پایان نامه ارزیابی عملکرد سد های کوتاه آبخیزداری بر روی میزان رسوب حوضه سد نهند

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

در رشته ی مجموعه مهندسی عمران سازه های هیدرولیکی

مهرماه 1393

 این مطالعه برای ارزیابی کمی اثرات عملیات آبخیزداری و با هدف ارزیابی کارائی طرحهای آبخیزداری و استفاده از نتایج  برای تصمیم گیری های آینده انجام گرفته است. برای این منظور در حوضه مورد مطالعه، میزان رسوب موجود در پشت سدهای کوتاه ایجاد شده در منطقه برآورد می گردد و نیز  تغییرات شیب آبراهه در نتیجه احداث سدهای کوتاه مذکور بررسی شده و با میزان رسوب و دبی ثبت شده در ایستگاه هیدرومتری در دوره زمانی قبل از احداث سدهای کوتاه و بعد احداث آنها مورد بررسی و ارزیابی قرار میگیرد. نتایج  نشان می دهد که دبی پیک ورودی از1.3 m3/s  درزمان اوج  0.3hr به دبی پیک خروجی   1.165m3/s درزمان 0.4hrکاهش یافته است و نیز براساس برآوردهای انجام یافته در کل سازه های مورد مطالعه حدود 117073 مترمکعب رسوب به استحصال گردیده است. این بدین مفهوم است که در اثر احداث و وجود سازه های مورد اشاره به همین میزان از کاهش حجم سد نهند جلوگیری شده و در نهایت باوجود این سازه ها عمر مفید سد افزایش یافته است.

کلمات کلیدی: ارزیابی، عملیات آبخیزداری، سدهای کوتاه، رسوب، حفاظت آب وخاک، حوضه سد نهند

               فصل اول

مقدمه و کلیات

مقدمه

رشد فزاینده جمعیت در کشور و نیاز به توسعه در زمینه­های مختلف اقتصادی از جمله کشاورزی و دامداری و توسعه سکونت گاه­های روستایی و شهری، دستیابی به عرصه­های طبیعی را اجتناب ناپذیر ساخته و از سوی دیگر فراوانی وقوع سیل­های مخرب همراه با از دسترس خارج شدن حدود نیمی از 413 میلیارد متر مکعب ریزش­های جوی کشور، نابودی جنگلها و مراتع، کاهش حاصلخیزی اراضی و سایر مسائل و مشکلات دیگر، از جمله مشکلاتی است که ضرورت توجه ویژه جامع ، به آبخیزها را نمایان می­سازد.

نگاهی به گذشته نشان می هد بروز فرسایش فزاینده احتمالا همزمان با آغاز و کشاورزی و بهره وری از زمین شروع شده و در نتیجه هرج و مرج تحمیلی از سوی انسان به محیط زیست و سرزمینهای آباد و سرسبز را به کویر لخت و بی آب و علف تبدیل کرده و زیستگاه مردمان در اثر بروز سیلاب و نابودی اراضی حاصلخیز و ویران و سپس رها گریده است. بعد از بروز این رویدادها انسان به فکر مبارزه با فرسایش و عوامل قهرآمیز طبیعت بر می آید و باعث تاثیر در نحوه کاشت و برداشت و استفاده از تراسهای پهن و ... میشود. بر این اساس در قرن میلادی گذشته تا حال حاضر مطالعات مختلفی در زمینه مبارزه با فرسایش و استفاده بهینه از کشاورزی و آب و خاک انجام گرفته است (آقا مجیدی و همکاران 1383).

خاک تحت تاثیر عوامل فرساینده بتدریج فرسایش یافته و توسط جریان آب از نقاط مرتفع به مناطق پست انتقال مییابد. فرسایش به جابجائی خاک از محل اصلی خود که بوسیله آب و یا باد صورت می پذیرد، گفته می شود .پدیده فرسایش در سه مرحله بشرح زیر صورت می گیرد:

-  مرحله جدا شدن ذرات خاک

-  مرحله انتقال ذرات خاک

-  مرحله ته نشین شدن ذرات خاک

این سه مر حله اگر بصورت طبیعی صورت پذیرد زیان آور نخواهد بود، ولی چنانچه تعادل طبیعی خاک در اثر تغییر پوشش گیاهی با اشکال مختلف به هم خورد فرسایش تشدید شده و زیان آور خواهد بود(ضیائی 1380) . در حال حاضر فرسایش خاک یک خطر جدی برای حیات انسان به شمارمی رود. فرسایش باعث کاهش حاصلخیزی خاک و متروک شدن مزارع گردیده، رسوب حاصل از آن در کانال ها، آبراهه ها و مخازن سدها، ته نشین شده و ظرفیت آبگیری آن ها را کاهش می دهد . بنابراین حفاظت از خاک و مبارزه با فرسایش ضرورت دارد . عملیات حفاظت از آب و خاک از قرن ها پیش در بین جوامع بشری معمول بو ده است . در آن سال ها این عملیات بصورت ابتدائی انجام میگرفت. پیشرفت و گسترش عملیات حفاظت از آب و خاک در پنجاه سال اخیر رشد چشمگیری یافته است، ولی نتوانسته فرسایش خاک را مهار نماید . توجه به عملیات کنترل آب و مبارزه با فرسایش و رسوب در طرح های کشاورزی، آبخیز داری، سدسازی، آبیاری، راهسازی و عمران روستائی و منطقه ای از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از فاکتورهای اصلی طرح های جامع آبخیزداری، در احیاء و جلوگیری از به هدر رفتن ثروت ملی یک حوضه آبخیز، شناخت فرسایش حوضه میباشد. بررسی میزان فرسایش و تولید رسوب حوضه و پراکنش مکانی آن از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. این تحقیق به منظور شناخت مکانیسم فرسایش سطح حوضه آبخیز و برآورد میزان رسوب تولیدی از طریق ارزیابی کلیه عوامل موثر در ایجاد فرسایش مورد بررسی قرار گرفت (رفاهی 1380). امروزه بحث ارزیابی یکی از ارکان اساسی طرحها و پروژ ه ها است و در جوامع پیشرفته بعنوان ابزاری در جهت سنجش و میزان اثرگذاری طرحها و برنامه ها با توجه به اهداف منظور شده به کار می رود. ارزیابی طرحهای آبخیزداری با توجه به اهداف و اثرات محیطی طرح بر حوضه آبخیز و خارج از آن ضروری می باشد (قدرتی 1383).

مطابق آمار تهیه شده توسط سازمان ملل متحد در میان بلایای طبیعی، سیل و طوفان بیشترین تلفات و خسارات را به جوامع بشری وارد آورده­اند (صانعی و همکاران، 1384). روند وقوع سیل در سال­های اخیر حاکی از آن است که اکثر مناطق کشور در معرض تهاجم سیلاب­های مخرب قرار دارند و ابعاد خسارات و تلفات جانی و مالی سیل در حال افزایش است (خسروشاهی و ثقفیان، 1384 ب). از آنجا که سیل و مخاطرات آن همواره یکی از بلایای طبیعی شمرده شده و با آثار مخرب و خسارات جانی و مالی گسترده خود به ویژه در سال­های اخیر از مشغله­های اصلی مسؤلین کشور بوده و درجه ایمنی و اطمینان مردم و ساکنین حاشیه رودخانه­ها و سیلاب دشت­ها را به طور جدی کاهش داده است (بی­نام، 1387) ولی متأسفانه مسئله مدیریت و کاهش خسارات آن در کشور مورد توجه جدی قرار نگرفته و فقط زمانی که سیلاب مخربی جاری می­شود و فاجعه­ای به وجود می­آید، توجه مسئولین و متخصصین به آن جلب   می­شود (صانعی و همکاران، 1384). 

1-2  بیان مسئله

در کشور نیمه خشک ایران اجرای طرحهای آبخیزداری و آب و خاک برای حفظ منافع ملی ضروری بوده و باعث استفاده صحیح از منابع آب و خاک، جلوگیری از فرسایش خاک و بهبود بهره وری آب می شود. طرحهای آبخیزداری نقطه شروع حفظ منابع طبیعی و استمرار دهنده آنها برای بهره برداری بهتر و ممانعت از هدررفت منابع ملی هستند و با ارزیابی کمی آنها میتوان به دیدگاه روشنی در مورد بازدهی چنین اقداماتی در حوضه های آبخیز دست یافت.

راه حل مشکلات چالش آب از یک سو، افزایش جمعیت و نیاز بیشتر مردم به غذای سالم، کمبود آب مورد نیاز بخش کشاورزی، افت سطح سفره های زیرزمینی، کمبود نزولات جوی و کاهش تولیدات کشاورزی ازسوی دیگر ضرورت اجرای طرحهای آبخیزداری را بیش از پیش رقم زده است . نکته مهم در این رابطه میزان اثربخشی و سوددهی طرحهای آبخیزداری است که بررسی و ارزیابی عملیات آبخیزداری انجام شده را طلب مینماید تا بتوان بر اساس نتایج حاصله، ضمن تعیین راندمان عملیات آبخیزداری درحوضه فوق ،تصمیم گیری در خصوص اجرای طرحهای مشابه در سایر حوضه های آبخیزرا نیز تصمیم گیری فراهم    می نماید.ارزیابی طرحهای آبخیزداری به منظور بررسی میزان تحقق اهداف، بهبود روشها، بازنگری سیاستهای کلان و خرد و ابداع شیوه های نوین ، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. چنانچه عملکرد این طرحها به روشهای مناسب و از جنبه های مختلف فنی و مهندسی مورد ارزیابی قرار گیرد، نتایج حاصله میتواند منجر به یافتن علل شکست عملیات پیشنهادی و ارائه راهکارهای مناسب در جهت رفع آنها شود (اسکندری و همکاران 1391).

در سطح جهانی نیز سازمان خوار و بار جهانی[1] به موضوع ارزیابی عملیات آبخیزداری توجه ویژه ای کرده است، به گونه ای که نشریات و دیدگاههای مختلفی در این زمینه منتشر کرده و روش کار آن بر این اساس است که در ابتدا بایستی قبل از اجرای طرح ، شرایط اولیه مطالعه گردد، سپس تاثیر هر یک از عملیات آبخیزداری درکاهش رواناب و رسوب مورد ارزیابی قرار گیرد (تیموری و همکاران 1389).

بیش از یک دهه از دوره جدید عمر آبخیزداری در کشور که همراه با تحول اساسی در ساختار و اهمیت آن بوده است، می گذرد. تحولی که حاصل آن ارتقاء سطح کیفی و کمی برنامه ها در سطوح و بخشهای متفاوت مدیریتی، اجرائی، مطالعاتی و هماهنگی با سایر بخشها ی ذیربط در عرصه های طبیعت بوده است. دیدگاه برنامه ریزان و کارگزاران بخش آبخیزداری از اجرای یک سری پروژه های اجرایی محدود، با هدف کنترل رسوب در بالا دست سدهای بزرگ، اکنون در سرتاسر کشور پهناور ایران گسترش یافته و با اهدافی همچون حفاظت آب و خاک ، مقابله با خشکسالی، کنترل سیلابها ، بهبود شرایط پوشش سبز اراضی ، توجه به منابع زیربنایی کشاورزی ، بهبود شرایط اقتصادی آبخیزنشینان و .... متحول گردیده و تکامل یافته است. شاید مهمترین دستاورد بخش آبخیزداری در این دوره جدید گام نهادن در راهی است که منتج به اراده ملی و جلب مشارکت مردمی در ابعاد مختلف می باشد در این راستا نیز با روشها و شیوه های مشارکتی گوناگون در سراسر کشور طرحهای دلگرم کننده ای به اجرا در آمده و به طور قطع باید توسعه یابد . به هر حال آبخیزداری در مسیری حرکت می کند که متجلی دیدگاه روشنی در پیش روی دلسوزان این بخش زیربنایی است.  البته اگر منصفانه قضاوت کنیم هنوز تا رسیدن به ارزش واقعی این بخش در توسعه کشاورزی ، منابع طبیعی ، مدیریت منابع آب و سایر منابع وابسته در کشور فاصله زیادی وجود دارد . امید است در آینده آبخیزداری ارزش واقعی خود را بیش از پیش پیدا کرده و جایگاه آن پررنگ تر از گذشته جلوه نماید (قاسم زاده و همکاران 1384).

در سال های اخیر اقدامات گسترده ای از نظر کنترل سیل، فرسایش و رسوب در زمینه های تحقیقاتی، مطالعاتی و اجرایی آبخیزداری انجام شده است، این در حالی است که ارزیابی طرح های آبخیزداری به منظور تجزیه و تحلیل عملکرد اقدامات و تدوین راهکارهای اصولی یکی دیگر از نیازهای اساسی در این زمینه می باشد. آگاهی از میزان اثربخشی اجرای هر نوع پروژه برای مجریان آن از اهمیت زیادی برخوردار است، چراکه با شناخت کافی از میزان آن ضمن آگاهی از میزان حصول اهداف اولیه، مزایا و معایب مرتبط شناسایی شده و تصمیم گیری لازم در خصوص اصلاح معایب و یا تجدید نظر در شیوه اجرا و یا حتی نوع عملیات اجرایی اتخاذ خواهد شد.

یکی از فاکتورهای اصلی طرح های جامع آبخیزداری، در احیاء و جلوگیری از هدر رفت ثروت ملی یک حوضه آبخیز، شناخت فرسایش حوضه بوده و بررسی میزان فرسایش و تولید رسوب حوضه و پراکنش مکانی آن از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. امروزه بحث ارزیابی یکی از ارکان اساسی طرحها و پروژ ه ها است و در جوامع پیشرفته بعنوان ابزاری در جهت سنجش و میزان اثرگذاری طرحها و برنامه ها با توجه به اهداف منظور شده به کار می رود . ارزیابی طرحهای آبخیزداری با توجه به اهداف و اثرات محیطی طرح بر حوضه آبخیز و خارج از آن ضروری می باشد (قدرتی و همکاران 1383).

1-3 ضرورت تحقیق

سالانه هزینه­های هنگفتی در حوضه­های آبخیز کشور صرف انجام عملیات آبخیزداری می­گردد و ادعای تأثیرگذاری این عملیات­ وجود دارد، ولی میزان اثرگذاری این عملیات­ به وضوح تعیین نشده و در چند ساله اخیر با استفاده از انواع مدل­های هیدرولوژیکی امکان بررسی­های دقیق­تر از حوضه­های آبخیز فراهم گشته است. حفاظت کامل از خطر سیلاب نمی­تواند به عنوان هدف ماندگار مطرح باشد (Moore و همکاران، 2005) و مهار کامل سیلاب غیر ممکن بوده و فقط می­توان با مدیریت صحیح، خسارات آن را تعدیل نمود. با توجه به این که انجام اقدامات آبخیزداری و کنترل سیلاب یکی از راه­های برتر و مناسب در تعدیل خطرات سیلاب می­باشد، بنابراین می­توان  مناسب­ترین گزینه کنترل سیلاب را با توجه به شرایط و استعداد حوضه آبخیز تعیین نمود (دلیانو، 1378). با توجه به مزیت نسبی اقدامات آبخیزداری و احداث سازه­های کوچک و راه­کارهای بیولوژیکی در کنترل سیلاب، آگاهی از میزان نتیجه این اقدامات که در دوردست­ترین نقاط حوضه آبخیز انجام می­شود، امری ضروری است که فقط در سایه  شبیه­سازی رفتار هیدرولوژیک حوضه آبخیز میسر است. درک فرایندهای فیزیکی و مولفه­های هیدرولوژیکی و اثر مهم آنها در واکنش حوضه آبخیز به بارش، یکی از اصول اساسی در مدیریت حوضه­های آبخیز و پروژه­های کنترل سیلاب می­باشد (روغنی و همکاران، 1389). لذا اهمیت این موضوع که چه مقدار به اهداف مورد نظرمان در اجرای عملیات­های آبخیزداری رسیده­ایم می­تواند در تصمیم­گیری­های آتی بسیار مفید و مؤثر باشد. 

با توجه به این که حوضه سد نهند از نظر اقلیمی در منطقه نیمه خشک و با بارش حدود 250 میلیمتر واقع شده ویکی از منابع اصلی تامین آب شرب کلان شهر تبریز محسوب می شود، در این منطقه حفاظت آب و خاک و کنترل رسوب وردی به مخزن سد امری ضروری به نظرمی رسد که در همین راستا در حوضه مذکور عملیات آبخیزداری با هدف حفاظت آب و خاک و تقویت پوشش گیاهی بمنظور کاهش حجم رسوب وارده به حوضه سد نهند، انجام شده است که این مطالعه به ارزیابی کمی اثرات کارهای آبخیزداری در کاهش حجم رسوب ورودی به مخزن سد نهند با پارامترهای قبل از اجرا  در حوضه می پردازد.

1-4  سؤالات تحقیق

1- آیا سدهای کوتاه آبخیزداری بر میزان رسوب تولیدی در سد نهند تاثیر داشته است؟

2- آیا احداث سدهای کوتاه باعث تغییرات شیب آبراهه ها و به تبع آن برروی روند فرسایش آبراهه تاثیرگذار بوده است؟

3-آیا احداث سدهای  کوتاه جهت تحقق اهداف بویژه کنترل رسوب کافی بوده یا نیاز به اجرای عملیات بیولوژیکی نیزبه عنوان عملیات تکمیلی ضروری بنظر می رسد؟

[1] .FAO

Loss of water and soil watershed sin recent decades as a result of non-systematic exploitation no free sources are increasingly enhanced. It also aggravated flooding and increased sediment production and reduce the useful life of the woman Mocha dams, decreasing the production of capital losses in the country provided. This study evaluated the effects of watershed operations and uses the results to decide the future is made. For the purposes of the study area, the amount of sediment in the short-created dams in the region is estimated and also channel slope changes as a result of dam construction and the study of sediment dis charge in the period before and after construction of the dams was valuated. The results show that the in put peak discharge rate of 1.3 m3 / s at the height of the peak dis charge out l et 0.3hr 1.165m3 / s when 0.4hr dropped and also based on the estimated to ta l 117,073 cubic meters of sediment trapped structures. This means that the construction of structure stop reduce the amount of block size is being put and the existence of these structures has increased the useful life of the dam.Key words: Evaluation , watershed execution , Geographical Information System, processing of satellite images, Erosion, sediment ,soil and water conservation , plant covering , Nahand watershed basin.

منابع ومآخذ :

احمدی ح.، پیمانی فرد ب.، کوثر س.آ.، و مهدوی م.، 1380: فرهنگ کشاورزی و منابع طبیعی، جلد دوازدهم: مرتع و آبخیزداری، انتشارات دانشگاه تهران، 264ص. 

احمدی، ح، س، نظری، ج، قدوسی، م ر، اختصاصی، 1382. مدلی برای ارزیابی طرحهای آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، جلد4، شماره 54، ص 348-337.

اسدالهی، بختیار، 1379. ارزیابی اقتصادی و اجتماعی طرح پخش سیلاب گربایگان فسا، گزارش نهایی وزارت جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام فارس.

اسکندری منیژه، محمد تقی دستورانی، احمد فتاحی و مسعود نصری، 1391. ارزیابی اثرات اقدامات آبخیزداری انجام شده روی رژیم جریان حوضه آبخیز زایندهرود؛ مطالعه موردی زیرحوضه مندرجان، سومین همایش مدیریت جامع منابع آب.

اعظمی­راد م.، آقابیگی م.، و روحبخش ح.، 1387: اقدامات آبخیزداری در راستای کاهش بحران آب در دشت مشهد، لوح فشرده مجموعه مقالات سومین کنفرانس مدیریت منابع آب، 8 ص.

اطمینان اقطاعی، ا، 1387،بررسی و ارزیابی نقش مدیریت پوشش گیاهی در حفظ منابع آب و خاک (مطالعه موردی: بندر گوغر شهرستان بافت)، چهارمین همایش منطقه ای ایده های نودر کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

 اوجاقلو ف.، 1380: بررسی سازه­های آبی بر روی سیلاب­ها، پایان­نامه کارشناسی ارشد سازه­های آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، 133ص.

آذری، م، 1385. شبیه سازی رفتار هیدرولوژیک و هیدرولیک حوضه حوضه آبخیز جاغرق به منظور کنترل سیلاب، پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی آبخیزداری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی.

بی نام (1378) گزارش شبیه سازی سیلاب حوضه گلابدره و در بند با مدل متوسط- شرکت جهاد تحقیقات آب وآبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی.

پارسامهر م.، 1378: بررسی کارایی سازه های اصلاحی در جمع آوری رسوب و تثبیت پروفیل طولی آبراهه­ها (مطالعه موردی حوضه آبخیز غازمحله شهرستان کردکوی)، پایان نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 104ص.

تاجیکی، م1386. ارزیابی تاثیر اقدامات ابخیزداری بر سیل خیزی و رسوبدهی (مطالعه موردی حوضه آبخیز رامیان) پایان نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ص 138.

تیموری، م، م عمرانی، 1389. بررسی عملکرد پروژههای آبخیزداری (مطالعه موردی: حوضه آبخیز کلیدر)مجموعه مقالات ششمین همایش ملّی علوم و مهندسی آبخیزداری و چهارمین همایش ملّی فرسایش و رسوب.

جهان­تیغ م.، 1380. نقش عملیات آبخیزداری در ثبات حوضه آبخیز تفتان، مجموعه مقالات نخستین همایش آبخیزداری و مدیریت استحصال آب در حوضه­های آبخیز، 4 ص.

حسن زاده، ی.، 1389. هیدرولیک رسوب مخازن، انتشارات وزارت نیرو- کمیته ملی سدهای بزرگ ایران

حسینی ا.، 1382: ارزیابی طرح­های مطالعاتی و اجرایی آبخیزداری (مطالعه موردی حوضه آبخیز رامیان استان گلستان)، پایان نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 105ص.

حشمت پور، ع.،1381 ، بررسی عملکرد اقدامات آبخیزداری در کنترل سیلاب حوضه آبخیز غاز محله،مجموعه خلاصه مقالات اولین همایش نقش و جایگاه آبخیزداری در توسعه منابع طبیعی و کشاورزی حاشیه خزر.

حشمتی م.، صانعی م.، قیطوری م.، و شهبازی خ.، 1384: ارزیابی سازه­های کنترل سیل (مطالعه موردی هرسین کرمانشاه)، گزارش نهایی طرح­های تحقیقاتی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، 46ص.

حق­گو ک.، 1380: ارزیابی تأثیر اقدامات آبخیزداری بر روی خصوصیات هیدرولوژیکی رودخانه (مطالعه موردی رودخانه غازمحله کردکوی)، پایان نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 69ص.

خسروشاهی، م و ثقفیان، ب. 1384 . اولویت بندی مکانی مناطق سیلخیز راهکاری برای عملیات اجرایی مهار و کنترل سیل در حوضه های آبخیز با استفاده از مدل HEC-HMS مجله علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان، شماره دو، ص، 138-128.

خوبفکر ح.، 1381: مشارکت­های مردمی: منشأ تحول، ماهنامه علمی جهاد کشاورزی، 254: 107ص.

دادرسی سبزوار، ا، 1386، ارزیابی اقتصادی پروژه های آبخیزداری بر کشاورزی مطالعه موردی: حوضه آبخیز مهر سبزوار , ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی, ۸ و ۹ آبان ۱۳۸۶.

دلیانو ل.ک.، 1378: کنترل سیلاب و تثبیت آبراهه­ها، ترجمه: نجفی­نژاد ع.، انتشارات موسسه فرهنگی و انتشاراتی علوم پدیده گرگان، 199ص. 

رحیمی، م، م.، صوفی و ح احمدی، 1391. ارزیابی فنی عملیات اجرایی آبخیزداری بر دبی رودخانه (مطالعه موردی:حوضه آبخیز سیرا-کلوان)، نشریه آب و خاک، جلد 26،شماره 1، اردیبهشت1391.

رفاهی، ح ق، 1373. فرسایش آبی و کنترل آن، انتشارات دانشگاه تهران، 526ص.

روغنی م,طباطبایی س م, ص، شادفر ، 1389، ارزیابی عملیات آبخیزداری و معرفی روشی در تعیین سازه های کنترل سیل، مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران زمستان 1389; 4(13):51-60.

رهبر ا.، 1385: ارزیابی نتایج عملکرد طرح­های آبخیزداری (حوضه میانکوه یزد)، گزارش نهایی طرح­های تحقیقاتی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، 54ص.

زرگر ا.، 1374: بررسی تأثیر بارندگی، پاره­ای از ویژگی­های هندسی و مدیریت اراضی بر مقدار رواناب کل آبخیز، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور، 46ص.

ساری صراف، ب، م رحمانی، 1384. بررسی تغییرات رسوب در دوره زمانی قبل و بعد از اجرای عملیات آبخیزداری، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره چهارم، بهار و تابستان 1384.

 سرور ج.، 1381: نقش و جایگاه آبخیزداری استان گیلان در توسعه اقتصادی و اجتماعی ناحیه خزری، مجموعه خلاصه مقالات دومین همایش نقش و جایگاه آبخیزداری در توسعه منابع طبیعی و کشاورزی حاشیه خزر، وزارت کشاورزی، 96ص.

سلطانی م، م ر اختصاصی، ع طالبی، م ج، پوراغنیایی و ع ر، سرسنگی، 1390. اثر سدهای اصلاحی بر کاهش دبی اوج سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز منشاد یزد)، مجله پژوهش و سازندگی، شماره 93، زمستان 1390، صص 54-46.

شنگ ت.س.، 1376: راهنمای آبخیزداری، مطالعات و برنامه­ریزی حوضه­های آبخیز، ترجمه: نجفی­نژاد ع.، انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 260ص.

شهسواری، ع، 1379 . ارزیابی نتایج حاصل از اجرای عملیات آبخیزداری در کنترل سیل و رفع مشکل کم آبی در حوضه آبخیز زمان آباد بافت. مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی بررسی راهکارهای مقابله با کم آبی و خشکی، کرمان.

صابری، ا، 1381. تجزیه و تحلیل اثرات اقتصادی در حوضه آبخیز پاکل استان مرکزی، مجموعه مقالات همایش های مدیریت اراضی فرسایش خاک و توسعه پایدار.

صادقی، ح ر، ف، شریفی، ا، فروتن، م، رضایی، 1383. ارزیابی کمی عملکرد اقدامات آبخیزداری (مطالعه موردی: زیر حوضه کشار)، مجله پژوهش و سازندگی شماره 65، زمستان 1383.

صادقی، س، (1373). گزارش بازدید از عملیات اجرایی آبخیزداری بخشی از سد زاینده رود، دفتر مطالعات ارزیابی آبخیزها، وزارت جهاد کشاورزی، ص، 7.

صانعی م.، قاضی­مرادی ا.، روزخش پ.، و باقریان ر.، 1384: ارزیابی کیفی طرح­های اجرا شده مهار سیل در رودخانه­ها و مسیل­ها، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، 81ص.

ضیایی، ح.، (1380)ویراسته : عبدالکریم بهنیا ،" اصول مهندسی آبخیزداری "، انتشارات آستان قدس رضوی، ص 542.

کبیر، آ، ع، نجفی نژاد، ی، همت زاده، م، کروکی نژاد، 1386. بررسی احداث سازه های اصلاحی برروی زمان تمرکز، مطالعه موردی: حوضه رودبار قشلاق استان گلستان، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، جلد چهاردهم.

کریمی زاده ک.، 1388. ارزیابی فنی عملیات اجرایی آبخیزداری بر دبی رودخانه (مطالعه موردی:حوضه آبخیز سیرا-کلوان)،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.

کلهر م.، 1386: ارزیابی فنی اقتصادی پروژه­های آبخیزداری زیرحوضه کند حوضه آبخیز جاجرود، پایان­نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 90ص.

کمالی ب.، و موسوی س.ج.، 1389: کالیبراسیون خودکار مدل مفهومی HEC-HMS رویکرد شبیه­سازی - بهینه­سازی، لوح فشرده پنجمین کنگره ملی مهندسی عمران، دانشگاه فردوسی مشهد، 14 تا 16 اردیبهشت 1389، 8ص.

گلرنگ ب.، 1377: ارزیابی نتایج عملیات آبخیزداری انجام شده در حوضه آبخیز سد لار، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان تهران، 65ص

عبدی، پ.،1386. شناسایی، بررسی وارزیابی اقتصادی و اجتماعی عملیات سازه ای و بیولوژیک سنتی و نوین،حفاظت خاک و آب در استان زنجان.

عفتی ،م. ،1379. اثرات اجرای طرحهای آبخیزداری بر بهبود وضعیت اقتصادی اجتماعی ساکنین روستاهای حوضه آبخیز ، مجموعه مقالات نقش جهاد سازندگی در بخش کشاورزی وتوسعه روستایی ، وزارت جهاد کشاورزی ، مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی،ص 178.

علیزاده، ا.،1389.هیدرولوژی کابردی، انتشارت دانشگاه امام رضا(ع).

غلامی ش.ع.، 1373: نقش مدیریت پوشش گیاهی (جنگل و مرتع) در شکل هیدروگراف (کاهش خطرات سیل)، مجله جنگل و مرتع، 24: 23-30.

فتح الهی، ا.، 1385. ارزیابی تاثیر اقدامات آبخیزداری در کاهش رسوبدهی حوضه آبخیز سد تهم (زیرحوضه زنجانرود)، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکاه منابع طبیعی دانشگاه تهران.

فرازجو ح.، و خلیلی­زاده م.، 1381: بررسی تأثیر سدهای اصلاحی توری­سنگی روی بار معلق حوضه آبخیز زیارت، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس مهندسی رودخانه، 158ص.

فرهادی ع.، 1377: ارزیابی تأثیر عملیات آبخیزداری بر رسوبگذاری و عمر مفید سد اکباتان، پایان­نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس، 166ص

قاسم زاده گنجه ای،  م.، ب.، محمدی گلرنگ، م.، کاظم، 1384.،بررسی و ارزیابی اقتصادی و اجتماعی شیوه های سنتی و نوین اجرای عملیات سازه ای و بیولوژیک به منظور حفاظت منابع آب و خاک (مطالعه موردی-حوضه آبخیز سد شهید یعقوبی استان خراسان رضوی)، انتشارات مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری.

قدرتی، عل.، قدوسی، ج.، 1383. ارزیابی نتایج عملکرد آبخیزداری در پشت سد سفید رود، کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک 20- 21 اردیبهشت 1383، کرمان.

قدوسی ج.، 1378: ارزیابی پروژه­های آبخیزداری، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، وزارت جهاد کشاورزی، 75ص.

قریشی­راد ح.ر.، 1383: ارزیابی کیفی طرح­های اجرایی مهار سیل در رودخانه­ها و مسیل­های استان گلستان از دیدگاه فنی و اقتصادی، گزارش نهایی طرح­های تحقیقاتی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، 85ص.

قضاوی، ر، ع، ولی، م م اسماعیلی، 1390. بررسی تاثیر احداث check dam بر مورفولوژی آبراهه ها و رسوبات ( مطالعه موردی حوضه آبخیز آب جوان- فارس)، مجله پژوهش آب ایران، سال پنجم، شماره نهم، ص، 232-229.

قنبری، ی.، ج.، قدوسی،1387. بررسی اثرات اجتماعی و اقتصادی فعالیتهای آبخیزداری بر خانوارهای روستایی در حوضه آبخیز تنگ خشک (شهرستان سمیرم)، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، جلد 29،شماره 1، ص204-195.

مصباحی ج.، و چیتی م.ح.، 1377: فرهنگ مهندسی رودخانه، استاندارد مهندسی آب، وزارت نیرو، 139ص. 

مهدوی م.، 1375: نقش پوشش گیاهی در سیلاب شهری، مجموعه مقالات علمی – تخصصی فضای سبز، انتشارات سازمان پارک­ها و فضای سبز شهر تهران، جلد اول، ص 13-17.

نصری م.، س.، فیض نیا، م. جعفری، ح. احمدی و س. سلطانی، 1390. بررسی تغییرات آماری رسوب معلق و تحلیل عوامل موثر (مطالعه موردی: ایستگاه مندرجان)، مجله منابع طبیعی ایران، دوره 64، شماره 1، بهار 1390، صص 106-95.

نصیری­مقدم ف.، 1383: ارزیابی اثر عملیات آبخیزداری بر سیلاب واریزه­ای با استفاده از مدل­های هیدرولوژیکی، پایان­نامه کارشناسی ارشد سازه­های آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، 138ص.

نورعلی م.، نجفی­نژاد ع.، و نورا ن.، 1387: بررسی عملکرد سازه چند منظوره نوکنده استان گلستان در کنترل سیلاب با استفاده از مدل HEC-HMS، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 15(1) 119-130.

نیکوکار م.، 1388: ارزیابی اثر عملیات آبخیزداری بر سیلاب و اولویت بندی زیرحوضه ها از نظر سیل خیزی با استفاده از مدل ریاضی HEC-HMS، لوح فشرده مجموعه مقالات پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری، اردیبهشت 1387، 14ص.

Ashraf M., Kahlown M.A., and Ashfaq A., 2007: Impact of small dams on agriculture and groundwater development: A case study from Pakistan, Agricultural Water Management, 92: 90-98

Biox F.C., Barbera G.C., Lopez B.F., and Castillo V.M., 2007: Effects of check dams, reforestation and land-use changes on river channel morphology: Case study of the Rogativa catchment (Murcia, Spain), Journal of Geomorphology, 11: 1-20.

Brun S.E ., and Band L.E., 2002: Simulating runoff behaviour in an urbanizing watershed, Environment and Urban Systems Journal, 24(1): 5-22.

Castillo V.M., Mosch W.M., Conesa garcia C., Barbera G.G., Navarro cano J.A., and Lopez-Bermudez F., 2007: Effectiveness and geomorphological impacts of check dams for soil erosion control in a semiarid Mediterranean Catchment: El Carcavo (Murcia, Spain), Catena, 16: 57-69.

Cheng C.T., and Chau K.W., 2004: Flood control management system for reservoirs, Environmental Modelling and Software, 19 (2) 1141–1150.

Croke B.F.W., and Jakeman A.J., 2001: Predictions in catchment hydrology: an Australian Prespective, Marine and Fresh Water Resources, 52: 65-79.

Danbney S.M., 1998: Cover crop impacts on watershed hydrology, Journal of Soil and Water Conservation, 53(3): 207-213.

Davenport T.E., 2003: The watershed project management guide, Printed in the United States of America, 271 pp.

Evrard O., Persoons E., Vandaele K., and Wesemael B.V., 2007: Effectiveness of erosion mitigation measures to prevent muddy floods: a case study in the Belgian loam belt, Agriculture, Ecosystems and Environment, 118: 149-158.

Gregersen H.M., Ffolliot P.F., and Brooks K.N., 2007: Integrated Watershed Management (Connecting People to Their Land and Water), Printed and bound in the UK by Cambridge University Press, Cambridge, 201 pp.

Goff, K. M., & R. W. Gentry. 2006. The Influence of Watershed and Development Characteristics on the Cumulative Impacts of Stormwater Detention Ponds. Journal of Water Resources Management. 20: 829–860.

Gudrun S., Schwilch G., and Hurni H. 2006. Soil and water conservation, global change, and the millennium development goals- an evaluation by WOCAT 14th International soil conservation organization (ISCO).

Hanson K., Danielson M., and EkenBerg L., 2008: A framework for evaluation of flood management strategies, Journal of Environmental Management, 86(3): 465-480.

Hjelmfelt, A. 1999. Modeling hydrologic and water quality responses grass water ways. Journal of Hydrologic Engineering, Vol. 4, No. 3, pp. 251-256.

Kerr J., and Chung K., 2002: Evaluating watershed management projects, Water Policy Journal, 3(6): 537-554.

Kuchenderfer J., 1997: Hydrologic impacts of logging, North Journal of Applied Forestry, 14(4): 13-20.

Kundzewicz Z.W., 2002: Non-Structural flood protection sustainability, Water International, 27(1): 3-13.

Lammersen, R., H. Engel, W.V.D. Langemheen, & H. Buiteveld. 2002. Impact of river training and retention measures on flood peaks along the Rhine, Journal of Hydrology 267: 115–124.

Lenzi M.A., 2002: Stream bed stabilization using boulder checkdams that mimic step-pool morphology features in Northern Italy, Journal of Geomorphology, 45: 243-260.

Magilligan F.J., and Nislow K.H., 2005: Changes in hydrologic regime by dams, Journal of Geomorphology, 71: 61-78.

Maingi J.K., and Marsh S.E., 2002: Quantifying hydrologic impacts following dam construction along the Tana river, Kenya, Journal of Arid Environments, 50: 53-79.

Miller S.N., Kepner W.G., Mehaffey M.H., Hernandez M., Miller R.C., Goodrich D.C., Devonald K., Heggem D.T., and Miller W.P., 2002: Integrating landscape assessment and hydrology modeling for land cover change analysis, Journal of the American Water Resources Association, 38(4): 915-929.

Moor, C. M. 1969. Effects of small structures on peac flow: effects of watershed change on stream flow, PP 101-117, Texas press.

Mori, K., 2003.,Changes in water balance attendant upon urbanization toward sustainable use of water Resources, In Proceeding of International Conference on Rational Use and Conservation of Water Resources In Changing Environment,10-15 July 2003,Armenia.

Naef F., Scherrer S., and Weiler M., 2002: A process based assessment of the pothential to reduce flood runoff by landuse change, Journal of Hydrology, 267(1-2): 74-79.

87- Radwan, A., 1999. Flood analysis and mitigation for an area in Jordan, Journal of water resources and management, 125(3):170-177.

Roo A.D., Schmuck G., Perdigao V., and Thielen J., 2003: The influence of historic land use changes and future planned land use scenarios on floods in the Oder catchment, Physics and Chemistry of the Earth, 28: 1291-1300.

89- Roshani R., 2003: Evaluating the effect of check dams on flood peaks to optimise the flood control measures (Kan Case Study in Iran), International Institute for Geo Information Science and Earth Observation Enschede, The Netherlands, M.Sc. thesis, 42.

90- Satterland R.D, 1982. Wild land watershed management Roland press Co. New York 370p.

91- Sharama, R.A, Skerratt, S.(1995), Anexpert systems approach to the socio –economic evaluation of rural land –use policy .India Forester , pp 775-785.

Satterlund, R.D, 1992, Wildland watershed management, John Wiley.

Shokoohi A.R., 2007: Assessment of urban basin flood control measures using hydrogis tools, Journal of Applied Science, 7(13): 1726-1733.

Simonovic S.P., 1999: Social criteria for evaluation of flood control measures: Winnipeg case study, 1(2) : 167-175.

Suanwerakamtorn K. 1994: GIS and hydrologic modeling for management of small watershed, ITC journal, 4: 343-348.

96- Tajiki M., 2007, Evaluation of Watershed Management effects on flood discharge and sediment yield (case study Ramian watersheds), Thesis for degree of master of Science, Gorgan University of agricultural and Natural Resources, 138p.

97- Van Lynden G., Cand J., and Gillijins K .2005. Documentation and evaluation of case studies of soil and water protection using conservation tillage in North and Central Europe ISIRC World soil information; Wageningen, The Nether.conference.

Verma A.K., Jha M.K., and Mahana R.K., 2010: Evaluation of HEC-HMS and Wepp for simulating watershed run off  using remote sensing and geographical information system, Paddy Water Environmental, 8(2): 131-144.

Verstraeten G., Rompaey A., Poesen J., Van O.K., and Govers G., 2003: Evaluating the impact of watershed management scenaris on changes in sediment delivery to rivers, The International Journal of Aquatic Sciences, Hydrobiologia, 494(1-2): 153-158.

Walker J.F., 1994: Statistical techniques for assessing water quality effects of BMPs, Journal of Irragation and Drainage Engineering, 120(2): 334-347.

Wang H.J., Cherng H.U., and Chich K.C., 1998: An economic evaluation of two watershed management practices in Taiwan, The American Water Resource association, 34(2): 595-602.

Wilk J., and Hughes D. A., 2002: Simulating the impacts of landuse and climate change on water resource availability for a large South Indian Catchment, Hydrological Sciences Journal, 47(1): 19-30.

Y-Agnihotry, J. S. Samra. 1997. Watershed mrnrgement, a key to socio-economic status in the shivalin foothill villages in indir, the 8th international conference on rainwater catechments system.

Yoshikawa N., Nagao N., and Misawa S., 2009: Evaluation of the flood mitigation effect of a paddy field Dam project, Agricultural Water Management, 97(2): 186-197.