چکیده
با توجه به حساسیت موقعیت جغرافیایی وپتانسیل های موجود در منطقه ویژه آزاد قشم وتفکر ارتقاءسطح تعاملات اجتماعی با دیگر مناطق کشوروجذب سرمایه گذاران داخلی وخارجی وبهبود روابط اقتصادی سازمان منطقه آزادبا سیاست طرح توسعه ، اولویت هایی رابرای آغاز پروژه های تعریف شده لحاظ نموده اند. طراحی وساخت مرکز همایش های بین المللمنطقه اولین دغدغه مسؤلین به شمارمیاید. در این خصوص با توجه به امکان سنجی ونیاز سنجی بعمل آمده پژوهشی را به تحریردرآورده که پس از انجام مطالعات ومبانی نظری مبتنی برشاخص های منطقه ای،به یک طراحی اقلیم محوروبارویکرد انرژی کارا دست یافت. بی شک مدیریت بر مصرف انرژی بزرگترین دغدغه متخصصان اندیشمندان وطراحان درعصر حاضراست که درمنطقه مذکور با توجه به قابلیت های موجود میتوان به نتیجه مطلوبی رسید.دردنیا استفاده از رویکردهای انرژی کارادرساختمانهای عمومی همواره متداول بوده امااین مهم در کشور ما بطور جدی موردبررسی قرار نگرفته است. درک انرژی در طراحی معماری بر اساس تکنیک های علمیمبتنی بر بکارگیری راهکارهای غیر فعال سرمایشی در مسیر معماری پایدار از راهبردهای این پژوهش به شمار می آید.
در این نوشتار با توجه به کاربردی بودن موضوع ونیازسنجی بعمل آمده با مطالعه مقالات، پایان نامه ها، کتب علمی مربوط به موضوع،نشریات معتبروجمع آوری اطلاعات ودسته بندی آنها و بررسی نیاز ودرخواستهای سازمان منطقه آزاد قشم بعنوان متولیان این امر به پژوهش ومطالعه پرداخته شده است. همچنین در روش میدانی با بازدید ازمراکز همایش های بین المللی موجود،اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شده است.
از اهداف تحقیق بستر سازی جهت تدوین ضوابط اقلیمی ساختمان های عمومی، ارائه طرح کاربردی جهت ارتقاء توسعه اقتصادی ، تعاملات اجتماعی و مسائل فرهنگی وکاهش هزینه های مربوط به طول دوران بهره برداری ساختمان های عمومی را می توان برشمرد.
فصل اول
کلیات
در این فصل، به کلیات پژوهشی رساله پرداخته می شود که مباحثی چون، اهداف مطالعه، فرضیات و سوالات آن و ... را در بر می گیرد.
1-1- بیان مساله و ضرورت موضوع
منطقه آزاد تجاری صنعتی قشم در سال 1369 بدون برخورداری از قانونی مشخص فعالیت خود را آغاز نمود. با توجه به موقعیت مکانی این منطقه و وجود منابع عظیم انرژی در آن و نیز درکل منطقه ماموریت محوری قشم،ایجادشرایط مناسب برای سرمایه گذاری درزمینه هایی چون عرضه سوخت و خدمات جانبی، صادرات مجدد کالا ایجاد صنایع بزرگ بویژه صنایع مرتبط با نفت و گاز، فن آوری های زیستی پیشرفته، خدمات فنی مهندسی و نیز تاسیس ژئو پارک ملی تعریف شده است با توجه به حساسیت موقعیت جغرافیایی وپتانسیل های موجود در منطقه ویژه آزاد قشم وتفکر ارتقاءسطح تعاملات اجتماعی با دیگر مناطق کشور و جذب سرمایه گذاران داخلی وخارجی وبهبود روابط اقتصادیسازمان منطقه آزادبا سیاست طرح توسعه، اولویت هایی رابرای استارت پروژه های تعریف شده لحاظ نموده اند. طراحی وساخت مرکز همایش های بین المللمنطقه اولین دغدغه مسؤلین به شمارمیاید. هدف ازپژوهش :در این خصوص با توجه به امکان سنجی ونیاز سنجی بعمل آمده پژوهشی را به تحریردرآورده که پس از انجام مطالعات ومبانی نظری مبتنی برشاخص های منطقه ای،به یک طراحی اقلیم محوروبارویکرد انرژی کاراخواهیم رسید. بی شک مدیریت بر مصرف انرژی بزرگترین دغدغه متخصصان اندیشمندان وطراحان درعصر حاضراست که درمنطقه مذکور با توجه به قابلیت های موجود میتوان به نتیجه مطلوبی رسید.
در حال حاضرتحقیق وپژوهش موجودبدلیل نیاز غالب منطقه وعدم وجودنمونه مشابه بسیار حائز اهمیت است اما بدلیل اینکه درکشورما طرحهای پژوهشی معماری اکثریت تابحال فاقد مطالعات کاربردی انرژی،که جزء ارکان ودغدغه های روز دنیاست بوده تحقیق موجود رابرمطالعه، پژوهش وطراحی مرکزی باتکیه برمدیریت فرآیند انرژی قرار داده ایم. معماری سنتی راه حل ها و شیوه هایی منطقی جهت فراهم نمودن شرایط آسایش انسان را ابداع نموده است. یکی از سمبل-های معماری پایدار، معماری سنتی ایرانی است که به موضوع های اکولوژیکی و کارایی انرژی، هم به لحاظ پایین بودن قیمت اولیه و هم به لحاظ پایین بودن قیمت جاری و کارکردی بنا، پاسخگو بوده است. درک انرژی در طراحی معماری بر اساس تکنیک های علمی (مبتنی بر شبیه سازی انرژی ) در فرایند طراحی معماری تحلیل سامانه های زمینه، کالبد و فضا،بررسی رفتار طرح در برابر انرژی خورشیدی طراحی غیر فعال خورشیدی در مسیر معماری پایدار، و بررسی کیفیت فضابحث جدید این پژوهش است.
1-2- سوالات و فرضیات تحقیق
سوالات:
یک بنای عمومی با مرکز مدیریت انرژی حاوی چه ویژگی های شکلی می تواند باشد؟
نوع کاربری بنا چه تأثیری بر فرآیند طراحی معماری با گرایش انرژی کارا خواهد داشت؟
رویکرد استفاده از تکنولوژی انرژی کارایی به چه میزان بر روی کاهش انرژی سالانه منطقه تأثیر گذار خواهد بود؟
عناصر معماری بومی در ساختمان های عمومی تا چه حد می تواند در کاهش مصرف انرژی تأثیر گذار باشد؟
چگونه میتوان به الگوی درفرایندطراحی معماری مبتنی بر مدیریت انرژی دسترسی پیداکرد؟
فرضیه تحقیق:
بهره گیری از راهکارهای غیر فعال معمارانه در مراحل آغازین فرآیند طراحی، می تواند تا حد قابل ملاحظه ای مصرف انرژی سالانه را کاهش دهد.
1-3- اهداف مشخص تحقیق
اهداف آرمانی، کلی :
ارائه طرح پیشنهادی به منظور عملیاتی کردن نیاز منطقه آزاد قشم
هدایت اکثر همایش های کشور در فصول سرد سال به منطقه آزاد قشم
اهداف ویژه و کاربردی):
بستر سازی جهت تدوین ضوابط اقلیمی ساختمان های عمومی
ارائه طرح کاربردی جهت ارتقاء توسعه اقتصادی، تعاملات اجتماعی و مسائل فرهنگی
کاهش هزینه های مربوط به طول دوران بهره برداری ساختمان های عمومی ( کنترل مبحث اقتصاد و انرژی)
1-4- روش شناسی تحقیق
درخصوص تفکیک مراحل اجرایی تحقیق و توضیح آن، از به کار بردن عناوین کلی نظیر، «گردآوری اطلاعات اولیه»، «تهیه نمونههای آزمون»، «انجام آزمایشها» و غیره خودداری شده و لازم است در هر مورد توضیحات کامل در رابطه با منابع و مراکز تهیه دادهها و ملزومات، نوع فعالیت، مواد، روشها، استانداردها، تجهیزات و مشخصات هر یک ارائه گردد.
در این پژوهش با توجه به کاربردی بودن موضوع ونیازسنجی بعمل آمده با مراجعه ومشاهده عینی،با مطالعه مقالات پایان نامه ها کتب علمی مربوط به موضوع،نشریات معتبروجمع آوری اطلاعات ودسته بندی آنهابصورت (میدانی وکتابخانه ای صورت میپذیرد
در روش میدانی با ابزار مشاهده وبازدید ازمراکز همایش های بین المللی موفق ونمونه (انرژی کارا) وارتباط مراجعه به سوابق ومطالعات انجام پذیرفته موضوع توسط پژوهشگران دیگر درخصوص این موضوع تابحال وسوابق مطالعاتی آنهادر داخل کشوروهمچنین خارج از کشور، وبا بررسی نیاز ودرخواستهای سازمان منطقه آزاد قشم بعنوان متولیان این امر به پژوهش ومطالعه خواهیم پرداخت. در روش کتابخانه ای با فیش برداری از کتب، مقالات علمی پژوهشی ونشریات مربوطه اقدام به جمع آوری مطالب مینماییم.
1-5- معرفی ساختار تحقیق
این پایان نامه از شش فصل تشکیل شده است. در فصل اول، به کلیات پژوهشی رساله پرداخته می شود که مباحثی چون، اهداف مطالعه، فرضیات و سوالات آن و ... را در بر می گیرد. فصل دوم، سه بخش عمدۀ مرور ادبیات، نمونه های موردی و ضوابط و استانداردها را در بر می گیرد که در واقع به معرفی مباحث اصلی مطرح در رساله می پردازد. در فصل سوم، وجوه اقلیمی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بستر کلان طرح که شهر قشم باشد، روشن می شود. در فصل چهارم، به مفاهیم بنیادی معماری ایرانی اسلامی پرداخته می شود که به عنوان پایه های نظری رساله مدنظر می باشند. فصل پنجم، بخشی از فرایند طراحی و برخی ملاحظات سازه ای، تاسیساتی و اقلیمی طرح را شفاف می سازد. در فصل انتهایی (ششم) نیز برنامه فیزیکی و مدارک طرح ارائه شده اند.
فصل دوم
شناخت موضوع طرح
این فصل، سه بخش عمدۀ مرور ادبیات، نمونه های موردی و ضوابط و استانداردها را در بر
می گیرد که در واقع به معرفی مباحث اصلی مطرح در رساله می پردازد.
مقدمه
فضاهای اجتماعی از جمله فضاهایی هستند که اگر چه تغییرات فراوانی را در گذر زمان به خود دیده اند، اما قدمتی به طول تاریخ حیات اجتماعی بشر دارند. انسان به دلیل خصلت اجتماعی اش در حیات خود خواهان زندگی اجتماعی بر اساس مبادله اندیشه و کار می باشد. از این رو مفاهیمی مانند جمع و اجتماع و جامعه با وجود تحولات شگرف، همواره برای انسان شناخته شده و ملموس بوده است. افراد در جمع و در کنار یکدیگر از یک روح جمعی برخوردار می شوند.
از آنجایی که مراکز برگزاری همایش های شهری جزئی از فضا های اجتماعی شهر محسوب
می شوند، برای شناخت موقعیت تاریخی این گونه مراکز به تاریخچه ی فضاهای اجتماعی اشاره
می نماییم و همچنین بررسی ضرورت ایجاد مرکز همایش با در نظر گرفتن نیازهای روز جامعه و استفاده از تکنولوژی ها ی نوین در زمینه انرژی کارایی مورد پژوهش قرار خواهد گرفت.
2-1 تاریخچه احداث فضاهای اجتماعی
می توان برای شناخت تاریخی فضاهای اجتماعی، ابتدا به یونان باستان اشاره کرد. یونانی که عنوان اولین حکومت دموکراسی و جامعه مدنی را در تاریخ بشری به یدک می کشد.
آگورا مشهورترین فضای عمومی در ساختار شهری شهرهای یونان باستان بوده است. میدان عمومی اصلی که گردهمایی مردم شهر در آنجا رخ می داده است. آگورا نخست و پیش از هر چیز دیگر محلی جهت خرید و فروش بود. ارسطو می نویسد: "تقریباً در هر شهر لزوماً باید هم فروشنده و هم خریدار وجود داشته باشد تا خواستهای متقابل یکدیگر را برآورند و این است ثمربخش ترین آسایش زندگی و به همین دلیل است که انسان در یک اجتماع گردهم آمده اند. " و برای مراسم عمومی امور حکومتی و معاوضه کالا و خدمات استفاده می شوند.
در کتاب معماری حضور، زبان و مکان در مورد ویژگی های آگورا آمده است که در مرکز شهرهای یونان (پولیس) آگورا، پلکان پرستشگاه و تئاتر شهر وجود داشته. دیدارگاه اصلی ساکنان شهر آگورا است که مجسمه های گوناگونی در آن قرار گرفته اند و نشانه هایی دارد که تجربه ی دیدار از شهر را بعد تاریخی و فرهنگی می بخشد. در یک طرف این میدان، بولئوتریون یا تالار شهر واقع بوده است (شولتس، 1381).
نوربرگ شولتز بیان می کند: توصیف دولت شهرهای یونان نشان می دهد که کاربرد مکان و موقعیت مکان به کیفیات مشخص جاهای آن ارتباط دارند. از نگاه شولتز در این شهرها هر مکان با کاربری خود دقیقاً در جای مناسب خود قرار گرفته است. وجود مکانی به نام آگورا جهت دیدار مردم در فضایی که با توجه به عناصر عینی، تئاتر، مجسمه ها و بازار، بعد تاریخی فرهنگی پیدا کرده حضور تالار شهر در میان این عناصر اهمیت فضاهای اجتماعی را چندین برابر می کند (همان).
فضاهای عمومی با شرایطی که از آگوراهای یونان باستان توصیف کردیم در تمام شهرهای سنتی و متمدن بشری وجود داشته که البته نوع استفاده از این گونه فضاهای شهری بر اساس فرهنگ و خصوصیات اجتماعی موجود در هر منطقه متفاوت بوده و هست.
در بررسی شهرهای باستانی ایران خصوصاً شهرهای ساسانی نیز شاهد وجود عناصر جامعه مدنی و فضاهای اجتماعی هستیم به طوری که در زمان ساسانیان مجلس قانون گذاری که از نمایندگان مردم تشکیل شده بود به نام بهارستان احداث شد. وجود این مجلس از افتخارات ایرانیان محسوب می گردد و نشان از اهتمام این فن در نهادینه کردن عناصر جامعه مدنی در آن دوران بوده است. حتی با ورود اسلام سازمان کالبدی استفاده شده در شهرهای ایرانی که بر اساس شهرهای ساسانی بود تغییر عمده ای نکرد اگر چه با توجه به نفوذ اسلام سازمانهای دینی و مساجد نقش مهمی را در نظام اجتماعی شهرها ایفا کردند با حمله مغول به ایران اوضاع شهرهای ایران به ویرانی نهاد و خسارتهای جبران ناپذیری به گسترش و روند شهرنشینی آنها وارد شد که از این جمله شهرها می توان به نیشابور و ری اشاره کرد. این وضع تا هنگام حکومت صفویه ادامه داشت و از این زمان به بعد شهرنشینی دوباره رونق پیدا کرد و دو شهر اصفهان و شیراز که پایتخت شاهان صفوی و زندیه بود از آبادی و رونق بیشتری برخوردار بودند.
Abstract:
With regard to their geographical location in the region Qeshm and the thought of improving social interactions with other domestic and foreign investors and improve economic relations between regions Zone Development Plan policies, priorities are defined for the project to be started. International design conference center is the first concern to officials. . In this regard, according to a poll conducted research into the feasibility of requiring that the fundamentals of theoretical studies based on regional climate is designed to achieve efficient energy. Energy management is undoubtedly the biggest concern of design experts in the region according to the current era the desired result can be achieved. Energy approaches the world of public always been common in our country, but this matter seriously is not included in the study. Understanding the Power Architecture based solutions use passive cooling techniques on the path of sustainable architecture strategies are considered in this study.
In this paper, according to the application being made subject articles, dissertations, academic books on the subject, they are rated and reviewed publications information needs of Qeshm been studied as custodians of this study is. Also in visit field method with existing international conventions, the required information is collected.
The research aims to develop criteria for making the bed climate of public buildings, offering a practical plan to promote economic development, social and cultural issues and reduce costs during public buildings and the operation of the outlined.
منابع و مأخذ:
فارسی:
اردلان، نادر و لاله بختیار، حس وحدت : (سنت تصوف در معماری ایرانی( ؛ مترجم ونداد جلیلی، تهران: علم معمار رویال، ۱۳۹۰.
بهشتی، سیدمحمد، مقاله نسبت ظاهر و باطن در معماری ایران، مجموعه مقالات معماری و شهرسازی ارگ بم: سازمان میراث فرهنگی- 1378.
پیتر نویفرت، ارنست، اطلاعات معماری، ترجمه حسین مظفریترشیزی. تهران: آزاده، ۱۳۹۰.
پیرنیا، محمد کریم، آشنایی با معماری اسلامی ایران "ساختمانهای درونشهری و برونشهری"، تدوین غلامحسین معماریان؛ [تهران]: دانشگاه علم و صنعت ایران، مرکز انتشارات، ۱۳۷۸.
سلطانزاده، حسین، فضاهای شهری در بافتهای تاریخی ایران، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۹۲.
صادقیپور رودسری، م. (1387) «بکارگیری نرمافزارهای شبیهساز رایانهای در طراحی معماری»، رساله کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی.
کیخاونی، ت. (1388) «ممیزی انرژی در ساختمان»، هفتمین همایش ملی انرژی، 1-2 دی، تهران، ایران.
نقی زاده، محمد، شهر و معماری اسلامی(تجلیات و عینیات)، مانی، تهران، 1387.
نقیزاده، م. (1382) «مصرف سوخت در ساختمان و آسیبهای زیستمحیطی»، سومین همایش بینالمللی بهینهسازی مصرف سوخت در ساختمان، 28-29 بهمن، تهران، ایران.
نوربرگ - شولتس، کریستیان ، معماری: حضور، زبان و مکان، ترجمهیعلیرضا احمدیان، تهران: معمارنشر، ۱۳۸۱.
وزارت مسکن و شهرسازی، تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان (1381) «مبحث 19 مقررات ملی ساختمان»، نشر توسعه، تهران.
نویفرت -1390
13.
بلر، شیلا و ام بلوم، جاناتان (1385)، هنر و معماری اسلامی، ترجمه اردشیر اشراقی تهران، سروش، ( انتشارات صدا و سیما)
بلوکشاهی علی( 1379) ، جزیره قشم، صدف ناشکافته خلیج فارس، تهران، انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی
دی.کی.چینگ.فرانسیس(1943)، فرهنگ تصویری معماری،ترجمه محمد احمدی نژاد،اصفهان،نشر خاک(1379)
زمرشیدی،حسین،(1384)، معماری ایران مصالح شناسی سنتی، تهران، انتشارات زمرد
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح(1382)، جغرافیای جزایر ایرانی خلیج فارس، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
سعیدی، عباس، (1384) ، مبانی جغرافیایی روستایی، تهران انتشارات سمت
قبادیان، وحید(1385)، بررسی اقلیمی ابنیه های سنتی ایران، تهران انتشارات دانشگاه تهران( چاپ چهارم)
عساکره، حسین(1384)، مبانی جغرافیایی زیستی، زنجان، انتشارات دانشگاه زنجان
لنگ،جان،(1983) آفرینش نظریه یک معماری، ترجمه علیرضاعینی فر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
فصلنامه آموزشی ، پژوهشی، اطلاع رسانی در زمینه فنی مهندسی شماره های 36 و 42
ماهنامه منطقه آزاد قشم شماره های 87 و 79
محمودی، کوروش، رفیع نژاد، علی،رضوانی نیک فرانک(1392)، معماری تصویر و صدا،( گردآوری دانشگاه تکنولوژی دالیان)، تهران، بیهق کتاب
نگهبان، محمد، جمادی، عارف (1391)، معماری قشم، کتابخانه دانش بومی و میراث فرهنگی و طبیعی قشم،تهران، نشر مهر و ما
انگلیسی:
EIA US. Energy Information Administration (2011) Annual Energy Outlook with Projection to 2035, DOE/EIA-0383, Washington DC.
Morbitzer, Ch.A. (2003) ‘Towards the integration of Simulation into the building design process’, PhD Thesis, Department of Mechanical Engineering, Energy System Research Unit, University of Strathclyde, Glasgow, UK.
Stein, J. M. (1967). Random House dictionary of the English language.
Pe´rez-Lombard, Luis and Ortiz, Jose and Pout, Christine (2008), ‘A review on buildings energy consumption information’, Energy and Building, Elsevier Ltd, Vol. 40.
Webster, N. , & McKechnie, J. L. (1983). Webster's new twentieth century dictionary of the English language, unabridged.
6. John Russell (April 29, 1993), Dominique Bozo, 58, Expert on Picasso, Is Dead New York Times.
Deyan Sudjic (8 July 2001). "A thoroughly modernising mayor". The Observer. Retrieved 23 January 2010.
Kenzo Tange: Multifaceted Colossus Who Mirrored the Era (in Japanese). Nikkei Architecture - Nikkei BP. 2005. p. 118. ISBN 4-8222-0476-6
Hevesi, Dennis (2012-06-24). "Gerhard Kallmann, Architect, Is Dead at 97". New York Times. Retrieved 2012-07-16.
University of Meryland (2000),” Lecture Hall Design standards” , Baltimore County
Watson D.,Crosbie M. , (2012) “ Time-saver standard for Architectural design “ , 8 th edition , Mc Grow-Hill.
www.qeshm.ir