فهرست:
چکیده............................................................................................................ض
فصل اول :
طرح تحقیق.. 1
مقدمه. 2
1-1- طرح مسأله و ضرورت تحقیق.. 2
1-2- فرضیات تحقیق.. 4
1-3- اهداف تحقیق (شامل اهداف آرمانی، کلی، اهداف ویژه و کاربردی): 4
1-4- ادبیات موضوعی.. 5
1-5- روش تحقیق.. 8
1-6- روش گردآوری اطلاعات.. 9
1-6-1- روش اسنادی (کتابخانهای) 9
1-6-2- روش عملیات میدانی.. 9
1-6-3- روش پرسشنامه. 10
1-7- تعریف واژهها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی): 10
1-8- مشکلات تحقیق.. 13
فصل دوم :
مفاهیم، تعاریف و چارچوب نظری.. 14
مقدمه. 15
2-1- مفاهیم و تعاریف... 15
2-1-1- مفهوم سکونتگاههای غیررسمی.. 15
2-1-2- تعاریف سکونتگاههای غیررسمی.. 17
2-1-3- تعریف توانمند سازی.. 20
2-2- گرایشات شهرنشینی و سکونتگاههای غیررسمی.. 20
2-2-1- گرایشات جهانی.. 20
2-2-2- گرایشات شهرنشینی و سکونتگاههای غیررسمی در ایران.. 28
2-3- ویژگیهای اسکانهای غیررسمی.. 30
2-4- علل پیدایش سکونتگاههای غیررسمی.. 32
2-4-1- عوامل ساختاری جامعه: 32
2-4-2- علل سازمانی: 33
2-4-3- فقدان سیستمهای حمایتی و مشارکتی: 33
2-4-4- فعالیتهای باندهای (مافیایی) نامشروع زمین.. 34
2-5- رویکردها و رهیافتهای مداخله در اسکانهای غیررسمی.. 34
2-5-1- رویکردهای مداخله در اسکانهای غیررسمی در قالب دیدگاههای مختلف... 35
2-5-2- بررسی تاریخی رویکردهای مداخله در اسکانهای غیررسمی.. 48
2-5-2-1- مقطع اول (دهه 1960) 48
2-5-2-2- مقطع دوم (دهه 1970) 49
2-5-2-3- مقطع سوم (دهه 1980) 52
2-6- فرآیند توانمند سازی.. 55
2-7- ساختار و ابعاد توانمندسازی.. 57
2-8- جایگاه و اهمیت مشارکت با تأکید بر توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی.. 60
2-8-1- مشارکت توسعه ای.. 61
2-8-2- الگوی مشارکت ساکنین سکونت گاه های غیر رسمی.. 62
2-8-3- موانع و مشکلات مشارکت متشکل مردمی در کشور. 64
2-8-3-1- محدودیت های ساختاری و سیستمی ( نبود سازماندهی و زیر ساخت های مناسب) 65
2-8-3-2- محدودیت های فرهنگی و اجتماعی ( نبود یکپارچگی فرهنگی ، زبانی و ...) 66
2-8-3-3- محدودیتهای نهادی : 66
2-8-3-4- محدودیت های قانونی ؛ 67
2-8-3-5- محدودیت های مالی ؛ 67
2-8-3-6- محدودیت های مربوط به حرکت جدید سازمان های غیر دولتی ؛ 67
2-8-3-7- محدودیت های تکنولوژی ؛ 68
2-8- نتیجه گیری و ارائه رویکرد نظری تحقیق.. 68
فصل سوم :
روش شناسی تحقیق.. 69
مقدمه. 70
3-1- روش تحقیق.. 70
3-1-1- روش پیمایش.... 70
3-1-2- جامعه آماری.. 71
3-1-3- تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 71
2- تعیین حجم نمونه به روش تخمینی.. 71
3-1-4- شیوه و موقعیت جمع‌آوری اطلاعات.. 72
3-1-5- روش تجزیه و تحلیل دادهها 72
3-2- شاخص های تحقیق و عناصر تشکیل دهنده آن.. 72
3-2-1- شاخصهای کالبدی.. 74
3-2-2- شاخصهای اجتماعی- اقتصادی.. 76
3-2-3- عناصر و زیر بخشهای تشکیل دهنده شاخصها 78
3-2-3-1- شاخص کالبدی.. 78
3-2-3-2- شاخص اجتماعی _ اقتصادی.. 78
3-2-3-4- شاخص طبیعی و زیست محیطی.. 80
3-2-3-5- شاخص مشارکت... 81
3-2-4- جمع بندی بررسی شاخصها 81
فصل چهارم :
شناخت محدوده مطالعاتی.. 82
مقدمه. 83
4-1- شناخت اجمالی شهر ساوه. 83
4-1-1- بررسی مراحل و جهت های توسعه کالبدی شهر با تاکید بر موقعیت سکونتگاههای غیررسمی.. 84
4-1-2- بررسی رشد جمعیتی، تغییرات فعلی آن و تحلیل تقاضا برای مسکن.. 87
4-1-3- نحوه توزیع خدمات شهری.. 89
4-1-4- بررسی الگوهای کاربری زمین و نسبت های آن.. 89
4-1-5- بررسی نوع مالکیت واحدهای مسکونی.. 94
4-1-6- تراکم (خالص و ناخالص) 95
4-1-7- مالکیت اراضی شهر ساوه. 97
4-1-8- شناخت کانونهای فعالیتهای اقتصادی (رسمی – غیررسمی) برحسب گروههای عمده فعالیت و شغلی در محدوده شهر و پیرامون شهر. 99
4-1-8- اطلاعات اقتصادی – اجتماعی و تحلیل آنها 101
4-1-9- قیمت اراضی در شهر ساوه. 101
4-1-10- اطلاعات زیست محیطی و تحلیل آنها از جمله سوانح طبیعی 102
4-1-11- موقعیت جغرافیایی و ارتباطی و نحوه کاربری اراضی در ناحیه 1 در وضع موجود. 103
4-2- معرفی محدوده مطالعاتی (محله سورکان) 105
4-2-1- موقعیت و سیر تحول شکل گیری محله سورکان.. 105
4-2-2- مطالعات فضایی و کالبدی: 107
4-2-2-1- کاربری اراضی موجود. 107
4-2-2-2- کیفیت بنای ساختمانها 110
4-2-2-3- تعداد طبقات ساختمانها 111
4-2-2-4- دانهبندی قطعات مسکونی.. 113
4-2-2-5- نوع مصالح ساختمانها 114
4-2-2-6- بررسی خدمات عمومی موجود و کیفیت آنها 115
4-2-2-7- نوع پوشش معابر در محله سورکان.. 116
4-2-3- ویژگیهای جمعیتی.. 117
4-2-3-1- نسبت جنسی.. 117
4-2-3-2- ترکیب سنی.. 117
4-2-3-3- بعد خانوار. 117
4-2-3-4- مبدأ مهاجرت ساکنین.. 117
4-2-4- ویژگی های اجتماعی- اقتصادی.. 118
4-2-4-1- وضعیت سواد. 118
4-2-4-2- نرخ مشارکت زنان.. 119
4-2-4-3- بررسی نوع فعالیت، منبع و میزان درآمد و اشتغال خانوار. 119
4-2-4-4- مسئله مالکیت زمین.. 120
4-2-5- مطالعات طبیعی و زیست محیطی.. 120
4-2-5-1- نحوه استقرار نسبت به بلایای طبیعی و موقعیت خطرپذیر. 120
4-2-5-2- نحوه دفع آبهای سطحی، فاضلاب و زباله. 121
4-2-6- بررسی زیرساخت ها 121
4-3- نتیجه گیری.. 122
فصل پنجم :
تجزیه و تحلیل. 123
مقدمه. 124
5-1- یافته های توصیفی تحقیق.. 124
5-1-1- مشخصات عمومی پاسخگویان.. 124
5-1-2- سؤالات توصیفی مرتبط با فرضیه تحقیق.. 128
5-1-3- جمع بندی و نتیجه گیری از یافته های توصیفی.. 131
5-2- یافته های استنباطی تحقیق.. 132
5-2-1- آزمون فرضیه اول.. 132
5-2-2- آزمون فرضیه دوم. 135
5-4- جمع بندی.. 139
فصل ششم :
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات.. 140
مقدمه. 141
6-1- نتایج تحقیق: 141
6-1-1- نتایج تئوریک... 141
6-1-2- نتایج تجربی و اثبات فرضیات تحقیق.. 143
6-2- ارائه راهبردها و سیاستهای پیشنهادی.. 144
6-2-1- راهبردها و سیاست های مرتبط با مسکن.. 145
6-2-2- اهبردها و سیاست های مرتبط با مبحث اجتماعی اقتصادی.. 146
6-2-3- راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث کاربری زمین.. 147
6-2-4- راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث حمل و نقل.. 148
6-2-5- راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث محیط زیست... 149
6-2-7- راهبردها و سیاستهای مرتبط با مبحث مدیریت و مشارکت... 149
چکیده انگلیسی.........................................................................................................................152
منابع....................................................................................................................................153
منبع:
اطهاری، کمال، سنجش عامل ساختاری و نهادی در ایران، مجموعه مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی، جلد اول، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ۱۳۸2
بن (خبرنامه انجمن صنفی مهندسان معمار و شهرساز)سند ملی توانمند سازی و ساماندهی اسکان غیر رسمی، سال نهم، شماره 32-33.
پیران، پرویز، آلونک نشینی در ایران: دیدگاههای نظری: با نگاهی به شرایط ایران، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 87-88، 1373.
پیران، پرویز، شهرنشینی شتابان و ناهمگون آلونک نشینی در تهران، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره ۴، ۱۳۶۶.
پیران، پرویز، شهرنشینی شتابان و ناهمگون مسکن نابهنجار، اطلاعات سیاسی اقتصادی،.شماره 24، ۱۳۶۸
جواهری پور، مهرداد و بابک داورپناه، سکونتگاههای ناپایدار اقشار کم درآمد شهری (بازبینی سیاستگذاری های دوران اخیر در زمینه اسکان غیر رسمی یا نابسامان)، فصلنامه هفت شهر، شماره هشت، ۱۳۸۱.
حاج یوسفی، علی، پدیده حاشیه نشینی قبل از انقلاب، مجموعه مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی، جلد اول، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ۱۳۸۲
حافظ نیا، محمد رضا، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت)،تهران، ۱۳۷۷.
حسامیان، فرخ و دیگران، شهرنشینی در ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات نگاه، .۱۳۶۳
حسین زاده دلیر، کریم، حاشیه نشینی: در جستجوی معنی و مفهوم, اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره هشتم و نهم، ۱۳۷۰.
داوودپور، زهره، کلانشهر تهران و سکونتگاههای خودروی، تهران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، چاپ اول، تابستان ۱۳۸۴.
رجایی، عبدالحمید،کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش و مدیریت محیط،تهران،نشرقدس ۱۳۷۳
رفیعیان، مجتبی مطالعات توانمندسازی اقشار کم درآمد بندرعباس، مهندسین مشاور سبزاندیش پایش، ۱۳۸۲.
زاهد زاهدانی، سعید. حاشیه نشینی، انتشارات دانشگاه شیراز، ۱۳۶۹.
سلیمانی، محمد و احمد رضا کلانی فرد، درآمدی بر مبانی برنامه ریزی شهری، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تربیت معلم، ۱۳۷۶.
شکویی، حسین، اندیشه های نو در فلسفه جغرافیا: فلسفه های محیطی و مکتب هایجغرافیایی، چاپ اول، جلد دوم، انتشارات گیتاشناسی، ۱۳۸۲.
شکویی، حسین، دیدگاههای نو در جغرافیای شهری، جلد اول، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۷۳.
شیخی، محمد، سکونتگاه های خودرو، گذار از حاشیه نشینی به الگویی از سکونتگاه پیرامون کلان شهرهای ایران، مجموعه مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی، جلد اول، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ۱۳۸۲.
صرافی، مظفر، شهری شدن جهان و جهانی شدن شهرها؛ طرح مسألهای برای جنوب، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره ۱۵۶، 1380.
صرافی، مظفر. به سوی نظریه ای برای ساماندهی اسکان غیررسمی از حاشیه نشینی تا متن شهرنشینی، فصلنامه هفت شهر، شماره هشتم، ۱۳۸۱
صرافی، مظفر، بازنگری ویژگیهای اسکان خودانگیخته در ایران: در جستجوی راه کارهای توانمندسازی، مجموعه مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، جلد اول، ۱۳۸۲.
عابدین درکوش، سعید، درآمدی به اقتصاد شهری، چاپ سوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی،۱۳۸۰.
عسگری طباطبایی، اسدالله، بررسی اجمالی از پدیده بافت های پیرامونی و یا حاشیه نشینی در ایران، فصلنامه هفت شهر، سال سوم، شماره هشتم، تابستان ۱۳۸۱.
ماجدی اردکانی، محمد حسین. لزوم استفاده از مصالح مناسب و پیامدهای اجباری کردن استاندارد مصالح، مجموعه مقالات سومین سمینار سیاست های توسعه مسکن در ایران، 16-18 مهرماه، جلد دوم، تهران، سازمان ملی زمین و مسکن، 1375.
مارتین, ژاکو، چالشهای توسعه شهری در کشورهای جنوب، نشریه پیام یونسکو، شماره ۳۴۹،۱۳۸۲.
محمدی، یونس. حاشیه نشینی و راهبردهای توسعه، مجموعه مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، ۱۳۸۲.
مهدوی داود؛ بررسی اثرات توریسم روستایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس؛ ۱۳۸۲
مهندسین مشاور بعد تکنیک،طرح توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی شهر ساوه، 1385.
مرکز آمار ایران, سرشماری نفوس و مسکن استان مرکزی 1375 و 1385.
ادیزاده بزاز، مریم. حاشیهنشینی و راهکارهای ساماندهی آن در جهان. شهرداری مشهد، مدیریت ساماندهی حاشیه شهر مشهد، ۱۳۸۲.
هاروی، دیوید. عدالت اجتماعی و شهر. ترجمه: فرح حسامیان، محمدرضا حائری و بهروز منادی زاده، تهران، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، ۱۳۷۶.
Abbot, John. An Analysis of Informal Settlement Upgrading and Critique of Existing Methodological Approaches, Habitat International 26, 2002.
Abbot, John, A Method-Base Planning Framework for Informal Settlement Upgrading, Habitat International 26, 2002.
Ahlqvist, Toni, Key to Future: Societal Reflection on Developing Key Technologies and their Impact on Human Qualification, Ministry of Trade and Industry, Helsinki, July 2003.
Desouza, FlavioA.M, The Future of Informal Settlement: Lessons in the Legalization of Disputed Urban Land in Recife Brazil, Geofrum 32, 2002.
shelter of their Own: Informal Settlement Expansion in A Manal. El-Batran, Greater Cario and Government Responses, Environment and Urbanization, Vol.10, No.7, April 1998.
Zebardast, Esfandiar, Marginalization of the Urban Poor and the Expansion of the Spontaneous Settlement on the Tehran Metropolitan Fringe, Cities, Article in Press, 2006
Gulyani, Sumila, Connors, Genevieve. Urban Upgrading in Africa: A Summery of Rapid Assessments in Ten Countries, Africa Infrastructure Development, the World Bank, 2002.
Poverty and Revolution in IRAN: Migrant Poor, Urban Kazemi, Farhad. Marginality and Politic. New York University Press, 1980.
Magutu, Jerry, The Role of Informal Settlement in Housing the Urban Poor in Nairobi, Kenya, Ekistics, Athens, Vol. 61. 1994.
Napier, Mark. Informal settlement Integration: The Environment Sustainable livelihoods in Sub-Saharan Africa, Programmed for Sustainable Human Settlement, Council for Scientific and Industrial Research (CSIR), South Africa, 2002.
Nawagamuwa, Arawinda, Viking, nils. Slum, Squatter Areas and Informal Settlement in Developing Context? 9th International Conference on Srilanka Studies, 2003 Matara, Srilanka.
Ogu, Vincent I, Housing Enablement in a Developing World City: The Case Study of Benin City, Nigeria, Habitat International, Vol. 23, No. 2, 1999.
44. Sirinivas, Hari, Defining Squatter Settlement, 1997 http://www.soc.titech.ac.JP/uem/squatter/define-squatter.HTM
Turner, John. F.C, Housing Priorities, Settlement Pattern, and Urba Development in Modernizing Countries, AIP Journal, 1968.
46., Provision of Urban Service in an Informal Settlement: A Case Study of Kampung Oens Tanggul, Jakarta
.