌های توصیفی پژوهش...........................................................................................................154
4-1-1- جنسیت ...............................................................................................................................154
4-1-2- وضعیت تأهل.......................................................................................................................154
4-1-3- سن پاسخگویان....................................................................................................................155
4-1-4- تحصیلات پاسخگویان.........................................................................................................156
4-1-5- شغل.......................................................................................................................................156
4-1-6- وسیله نقلیه........................................................................................ ..................................157
4-1-7- سکونت در مناطق جنگی در حین جنگ........................................ .................................157
4-1-8- اولین بازدید از مناطق جنگی کشور....................................................... ............................158
4-1-9- آیا از سایر مناطق جنگی کشور بازدید کرده اید؟..............................................................158
4-1-10- آیا از مناطق جنگی سایر کشورها دیدن کرده اید؟........................................ .............159
4-1-11- آیا سابقه حضور در جبهه های جنگ داشته اید؟.... ..................................................159
4-1-12- آیا جزء خانواده شهدا و یا جانبازان هستید؟..............................................................160
4-2- یافته های کیفی پژوهش.........................................................................................................160
4-2-1- ویژگی های خاص گردشگری......................................................................................161
4-2-2- نقش برنامه ریزی و آموزش در توسعه گردشگری جنگ............. ...............................162
4-2-3- بزرگداشت آثار.............................................................. ..............................................163
4-2-4- همگونی و رابطه مثلث گونه..........................................................................................163
4-2-5- ابعاد بین المللی جنگ....................................................................................................164
4-2-6- نقش بخش خصوصی در توسعه گردشگری..................................................................164
4-2-7- نقش ارگان ها و نهادهای دولتی در حفظ مکان ها........................................................165
4-2-8- وجود مین و سیم های خاردار در ایجاد ترس ..............................................................165
4-2-9- فقدان برنامه ریزی و امکانات زیرساختی.......................................................................166
4-2-10- اطلاعات علمی از سایت ها و مکان های مورد بازدید................................................167
4-2-11- رونق گردشگری جنگ در بهبود وضعیت اسکان........................................................167
4-2-12- ورود بازدیدکنندگان به مناطق جنگی..........................................................................168
4-2-13- نقش گردشگری جنگ در توسعه اجتماعی.................................................................168
4-2-14- یادآوری خاطرات جنگ..............................................................................................169
4-2-15- رضایت از سطح امکانات رفاهی و وضعیت اسکان....................................................170
4-2-16- اثرات یادمان ها در ایجاد خاطره.................................................................................170
4-2-17- تعداد و وضعیت یادمان ها..........................................................................................171
4-2-18- انتخاب راهیان نور و تأثیر آن در افزایش معلومات گردشگران...................................171
4-2-19- نقش بازدید از میراث و توان های گردشگری جنگ..................................................172
4-2-20- میزان تمایل برای بازدید دوباره از استان.....................................................................173
4-2-21- توجیه و تشویق مردم برای بازدید از مناطق جنگی.....................................................174
4-2-22- تغییر در نگرش نسبت به جنگ..................................................................................177
4-2-23- الویت در انتخاب جاذبه های گردشگری ایران...........................................................175
4-2-24- آینده گردشگری جنگ................................................................................................177
4-2-25- مانع اساسی توسعه گردشگری جنگ..........................................................................177
4-3- ارائه مدل مرتبط با گردشگری جنگ............. ..........................................................................179
4-4- تجزیه و تحلیل SWOT ............................................................................................................180
4-4-1- استراتژی و راهبرد مناسب در مناطق جنگی استان خوزستان.......................................184
4-4-2- جمع بندی تحلیل وضعیت گردشگری جنگ در استان خوزستان...............................187
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها
مقدمه ......................................................................................................................................................190
5-1- نتیجه گیری..................................................................................................................................191
5-2- پیشنهادها ....................................................................................................................................195
پیوست‌ها:
پرسشنامه گردشگران ............................................................................................................................199
منبع:
منابع فارسی :
1. ارمغان، سیمین. توریسم و نقش آن در جغرافیا،1386، چاپ اول، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر.
2. اکبری، علی و قرخلو،مهدی. اکوتوریسم؛مفهومی نو در جغرافیای گردشگری،1389،نشر انتخاب، تهران.
3. الوانی، سید مهدی، پیروزبخت، معصومه. فرایند مدیریت جهانگردی، 1385، دفتر پژوهش های فرهنگی، چاپ اول، تهران.
4. افشارسیستانی، ایرج. آثار باستانی و تاریخی خوزستان، 1380، نشر روزنه، تهران.
5. اقتداری، احمد. آثار و بناهای تاریخی خوزستان، 1375، نشر اشاره، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران.
6. ام الیوت، جفری و رجینالد، رابرت ، فرهنگ اصطلاحات سیاسی و استراتژیک،1378، ترجمه میرحسین رئیس زاده لنگرودی، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، تهران.
7. اطلس فرهنگی ایران، جغرافیا، زندگی جانوری.
8. بازشناسی جنبه های تجاوز و دفاع، ستاد تبلیغات جنگ، شورای عالی دفاع، جلد 1، تهران،1368.
9. تولایی،سیمین. مروری بر صنعت گردشگری،1386،چاپ اول،چاپ و انتشار دانشگاه تربیت معلم، تهران.
10. سایت گردشگری و میراث فرهنگی استان خوزستان.
11. پاپلی یزدی ، محمد حسین و سقایی ، مهدی، گردشگری ماهیت و مفاهیم ،1385، تهران، انتشارات سمت.
12. پیرنیا، حسن. ایران باستان؛ تاریخ مفصل ایران قدیم، 1388، کتاب پارسه، تهران.
13. حافظ نیا، محمدرضا. مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی،1386،سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی«سمت»، تهران.
14. حیدری،رحیم. مبانی برنامه ریزی صنعت گردشگری،1389،چاپ دوم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی«سمت»، تهران.
15. خاطری ، شهریار. گردشگری جنگ در جهان، 1389، تهران : موزه صلح.
16. دهخدا، علی اکبر؛ لغت نامه، مجلس شورای ملی (دانشگاه تهران،دانشکده ادبیات، سازمان لغت نامه)،تهران.
17. رضوانی، علی اصغر. روابط متقابل شهر وروستا با تأکید بر ایران، 1374، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
16. رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد. شناخت گردشگری،1388، چاپ هفتم، اصفهان،نشر چهارباغ.
17. ریاحی سامانی،نادر. جایگاه اماکن زیارتی در توسعه گردشگری ایران،1389،چاپ اول،سازمان چاپ و انتشارات،تهران.
18. زاهدی، شمس السادات، مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار (با تأکید بر محیط زیست)، 1385، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
19. سازمان برنامه و بودجه خوزستان، معاونت هماهنگی و و برنامه ریزی،گروه مطالعات سیمای اقتصادی اجتماعی استان خوزستان، 1375، جهاد دانشگاهی واحد دانشگاه تهران،مرکز انتشارات تهران.
20. ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده کشور.1378.
21. ستاد راهیان نور،1377.
22. سرشماری نفوس و مسکن؛مرکز آمار ایران،1345.
23. سرشماری نفوس و مسکن؛مرکز آمار ایران،1355.
24. سرشماری نفوس و مسکن؛مرکز آمار ایران،1365.
25. سرشماری نفوس و مسکن؛مرکز آمار ایران،1375.
26. سرشماری نفوس و مسکن؛مرکز آمار ایران،1385.
27. سعیدیان، عبدالحسین. دایره المعارف سرزمین و مردم استان خوزستان،1388، نشر آرام،تهران.
28. سوادکوهی،عفت. جغرافیای استان خوزستان،1379، وزارت آموزش و پرورش، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران، تهران.
29. شورای عالی برنامه ریزی استان خوزستان، شورای برنامه ریزی امور زیربنائی،1361 ، گزارش اقتصادی-اجتماعی استان خوزستان/شورای برنامه ریزی امور زیربنائی، سازمان برنامه و بودجه، تهران.
30. شهبازی،مژگان.ایران نگین پرفروغ،1388، ترجمه علی شعرباف شعار،خانه فرهنگ و هنر گویا. تهران..
31. شیروی، مرتضی. مقاله جنگ.
32. فصلنامه رواق اندیشه، شماره 46، 11/8/1388.
33. کاظمی،مهدی. مدیریت گردشگری،1387،چاپ سوم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها «سمت»،مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی،تهران.
34. کاظمی،مهدی. فرهنگ زیربنای جهانگردی پایدار ایران ،1380، ویژه نامه اقتصاد و مدیریت، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
35. کیوی ، ریمون و لوک وان کامپنهود. روش تحقیق در علوم اجتماعی، 1384، ترجمه عبد الحسین نیک گهر ، تهران، نشر توتیا .
36. محلاتی،صلاح الدین. جستاری در هنگام فراغت؛جلد1:سفر و جهانگردی،1388،مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،تهران.
37. محلاتی،صلاح الدین. درآمدی بر جهانگردی،1380، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
34. مجله ویکی پدیا.
38. مهدوی حاجیلوئی، مسعود. اصول و مبانی جغرافیای جمعیت،1373، نشر قومس،تهران.
39. نخجوان، احمد. جنگ،1317، چاپخانه فردین و برادر، تهران.
40. نکوئی صدری،بهرام. مبانی زمین گردشگری؛با تأکید بر ایران،1388، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها «سمت»،مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی،تهران.
41. وثوقی،لیلا. گردشگری تلخ با تأکید بر گردشگری جنگ،1388، مجله مطالعات جهانگردی، شماره10، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
42. وصیت نامه امام خمینی.1368.
43. همایون، محمدهادی. جهانگردی؛ ارتباطی میان فرهنگی،1384، انتشارات دانشگاه امام صادق، چاپ اول، تهران.
44. یعقوب زاده، رحیم. برنامه ریزی توریسم،1388، انتشارات کیان فردا، تهران.
* منابع لاتین :
1.Chris Ryan, Battlefield tourism: History, place and Interpretation,
2. Damms,E. Dark Tourism:A bearing Witness or Crass Spectacle? Brave New Traveler [cited 27.07.2009]. Available from http://www.bravenewtraveler.com/2007/10/10/dark-tourism-more-than-aspectacle/.
3. David,W.Lioyd,Battlefield Tourism: Pilgrimage and Commemoration of the Great War in Britain, Australia and Canada 1919-1939, Annals of tourism research,Vol27,Eo.4,pp,1074-1076. (2000).
4. John Lennon and Malcolm Foley, Dark tourism: The attraction of Death and disaster,2002.
5. Kazalarska, S.I. 2002. Dark Tourism: Reducing Dissonance in the Interpretation of Atrocity at Selected Museums in Washington, D.C. Unpublished thesis of the George Washington University.
6. Lennon, J., & Foley, M. (2000). Dark tourism: The attraction of death and disaster. London: Continuum.
7. Ryan, C. (2007). The Battlefield Tourism : history , place and interpretation , Elsevier.
8. Richard Sharpley and Philip R.Ston,The darker said of travel:The Theory and practice of dark tourism,2006.
9. Smith,Valene. War and Tourism an American Ethnography,Annals of Tourism. Vol.25, No.1,pp.202-227.(1998).
10. Stone,P. A Dark Tourism Spectrum: Towards a Typology of Death and Macabre Related tourists sites,attractions and exhibitions. An Interdisciplinary International Journal.vol.54,No.2.pp.145-160.(2006)
11. Stone, Philip and Sharply,Richard. Consuming Dark Tourism: A Thanatological Perspective, University of Central Lancashire,UK.(2008)
12. Stone,Philip. A Dark Tourism Spectrum, Tourism, an interdisciplinary international journal.vol.25,pp:145-160.(2006).
13. Strange,C. and Kempa,M.Shades of Dark Tourism: Alcatraz and Robben Island. Annals of Tourism Research.(2003)
14. Tarlow,P. Dark Tourism. (edited by) Novelli,M. Niche tourism: Contemporary issue, trends and cases. Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann.(2005).
15. World Tourism Organization(1999).
16. Tunbridge,J.E. & Ashworth, G.J. 1996. Dissonant Heritage – The Management of the Past as a Resource in Conflict. New York: John Wiley & Sons.
17. Yuill, S. M. (2003). Dark tourism: Understanding visitor motivation at sites of death and disaster. Texas A&M University, Texas.
18 . Wharton Lloyd,David, Battlefield tourism:Pilgrimage and the commcoration of the great war in Britain,Autralia,and Canada.1919-1939