پایان نامه مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از تصادفات با عابرین پیاده در کشورهای ایران ، انگلیس و فرانسه

فهرست:

فصل اول

کلیات

1-1-مقدمه.................................................................................................................................................2

1-2-بیان مسأله.......................................................................................................................................4

1-3-اهداف..............................................................................................................................................5

1-3-1-هدف اصلی...................................................................................................................................5

1-3-2-اهداف فرعی..................................................................................................................................5

1-4-اهمیت وضرورت تحقیق.....................................................................................................................6

1-5-سئوال اصلی تحقیق...........................................................................................................................7

1-6-سئوالات فرعی تحقیق.....................................................................................................................7

1-7-پیشینه تحقیق................................................................................................................................7

1-8-محدودیت های تحقیق...................................................................................................................10

1-9-روش تحقیق..................................................................................................................................11

1-10-روش وابزار گردآوری اطلاعات......................................................................................................11

فصل دوم

مبانی نظری تحقیق

2-1-مفهوم وتعریف مسئولیت............................................................................................................13

2-2-تقسیم بندی مسئولیت..............................................................................................................13

2-2-1-مسئولیت اخلاقی..................................................................................................................13

2-2-2-مسئولیت حقوقی وانواع آن....................................................................................................13

2-2-2-1-مسئولیت کیفری(جزائی) ................................................................................................14

2-2-2-2-مسئولیت مدنی................................................................................................................15

2-3-مقایسه مسئولیت مدنی و مسئولیت کیفری................................................................................18

2-4-تاریخچه مسئولیت مدنی...........................................................................................................20

2-5- اهمیت تصادفات عابرین پیاده.........................................................................................................................24

2-6-مبانی مسئولیت مدنی...............................................................................................................25

2-6-1-نظریه تقصیر........................................................................................................................25

2-6-2-نظریه خطر.........................................................................................................................27

2-6-3-نظریه تضمین حق..............................................................................................................28

2-7-منابع مسئولیت مدنی.............................................................................................................30

2-7-1-منابع عام...........................................................................................................................31

2-7-1-1-اتلاف......................................................................................................................... ….31

2-7-1-1-1-مفهوم اتلاف...............................................................................................................31

2-7-1-1-2-شرایط اتلاف...............................................................................................................32

2-7-1-2-تسبیب..................................................................................................................................34

2-7-1-2-1-مفهوم تسبیب...................................................................................................................34

2-7-1-2-2-شرایط تسبیب..................................................................................................................35

2-7-1-3-اجتماع سبب ومباشر............................................................................................................38

2-7-1-3-1-مفهوم اجتماع سبب ومباشر با تأثیر جداگانه ....................................................................38

2-7-1-3-2-مفهوم اجتماع سبب ومباشر اشتراکی................................................................................38

2-7-1-3-2-1-توزیع مسئولیت بین سبب ومباشر(فروض مختلف در اجتماع سبب ومباشر) ...................39

2-7-1-3-3-مفهوم اجتماع سبب ومباشر به صورت مستقل ..................................................................43

2-7-1-4-اجتماع چند مباشر به نحو مجمل.........................................................................................46

2-7-2-منابع خاص مسئولیت مدنی ناشی از تصادفات با عابرین پیاده...................................................................48

2-7-2-1-ماده 333 قانون مجازات اسلامی............................................................................................50

2-7-2-2-ماده 4 قانون ایمنی راهها و راه آهن.......................................................................................50

2-7-2-3-ماده 8 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم مصوب 1350 وتبصره ماده مذکور..........51

2-7-2-4-ماده 26 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب 1389 ..................................................53

فصل سوم

شرایط مسئولیت وعدم مسئولیت راننده درتصادفات باعابر درحقوق ایران،انگلیس وفرانسه

3-1- طبقه بندی نظامهای حقوقی.........................................................................................................55

3-2-مسئولیت مدنی راننده در تصادفات وسایل نقلیه با عابر پیاده در حقوق فرانسه ................................56

3-2-1-جبران خسارت مستقیم وارده به شخص اعم از رانندگان وغیر رانندگان ................................ ....58

3-2-1-1-جبران خسارت زیاندیدگان غیر راننده ......................................................................................58

3-2-1-1-1-زیاندیدگان غیر راننده برخوردار از حمایت خاص...................................................................59

3-2-1-1-2-دیگر زیاندیدگان غیر راننده ..................................................................................................60

3-3-مسئولیت مدنی راننده در تصادفات وسایل نقلیه با عابر پیاده در حقوق انگلیس ..................................67

3-3-1-شبه جرم وشرایط تحقق آن...........................................................................................................68

3-3-1-1-شرایط تحقق شبه جرم.............................................................................................................68

3-3-2-نحوه اعمال شروط تحقق شبه جرم نسبت به حوادث رانندگی........................................................69

3-3-2-1-تکلیف احتیاط یا مراقبت..........................................................................................................69

3-3-2-2-تکلیف کلی احتیاط و رابطه سببیت...........................................................................................71

3-3-2-3-معقولیت وقواعد حاکم بر آن به عنوان معیار های نقض تکلیف....................................................73

3-3-2-4-اثبات تقصیر یا بی احتیاطی......................................................................................................74

3-4-مسئولیت مدنی راننده در تصادفات وسایل نقلیه با عابر پیاده در حقوق ایران ......................................76

3-4-1-ماده 333 قانون مجازات اسلامی...................................................................................................76

3-4-1-1-بررسی شرایط عدم مسئولیت راننده مطابق ماده 333 ق. م . ا...................................................77

3-4-2-ماده 4 قانون ایمنی راهها وراه آهن...............................................................................................80

3-4-2-1-بررسی شرایط عدم مسئولیت راننده مطابق ماده 4 قانون ایمنی راهها وراه آهن..........................82

 3-4-3-ماده 8 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم مصوب 1350 و تبصره ماده مذکور...............90

3-4-3-1- بررسی شرایط عدم مسئولیت راننده مطابق ماده 8 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات...................92

3-4-3-2- بررسی شرایط عدم مسئولیت راننده مطابق تبصره ماده 8 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات ...................92

3-4-4-ماده 26 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب1389 ..........................................................94

3-4-4-1-بررسی شرایط ماده 26 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب.1389 ......................................95

3-5- خسارات قابل مطالبه توسط عابرین پیاده در حقوق ایران، انگلیس و فرانسه................................................97

 3-5-1-مفهوم خسارت...........................................................................................................................97

3-5-2-تقسیم بندی خسارت از جهات مختلف.........................................................................................98

3-5-3-خسارات قابل مطالبه و قابل پوشش..................................................................................................................100

3-5-3-1-سیستمهای واحد و پوشش نامحدود خسارت ( Unitary systems ) ...................................100

3-5-3-2-سیستمهای دوگانه پوشش محدود خسارت ( Two – tier systems ) ................................101

فصل چهارم

آثار تقصیر عابر پیاده در مسئولیت مدنی رانندگان

4-1-مقدمه .........................................................................................................................................109

4-2-پیشینه تاریخی تقصیر زیاندیده در نظامهای حقوقی جهان ............................................................111

4-2-1-پیشینه تاریخی تقصیر زیاندیده در نظامهای حقوقی بیگانه و ایران .............................................111

4-2-1-1-حقوق روم............................................................................................................................111

4-2-1-2-نظام کامن لا.......................................................................................................................112

4-2-1-3-حقوق فرانسه.......................................................................................................................114

4-2-2-حقوق موضوعه ایران................................................................................................................114

4-3-شرایط اثر گذاری تقصیر زیاندیده بر مسئولیت عامل زیان .............................................................115

4-3-1-وجود رابطه سببیت بین تقصیر زیاندیده و تحقق ضرر...............................................................116

4-3-2-تقصیر زیاندیده ، نتیجه تقصیر عامل زیان نباشد.......................................................................117

4-4-ویژگی های خاص فروض مختلف قاعده تقصیر مشترک................................................................. 118

4-4-1-فرض اول:مسئول اعمال عامل زیان بودن زیاندیده .....................................................................118

4-4-2-فرض دوم : وجود داشتن اماره مسئولیت علیه زیاندیده..............................................................119

4-5-صور مختلف تقصیر زیاندیده و آثار آن ..........................................................................................120

4-5-1-یکی از دو تقصیر دیگری را بپوشاند (ضرر منتسب به یکی از دو تقصیر باشد) .............................120

4-5-1-1-فرض اول:تقصیر عامل زیان ، تقصیر زیاندیده را از بین ببرد....................................................120

4-5-1-1-1-تقصیر عامل زیان از زیاندیده شدیدتر باشد........................................................................121

4-5-1-1-2-تقصیر زیاندیده نتیجه تقصیر عامل زیان باشد...................................................................125

4-5-1-1-3-بررسی تفصیلی وتطبیقی در نظامهای حقوقی ایران ، انگلیس و فرانسه .............................125

4-5-1-2-فرض دوم: تقصیر زیاندیده ، تقصیر عامل زیان را از بین ببرد..................................................129

4-5-2-ضرر منتسب به تقصیر هر دو بوده باشد( مصداق خاص تقصیر مشترک) ....................................130

4-5-2-1-معیار تقسیم مسئولیت در نظامهای حقوقی بیگانه( انگلیس وفرانسه ) و حقوق موضوعه ایران.....................................................................................................................................................131

4-6-جمع بندی ................................................................................................................................135

فصل پنجم

5-1-جمع بندی و نتیجه گیری...........................................................................................................139

5-2-پیشنهادها ..................................................................................................................................144

5-3-منابع و مآخذ .............................................................................................................................148

.

منبع:

منابع فارسی:

1 ) الحسینی المراغی ، سید میر عبد الفتاح.(1385) ، "عناوین ضمان" ، ترجمه محمد جواد شریعت باقری ، چاپ اول ،نشر میزان.

2 ) السنهوری ،  احمد عبدالرزاق.(1384) ، " دوره حقوق تعهدات منابع تعهد " ، ترجمه دادمرزی ودانش کیا ،  انتشارات دانشگاه قم ، جلد دوم .

3) امامی، سید حسن. (1364)، " حقوق مدنی " ،  چاپ سوم ، کتاب فروشی اسلامیه ، جلد اول.

4) باریکلو ، علیرضا . (1385)،" مسئولیت مدنی " ، نشر میزان.

5) باریکلو،علیرضا.(1389)،"مسئولیت مدنی ، بنیاد حقوقی میزان ،چاپ سوم.

6) بلغاری،محمد.(1380)، "مجموعه قوانین ومقررات راهنمایی و رانندگی،امورحمل و نقل وترافیک"،انتشارات مجد، چاپ دوم.

7 ) پاشا صالح ،علی. (1348)، " مباحثی از تاریخ حقوق "، دانشگاه تهرا ن.

8 ) تئوفیل ، میک.(1373)، " قانون نامه حمورابی "، ترجمه کامیار عبدی ، چاپ مشعل آزادی ، جلداول .

9 )جعفری لنگرودی ، محمد جعفر.( 1376)،"ترمینولوژی حقوق" ، چاپ هشتم ،انتشارات گنج دانش.

10 ) جوان ، موسی.(1326)، "مبانی حقوق" ،شرکت چاپ رنگین ،جلد اول.

11)خدابخشی، عبداله.(1389)،"تمایز بنیادین حقوق مدنی و حقوق کیفری،تهران،موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش، چاپ نخست.

12)خدابخشی، عبداله .(1389)،"جبران خسارت کارگران در نظام مسئولیت مدنی "،تهران ، شرکت سهامی انتشار ،چاپ نخست.

13)خدابخشی ، عبداله.(1390)،"مسئولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی و تحولات آن در حقوق ایران"،مجله حقوقی دادگستری،سال 75 ، شماره 74.

14 ) ره پیک ، حسن. (1387) ، "حقوق مسئولیت مدنی وجبران ها" ، انتشارات خرسندی.

15 ) ژوردن ، پاتریس.( 1382) ، "اصول مسئولیت مدنی " ، ترجمه مجید ادیب ، نشر میزان.

16 ) شهیدی ، مهدی.(1381) ، "آثار قراردادها وتعهدات" ، چاپ دوم ، انتشارات مجد، جلد سوم .

17)صفارزاده،محمود،حسن پور، شهاب،عبدی، علی.(1390)،"بررسی تصادفات عابران پیاده در ایران و ارائه راهکارهای بهبود ایمنی آنها"،فصلنامه جاده ، شماره 69 ،زمستان 1390.

18)صفایی،سید حسین ، رحیمی،حبیب اله.(1389)،"مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)"،انتشارات سمت ، تهران ، چاپ اول.

19)طهماسبی،جواد.(1388)،"گفتمان دامنه مسئولیت در قانون اصلاح بیمه اجباری"،مجله حقوقی دادگستری،سال 73،شماره 68.

20 )عباسلو ، بختیار.( 1387) ، "مسئولیت مدنی ناشی از سوانح رانندگی" ، چاپ دوم ،تهران ، نشر میزان .

21 ) عباسلو ، بختیار. (1390) ،"مسئولیت مدنی ( با نگرش تطبیقی )" ، چاپ اول ،تهران ، نشر میزان.

22)عباسلو، بختیار،کشفی ،سعید.(1389)،"تحولات قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث"، فصلنامه مدیریت ترافیک،شماره 19.

23)فرهانی ، احمد.(1384)،"نگاهی نو به مسئولیت (مدنی)ناشی از تصادف وسیله نقلیه و عابر پیاده در آزادراه (تحلیل حقوقی ماده 4 قانون ایمنی راهها و راه آهن)"، فصلنامه دانش انتظامی، سال هفتم ، شماره سوم.

24)فرهانی ، احمد، شیرزاد ،جلال، کشفی ، سعید.(1390)،"پلیس و نوآوری های قانون جدید بیمه اجباری و مبانی آن"، فصلنامه دانش انتظامی، سال سیزدهم ، شماره اول.

25 ) قاسم زاده ، مرتضی. (1386) ، " الزام ها ومسئولیت مدنی بدون قرارداد ، تهران ، نشر میزان .

26)قاسم زاده ،سید مرتضی.(1383)،"مبانی مسئولیت مدنی"نشر میزان ، چاپ دوم ، تهران.

27) قاسم زاده، مرتضی.( 1372) ،"نظریه تقصیر" ، پایان نامه دکتری، تهران ،دانشگاه تربیت مدرس.

28 ) کاتوزیان، ناصر.(1374)،"حقوق مدنی، الزامات خارج از قرارداد (ضمان قهری)"، چاپ اول، تهران ،انتشارات دانشگاه تهران، ج1-2.

29 ) کاتوزیان ، ناصر.(1378)، "الزامهای خارج از قرارداد ، ضمان قهری ، مسئولیت مدنی "، چاپ دوم ،تهران، انتشارات دانشگاه تهران ، جلد اول .

30)کاتوزیان ، ناصر.(1371 و 1372)،"ماهیت و قلمرو دیه – زیان ناشی از جرم"،مجله کانون وکلا،شماره 6-7

31)  کاتوزیان ،ناصر، لعیا جنیدی و مجیدغمامی.(1381)"مسئولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی"، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران.

32 ) کیهانی ، منصور. (1342) ، "حقوق رم _ تعهدات "، تهران، چاپ تابان ، جلد اول.

33 ) لوراسا ، میشل. (1375) ، " مسئولیت مدنی " ، ترجمه دکتر محمد اشتری ،تهران، نشر حقوقدان .

34 )محقق داماد ، سید مصطفی.(1382) ، " قواعد فقه – بخش مدنی – مالکیت ومسئولیت "، ویرایش دوم ، چاپ دهم ،مرکز نشر علوم اسلامی .

35) محمدی ، ابوالحسن. ( 1386 )، " مبانی استنباط حقوق اسلامی" ، چاپ بیست ونهم، انتشارات دانشگاه تهران.

36 ) موسوی بجنوردی ، سید محمد.( 1368 )، " قواعد فقیه " ، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی .

37 ) نجومیان ، حسین.(1348) ، " زمینه حقوق تطبیقی در نظام های حقوق اسلامی ، فرانسه ، انگلیس و روسیه "، مشهد ، چاپخانه طوسی .

38 ) ولیدی ، محمد صالح.(1373) ، " حقوق جزای عمومی "، نشر داد ، جلد اول .

39) وینه ، ژنویو ، پاتریس ژوردن.(1384)،" همراهی فعل منتسب به خوانده و فعل زیان‌دیده"، ترجمه مجید ادیب، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 42.

40) وینه ، ژنویو  پاتریس ژوردن. (1384) ،" تقصیر زیان‌دیده در حوادث رانندگی"، ترجمه مجید ادیب، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 42.

41 ) یزدانیان ، علیرضا.(1379) ، " حقوق مدنی قلمرو مسدئو لیت مدنی ، نشر ادبستان .

منابع عربی:

1) الحکیم، عبدالمجید.(1963م) ، "الموجز فی شرح القانون المدنی (مصادر الالتزام)"، الطبعه الثانیه، بغداد، شرکه الطبع و النشر.

2) السنهوری، عبدالرزاق.(1988م) ، "الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید"، الجزء الاول، مصادر الالتزام. بیروت، دار احیاء التراث العربی،.

3) العوجی ، مصطفی.(2004) ، "المسئولیه المدنیه "، بیروت ، منشورات الحلبی الحقوقیه.

4) حلی(علامه حلی)،(1991م )، "حمال الدین ابی منصور الحسن قواعد الاحکام"،مندرج در: سلسله الینابیع الفقهیه، بیروت ،  انتشارات دار التراث العربی و دار الاسلامیه، ج25.

5) شهید ثانی، زین الدین علی العاملی.(1384 ق) ، "الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه"، چاپ افست، دوره دو جلدی، محشی، تهران،انتشارات کتابفروشی اسلامیه .

6 )عوده ، عبدالقادر .(1408)، "التشریع الجنایی الاسلامی مقارناً بالقانون الوضعی" ، دارلکتب العلمیه .

7 ) محمد اللهبی ، صالح احمد.(2004) ، " المباشر  والمسبب فی المسئولیته التقصیریه" ، عمان ، دارلثقافه ، للنشر والتوزیع .

8)مرقس،سلیمان.(1992)،"الوافی فی شرح القانون المدنی فی الالتزامات فی الفعل الضار و المسئولیه المدینه" ، المجلد الول، مصر:جامعه القاهره.

9 ) مصطفوی الخمینی ، روح الله ،" تحریرالوسیله" ، جلد دوم ، انتشارات قدس محمدی  ، بی تا.

10)منصور ، محمد حسین.(1995)،"شرح العقود المسماه(فی مصرولبنان)،الجزء الثانی التامین، لبنان، دارالنهضه العربیه."

منابع لاتین:

1) BAKER (C. D.) (1991):” Tort”, 5 th edition, sweet & Maxwell,London.

2) Clerk &Lindsell ,(1995),”Torts” ,7 th edition ,sweet & Maxwell, London  , nos 7 - 01 & 7 - 04 , pp. 217 & 219

3)FLEMING (John G.),(1971): “Law of torts”, 4 th edition, Law book co. limited. Australlia.

4) MARTY (Gabriel) et RAYNAUD (Pierre) (1988): “Droit civil” , Les obligations,  2e edition , T. 1, Les sources , sirey.

5) MAZEAUD (Henri et Léon–Jean).(1970), “Traité théorique de la responsabilité civile”, deliectuelle Et conteactuelle, preface. Par Henri capitant, T. II, 6e edition, Montcherstien.

6) PADFIELD (C. F.), BARKER (D.L.) (1989),”  Law Made simple”, 7th edition, Heinemann, London.

7) ROGERS (W. V. H.) (1994): “Winfield and Jolowicz on tort”, 4 th edition, sweet & Maxwell.

8 ) Vivienne Harpwoodd , “Modern  tort law”(2003), London , Cavendish  publishing Limited , p 1 ..