پایان نامه رتبه بندی پیمانکاران فضای سبز شهرداری مبتنی بر روش های تصمیم گیری چند معیاره فازی

پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت صنعتی، گرایش تحقیق در عملیات

شهریور 1390

چکیده

نحوه و چگونگی انتخاب از دیرباز موضوع بحث فلاسفه و دانشمندان بوده است، لذا حصول نتایج رضایت بخش نیازمند طی کردن یک مسیر عقلایی و منطقی در فرایند انتخاب است.روند  رشد و توسعه در چند دهه اخیر و همچنین رقابتی تر شدن بازار کسب و کار، باعث گشته است تا سازمان­ها و شرکت­های بزرگ نگرشی تخصصی و علمی به فرایند انتخاب پیمانکار و نیز اجرای پروژه ­ها پیدا کنند. آنچه مسلم است این است که انتخاب پیمانکار مناسب و واجد شرایط تضمین کننده موفقیت در اجرای پروژه خواهد بود و بالعکس عدم توانایی در شناسایی و انتخاب پیمانکار مناسب عدم اثربخشی و ضرر و زیان را در پی­خواهد داشت.

با توجه به سیاست شهرداری مبنی بر برون­سپاری فعالیتها هر روز شرکتهای پیمانکاری بیشتری برای مشارکت در پروژه­های گوناگون شهرداری و از جمله پروژه های مربوط به فضای سبز اقدام می­کنند؛ و این تعدد شرکت های پیمانکاری باعث گشته تا انتخاب پیمانکار شایسته به عنوان امری خطیر و تعیین­کننده برای شهرداری به عنوان کارفرما رخ نماید. لذا انتخاب صحیح پیمانکاران اولین گام در راه رسیدن به هدف مطلوب کارفرمایان یعنی اجرای پروژه در محدوده زمانی دلخواه با هزینه مشخص و کیفیت مورد نظر است.

به همین منظور بعد از مرور ادبیات مربوط به شناسایی معیارها و مصاحبه با کارشناسان و مدیران شهرداری، 33 معیار اولیه انتخاب و ارزیابی پیمانکار شناسایی شد و با بکارگیری آزمون فرض فازی، 15 معیار به عنوان مهمترین معیارهای تاثیرگذار بر انتخاب پیمانکاران در نظر گرفته شد. سپس از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی برای وزن دهی به معیارها استفاده شد و در نهایت با استفاده از روش TOPSIS فازی فاصله­ای، 5 پیمانکار فضای سبز شهرداری ارزیابی و رتبه بندی شدند.

کلمات کلیدی: پیمانکار[1]، منطق فازی[2]، فرایند تحلیل سلسله مراتبی[3]، TOPSIS فاصله­ای[4]

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه:

در این تحقیق تلاش گردیده است تا با مروری وسیع بر ادبیات موضوع انتخاب پیمانکار، شاخص های جامعی برای انتخاب پیمانکار پروژه های فضای سبز شهرداری معرفی گردند. این امر نخستین گام برای ارائه یک مدل کاربردی و اثر بخش انتخاب پیمانکار می باشد. معیار­ها و شاخصهای فوق باید به گونه­ای تدوین گردند که مفاهیم هزینه، زمان و کیفیت را به خوبی و با حاشیه اطمینان بالایی پوشش دهند. بر مبنای این سه مفهوم اصلی فهرستی از معیارها را می­توان به وجود آورد. از میان این سه شاخص، کیفیت مقوله­ای پیچیده­تر می­باشد که تعیین میزان و چگونگی آن نیز مستلزم تحقیقات وسیعی می­باشد. دامنه زمانی اجرای یک پروژه طی یک جدول زمانبندی توسط کارفرما تعیین می­گردد که عدول از این بازه زمانی، معمولا جریمه های سنگینی را برای پیمانکار در پی خواهد داشت. از هزینه به طور کلی به عنوان بهایی که کارفرما به طور نهایی برای انجام پروژه پرداخت می­کند تعبیر می­شود ولی هزینه می­تواند علاوه بر این شامل مواردی همچون عدم توانایی پیمانکار در اتمام قرارداد، اجرای مجدد بخشهایی از پروژه، انجام مناقصه مجدد و... نیز گردد.

همچنین در دنیای واقعی، به دلیل وجود اطلاعات ناقص و مبهم، داده های مورد نیاز برای تصمیم­گیری معمولا نادقیق هستند. در چنین شرایطی جهت تصمیم گیری واقعی­تر، تئوری مجموعه­های فازی کارساز­تر می­باشد. در این پژوهش، رویکرد تصمیم گیری گروهی چند معیاره فازی مبتنی بر متد TOPSIS فاصله­ای[1] برای ارزیابی و انتخاب پیمانکار به کار گرفته می­شود.

در این فصل، سعی بر آن است تا تعریف مناسبی از مسئله تحقیق، اهداف و سئوالات ارائه گردد.

1-1 بیان مسئله

انتخاب پیمانکار مناسب و واجد شرایط تضمین کننده موفقیت در اجرای پروژه خواهد بود و بالعکس عدم توانایی در شناسایی و انتخاب پیمانکار مناسب عدم اثربخشی و ضرر و زیان را در پی­خواهد داشت. هر کارفرما با توجه به استراتژی خود، انتظارات از پیمانکار و جنبه­های مختلف یک پروژه را تعریف می کند. استراتژی یک سازمان تعیین کننده نگرش یک سازمان به مفاهیم اولیه انتخاب یک پیمانکار یعنی زمان، هزینه و کیفیت می­باشد و در نهایت انتظارات کارفرما از پیمانکار یک پروژه، چارچوب نحوه انتخاب را تعیین می­کند.

نحوه و چگونگی انتخاب از دیرباز موضوع بحث فلاسفه و دانشمندان بوده است، آنچه مسلم است این است که حصول نتایج رضایت بخش نیازمند طی کردن یک مسیر عقلایی و منطقی در فرایند انتخاب است. تعهد کارفرما بر اجرای موفقیت آمیز پروژه و تلاش در راه ایجاد هماهنگی در مجموعه کارفرما - پیمانکار عاملی مهم در دستیابی به نتایج مورد انتظار می­باشد.

روند رشد و توسعه در چند دهه اخیر و همچنین رقابتی تر شدن بازار کسب و کار، باعث گشته است تا سازمانها و شرکتهای بزرگ نگرشی تخصصی و علمی به فرایند انتخاب پیمانکار و نیز اجرای پروژه­ها پیدا کنند و مفاهیمی همچون کاهش هزینه­ها، در مدیریت و سازمان­دهی برتر پروژه­ها تعریف گردند. امروزه می­توان آگهی­های فراخوان برای مناقصات پروژه­هایکوچک و بزرگ دولتی و خصوصی را به طور روزانه در جراید و روزنامه­ها مشاهده کرد. برای یک سازمان اولین گام برای رسیدن به نتایج مطلوب در مورد پروژه­های برون سپاری شده، انتخاب پیمانکار مناسب می­باشد. یک پروژه زمانی با موفقیت به ثمر می­رسد که در زمان معین به بهره برداری برسد، هزینه های آن در چارچوب تعیین شده باشد و نهایتاً کیفیت مورد انتظار را برآورده سازد. بر مبنای این سه مفهوم اصلی فهرستی از معیارها را می­توان به وجود آورد.

زمان: زمان تکمیل پروژه به معنی ممکن ساختن استفاده از طرح در نزدیکی روز معینی که به واسطه طرحهای آتی کارفرما معین شده، تعریف می­شود. درجه تمایل کارفرمایان در به کار گرفتن صرفاً پیمانکارانی که با تاریخ هدف مطابقت داشته باشند، آنها را از یکدیگر متمایز می­سازد. بعضی از قراردادها، دارای بندی برای پاداش به منظور تشویق پیمانکاران برای بالا بردن سرعت فرایند ساخت و ساز و احراز از هر گونه تاخیر می­باشند.

هزینه: به طور تاریخی هزینه به عنوان مهمترین عامل توسط کارفرمایان در نظر گرفته می­شود. بیشتر کارفرماها به دنبال ارزش پول هزینه شده هستند. یکی از نتایج این امر این است که هزینه­ای که از طریق قیمت پیشنهادی ارائه شده توسط پیمانکار محاسبه شده است، غالبا به عنوان یگانه ملاک انتخاب پیمانکار، مورد نظر قرار می­گیرد. اکثریت وسیعی از پروژه ها، با این وجود با هزینه ای بیشتر از قیمت پیشنهادی اصلی به پایان می­رسند.

کیفیت: کیفیت در پروژه، به عنوان "کلیت خصوصیات که یک محصول یا خدمت به منظور ارضا یک نیاز معین احتیاج دارد" تعریف می­شود. همیشه یک رابطه جایگزین میان هزینه، زمان و کیفیت وجود دارد، به نحوی که کارفرما تلاش می­کند تا موازنه­ای بین این متغیرها و اهمیت منتصب شده به هر یک که توانایی چیرگی بر روی تصمیم انتخاب پیمانکار را داراست، بر قرار سازد(هالت[2] و همکاران،1995).

 در این تحقیق تلاش می­شود تا با مروری وسیع بر ادبیات موضوع انتخاب پیمانکار، شاخصهای جامعی برای انتخاب پیمانکار پروژه­های فضای سبز شهرداری معرفی گردند. این امر نخستین گام برای ارائه یک مدل کاربردی و اثربخش انتخاب پیمانکار می­باشد.

در حقیقت بسیاری از مدل های موجود، تنها بر معیارهای کمی انتخاب پیمانکار تمرکز می­کنند؛ در حالی که برخی از معیارهایی که در این پژوهش با آن روبرو خواهیم شد کیفی خواهند بود. به عبارت دیگر معیارهای انتخاب پیمانکار هم کیفی هستند هم کمی.

با توجه به آنچه ذکر شد به راحتی می­توان نتیجه گرفت که ماهیت انتخاب پیمانکار به عنوان یک مسئله چند معیاره  مطرح می­شود. در نتیجه برای انتخاب و اولویت بندی گزینه­ها بر اساس معیار­های انتخاب شده، مدلهای تصمیم­گیری چند معیاره[3] کاربرد دارند. روش TOPSIS یکی از متدهای تصمیم­گیری چند معیاره است که اولین بار توسط هوانگ در سال 1981 مطرح شد. اما آنچه حایز اهمیت است این است که در دنیای امروز داده­ها، معمولاً واضح و شفاف نیستند و قضاوتهای انسانی بعضاً مبهم بوده و نمی­توان آنها را با مقادیر عددی بیان کرد. بنابر این می­توان گفت که تصمیم­گیران در مسئله انتخاب پیمانکار با شرایط عدم اطمینان روبرو هستند، در این راستا، استفاده از منطق نادقیق یا اصطلاحا Fuzzy Logic می­تواند کارساز باشد. استفاده از این منطق و این نوع نگرش نسبت به پدیده های طبیعی اولین بار در سال 1965 توسط دکتر لطف الله عسگری زاده پیشنهاد گردید(کاسکو، 1377).

در این پژوهش، به طور خاص به دنبال رتبه بندی پیمانکاران فضای سبز شهرداری با رویکرد تصمیم­گیری گروهی چند معیاره فازی با استفاده از روش TOPSIS فاصله­ای هستیم.

به طور کلی برای ارزیابی و رتبه بندی پیمانکاران مجموعه فضای سبز شهرداری به روش TOPSIS فازی فاصله­ای ، پس از مشخص شدن پیمانکاران و تعیین معیارها توسط کارشناسان و مدیران، باید از متغیر­های زبانی مناسب برای وزن­دهی و رتبه بندی استفاده شود. متغیر­های زبانی باید با استفاده از جداول حاوی اصطلاحات زبانی به اعداد فازی تبدیل شوند (چن[4] و سایرین،2005) برای تبدیل واژه­های زبانی به اعداد فازی مقیاس­های مختلفی وجود دارد منظور از معرفی مقیاس­های مختلف انتخاب ساده یکی از اشکال بر حسب تعداد واژه های زبانی است که تصمیم گیرندگان استفاده می­کنند.(مومنی،1385)

1-2 ضرورت و اهمیت پژوهش

با توجه با آلودگی شدید هوای شهر تهران، ناشی از تردد وسایط نقلیه موتوری، دود دودکش منازل و آلودگی حاصل از سوخت های فسیلی کارگاه های صنعتی و با توجه با اینکه سالانه چندین نوبت آلودگی شدید هوا به دلیل وارونگی در زمستان و آلودگی گرد و غبارهای بیابانی در تابستان رخ می­دهد؛ فضای سبز شهر تهران شامل محوطه سازی برای کاشت درختان،چمن کاری و گل کاری نقش بسیار مهمی در تعدیل و تلطیف آلودگی هوا به عهده دارد. از طرفی با توجه به اینکه فضای سبز و زیبا سازی شهر نقش بسیار مهمی در سلامت روحی و جسمی شهروندان دارد، لذا باید به توسعه و نگهداری فضای سبز در کلان شهری مثل تهران توجه ویژه­ای شود.

در بازار پر رقابت امروز و با توجه به سیاست دولت مبنی بر برون­سپاری فعالیتها هر روز شرکتهای پیمانکاری بیشتری برای مشارکت در پروژه­های گوناگون شهرداری و از جمله پروژه های مربوط به فضای سبز اقدام می­کنند؛ و این تعدد شرکت های پیمانکاری باعث گشته تا انتخاب پیمانکار شایسته به عنوان امری خطیر و تعیین­کننده برای شهرداری به عنوان کارفرما رخ نماید. لذا انتخاب صحیح پیمانکاران اولین گام در راه رسیدن به هدف مطلوب کارفرمایان یعنی اجرای پروژه در محدوده زمانی دلخواه با هزینه مشخص و کیفیت مورد نظر است.

مدیران امور توسعه و نگهداری فضای سبز برای انتخاب پیمانکار با یک مسئله تصمیم­گیری چند معیاره  مواجه هستند که از طرفی عناصر زیادی را برای تصمیم گیری باید مدنظر قرار دهند و از طرفی در اجرای این پروژه­ها از تعداد زیادی از پیمانکاران بهره گرفته می­شود. لذا با توجه به بار مالی سنگین و اثرات اجتماعی(به دلیل عیان و در معرض دید بودن پروژه­های شهرداری) که در نتیجه تاخیرات و یا مشکلات کیفی اجرا و...، ممکن است اتفاق بیفتد، انتخاب پیمانکاران واجد شرایط برای مدیران شهرداری بسیار مهم و تعیین کننده می­باشد.

حال آنکه در حال حاضر گزینش و ارزیابی پیمانکاران در واحد مورد بررسی به صورت سلیقه ای و غیر علمی می باشد و انتخاب پیمانکاران با توجه به کمترین قیمت پیشنهادی در مناقصات و بدون توجه به هزینه کارشناسی شده در کمیته مربوطه صورت می­گیرد.

با عنایت به مسائل و مشکلات یاد شده، این تحقیق به دنبال روشی می­باشد تا روند فعلی برای گزینش پیمانکاران در شهرداری را از حالت سلیقه­ای خارج کرده و به آن ساختاری علمی دهد، لذا برای انتخاب پیمانکار مناسب، در ابتدا باید شاخص­هایی گردآوری شده و مورد استفاده قرار گیرند که تمام ابعاد اجرایی یک پروژه (هزینه، زمان و کیفیت) را پوشش دهند و انتخاب نهایی پیمانکار نیز باید به روشی صورت گیرد که جواب صحیح­تری را در اختیار قرار دهد تا هرچه بیشتر ضامن کسب نتیجه مطلوب برای شهرداری باشد.

به طور کلی ضرورت انجام این تحقیق می­توان را در موارد زیر خلاصه کرد:

الف) رقابتی­تر شدن شرایط کسب و کار،افزایش شرکتهای پیمانکاری و پیچیده­تر شدن مداوم روشهای مدیریتی، ایجاب می کند که هرچه دقیق تر و علمی تر به مقوله انتخاب پیمانکار نگریسته شود. انتخاب پیمانکار در حوزه شهرداری که مجری طرحهای دولتی با بودجه دولت می­باشد جز مسایل حساس و بحرانی می­باشد.

ب) بررسی نظام­مند روش­های انتخاب پیمانکار، فعالیتی است که برای حصول به نتایجی کاربردی باید به روشی علمی و تخصصی صورت گیرد تا به ارائه راه حلی برای مشکلات موجود منجر شود. تدوین شاخصهای مهم و کاربردی انتخاب پیمانکار با مروری جامع بر پیشینه موضوع می­تواند گره­گشای بسیاری از مشکلات فعلی در این زمینه باشد. مجموعه معیار­ها و شاخصهای انتخاب پیمانکار، مسلماً فهرستی سودمند برای فعالیت های آتی در این زمینه خواهد بود.

ج) هر یک از مدل های تصمیم گیری فی­النفسه دارای نقاط قوت و ضعفی می­باشند و بعضا هر یک در زمینه­ای مشخص کاربرد یافته­اند. در این تحقیق تلاش بر این است که مدلی کاربردی و اثربخش برای انتخاب پیمانکاران ارائه گردد.

1-3 سوابق مربوطه

برای بررسی پژوهش های صورت گرفته بر روی انتخاب و ارزیابی پیمانکاران، می توان از دو منظر به این موضوع نگاه کرد؛

معیارهای به کار رفته برای انتخاب و ارزیابی پیمانکار

مدل های تصمیم گیری ارائه شده برای گزینش مناسب ترین پیمانکار

1-3-1معیار های انتخاب پیمانکار

انتخاب معیار در فرایند انتخاب پیمانکار گامی مهم است. جولای و وظیفه معیارهایی از قبیل هزینه انجام پروژه، مدت انجام، تجربه، عملکرد کیفی، تیم کاری، امکانات و تجهیزات، قدرت مالی و توانایی انجام پروژه را برای انتخاب پیمانکار پیشنهاد می کنند (جولای و وظیفه، 1386).

بر اساس آیین نامه­های سازمان مدیریت و بررسی اهداف کارفرمایان مختلف، معیارهای تجربه، پایداری مالی، سوابق شرکت، کیفیت، کارهای جاری، منابع، مدیریت شرکت و تکنولوژی می تواند به عنوان معیارهای اساسی برای تعیین صلاحیت پیمانکاران به کار گرفته شود (رجایی و حضرتی، 1386).

اسماعیلیان و ربیعه نیز برای انتخاب پیمانکاران از شاخصهای سودآوری، انعطاف پذیری، امکانات و قابلیت های تکنولوژیکی، کیفیت و زمان تحویل استفاده کرده اند (اسماعیلیان و ربیعه، 1386). در نظر مارکز[5] نیز معیار­هایی از قبیل قیمت پیشنهادی، توانایی مالی، سابقه در صنعت، سازمان مدیریتی، سابقه افراد فنی، برنامه ایمنی و سوابق مربوط به خرابی ها در پروژه های قبلی برای انتخاب پیمانکاران مناسب بوده است (مارکز، 2005). هالت و سایرین نیز رده­بندی معیارهای زمان، کیفیت و هزینه را از دیدگاه کارفرمایان خصوصی، کارفرمایان دولتی و مشاور- پیمانکار به منظور انتخاب پیمانکاران شناسایی کرده اند(هالت، 1995) و در دسته بندی دیگر هالت و سایرین پنج معیار سازمان، مالی، مدیریت، تجربه و عملکرد را مورد استفاده قرار داده اند(هالت، 1994).

در تحقیقی معیارهایی از قبیل قیمت پیشنهادی، فعالیت قانونی، وضیت بیمه، ادعاهای پیمانکار، ناکامی در قراردادهای قبلی، رقبا، تضمین کیفیت، تعداد کارکنان فنی، تجربه، نوع و اندازه پروژه های قبلی، حفاظت از محیط و سلامتی و ایمنی در کار به عنوان معیار های انتخاب در نظر گرفته شده اند(بناتیس[6]، 2006). در یک دسته بندی دیگر معیارهای تجربه در کار، تکنولوژی، مدیریت، تجربه و دانش تیم اجرایی، کیفیت، آشنایی با منطقه و محیط کار، شهرت، خلاقیت و نوآوری نیز به عنوان معیارهای انتخاب درنظر گرفته شده اند(درویش[7] و سایرین، 2008)

کومارازوامی و پالانیزواران[8]مدل جامعی را بر اساس سه گروه عمده از معیار ها (قدرت پاسخگویی[9]: چالاکی- واقع گرایی- تکامل، مسئولیت پذیری[10]: انطباق- عملکرد- کیفیت- ایمنی- محیط زیست- مشارکت و صلاحیت[11]: منابع- تخصص- محدودیتها- مدیریت- سازمان ) پیشنهاد نموده­اند (کومارازوامی و پالانیزواران، 2001).

یک بررسی جامع روی مقالات ارائه شده در این زمینه نشان دهنده این مطلب است که اکثر محققین معتقدند که معیار هزینه (قیمت پیشنهادی برای مناقصه) به تنهایی برای انتخاب پیمانکار کافی نیست و معیار­های دیگری نیز باید در این مسئله تصمیم­گیری مد نظر قرار­گیرد. متاسفانه در اکثر پروژه­ها ، از آنجا که بودجه طرح از منابع مالی دولتی تامین می ­شود، همواره میل به سمت انتخاب قیمت کمتر است و این روند باعث افت کیفیت انجام پروژه شده­است.

1-3-2 مدل­های انتخاب پیمانکار

یکی از پر­کاربرد ترین روش های انتخاب پیمانکاران استفاده از مناقصه رقابتی است، این روش که در آن پیشنهاد دهنده با کمترین قیمت پذیرفته می شود دارای ریشه ای عمیق در آمریکاست. ایده اصلی این روش بر این پایه بود که سیستم تعیین برنده مناقصه با کمترین قیمت پیشنهادی، بخش عمومی را از افراط، فساد، و سایر رفتارهای ناشایستی که ممکن بود به وقوع بپیوندد، محافظت می­کند(توماس و اسکیتمور[12]، 2001)

در کشور فرانسه از این روش بعد از حذف پیشنهاد دهنده با کمترین قیمت از لیست پیشنهاد­دهندگان استفاده می­گردد. در کشور­های ایتالیا، پرتغال، پرو و کره بعد از حذف پیشنهاد­دهنده با بیشترین قیمت و پیشنهاد­دهنده با کمترین قیمت، از میان پیشنهاد­دهندگان باقیمانده، پیمانکاری که قیمت پیشنهادی او به متوسط قیمت­های پیشنهادی نزدیک تر باشد، پذیرفته می­شود. در کشور دانمارک نیز همین روش مورد استفاده قرار می­گیرد با این تفاوت که ابتدا دو پیشنهاد­دهنده با بیشترین پیشنهاد قیمتی و دو پیشنهاد دهنده با کمترین پیشنهاد قیمتی حذف و سپس پیمانکاری که قیمت پیشنهادی او به متوسط قیمت­های پیشنهادی دیگر نزدیکتر باشد، پذیرفته می­شود(تاپکو[13]،2004).

پائول و گوتی یرز[14] قرارداد پروژه را با دید قیمت مزایده مورد مطالعه قرار داده­اند. آن­ها از یک مدل احتمالی رایج که برای مقایسه قیمت مورد انتظار قابل استفاده بوده استفاده کرده­اند (پائول و گوتی یرز، 2005).

چنگ و لی در یک مدل، بعد از شناسایی شاخص ها و وزن دهی آن ها بر اساس ماتریس مقایسه زوجی، مقایسه تمامی شاخص­ها و زیرشاخص­ها را به طور همزمان انجام داده و بر این اساس رتبه­بندی پیمانکاران را انجام می­دهند(چنگ و لی،2004).

دنگ[15](1999) و پدهی و ماهاپاترا[16](2009) از تکنیک های Fuzzy AHP و Fuzzy AHP-SMART و هاربی[17] (2001) و Topcu(2004) از تکنیک AHP برای امتیاز دادن به پیمانکاران استفاده کردند (ونگ[18] ، 2008).

هاتوش و اسکیتمور[19](1998) و لمبرپرس[20] (2007) از تکنیک تئوری مطلوبیت چند شاخصه برای امتیازدهی به پیمانکاران استفاده کردند. در اصل آنها مزایای اصلی شیوه های امتیازدهی ساده را با مدل های بهینه سازی ترکیب کردند (ساوالهی[21] و همکاران، 2007).

لی و همکاران از تکنیک آنالیز چند معیاره برای امتیاز دادن به پیمانکاران استفاده کردند(لی[22] و همکاران، 2004). کومارازوامی[23] از تکنیک امتیاز دهی بر اساس عملکرد[24] برای سنجش هر مشخصه و جمع امتیازات فردی برای امتیاز نهایی برای هر پیمانکار استفاده کرد(کومارازوامی، 1996).

هوبر و میزبر از روش تک هدفه[25] (قیمت مناقصه) و مدل برنامه ریزی یکپارچه[26] برای انتخاب پیمانکار استفاده کردند. به هر حال، آنها دیگر مشخصه­های غیر مالی مهم مانند کیفیت، زمان اجرا، منابع فیزیکی و اجرای قبلی پیمانکار را در نظر نگرفتند (هوبر و میزبر[27]،2006).

گری هالت در سال 1998 در مقاله‑ای تحت عنوان (کدام روش برای انتخاب پیمانکاران؟) به جمع بندی مطالعات انجام شده تا آن زمان، در این زمینه می‑پردازد. وی در مقاله خود روش‑های استفاده شده در زمینه انتخاب پیمانکاران را مورد تحلیل قرار می‑دهد. این روش‑ها در یک دسته بندی کلی عبارتند از : رویکرد بسپوک[28] (BA) تحلیل چند معیاره [29](MAA) تئوری مطلوبیت چند معیاره (MAUT) رگرسیون چندگانه [30](MR) تحلیل خوشه ای[31](CA) تئوری مجموعه های فازی[32](FST) و تحلیل تفکیک کننده چند متغیره[33](MAD)

1-4 سوالات تحقیق

سوال اصلی

رتبه بندی پیمانکاران پروژه های فضای سبز شهرداری با توجه به معیار ها و شاخصهای مرتبط چگونه است؟

سوال های فرعی

الف) معیار­ها و شاخص­هایی که ارزیابی جامع و کاملی از شایستگی پیمانکاران پروژه های فضای سبز شهرداری به دست می­دهند کدامند؟

ب) اهمیت و وزن هریک از معیار­ها و شاخص­های برگزیده جهت انتخاب پیمانکار پروژه­های شهرداری در واحد مورد بررسی چه مقدار می­باشد؟

1-5 اهداف پژوهش

اهداف این تحقیق به دو دسته تقسیم می­شوند:

اهداف اصلی

ارائه روش و مدلی برای انتخاب مناسب ترین پیمانکار با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره در شهرداری

اهداف فرعی

الف) شناسایی و دسته بندی معیار­ها و شاخص­هایی جامع برای ارزیابی پیمانکاران شهرداری

ب) تعیین وزن و اهمیت معیارها و شاخصهای برگزیده جهت انتخاب پیمانکار پروژه­های شهرداری

Abstract

How & the way of choosing had been as a topic of philosophers and scientistsdiscussions, so passing arationalandlogicalpath in selection process is required for achievingsatisfactory results. Rapid growth anddevelopment trend in thepast decadeandmorecompetitivebusiness market, cause that organizations & companies take a deep approach to theprocess of contractorcompaniesandprojectsselection. Choosingthe rightcontractor, willensurethe success ofthe projectimplementation &reversely Inattention to Identifyingand selecting thebestcontractorwill lend totheloss& ineffectiveness.

According to themunicipality's policy tooutsource activities, everydaymoreconstructionfirms attract to engageinvariousprojects inthemunicipalitylike the projectsrelated tolandscaping. Thenumber ofcontracting companieshastoselecttherightcontractorbecome a veryimportantandcrucial actionfor themunicipalityasan employer.So choosingthe right& proper contractors is the firststepto achieveemployersdesiredtarget (doing project in arbitrary time limit,specifiedcostandthe desired quality).

Therefore,afterreviewing theliteratureand interviewing withmunicipality experts andexecutives, the 33primarycriteria identified forselectingand evaluatingcontractor&usingfuzzyhypothesis testing,15 criteria as themost importantones thatinfluence in contractors selection, were considered. Then Fuzzyhierarchicalanalysistechniquewas usedtoweightthecriteria. Finally byInterval FuzzyTOPSISmethod,5 municipalitylandscapingcontractorswereevaluated andranked.

Keywords:contractor, fuzzy logic, AHP, Interval TOPSIS

منابع و مأخذ

منابع فارسی

آذر عادل و حجت فرجی،1387"علم مدیریت فازی"، انتشارات مهربان نشر،چاپ دوم،1387.

اسماعیلیان، مجید و ربیعه، مسعود (1386)، " ارزیابی و انتخاب پیمانکاران با استفاده از تکننک تاپسیس فازی و برنامه ریزی کسری " تهران، پنجمین کنفرانس بین المللی مهندسی صنایع.

آیین نامه طبقه بندی و تشخیص صلاحیت پیمانکاران؛ سازمان مدیریت و برنامه ریزی؛ مصوب 1378.

جدیدی، بابک (1373)، "انتخاب پیمانکار پست های فشار قوی به کمک فرایند تحلیلی سلسله مراتبی عصبی" تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شریف.

جهانخانی، علی و پارساییان ، علی، 1385 مدیریت مالی (جلد اول) انتشارات سمت چاپ یازدهم

جولای، فریبرز و وظیفه، اصغر (1386)، "تئوری و متدولوژی انتخاب پیمانکار یک پروژه تحقیقاتی با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره گروهی"، تهران، چهارمین کنفرانس بین المللی مدیریت پروژه.

حاج شیرمحمدی ، علی ، 1387 مدیریت و کنترل پروژه مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان ، چاپ یازدهم

حافظ نیا، محمدرضا (1387)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات سمت.

خوشنواپور,نادر (1388)، "انتخابپیمانکار مناسب پروژه های حفاری با توجه به عوامل ریسک و با استفاده از تکنیک هایتصمیم گیری چند شاخصه (در شرکت نفت و گاز پارس جنوبی)" تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

رجایی، حسین و حضرتی، ایوب (1386)، "ارائه مدل های تصمیم گیری چند معیاره TOPSIS Fuzzy و SAW Fuzzy برای پیش صلاحیت و انتخاب و مقایسه نتایج آن ها" تهران، چهارمین کنفرانس بین المللی مدیریت پروژه.

صمیمی دهکردی ، سیامک 1384، معرفی توانمندیهای پیمانکاران مهندسی – ساخت انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر ، چاپ دوم

عطایی، محمد "تصمیم گیری چندمعیاره فازی"، انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول، 1389.

قدسی پور،سید حسین، "برنامه ریزی چند هدفه"، انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر، چاپ دوم،1385.

کاسکو، بارت "تفکر فازی"، علی غفاری ، عادل مقصود پور، علیرضا پور ممتاز، جمشید قسیمی، انتشارات دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی،1377.

کاشی، کاوه (1388)، "انتخاب پیمانکار پروژه های ساختمانی با استفاده از تلفیق تئوری مطلوبیت و روش Electre " تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

مومنی منصور،"مباحث نوین تحقیق در عملیات"، انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، چاپ اول،1385.

میراحمد زاده ، نازنین 1385 طبقه بندی پیمانکاران پروژه های طراحی –تدارکات با استفاده از تکنیک تاکسونومی با تاکید بر شرکت مشاوران سازه پایان نامه کارشناسی ارشد ، مدیریت صنعتی دانشگاه تهران

هادوی، منصوره (1385)، " ارائه الگوی انتخاب عرضه کنندگان خدمات " تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.

منابع انگلیسی

Al Harbi ,k.m.A.S (2001) “Application of the AHP in project management” international journal project management 19(1): 19-27.

Al-Harbi KM(2001) “application of the AHP in project management.” Int J proj manage 19(1):19-27

Alsugair, abdulah M .1999 “framework for evaluating bids of construction contractors.” journal of management in engineering 15(2): 72-78

Amiri, M., Zandieh,M., Soltani, R., Vahdani, B. (2009) “A hybrid multi-criteria decision-making model for firms competence evolution.” Expert systems with applications 36: 12314-12322.

Andruskevicius A(2005) “Evaluation of contractors by using COPRAS-the multiple criteria method” technological and economic development of economy 11(3): 158-169.

Arsalan G tuncan M birgonal MT dikmen I (2006) “E-bidding proposal preparation system for construction projects build environ 41(10):1406-1413

Banaitiene ,N.and banaitis A.(2006) ”Analysis of criteria for contractors qualification evaluation” technological and economic development of economy XII(4): 276-282.

Biel Dr wein LM(2003) “An invers optimization based auction mechanism to support a multi attribute” RFQ process mange sci 49(11):1529-1545

Cheng , E.W.L and li ,H (2004) “contractor selection using the analytic network process” constraction management and economic 22(10): 1021-1032.

Chen-Tung Chen-Ching-Tomg Lin-Sue-Fn Hang, "A Fuzzy approach for supplier evaluation and selection in supply chain management" International journal of production economics 289-301.

Daivid E azoulay-schwartz R kraous S(2006) “bidding in sealed –bid and English multi –attribute auctions” deci supp syst 42(2):527 -556

DeBoer, L-Labro, E-Molarechi (2001), "A review of methods supporting supplier selection" European journal of purchasing & supply management 30: 75-89.

Deng H(1999) “Multicriteria analysis with fuzzy pairwise comparison.” Int approx reason 21:215-231

Dobler DW burt DN (1996) purchasing and supply management 6 th edn Mc grow Hill,New York.

Egemen M.and Mohamed , A,N (2005) “different approaches of clients and consultants to contractors qualification and selection” journal of civil engineering and management XI(4): 267-276.

Egemen mehmedali and mohamad abdulrezak N,2006 “client’s needs want and expectations from contractors and approach to the concept of repetitive work in thr northern Cyprus construction” market,building and environment 41:602-614

Fong, patrik sik-wah and choi,Sonia kit-yung (2000) “final contractor selection using the analytical hierarchy process construction” management and economic 18:547-557

Gallien J.Wein LM (2005) ”Design and analyse of a smart market for industrial procurement” mange Sci 51(1):76-91

Hassanzadeh Amin,s and razmi ,J .(2007), “an integrated fuzzy model for supplier management: A case study of ISP selection and evaluation” expert system with applications.

Hatsush Z and skitmore M(1998) ”contractor selection using multi criteria utility theory An additive Model” bulding and environment 33(2-3): 105-115.

Hatush zedan and skitmore martin (1997a) “criteria for contractor selection construction” management and economic 15:19-38

Hatush zedan and skitmore martin (1998) “contractor selection using multiceritera utility theory:An additive model” building and environment 33 (2-3):105-115

Holt, G.D,Olomolaiye, P.O,AND Harris ,F.C (1994) "evaluating prequalification criteria in contractor selection"building and environment 29(4): 437-448.

Holt, G.D.,Olomolaiye ,P.O,AND Harris ,F.C (1995) "Applying multi attribute analysis to contractor selection decisions"Europen journal of purchasing and supply management 1(3): 139-148.

Holt,G.D.(1996) “Applying Cluster Analysis to construction contractor classification” England ,building and environment31(6): 557-568.

ISO 9001:2000

Jahanshahloo, G. R., Hosseinzadeh Lotfi, F., & Izadikhah, M. (2006) “An algorithmicmethod to extend TOPSIS for decision-making problems with interval data.”Applied Mathematics and Computation 175:1375–1384.

Juan ,Y.K , perng ,Y.P castro Lacouture ,D.and kuo-sheng Lu,K.(2009)”Housing refurbishment contractors selection based on a hybrid fuzzy –QFD approach” Automation in construaction and international research journal (18): 139-144.

Kashiwagi dean and byfiled Richard E(2002) “selection the best contractor to get performance:on time on budget meeting qulity expectations” journal facilities management 1(2):103-116.

Kumar, M., P. Varta, et al. (2004). "A fuzzy goal programming approach for vendor selection problem in a supply chain." journal of computers & industry management46: 69-85.

Kumaraswamy mohan M (1996) “contractor evaluation and selection : A hong kong perspective” building and environment 31(3):273-282.

Kumarawamy MM (1996) “contractor evaluation and selection :a Hong Kong perspective” Build Environ 31(3):273-282.

Lai KK Liu Sl wang SY (2004) “a method used for evaluation bid in Chinese construction industry” Int.J proj manage 22:193-201.

Lam K.C ,Hu T .Ng S.T skitmore M and cheong S O (2001)”A fuzzy neural network approach for contractor prequalification construction” management & economic19(2): 175-188.

Lambropoulos S(2007) “the use of time and cost utility for  a construction contract award under European union” legisleation buildenviron 42(1):452-463.

Lee,A.H.I (2009) “A fuzzy supplier selection and risk model with the consideration of benefits opportunities ,costs” expert systems with application 36: 2879-2893.

Marzouk ,M.(2005) “A superiority and inferiority ranking model for contractor selection” constraction innovation 8: 250-268.

Masella ,c.and rangone A.(2000) “A contingent approach to design of vendor selection system for different  types of co-operative customer/supplier relationship” industrial journal of operation & production management 20(1): 70-84.

Missbauer H.Hauber W (2006) “bid calculation for construction projects regulation and incentive effects of unit price contracts” Eur J oper Res.171:1005-1019.

Ng ,S.T and skitmore ,R.M. (1999) “client and consultant perspective of prequalification criteria” building and environment 34: 607-621.

Ng,Thomas S skitmore , martin,smith Nigel J (1999) “Decision maker’s perception in the formulation of prequalification criteria” engineering construction and architectural management 6(2): 155-165.

Ordoobadi, S. M. (2009). "development of supplier selection model using fuzzy logic." An international journal of supply chain management14: 314-327.

Palaneeswaran ekambaram kumaraswamy ,mohan (2001) “recent advances and proposed improvement in contractor prequalification methodologies” building and environment 36: 73-87.

Patil Bs (2006) civil engineering contract and estimate.university press.new delhi.

Paul A.and Gutierrez G (2005)”simple probability models for projects contracting” European journal of operational research 165(2): 329-338.

Paul, A., and Gutierrez, G. (2005) ”simple probability models for project contracting” europen journal of operational research 165(2): 329-338.

Satty TL (1980) the analytic hierarchy process McGrow Hill.new York.

Sawalhi ,nabil EI ,eaton, daivid, rustom, rifat (2007) “contractor pre-qualification model :state-of-the-art international” journal of project management 25: 465-474.

Sawalhi ,nabil EI eaton ,daivid rustom rifat (2008) “forecasting contractor performance using a nuaral network and genetic algorithm in a pre-qulification model.” construction innovation 8(4): 280-298.

Selim, Z., S. C. Mehmet Sevkli, et al. (2008). "Hybrid analytical hierarchy process model for supplier selection." journal of industrial management & data systems108: 122-142.

Sevkli,M.,lenny koh,S.C.,Zaim,S., Demirbag,M.& tatoglu ,E (2008) “Hybrid analytical hierarchy process model for supplier selection” industrial management & data systems.108(1): 122-142.

Shamsi ,H., shahanagi K.and Makuie A (2005) “choosing appropriate project delivery system by using ANP based on the risk sriteria”,4th international project management conference.

Shyur H,shih H(2006) “Ahybrid MCDM model for strategic vendor selection” Math comp model 44: 749-761.

Singh ,D.and tiong Robert L.K (2006) “contractor selection criteria investigation of opinion of Singapore construction practitioners” journal of consruction engineering and management 132: 998-1008.

Singh D.and tiong Robert L.K (2005) “A fuzzy decision framework for contractor selection” journal of construction engineering of management 131: 62-70.

Teach JE walleniuse J.koppiuse or (2005) “emerging multiple issue e-auctions” eur J oper Res 159: 1-16

Thomas Ng,R Martin skitmore (2001),”constractor selection criteria A cost-Benefit analysis” IEEE transactions engineering 48(1).

Topcu, Y. I, (2004) “A decision model proposal for construction contractor selection in Turkey” Bulding and Environment 39: 496-481.

Wang w.wang H.Lai Y Li.Jc (2006) “unit price based  model for evaluating competitive bids” Int J proj Manage 24: 156-166.

Wang X.Triantaphyllu E (2008) ranking irregularities when evaluating alternative by using some ELECTRE methods .Omega 36(1):45-63

Wong ,chee H Holt gary D harries phil (2001) “Multi-criteria selection or lowest price?investigation of UK construction client’s tender evaluation preference” engineering, construction and architectural management 4: 257-271.

Wong, C. H.,Nicholas, J. and Holt. G. D. (2003) “Using Multivariate Techniques for developing models” Engineering, Construction and Architectural Management10(2): 99-116.