پایاننامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد
در رشته ی مدیریت اجرایی
دی ماه 1390
چکیده
رشد روزافزون فناوری اطلاعات از یک سو، پیچیدگی سازمان های امروزی از سوی دیگر این سازمان ها را ملزم به اجرای برنامه ای منسجم و هماهنگ با ماموریت سازمان می کند تا از صرف هزینه های مجدد و موازی و تاخیر در اجرای پروژه های توسعه فناوری اطلاعات جلوگیری به عمل آید.
هدف از تهیه «طرح جامع فناوی اطلاعات»، ارائه مدل و چارچوب استراتژی جهت مدیریت موثر فناوری اطلاعات در یک سازمان است به گونه ای که از یک سو ماموریت و اهداف سازمان محقق گردد و از سویی دیگر زیر ساختی برای امکان گردش و مبادله مناسب و موثر داده ها، اطلاعات و اشتراک منابع ایجاد کرده، زمینه را برای هم سویی با تحولات سازمانی فراهم سازد.
تهیه و تدوین برنامه جامع فناوری اطلاعات کتابخانه ملی ایران به لحاظ جایگاه این سازمان در سطح ملی و بین المللی حائز اهمیت است و بی شک بر روی سایر برنامه های راهبردی نیز تاثیر گذار است. این برنامه زمینه ایجاد انسجام و یکپارچگی و نیز هماهنگی با سایر نهادهای مؤثر در سطح ملی و بین المللی را فراهم ساخته و به نوعی انسجام در درون و برون سازمان را به دنبال دارد و در یک فضای مبتنی بر مطالعات علمی و فلسفی، سازمان را به سوی چشم انداز و مأموریت آن سوق خواهد داد.
در این پژوهش ابتدا اطلاعات لازم به روش مطالعه کتابخانه ای در مبانی نظری پژوهش گردآوری، سپس انواع رویکردهای برنامه جامع فناوری فهرست شده است. برای تجزیه و تحلیل نهایی یافته ها با تحلیل مقدماتی، نقاط قوت و ضعف هر یک تهیه و با روش مصاحبه با نظر کارشناسان و خبرگان تجزیه و تحلیل نهایی یافته ها انجام شده است. بررسی نتایج بدست آمده نشان داده معماری سرویس گرا به عنوان رویکرد برتر انتخاب شده است. سپس بر اساس مقالات، کتب و مطالب منتشره در اینترنت انواع مدل های معماری سرویس گرا مطالعه و بررسی شد، سه مدل مرجع SOA ، مدل پیشنهادی شرکت IBM و مدل پیشنهادی شرکت Oracle به عنوان مدل های مطرح انتخاب گردید. آنگاه متنی مشتمل بر مدل ها و ویژگی های آنها تهیه شد، سپس با تشکیل کارگاه آموزشی برای خبرگان و کارشناسان جهت تشریح کامل مدل ها و مزایای هر کدام، چهار شاخص جامعیت، وجود مستندات فنی و کیفی، قابلیت اطمینان و پویایی و انعطاف پذیری در این مدل ها مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از گردآوری و بررسی نتایج از داخل و بیرون سازمان، بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP و به کمک نرم افزار Expert Choice مقایسه زوجی این شاخص ها انجام شد و در نهایت مدل پیشنهادی شرکت IBM به عنوان مدل برتر معماری سرویس گرا ارائه گردید. نتایج نهایی نشان داد بهترین روش جهت پیاده سازی این مدل در کتابخانه ها مدرن کردن سیستم های موروثی می باشد؛ که بدون ایجاد وقفه در کارها، به تدریج کارکردهای سیستم موروثی را در قالب سرویس های استاندارد استخراج کرده و سرانجام سیستم مدرنی جایگزین سیستم قدیمی می گردد. در این پژوهش به بعد خدماتی و دانش محوری سازمان در معماری توجه ویژه شده است.
واژگان کلیدی : برنامه ریزی جامع فناوری اطلاعات، معماری فناوری، چارچوب های معماری، معماری سرویس گرا، کتابخانه.
فصل 1: کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
پیدایش و پیشرفت چشمگیر فناوری اطلاعات، باعث بروز تغییرات عمده ای در ساختار، عملکرد و نحوه مدیریت در سطح سازمانی(یا ملی) شده است بطوریکه امروزه فناوری اطلاعات نه یک مزیت رقابتی بلکه به یک ضرورت اجتناب ناپذیر تبدیل شده است.
سازمان ها برای ورود موفق به عصر اطلاعات و استفاده بهینه از امکانات آن در ارتباط با مأموریت ها و اهداف خود نیازمند برنامه ریزی فناوری اطلاعات می باشند. بدون شک تلاش های پراکنده و فاقد انسجام در حوزه فناوری اطلاعات نمی تواند از کارایی لازم برخوردار باشد، و فقط باعث صرف هزینه های اضافی، موازی کاری و در نهایت تاخیر در اجرای پروژه های بزرگ سازمانی می باشد.
برنامه ریزی فناوری اطلاعات باید به گونه ای شکل گیرد تا بتواند توسعه همه نیازهای فناوری اطلاعات را در بر بگیرد، بعبارتی طیف کاملی از لایه های مدیریتی تا لایه های اجرایی و عملیاتی سازمان را پوشش دهد. برای توسعه مناسب فناوری اطلاعات در سطح سازمانی لازم است تا راهبردهای فناوری اطلاعات استخراج و تدوین شود تا با توجه به آن ها جهت گیری های کلی سازمان در رابطه با استفاده از فناوری اطلاعات تعیین و تنظیم گردد. همانگونه که در شکل ۱-۱ مشاهده شده است، راهبردهای توسعه فناوری اطلاعات در یک سازمان ذیل راهبردهای سازمانی قرار گرفته و هماهنگ با آن هاست.
برنامه ریزی استراتژیک سازمان منجر به استخراج راهبردها یا جهت گیری های کلی سازمان می گردد و مطابق شکل ۲-۱ برنامه ریزی راهبردی فناوری در ذیل برنامه ریزی راهبرد سازمانی قرار دارد.
برنامه جامع فناوری اطلاعات، نقشه جامع و کاملی است که فرآیندها، مسیر و نحوه گسترش فناوری اطلاعات را در سازمان مشخص می کند، بعبارت دیگر این برنامه با دیدی راهبردی به شناخت درست نیازمندی های سازمان و بررسی راه حل های مختلف پرداخته و بهترین روش را برای توسعه نظام مند فناوری اطلاعات در سازمان که منطبق با راهبردهای کلان سازمان می باشد ارائه می کند.
معماری مبین ساختاری واحد و منسجم از کلیه اجزای موجود و همچنین چگونگی ارتباطات و تعامل آن ها با یکدیگر است. پس معماری فناوری اطلاعات باید بیانگر کلیه عناصر مهم و دخیل برای توسعه فناوری اطلاعات در سازمان و ارتباط آن ها با یکدیگر باشد]1و۹[.
۱-۲- عنوان تحقیق
موضوع این پایان نامه، انتخاب مدل برنامه جامع فناوری اطلاعات و بکارگیری آن در بخشی از اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات کتابخانه ملی ایران می باشد.
۱-3- ضرورت مسئله و بیان موضوع اصلی تحقیق
با وجود توسعه و رشد روز افزون فناوری های جدید، امروزه اهمیت و ضرورت استفاده از فناوری اطلاعات در سازمان ها امری اجتناب ناپذیر است، فناوری اطلاعات قادر است تا فرصتها و امکاناتی را ایجاد کند که ضمن پشتیبانی از اهداف و ماموریت سازمان ها آنان را در انجام وظایف و بهبود خدمات خود یاری نماید.
بدیهی است یکی از عوامل کلیدی موفقیت در به کارگیری فناوری اطلاعات، داشتن یک جهت گیری، نگرش، طرح و برنامه مشخص در این زمینه می باشد. طرح جامع فناوری اطلاعات قادر است با ارائه مدل و چارچوبی راهبردی جهت مدیریت موثر اطلاعات، از یک سو ماموریت و اهداف سازمان را پشتیبانی نماید و از سویی دیگر زیرساختی را فراهم کند تا امکان گردش، مبادله مناسب و موثر داده ها، تامین اشتراک منابع(داده ها، کاربردها و تجهیزات) و زمینه ای را برای همسویی با تحولات محیط و بهبود خدمات ایجاد نماید.
سازماناسناد و کتابخانهملیجمهوریاسلامیایرانمؤسسهایآموزشی، پژوهشی، علمیو خدماتی است. و در این راستا رسالت کتابخانه ملی به شرح ذیل می باشد:
گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اشاعه اطلاعات مربوط به آثار مکتوب (چاپی و خطی) و غیر مکتوب در ایران و یا متعلق به ایرانیان خارج از کشور.
گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اشاعه اطلاعات مربوط به آثار مکتوب (چاپی و خطی) و غیر مکتوب در زمینه ایرانشناسی و اسلامشناسی، خصوصاً انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی.
گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اشاعه اطلاعات مربوط به آثار مکتوب (چاپی و خطی) و غیر مکتوب معتبرعلمی، فرهنگی و فنی از کشورهای دیگر.
پژوهش و برنامه ریزی علمی کتابداری و اطلاع رسانی.
شرکت در تحقیقات و فعالیت های بین المللی ذیربط.
اتخاذ تدابیر و اخذ تصمیمات لازم برای صحت، سهولت و سرعت امر تحقیق و مطالعه در همه زمینه ها به منظور اعتلای فرهنگ ملی و انجام تحقیقات مربوطه.
انجام مشاوره، نظارت، هدایت و ارائه خدمات فنی و برنامه ریزی و سازماندهی کتابخانه های کشور.
ارائه روشهای مطلوب به منظور هماهنگ کردن خدمات و فعالیت های کتابخانه های ملی، عمومی و تخصصی جهت تسهیل مبادله اطلاعات.
کتابخانه ملی، در راستای رسالت خود از زمان تاسیس تا کنون به بهترین شکل ممکنه انجام وظیفه کرده است، اما اکنون با سرعت تغییر بسیار زیاد فناوری، پدیده جهانی شدن، ظهور اینترنت، فناوری های نو و محیط های پژوهشی دیجیتال باعث شده است که داشتن برنامه جامع فناوری اطلاعات احساس گردد، تا بتواند به بهترین شکل و کوتاهترین زمان به انجام رسالت خود بپردازد.
۱-4- هدف تحقیق
هدف از این تحقیق، انتخاب مدل برنامه جامع فناوری اطلاعات و بکارگیری آن در اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات کتابخانه ملی ایران می باشد. با توجه به رشد سریع و روزافزون فناوری اطلاعات در دنیایی کنونی و نیاز سازمان برای پاسخگویی به این تغییرات و بکارگیری و استفاده از فناوری به روز، لازم بود تا طرح جامعی تهیه گردد، پس این پژوهش یک هدف کاربردی دارد.
۱-5- سوالات تحقیق
سوالات مطرح شده در راستای انتخاب مدل برنامه جامع فناوری اطلاعات مناسب با محیط و نیازهای کتابخانه ملی به شرح زیر می باشد:
سوالات اصلی
معیارهای اصلی در انتخاب الگوی برنامه جامع فناوری اطلاعات چیست؟
مراحل انجام معماری اطلاعات و الگوی منتخب چگونه است؟
مدل مناسب برای برنامه جامع فناوری اطلاعات یک سازمان چیست؟
برنامه جامع فناوری اطلاعاتی که مناسب برای اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات کتابخانه ملی باشد دارای چه ویژگیهایی است؟
سوالات جزئی
خصوصیات کلیدی کتابخانه ملی چیست؟
وضعیت فعلی سازمان از نقطه نظر فناوری اطلاعات چگونه است؟
وضعیت مطلوب سازمان از نقطه نظر فناوری اطلاعات متناسب با یک افق برنامه ریزی مشخص کجاست؟
برنامهها و استراتژیهای مورد نیاز برای حرکت از وضع موجود به سوی وضع مطلوب چه می باشد؟
۱-6- مفروضات تحقیق
با توجه به اینکه موضوع تحقیق، انتخاب طرح جامع فناوری اطلاعات برای اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات کتابخانه ملی می باشد، مفروضات این تحقیق به شرح ذیل می باشد:
عدم وجود برنامه جامع فناوری اطلاعات در کتابخانه ملی ایران.
موافقت و حمایت مدیریت ارشد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از طرح جامع فناوری اطلاعات.
تامین و حمایت مالی برای پیاده سازی طرح توسط مدیریت ارشد سازمان.
در دسترس بودن اطلاعات کافی برای انتخاب مدل برنامه جامع فناوری اطلاعات ویژه کتابخانه ملی ایران.
بسترسازی فرهنگی پیاده کردن طرح.
۱-7- روش تحقیق
در تحقیق حاضر جهت انتخاب برنامه جامع از بین مدل های موجود طراحی ITMP، در ابتدا بر اساس مطالعات کتابخانه ای، با استفاده از منابع موجود در کتب، مقالات معتبر، پایان نامه ها، اینترنت، مصاحبه با متخصصین و کارشناسان و خبرگان اطلاعاتی گردآوری شده، بعد از تهیه لیستی از رویکردهای برنامه جامع فناوری اطلاعات و مقایسه آنها به کمک ابزار مصاحبه با خبرگان، معماری سرویس گرا به عنوان رویکرد برترانتخاب می گردد. سپس به تشریح کامل معماری سرویس گرا پرداخته آنگاه مدل های مختلف ارائه شده در آن را مرور کرده سه مدل مطرح توسط انجمن OASIS ، IBM و شرکت Oracle مورد ارزیابی قرار گرفته و به کمک تشکیل کارگاه آموزشی مدل پیشنهادی شرکت IBM برای اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات کتابخانه ملی انتخاب می شود. در ضمن تجزیه و تحلیل داده های دریافتی با یکی از روشهای MADM به کمک نرم افزار Excel 2007 و Expert choice 2000 انجام خواهد شد. در واقع مسیر تحقیق به شرح ذیل می باشد:
بررسی ادبیات موضوع برنامه جامع فناوری اطلاعات و رویکردهای آن
بررسی کامل سازمان و شرایط آن به همراه فرآیندهای کاری و برنامه های موجود فناوری اطلاعات
استخراج توانایی ها و قابلیت های رویکردهای مختلف در معماری فناوری اطلاعات
تهیه فهرست رویکردها به همراه نقاط قوت و ضعف هرکدام
روایی راهنمای مصاحبه به کمک نظر کارشناسان و خبرگان امر به خصوص استاد راهنما
انتخاب رویکرد برتر جهت تدوین برنامه جامع مناسب و سازگار با کتابخانه ملی به کمک ابزار مصاحبه با خبرگان و صاحب نظران
تهیه فهرستی از مطرح ترین مدل های معماری سرویس گرا به همراه مشخصات آنها
روایی راهنمای کارگاه آموزشی به کمک نظر کارشناسان و خبرگان امر به خصوص استاد راهنما
انتخاب مدل برتر به کمک تشکیل کارگاه آموزشی
اعتبارسنجی مدل به کمک یکی از روش های MADM و تجزیه و تحلیل داده های خروجی به کمک نرم افزار Expert choice 2000
بکارگیری مدل منتخب در اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات
جمع بندی و نتیجه گیری
با توجه به مطالب بالا، ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش مطالعات کتابخانه ای، مشاهده، مصاحبه و کارگاه آموزشی می باشد.
تحقیق حاضر یک تحقیق توصیفی تحلیلی محسوب می گردد. از آنجا که گردآوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخگویی به سوالات مربوط به وضعیت موضوع مورد مطالعه است پس توصیفی می باشد، از طرفی نیز به دلیل اینکه مفاهیم اصلی و ابعاد کار، مولفه های مورد نیاز و نهایتا شاخص های جهت ارزیابی بکار رفته که به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی AHP، تحلیلی می باشد.
تحقیق حاضر از نظر استراتژی تحقیق، از جنبه های کمی و کیفی مورد بررسی قرار گرفته، یعنی توصیف اطلاعات آماری انجام گرفته پس از جنبه کمی پیمایشی می باشد و هم از گردآوری اطلاعات و یادگیری و یاددهی یافته ها استفاده شده پس از جنبه کیفی اقدام پژوهی می باشد. پس از نظر استراتژی تحقیق روش ترکیبی(کمی – کیفی)بکار رفته است]۳و۴و۲۶و۲۷و۲۸و۲۹[.
۱-8- قلمرو تحقیق
هدف پژوهش کاربردی بوده و قلمرو تحقیق نیز کتابخانه ملی ایران است که بکارگیری آن در اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات این سازمان می باشد و از نظر زمانی از پاییز ۱۳۸۹ تا پاییز۱۳۹۰ به طول انجامید.
۱-9- جامعه آماری
با توجه به اینکه تحقیق در زمینه انتخاب مدل برنامه جامع فناوری اطلاعات برای اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات کتابخانه ملی است، پس جامعه آماری شامل کلیه مدیران، کارشناسان، همکاران در این سازمان و حتی مراجعین و مشتریان سازمانی می باشد. در دو مرحله از نظر خبرگان، کارشناسان و صاحب نظران استفاده خواهد شد، ابتدا در انتخاب رویکرد مناسب برنامه جامع فناوری اطلاعات از صاحب نظران بیرون و درون سازمان نظرخواهی شده و مرحله بعد در انتخاب مدل مورد نظر از خبرگان، صاحب نظران و کارشناسان اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات، که شامل 25 نفر می باشد، بعنوان یک نمونه آماری استفاده خواهد شد. در ضمن از۱۰ نفر از مدیران ارشد و متخصصان و کارشناسان کتابخانه ملی نیز نظرسنجی شده است.
اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل ۴ گروه به نامهای ذیل می باشد:
اداره خدمات رایانه
اداره ارتباطات و امنیت شبکه
گروه معماری و طراحی
گروه نگهداری سیستم ها
۱-10- تعریف کلیدواژه های تحقیق
مفاهیم و واژه های کلیدی بکار رفته در این تحقیق به شرح ذیل می باشد:
فناوری اطلاعات
فناوری اطلاعات دارای تعاریف متعددی می باشد که در ذیل به شرح بعضی از آنها پرداخته می شود:
فناوری اطلاعات تلفیقی از دستاورد های مخابراتی، روشها، و راهکارهای حل مساله و توانایی راهبری با استفاده از دانش کامپیوتری است.
فناوری اطلاعات شامل موضوعات مربوط به مباحث پیشرفته علوم و فناوری کامپیوتری، طراحی کامپیوتری، پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی و کاربردهای آن است.
فناوری اطلاعات تلفیقی از دانش سنتی و فناوری اطلاعات به منظور ذخیره و تبادل هر گونه داده اعم از متن، صوت، تصویر ، و .. است.
فناوری اطلاعات واژه های کلی است که برای وسعت بخشیدن به محصولات و خدمات الکترونیکی حاصل از نو آوریهای مخابراتی و رایانه ای استفاده می شود.
فناوری اطلاعات مجموعه ای از سخت افزار، نرم افزار، و فکر افزار است که گردش و بهره برداری از اطلاعات را امکان پذیر می سازد.
فناوری اطلاعات عبارت است از همه شکل های فناوری که برای ایجاد، ذخیره سازی و استفاده از شکل های مختلف اطلاعات شامل: اطلاعات تجاری، مکالمات صوتی، تصاویر متحرک، داده های چند رسانه ای و .. به کار می رود.
و اما تعریف جامع فناوری اطلاعات عبارت است از: شاخه ای از فناوری است که با استفاده از سخت افزار، نرم افزار و شبکه افزار، مطالعه و کاربرد داده و پردازش آن را در زمینه های: ذخیره سازی، دستکاری، انتقال، مدیریت، کنترل و داده آمایی خودکار امکان پذیر می سازد]1[.
برنامه ریزی استراتژیک
تعاریف بسیاری توسط نظریه پردازان علم مدیریت برای این مفهوم ارائه شده است. چند نمونه از تعاریف برنامه ریزی استراتژیک عبارتند از:
الف) برنامه ریزی استراتژیک عبارت است، ازفرایند دستیابی به اهداف بلند مدت وحیاتی سازمان در محیط رقابتی.
ب) برنامه ریزی استراتژیک عبارت است از فرایندی برای تدوین این استراتژی و در صورت لزوم به روز کردن آن. (جمزای.اف.استونرآر.ادواردفری من.دانیل آر.گیلبرت، مدیریت،ص446)
ج) طبق نظر پیتر دراکربرنامه ریزی استراتژیک، فرآیند پیوسته ای از تصمیمات سیستماتیک و ریسک پذیر و با حداکثر دانش و آگاهی از نتایج آینده است که به طور سیستماتیک تلاشها و کوشش هایی را که برای انجام این تصمیم ها مورد نیاز است سازماندهی می کند و نتایج این تصمیم گیری ها را در مقابل انتظارات، از طریق بازخورد سیستماتیک و سازمان دهی شده اندازه گیری می کند.
آنچه که در تمام تعاریف مشترک است: برنامه ریزی استراتژیک یک تلاش منظم برای ارائه الگو و چارچوبی جهت اتخاد تصمیم هایی است که با تمرکز بر آیند ه و با توجه به منابع و فعالیت های درون سازمان، عوامل، متغیرها و روندهای محیطی، خواسته ها و منافع گروه های ذینفع، مدیران را در سازماندهی هماهنگ منابع، تصمیم گیری ها و اداره هرچه موفق تر سازمان در محیط های پویا و نامطمئن در راستای دستیابی به اهداف سازمان یاری می نماید ]۶و۳۸[.
Abstract: Rapid growth of information technology on the one hand, the complexity of modern organizations on the other hand, require the organizations to implement a coherent and consistent program with the mission of organization to prevent the re-spending and delay of projects implementation in the development of information technology.
Propose of Information Technology Master Plan is modeling and strategic framework for the effective management of information technology in the organizations. So that the mission, and objectives should be achieved and on the other side to provide an infrastructure for the possibility of effective circulation and exchange of data, information and resource sharing and to provide requirements for dealing with the organizations' changes.
There is great significant for creating an Information Technology Master Plan in National Library of Iran because of its position in national and international levels and undoubtedly it is effectible on the other strategic programs. This program has provided the base for integration, consistence and coordination with the other effective institutions in the national and international levels and gives consistence to the internal and external organization. it will direct the organization in to its vision and mission in the environment based on scientific and philosophical studies.
In this research, primarily the necessary data was collected using theoretical research in the library and then different approaches of integrated technology plan was listed; after primary analysis of data, strengths and weaknesses of each one was determined. For final interpretation of data experts were interviewed. By studying the results Service Oriented Architecture was selected as the premium approach.
Based on published articles and journals available in the internet, different methods of Service Oriented Architecture were studied. SOA, IBM proposed model and Oracle proposed model were among the three selected models.
Next, a text including different specifications of the selected models was prepared. After that, educational committee for expert and professionals was formed in order to describe all the models and to explain their advantages completely. The four scales were evaluated in these models are: collectivity, existence of technical and qualitative
Documentations, reliability and flexibility.
After collecting the results and studying them from inside and outside the organization, based on Analytic Hierarchy Process (AHP) technique and using Expert Choice software paired comparison of these scales was done and at the end IBM proposed technique was selected as the premium model of Service Oriented Architecture.
To conclude, it should be mentioned that the best method to implement this model in libraries is to modernize legacy systems so without making interval in the jobs, functions of legacy system would gradually be extracted in the form of standard services and finally the previous system would be replaced by the modern system.
In this research a special attention is paid to service and knowledge - based dimension of organization in Architecture.
Keywords: IT master plan, information architecture, Enterprise architecture models, Service Oriented Architecture, library.
منابع و مأخذ
فتحیان، محمد؛ مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات؛ دانشگاه علم و صنعت؛ سال 1386؛ چاپ دوم.
علی احمدی، علیرضا؛ برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ تولید دانش؛ تابستان 1383؛ چاپ اول.
ماکویی، احمد؛ تکنیکهای تصمیم گیری؛ مهر و ماه نو؛ ۱۳۸۶، چاپ اول.
خاکی، غلامرضا؛ روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی؛ انتشارات بازتاب؛ چاپ دوم؛ ۱۳۸۴
ال دفت، ریچارد؛ مبانی تئوری و طراحی سازمان؛ ترجمه: علی پارسائیان، محمد اعرابی؛ تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی؛ ۱۳۸۷.
دیوید، فرد آر؛ مدیریت استراتژیک؛ ترجمه: علی پارسائیان، محمد اعرابی؛ تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی؛ چاپ چهاردهم ۱۳۸8.
شکرمن، جپ؛ رمز بقا در جنگل: چارچوب های معماری سازمانی: ایجاد یا انتخاب چارچوب معماری سازمانی؛ ترجمه: یحیی اسلامی؛ سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی شعبه واحد تهران؛ تابستان ۱۳۸۶
ابویی اردکان، محمد؛ مروری بر چارچوبهای معماری اطلاعات در سازمان؛ مجله مدیریت اطلاعات؛ سال ۱۳۸۵؛ دوره اول؛ شماره ۳-۴؛ صفحه ۷۹-۱۰۴.
صمدی اوانسر، عسگر؛ مقدمهای بر معماری سازمانی (ویژه مدیران)؛ دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی و پایگاه مقالات علمی مدیریت ، تیر۱۳۸۴.
جوانبخت، مهرشید؛ ارائه روش جدیدی برای ارزیابی مؤلفه ها و لایه های معماری سازمان؛ دوازدهمین کنفرانس بین المللی انجمن کامپیوتر ایران؛ اسفند 1385.
شمس، فریدون؛ مهجوریان، امیر؛ معرفی اصول، مبانی و روش های معماری سرویس گرا؛ چاپ اول؛ تهران؛ انتشارات دانشگا ه شهید بهشتی؛ ۱۳۸۹.
شمس، فریدون؛ تدوین متدولوژی برنامه ریزی معماری سازمانی سرویس گرا در جهت پوشش کامل به چارچوب زکمن؛ کمیته فنی معماری اطلاعات ایران(دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی).
مهجوریان، امیر؛ معماری سازمانی فناوری اطلاعات از نگاه مدیران؛ کمیته فنی معماری اطلاعات ایران(دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی).
خیامی، رئوف؛ ارزیابی و تحلیل معماری سازمانی ؛دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر شیراز؛ شهریور۱۳۸۸؛ پایان نامه دکتری.
لک، اشرف؛ ارائه مدل طرح جامع فناوری اطلاعات برای آموزش پرورش مناطق؛دانشگاه علم و صنعت ایران؛ دی ماه 138۲؛ پایان نامه کارشناسی ارشد.
اسمی زاده، رحیم؛ تهیه طرح جامع فناوری اطلاعات(master plan IT )؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات؛ سال ۱۳۸۳؛ پایان نامه کارشناسی ارشد.
حسین نژاد سلیمی، مجید؛ توسعه مدل و تدوین استراتژی فناوری اطلاعات در سازمان های غیر انتفاعی با مطالعه موردی نهاد کتابخانه های عمومی کشور؛دانشگاه علم و صنعت ایران؛ فروردین ۱۳۸۹؛ پایان نامه کارشناسی ارشد.
ابویی اردکان، محمد؛ ارزیابی متدولوژی های برنامه ریزی جامع فناوری اطلاعات برای سازمان های دولتی ایران ؛ دومین کنفرانس بین المللی مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات ؛ سال ۱۳۸۵.
چاروسه، امین؛ برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات؛ دانشکده مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات دانشگاه امیر کبیر.
حمیدی، علی؛ انتخاب چارچوب مناسب تدوین برنامه جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمانهای لجستیکی؛ کنفرانس بین المللی مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ سال ۱۳۸۴.
سمیع زاده، رضا؛ بررسی چارچوب های معماری سازمانی و انتخاب ابزار مناسب؛ دانشگاه الزهرا؛ دی ماه ۱۳۸۹.
علاالدینی، مرتضی؛ ارزیابی کارآیی چارچوب COBIT در ایجاد همسویی کسب و کار و فناوری اطلاعات دانشکده مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات دانشگاه امیر کبیر؛ سال ۱۳۸۸.
عامل، فرزانه؛ کتابدار کتابخانه هجرت مشهد؛ نقش فناوری اطلاعات در کتابخانهها؛ خبرگزاری کتاب ایران؛ ۱۹ فروردین ۱۳۸۹.
سودابه، نوذری امینی؛ نظر کتابداران کتابخانه های فنی و مهندسی شهر تهران درباره ی نقش فناوری اطلاعات در وضعیت شغلی آنان؛دانشگاه تهران؛ سال ۱۳۸۰؛ پایان نامه کارشناسی ارشد.
قاسمی، حسین؛ اداره کل برنامهریزی و توسعه؛ معاونت پژوهش، توسعه و فناوری؛ طرح تدوین سند راهبردی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران؛ سال ۱۳۸۶.
آذر، عادل؛ فرجی،حجت؛ علم مدیریت فازی؛ تهران؛ انتشارات موسسه کتاب مهربان نشر؛ ۱۳۸۱.
اصغر پور، محمد جواد؛ تصمیم گیری های چند معیاره؛ چاپ چهارم؛ تهران؛ انتشارات دانشگا ه تهران؛ ۱۳۸۵.
قدسی پور، سید حسن؛ تحلیل فرآیند سلسله مراتبی AHP؛ تهران؛ انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ ۱۳۸۵.
مؤمنی، منصور؛ مباحث نوین تحقیق در عملیات؛ چاپ اول؛ تهران؛ انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران؛ ۱۳۸۵.
30. Brian Burke, The Role of Enterprise Architecture in Technology Research, Gartner, Publication Date: 26 December 2007
31. Basahel, A, Examining the strategic benefits of information systems: A global case study, EMCIS2010, 12-13 April 2010
32. Robert Lagerström, Architecture analysis of enterprise systems modifiability – Models, Journal of Systems and Software, analysis, and validation, Volume 83, Issue 8, August 2010, Pages 1387-1403
33. Basahel, A M, Evaluating the adoption of strategic information systems planning (SISP) in global organizations, Brunel University Brunel Business School PhD Theses, 3-Aug-2010
34. Sen Zeng, Service-Oriented Enterprise Network Performance Analysis, Tsinghua Science & Technology, Volume 14, Issue 4, August 2009, Pages 492-503
35. Prashant C. Palvia, Developing a model of the global and strategic impact of information technology, Information & Management, Volume 32, Issue 5, October 1997, Pages 229-244
36. Marc M. Lankhorst, Enterprise architecture modelling—the issue of integration, Advanced Engineering Informatics, Volume 18, Issue 4, October 2004, Pages 205-216
37. Boonchai Kijsanayotin, Factors influencing health information technology adoption in Thailand's community health centers: Applying the UTAUT model, International Journal of Medical Informatics, Volume 78, Issue 6, June 2009, Pages 404-416
38. Althonayan, A, The integration approach: Integrating technology strategy with business strategy in the airline industry, EMCIS2008, 2008
39. http://www.enterprisearchitecture.ir/Papers.htm
40. http://www.enterprisearchitecture.ir/downloads/presentations/ServiceOrientedArchitecture.pdf
41. http://zachman.blogfa.com/post-12.aspx
42. http://www.oasis-open.org/committees/tc_home.php?wg_abbrev=soa-rm
43. http://www.ibm.com/developerworks/library/ws-soa-design1
44. http://oracle.sys-con.com/node/923112
45. http://research.petalslink.org/display/governance/SOA+Governance+Model+-+USDL
46. http://www.icconsulting.com.au/wps/wcm/connect/resources/file/eb24ab45600e0e9/SOAGovernanceFramework.pdf?MOD=AJPERES
47. http://www.oracle.com/us/technologies/soa/oracle-soa-governance-best-practice-066427.pdf
48. http://www.nla.gov.au/
49. http://www.collectionscanada.gc.ca/index-e.html
50. http://www.pnm.my/
51. http://www.nationallibrary.fi/services/palvelut/tietotekniikkapalvelut.html
52. http://www.nla.gov.au/nlaorg/it.html
53. http://www.ndl.go.jp/en/cdnlao/newsletter/038/3812.html
54. http://www.criminallawlibraryblog.com/2009/04/library_of_congress_report_inf.html
55. http://dsp-psd.pwgsc.gc.ca/Collection/BT31-2-1998-III-6E.pdf
56. R. Kazman and H. M. Chen, "Aligning Business Models, Business Architectures, and IT Architectures," news@sei interactive, vol. 5, no. 2, Second Quarter 2002.