پایان نامه تجزیه و تحلیل مصرف آب در استان کرمان با استفاده از داده ستانده منطقه ای با تاکید بر بخش کشاورزی

پایان نامه کارشناسی ارشد در

(مهندسی اقتصاد کشاورزی)

زمستان 1393

چکیده:

خشکسالی از جمله مشکلات عمده­ای است، که استان کرمان با آن مواجه است. و در دهه­ی اخیر ابعاد بحرانی پیدا کرده است. جداول داده ستانده هم به عنوان یک چارچوب نظری و هم به عنوان ابزار کاربردی اقتصادی گسترش یافت. و علاوه بر بعد تحلیلی و کاربردی آن، یک چارچوب آماری قوی و منسجم هم از نظر هماهنگی آماری و هم از جهت هماهنگ سازی تعاریف و مفاهیم به شمار می­رود. محقق در این پژوهش در پی آن بود، که با استفاده از جدول داده ستانده به این سوالات پاسخ دهد.

کدام زیر بخش کلیدی بخش کشاورزی است؟ آیا زیر بخش تولید جنگل کمترین بهره­وری آب را در بین بخش­های کشاورزی دارد، و تاثیر واردات نهاده­های واسطه­ای و محصولات نهایی با توجه به آب مجازی بر بهبود بهره­وری آب چگونه است؟

نتایج پژوهش حاکی از آن است، که بیشترین سهم آب در هزینه واسطه مربوط به فعالیت بخش کشاورزی و زیر بخش زراعت و باغداری و کمترین آن مربوط به بخش خدمات و زیر بخش رستوران است. همچنین بیشترین ارزش افزوده ایجاد شده به ازای یک میلیون ریال آب به ترتیب مربوط به بخش خدمات و زیر بخش رستوران و کمترین آن مربوط به فعالیت بخش کشاورزی و زیر بخش زراعت و باغداری است. با توجه به رتبه زیر بخش­ها در پیوند­های پسین و پیشین و نیز رتبه آن­ها در بهره­وری زیر بخش ماهیگیری به عنوان زیر بخش کلیدی بخش کشاورزی تعیین ­شد. و زیر بخش­های کشاورزی با وارد کردن آب مجازی باعث افزایش بهره­وری در مصرف آب می­شدند.

کلمات کلیدی:ارزش افزوده، بهره­وری، جدول داده ستانده، پیوند­های پسین، پیوند­های پیشین

فصل اول

مقدمه و کلیات

-1- مقدمه

آب گرانبهاترین ثروتی است، که در اختیار بشر قرار گرفته است. بخصوص در استان کرمان که سطح وسیعی از آن مناطق خشک و کویر در بر گرفته است. با توجه خشکسالی­های اخیر اهمیت آب به عنوان یک نهاده­ی حیاطی پیش از پیش مشخص شده است.(میرزایی، 1386) تجزیه و تحلیل مصرف آب در بخش کشاورزی با توجه به موقعیتی که استان کرمان دارد، و سطح وسیعی از آن را مناطق خشک و کویری تشکیل داده است، از اهمیت بسیار بالای برخوردار است. در بخش کشاورزی مقدار زیادی آب از طریق چاه­ها تامین می­شود. و در اختیار کشاورز قرار می­گیرد، که هیچ گونه مدیریتی بر نحوه مصرف آن ندارد. آیا کشاورز به میزان آبی که استفاده می­کند، اشراف کامل دارد؟

در استان کرمان سفره­های آب شیرین و زیر زمینی را از دست داده­ است. امروزه در استان کرمان توسعه یک متر کشاورزی هیچ توجیه عقلی و فنی ندارد. مصرف بی­رویه آب در بخش کشاورزی و استفاده نکردن از تکنولوژی روز و آبیاری نوین از اعمال دچار شدن به وضعیت کنونی است. با توجه به پایین بودن تعرفه و قیمت غیر اقتصادی آب ما را در از بین بردن منابع آبی در همه­ی بخش­ها با یکدیگر مسابقه گذاشتیم، و روز به روز در بد تر شدن منابع آبی گام بر میداریم. و باید برای این وضعیت نگران کننده آب در استان کرمان چاره اندیشی شود.

بهره­گیری از روش­های نوین کشاورزی و استفاده بهینه از آب، عوامل حیاتی برای نیل به هدف تامین غذای جمعیت درحال افزایش دنیا است. طبق برآورد­ها، در 30 سال آینده مردم جهان نیازمند 60 درصد غذای بیشتر خواهند بود. بخش قابل توجهی از این افزایش تولید، حاصل کشت متراکم (استفاده از زمین کمتر برای تولید بیشتر) که نیازمند آبیاری است، خواهند بود. یکی از عوامل اصلی و محدود کننده­ی توسعه بخش کشاورزی ایران نهاده آب می­باشد. و در صورتی که محدودیت آب وجود نداشت، 30 تا 50 میلیون هکتار از اراضی کشور قابلیت کشت و زرع بود.(میرزایی، 1386)

جداول داده ستانده به دلیل قدرت ویژه تحلیل داده ستانده در امر برنامه­ریزی اقتصادی روز به روز کاربرد فزاینده­ای پیدا کرده است. از جمله عواملی که منجر به استفاده از این تکنیک شد، عبارتند از:

به دلیل وجود روابط بین بخشی در گروه وسیعی از بخش­های اقتصادی، جداول داده ستانده از استحکام و قوای درونی خوبی برخوردار است. از آنجا که این روابط در جدول داده ستانده با ارقام متعددی قابل کنترل است،  قابلیت اطمینان آن بسیار بالا است. و از طرف دیگر ضرائب ثابت و استراتژیک فنی در یک دوره این ساختار درونی را مستحکم­تر می­کند. (فرمانی، 1390)

منحصر به فرد بودن جواب­های به دست آمده از حل مدل­های داده ستانده از مزایایی است، که در مقایسه با معادلات اقتصاد سنجی این روش را ارجح ساخته است. و این ویژگی ناشی از مقطعی بودن اطلاعات داده ستانده در مقایسه با اطلاعات سری­های زمانی روابط اقتصاد سنجی است. (فرمانی، 1390)

در جدول داده ستانده آمارهای متغیر­های اقتصادی در یک نظم منطقی هم کلیت اقتصاد را نشان می­دهد. و هم ارتباط میان بخشی در تمام بخش­ها نشان می­دهد. و هیچ یک از بخش­ها را ثابت فرض نمی­کند، و یا کنار نمی­گذارد. (فرمانی، 1390)

از دیگر مزایای تحلیل داده ستانده نشان دادن چگونگی روند تغییرات ساختاری در کل اقتصاد و تکنولوژی تولید است. که این بخش از تکنیک داده ستانده جهت مطالعات تغییرات ساختاری بکار می­رود. (فرمانی، 1390)

در تحقیق حاضر با در نظر گرفتن روابط بین بخشی موجود در جدول داده ستانده استان کرمان به تجریه و تحلیل مصرف آب پرداخته شد.

1-2- بیان مساله و سوالات اصلی تحقیق

استان کرمان با وسعت 183 هزار کلیومتر مربع که متوسط بارندگی این استان 140 میلی‌متر در 50 سال گذشته  بوده است، و در مقایسه با میانگین بارندگی در کشور که حدود 250 میلی متر می­باشد،کمتر می­باشد.(محمودی و همکاران) در واقع این اعداد قبل از خشکسالی است، که حادث شده است. قریب 14 سال خشکسالی است. و متاسفانه سال ‌آبی 91-90 در بدترین شرایط قرار گرفت. اکثر بارندگی در بهمن و اسفند بوده است. هر چه بازه‌ی بارندگی کوتاه‌مدت باشد، باعث روان آب و سیلابی شدن رودخانه‌های فصلی خواهد شد. اگر شرایطی بود که بارندگی به مرور زمان اتفاق بیافتد، این بارش بیشتر جذب سفره‌های زیرزمینی خواهد شد. سال 91-90  با 100 میلی‌متر بارندگی دربازه‌ی زمانی کوتاه مدت، سال بسیار بدی از لحاظ بارندگی بود. حتی اگر متوسط بارندگی را 140 میلی‌متری که گزارش واحد مطالعات است، را در نظر بگیریم 25 میلیارد متر مکعب میزان حجم بارش سالیانه است، که از این میزان به دلیل وسعت، گرم و خشک و کویری بودن استان، 18 میلیارد متر مکعب تبخیر می‌شود. 4/1 میلیارد متر مکعب به صورت روان آب و 85/3 میلیارد متر مکعب جذب مستقیم سفره‌های آب زیرزمینی و 75/1 میلیارد متر مکعب جذب غیر مستقیم است. و جمع کل جذب مستقیم و غیر مستقیم 6/5 میلیارد متر مکعب است . متاسفانه برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی 7/6 میلیارد متر مکعب است. یعنی 14 سال پیش بیلان منفی آب استان 1/1 میلیارد متر مکعب بوده است.(شرکت آب منطقه­ای کرمان،1391)                                                                           

 هدر رفت آب در ایران بیش از میانگین جهانی است. و براساس گزارشات موجود میزان هدر رفت آب در کشور ما 28 تا 30 درصد است، درحالی که این مقدار در دنیا 9 تا 12 درصد گزارش شده است، که یکی از عوامل اصلی آن برداشت­های غیرمجاز از شبکه آب رسانی و فرسودگی تاسیسات آب و شبکه­های آبرسانی است. اصلاح الگوی مصرف، تنها راه برای گذر از بحران کم آبی، باتوجه به سنتی بودن کشاورزی در کشور و همچنین کاهش منابع آبی،  اصلاح الگوی مصرف در بخش­های مختلف، مناسب­ترین و منطقی­ترین راه حل برای گذر از بحران‌­های موجود به نظر می‌­رسد. (گروه بهینه سازی مصرف انرژی، (eecm.ir                                                                                                     

کمبود آب در سال­های گذشته در این استان و تقاضای نامنظم و پراکندگی آن در هر فصل باعث شده است، تا نتوان برنامه ریزی صحیحی در جهت واگذاری آب به کشاورزان انجام داد. از آنجا که سهم بالای مصرف آب در بخش کشاورزی، کشور را با بحران کم آبی مواجه کرده در حال حاضر پتانسیل آبی استان دیگر پاسخگوی نیازهای رو به رشد تقاضای آب در این بخش نیست. لذا مدیریت منابع و بهینه سازی مصرف آب در بخش کشاورزی تنها راهکار مقابله با بحران کم آبی است. و از طرف دیگر استان کرمان با کمبود شدید آب در دهه­های اخیر روبرو بوده است، لذا در صورتی که بتوان مصرف آب را تجزیه و تحلیل نمود، و رابطه آن را با بهره­وری پیدا کرد. می­توان به طور دقیق­تری کشاورزی را در مورد چگونگی مصرف آب راهنمایی کرد.                                                      
سوالات تحقیق:                                                                                                                          

آیا زیر بخش ماهیگیری از نظر تولید زیر بخش کلیدی بخش کشاورزی است؟

آیا زیر بخش تولید جنگل کمترین بهره­وری آب را در بین بخش­های کشاورزی دارد؟

آیا واردات نهاده­های واسطه­ای و محصولات نهایی با توجه به آب مجازی می­تواند باعث بهبود بهره­وری آب در بخش­ کشاورزی شود؟

هر منطقه از بخش­های اقتصادی بسیار متعددی تشکیل شده است، که ارتباط و وابستگی بین آن­ها ساختار اصلی اقتصاد منطقه را تشکیل می­دهد. مسلما هر گونه شوک دارای منشا داخلی یا خارجی بر کلیه بخش­ها تاثیر می­گذارد.

به طور کلی به مجموعه­ای از اطلاعات که ویژگی­های ساختاری یک نظام اقتصادی را توصیف کند، جداول داده ستانده گفته می­شود. (مرکز آمار ایران، 1381)

1-3- اهداف تحقیق

این پژوهش در صدد آن است، که با استفاده از جدول داده ستانده به تحلیل مصرف آب در بخش کشاورزی بپردازد. بگونه­ای که بتوان راهکار­هایی برای جلوگیری از هدر رفت آب که یک کالای کمیاب و اقتصادی است، پیدا کرد. به عبارت دیگر در این تحقیق در صدد هستیم، موارد زیر را محاسبه کنیم:

تعیین زیر بخش کلیدی بخش کشاورزی از نظر تولید

محاسبه بهره­وری آب در زیر بخش­های کشاورزی

محاسبه آب مجازی در زیر بخش­های اقتصادی

1-4- فرضیه ها

بخش ماهیگیری بخش کلیدی بخش کشاورزی از نظر تولید است.

زیر بخش­ تولید جنگل کمترین بهره­وری آب را در بین بخش­های کشاورزی دارد.

واردات نهاده­های واسطه­ای و محصولات نهایی با توجه به آب مجازی می­تواند باعث بهبود بهره­وری آب در بخش کشاورزی شود.

1-5- ضرورت و اهمیت تحقیق

استان کرمان از لحاظ منابع آبی جز استان­های فقیر کشور محسوب می­شود. در حالی که یکی از قطب­های کشاورزی در ایران به شمار می­رود. درصد قابل توجهی از آب نیز در بخش کشاورزی استفاده می­شود،  اکثرا آبیاری کشاورزی به صورت غرقابی بوده و درامد کشاورزان نیز اندک می­باشد. کشاورزان در زمینه­ی مصرف آب باید قادر به درک این نکته باشند، که آب به عنوان یک کالای بسیار با ارزش و نیز بسیار کمیاب می­باشد. از این­رو برای کاستن از مصرف آب و بحران­های وابسته به آن مدرنیته کردن روش­های آبیاری می­تواند مفید واقع شود. دولت می­تواند در چارچوب سیاست­های مصرف آب نتایج عادلانه­ای در صورتی که تاکید آن بر کاهش مصرف بی­رویه­ی آب باشد، شکل دهد. این خود نیازمند درک اهمیت مصرف آب بخصوص در بخش کشاورزی می­باشد. دغدغه­ی اصلی این پژوهش نشان دادن نحوه مصرف آب در بخش کشاورزی است، تا زمینه­ی ایجاد روش­های مناسب در جهت مصرف بهینه آب را فراهم نماید. یا حتی الامکان تسهیلاتی از سوی دولت در اختیار کشاورزان قرار بگیرد. و این امید به کشاورزان کم سواد بدهد، تا آب را به صورت بهینه مصرف کنند. حال باید دید که چه عوامل تاثیر گذاری وجود دارد، که باعث گسترش روش­های نوین آبیاری در بخش کشاورزی شود، تا با تقویت این عوامل موثر و کاهش عوامل منفی به اهداف بلند مدت در زمینه حفظ و مصرف بهینه منابع آب شود.

1-6- روش تحقیق و تکنیک اجرایی

این پژوهش به دنبال آن است، بررسی کند،که آیا زیر بخش کلیدی بخش کشاورزی دارای حداکثر تولید است، یا خیر و در ادامه نیز به این مطلب اشاره می­شود، که آیا زیر بخش جنگل دارای کمترین بهره­وری در بین زیر بخش­های کشاورزی دارد؟و در نهایت نیز به بررسی واردات و آب مجازی در زیر بخش­های کشاورزی پرداخته که آیا این آب مجازی تاثیری بر بهره­وری آب دارد یا خیر؟

ابتدا باید جدول داده ستانده را به آب مرتبط کرد. و برای این کار ابتدا باید ماتریسI-A+M))  را تشکیل داد. و سپس این ماتریس را معکوس کرده و در ماتریس D ضرب کرده تا ماتریس آب به دست آید. معیارهای که برای شناسایی زیر بخش کلیدی کشاورزی استفاده شد، عبارتند از:

ضریب پیوستگی پسین: ضریب پیوستگی پسین هربخش عبارت است، از ثبت داده‌های واسطه مورد نیاز آن بخش به تولیدات بخش مذکور و این ضرائب درجه تخصصی شدن بخش‌های تولیدی را نشان می‌دهند. اگر فعالیتی به نظام تولید بسیار متکی باشد، خریدار داده‌های واسطه‌ای بیشتری است. و دارای ضریب پیوستگی پسین بزرگتری می‌باشد.

ضریب پیوستگی پیشین:  ضریب پیوستگی پیشین هربخش عبارت است، از نسبت مجموع تقاضای واسطه‌ای هربخش به تقاضای کل آن بخش و این ضرائب جهت عرضه را نشان می‌دهد. به این معنا که فعالیتی که دارای ضریب پیوستگی پیشین بزرگتر باشد، بیش‌تر عرضه‌کننده­ی کالای واسطه‌ای برای بخش‌های تولید است.

برای تعیین بهره­وری آب نیز با جدول داده ستانده از نسبت ارزش افزوده به ارزش آب استفاده شد.

1-7- روش و ابزار گردآوری اطلاعات

اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق به روش کتابخونه­ای شامل کتاب­ها، مجلات علمی، سایت­های اینترنتی معتبر و.....جمع آوری شده است. جداول داده ستانده استفاده شده در این تحقیق توسط مهندسین و محققین تهیه شده در اختیار محقق قرار گرفته است.

1-8- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

به طور کلی به مجموعه­ای از اطلاعات که ویژگی­های ساختاری یک نظام اقتصادی را توصیف کند، جداول داده  ستانده گفته می­شود. جداول داده  ستانده دارای یک چارچوب نظری قوی است، که به عنوان یک ابزار کاربردی اقتصادی در برنامه­ریزی­ها به کار برده می­شود. این جدول مجموعه­ی کاملی از اطلاعات اساسی و زیربنایی اقتصاد کلان یک کشور را به صورت تفصیلی ارائه می­کند. براساس اطلاعات فوق می­توان میزان انواع محصولات تولیدی در کشور را تعیین و رشته فعالیت­های تولید کننده هریک از محصولات فوق و اینکه چه نوع مصارفی برای محصولات وجود دارد، هریک از نهادها مصرف کننده چه محصولاتی هستند، ساختار تولید و مصرف رشته فعالیت­ها چگونه است، را مشخص کرد.

تحلیل­های  انجام شده  که با استفاده از جداول داده ستانده استان کرمان که بروز­­ترین آن مربوط به سال 1385 می باشد انجام شده است. و داده های مربوطه به تقاضای مصرفی آب با استفاده از نرم افزار اکسل محاسبه گردیده است. و با توجه به معیار های متعدد، تحلیل های نهایی انجام شد. (مرکز آمار ایران، 1381)

1-9- تعریف واژگان کلیدی

ارزش افزوده

عبارت است، از ثروت اضافه‌ای که توسط شرکت از طریق فرآیند تولید و یا ارائه خدمات ایجاد می‌شود، که با کسر نهاده‌های واسطه (مثل هزینه خریدها) ازعایدی‌ها به‌دست می‌آید.

محاسبه ارزش افزوده به ‌منظور پرهیز از احتساب مضاعف صورت می‌گیرد. به این معنی که ارزش کالاها و خدماتی که به ‌عنوان داده‌های واسطه یک فعالیت به‌کار گرفته می‌شود، به نوبه خود ستانده یک فرآیند تولید بوده و لازم است از ستانده این فعالیت کسر شود، تا ارزش افزوده آن به‌دست آید.

ارزش ستانده  – ارزش مصرف واسطه =ارزش افزوده ناخالص

ارزش افزوده ناخالص  – مصرف سرمایه ثابت =ارزش افزوده خالص(جامعه حسابداران ایران،1391)

تقاضای کل

در اقتصاد کلان ، تقاضای کل برابر است، با تقاضای کل برای کالا­ها  و خدمات نهایی در اقتصاد در یک زمان و سطح قیمت معین، تقاضای کل مقداری از کالا­ها و خدمات در اقتصاد است، که درتمام سطوح قیمت احتمالی خریداری خواهد شد. به عبارت دیگر تقاضایی است، برای تولید ناخالص داخلی یک کشور زمانی که سطوح موجودی کالا ثابت باشند. این تقاضا اغلب تقاضای موثر نیز نامیده می‌شود، اگرچه اصطلاح در زمان­های دیگر متمایز است.(سکستن:2005)

تقاضای نهایی

       از مجموع مصرف نهایی خانوار­ها، مصرف نهایی موسسات غیر انتفائی در خدمت خانوار­ها، مصرف نهایی دولت، تشکیل سرمایه­ی ثابت ناخالص، تغییر در موجودی انبار و صادرات نتیجه می­شود.(سکستن:2005)

داده ستانده

        به طور کلی به مجموعه­ای از اطلاعات که ویژگی­های ساختاری یک نظام اقتصادی را توصیف کند، جداول داده ستانده گفته می­شود. جداول و تکنیک­های داده ستانده به دلیل قدرت ویژه تحلیل داده در امور برنامه­ریزی اقتصادی روز به روز کاربرد­های فراوانی در جهت هدایت اقتصاد و کمک به مجریان اقتصادی پیدا کرده است.(وجود برخی نوآوری­های در شکل و اندازه داده ستانده و نیز بسط آن به جداول عمومی­تر مانند ماتریس حسابداری اجتماعی، استفاده از جداول داده ستانده را به میزان قابل توجهی در عرصه تحلیل و سیاست­های اقتصادی بسط و گسترش یافته است.(بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران)

آب مجازی

       آب مجازی مقدار آبی است، که یک کالا و یا یک فرآورده کشاورزی طی فرآیند تولید مصرف می­کند، تا به مرحله تکامل برسد. و مقدار آن معادل جمع کل آب مصرفی در مراحل مختلف زنجیره تولید از لحظه شروع تا پایان می­باشد. به طور ساده می­توان آب مجازی را مقدار آبی که برای تولید کالا مورد نیاز می­باشد، تعربف نمود. صفت مجازی در این تعریف بدان معنا است، که بخش عمده آب مصرف شده طی فرایند تولید، در محصول نهایی وجود فیزیکی ندارد، و در حقیقت بخش بسیار ناچیزی از آب مصرفی در پایان به عنوان آب واقعی در بافت محصول باقی خواهد ماند.(تونی آلن)

Abstract

Drought is one the major problems, that the Kerman province is facing with them. And in recent decade, it has become critical. Input-Output tables as a theoretical framework, as well as a theoretical framework have been developed. And in addition to its analysis and application aspect, it is considered as a strong and coherent statistical framework, in terms of statistical coordination, and harmonization of definitions and concepts. The researcher in this study has tried to answer those questions by using the input-output table.

Which of the following is a key sub-sector of the agricultural sector? Does the forest production sub-sector has the lowest water productivity in the agricultural sectors, and what is the impact of imports of intermediate inputs and final products according to the virtual water on improving productivity of the water? The results suggest that the biggest share of the water in cost of the mediation is related to activity of agriculture sector and sub-sector of the agriculture and horticulture, and its lowest is related to the service sector and the restaurant sub-sector. Also, most of the added value created per million dollars of water, respectively, is related to the service sector and sub-sector of the restaurant, and its lowest is related to the agricultural sector, and the sub-sector of agriculture and gardening. Given the rank of sub-sector in the pre and post links, and their rankings in productivity, the fisheries sub-sector as the key sub-sector of the agricultural sector was identified. And the agricultural sub-sectors, by importing virtual water, would increase productivity in water consumption.

Keywords: added value, productivity, input-output table, post links, pre links

منابع

امیریان، س.، تجزیه و تحلیل متقابل صنعت حمل و نقل ریلی با سایر بخش­های اقتصادی با استفاده از جدول داده ستاده، اقتصاد، پژوهش­های و توسعه ی پایدار، ،شماره 13،صص 128-113، 1383

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران،معاونت اقتصادی،اداره حساب­های اقتصادی،جداول داده ستانده اقتصاد ایران

باقر زاده، ع.، محاسبه و تحلیل رشد بهره­وری کل عوامل تولید در زیر بخش زراعت بخش کشاورزی به روش خود توضیح برداری با وقفه­های گسترده، پژوهش در علوم زراعی، شماره 10، صص 115-99، 1389

بانوئی، ع.، مقدمه­ای بر سیر تکاملی جدول داده- ستانده و کاربرد­های آن، 1375

بخشی، م.، بررسی جایگاه بخش کشاورزی در بین بخش­های کلیدی اقتصاد ایران با استفاده از جدول داده ستانده، 1378

بزازان، ف.، همکاران، تحلیل اثرات بازخوردی و سرریزی در قالب الگوی داده ستانده دو منطقه­ای(مطالعه­ی موردی استان تهران و سایر اقتصاد ملی)، اقتصاد، پژوهش­های اقتصادی ایران،شماره 39، صص 52-29،  1388

ترابی، ت.، وارثی،م.، بررسی آلایندگی زیست محیطی صنایع کشور با استفاده از رویکرد داده ستانده، علوم و تکنولوژی محیط زیس ، دوره دهم، شماره سه،1388

ترکمانی، ر.، همکاران، بررسی کمّی توان اشتغال زایی بخش­های اقتصاد استان تهران با استفاده از روش ضریب فزاینده،کار و جامعه، شماره 138، 1390

تهامی، م.، شاهمرادی، م.، اندازه گیری زشد بهره­وری کل عوامل تولید بخش کشاورزی و بررسی سهم آن از ارزش افزوده

تابناک، 1388                                                                                     www.tabnak.ir

جلوداری ممقانی، م.، آزاد، س.، به کار گیری روش بردار ویژه در سنجش پیوند­های پسین و پیشین بخش­های اقتصادی، اقتصاد، پژوهش­های اقتصادی ایران، ،شماره 41،ص 78-53، 1388

جهانگرد، ا.، تحلیل سازگاری سرمایه گذاری در برنامه­های توسعه ایران، مجله برنامه و بودجه، شماره 90، 1376

جهانگرد، ا.،غلامی، س.، تحلیل اثر بخش ارتباطات بر رشد بهره­وری کل فعالیت­های اقتصادی ایران، اقتصاد و تجارت نوین، ، شماره 16و15،صص 98-77، 1388

جامعه­ی حسابدران ایران، 1391

چهارجوب ساده­ی جداول داده ستانده، مرکز آمار ایران، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی

حسین پور، م.، اوزجی، ع.،  عنوان محاسبه­ی توان اشتغال زایی بخش­های اقتصادی در برنامه ی پنجم توسعه(با استفاده از تکنیک داده ستانده)،اقتصاد،کار و جامعه، ،شماره 112،صص 49-38، 1388

خوش اخلاق، ر.، دلالی، ر.، براهیمی،ن.، ارزیابی عملکرد برنامه چهارم توسعه از لحاظ نیاز ارزی(واردات) با استفاده از جدول داده ستانده، اولین همایش ملی اقتصاد، ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر،1388

دیبایی، ف.، ولد خانی،ع.، روش بررسی قابلیت اعتماد و قدرت پیش بینی جدول داده ستانده و کاربرد آن در ارزیابی­های جداول سال­های (1367-1370 )، اقتصاد،برنامه ریزی و بودجه، شماره 24،صص 56-3، 1377

رحمانی، ر.، تعیین الگوی غذایی و الگوی مصرف خانوار در ایران(تلفیق روش داده- ستانده و سیستم تقاضای خانوار)، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال بیستم، شماره 78، 1391

رهبر، ف.، ارزیابی عملکرد نسبی روش­های غیر پیمایشی به روز رسانی جداول داده ستانده در فضای اقتصادی ایران، 1391

زنگویی، ا.، وصفی، ش.، تاثیر رشد اقتصادی بر مصرف حامل­های انرژی در ایران،هفتمین همایش ملی انرژی، 1388

سوری، ع.،اقتصاد ریاضی(روش­ها و کاربرد­ها)، 1390

سال‌نامه آماری استان کرمان سال 1388

شهرکی، ج.، خوش اخلاق،ر.، براورد تابع تقاضای آب خانگی شهر زاهدان،1386  

شیبانی ،ا.، افشاری، ز.، اثر رشد بخشی بر اشتغال زنان در ایران(با استفاده از روش داده- ستادنده)،مجله­ی تحقیقات اقتصادی،شماره 59، صص 63-37 ،1388

شرکت آب منطقه­ای کرمان، 1391

صدیقی، ک.، اقتصاد داده ستانده، تهران: وزارت برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی اجتماعی و انتشارات، 1365

طاهری فرد، ع.، اخوان، م.، محاسبه صادرات مستقیم و غیرمستقیم برق و یارانه ضمنی پرداختی بخش برق به بخش صادرات با استفاده از جدول داده ستانده، مدریت بررسی بازرگانی ،شماره 37،صص 8-2، 1388

عباسی، ح.، تحلیل اثر افزایش قیمت فرآورده­های نفتی بر بخش­های اقتصادی با استفاده از جدول داده  ستانده، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 38، صص 25-1، 1385

عطوان، م.، کاربرد جداول داده ستانده در ارزیابی تغییر ساختار روابط متقابل فعالیت­های اقتصادی در ایران، 1377

عطوان، م.، ارزیابی قدرت پیش بینی جدول های داده  ستانده در اقتصاد ایران، مجله­ی روند، شماره 45،صص 156-111، 1384

علیزاده، ح.، موسوی، امیر ح.، عنوان بررسی اجزای تقاضای نهایی بر ارزش افزوده بخش­های اقتصادی با تاکید بر صادرات(با استفاده از رهیافت جدول داده ستانده و روش کلاین ماتریس تبدیل، اقتصاد مقداری، دوره ی سوم، صص74-53، 1385

غلامی، ف.، ارزش گذاری منابع آب در بخش­های استان کرمان با استفاده از جدول داده-بکار گیری عوامل-ستانده،1391

فرمانی، م.، شناسایی فعالیت­های کلیدی اشتغال­زایی استان سیستان و بلوچستان با استفاده از جدول داده ستانده، 1390

کشاورز، ع.، دهفانی، ح.، شاخص بهره وری آب و راهکار آتیه کشاورزی کشور، فصلنامه راهبرد اقتصادی، شماره اول، 1391

گزارش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان کرمان سال 1388

گروه بهینه سازی مصرف انرژی                                                                  www. Eecm.ir

محمودی، ب.، سرلک، م.، براورد عوامل موثر بر عرضه و تقاضای آب و جایگاه ایران در منطقه،صص 50-87، 1387

میرشجاعیان، ح.، رهبر، ف.، ارزیابی عملکرد نسبی روش­های غیر پیمایشی به روز رسانی جداول داده ستانده در فضای اقتصادی ایران، فصلنامه علمی، پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران،سال اول،شماره 2، صص 84-61، 1391

میرزایی، ح.، ابریشمی، ح.، نقش آب در توسعه بخش کشاورزی،ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، 1386

 میرزایی ،ح.، سرودی، ع.، تحلیل آثار افزایش قیمت حامل­های انرژی بر اشتغال بخش های اقتصادی ایران با تاکید بر بخش کشاورزی ، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، شماره 1، صص 156-143، 1392 

مرکز آمار ایران، 1391

 مرکز آمار ایران، 1381          

نوروزی، ع.، اولویت بندی بخش­های اقتصادی بر اساس جدول داده ستانده(مورد مطالعاتی استان  گیلان،1381

Feng ,K., and Et All, Assessing regional virtual water flows and water footprints in the Yellow River Basin, China: A consumption based approach, Applied Geography, Volume 32, Issue 2, , PP, 691-701, 2012

Hoekstra, A., Hung, P., Virtual  water  trade:  A  quantification  of  virtual  water  flows  between  nations in  relation  to  international  crop  trade.  Value  of  Water  Research  Report  Series  No 11, IHE, Delft, The Netherlands, pp. 25-47, 2002

input-output model,journalof Arid  Envirnments, pp73-90, 2009 

Karkacier,O., Karkacie, G., Input - Output Analysis of Energy Use in Agriculture, Energy Conversation and Management, No. 46, pp.1513-1521, 2004

Llop, M., Water Reallocation in the Input-Output Model, Departament d’Economia and Centre de Recerca en Economia Industrial i Pública (CREIP), Universitat Rovira i Virgili, Avgda, Spain,2011

Oki, T., Kanae, S., Virtual water trade and world water resources, Water Sci. Technol, 46(7), pp203-209, 2004

Sexton,R., forture,pater, 2005

Stanislav, Edward Shmelev, Environmentally Extended Input–Output Analysis of the UK Economy, Key Sector Analysis, QEH Working Paper Series – QEHWPS,2010

Velaquaz, E., input-outputmodelofwaterconsumption, Ecological Economics, pp226-240, 2006

Wang,Y., Hiao, H.,Lu, L., Analysis of water consumption using a regional,2009

Zhang, C., Diaz Anadon, L., A multi-regional input–output analysis of domestic virtual water trade and provincial water footprint in China , Ecological Economics, Volume 100, , PP 159-172, 2014

Ziyuan, W., and Et All, An input–output approach to evaluate the water footprint and virtual water trade of Beijing, China, Journal of Cleaner Production, Volume 42, PP 172-179, 2013