پایان نامه اثربخشی دوره آموزش ضمن خدمت فاوا برای معلمان دوره متوسطه شهرستان ملایر بر اساس مدل کرک پاتریک

پایان نامه دوره کارشناسی ارشد

رشته برنامه ریزی درسی

نیمسال تحصیلی:

94-93

   فصل اول:

کلیات

-1. مقدمه:

معلمان به عنوان یکی از اثرگزارترین عناصر در آموزش و پرورش نیاز به آشنایی با فاوا در امر آموزش دارند، آنها باید دانش و اطلاعات لازم را برای رویاروی با فاوا را کسب کرده تا از این طریق بتوانند با تغییر و تحول در عرصه آموزش همراه شده و به بازسازی و نوسازی دانش و معلومات خود بپردازند. آموزش ضمن خدمت یکی از راهکارهای اساسی برای به روزآمد کردن دانش عمومی، علمی و تخصصی معلمان است که متناسب با تحولات علمی و رشد صنایع آموزش و تغییرات در سیستم آموزش است.

در عصر حاضر، رشد و گسترش سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان ارتباط سریع و تبادل اطلاعات را بیش از پیش میسر کرده و افراد هر کجا باشند می توانند آخرین اطلاعات مورد نیاز خود را در هر زمینه ای دریافت کنند. بی شک بیشترین تاثیر این فناوری ها بر محیط های آموزشی است. کاربرد این فناوری ها در آموزش می تواند در جهت بهبود آموزش های سنتی به کار آید و از این طریق به ارائه آموزش های تخصصی به شیوه های مدرن پرداخت (عطاران، 1385).

2-1. بیان مسئله:

در سازمان های کنونی در زمینه ارزشیابی آموزشی مطالعه و تحقیقات اندکی صورت گرفته است، یکی از دلایل عمده این کم توجهی نیز آن بوده است که تعیین دقیق اثرات و نتایج یک دوره ی آموزشی در شرکت کنندگان و تعیین دقیق نحوه عملکرد آنان در بازگشت به محل کار خود در سازمان، فرآیندی است پیچیده، مشکل و گاه مبتنی بر قضاوت های ذهنی کسانی است که هرچند در تهیه و اجرای ظاهرا موفقیت آمیز یک دوره آموزشی کوشش بسیار بعمل آورده اند اما کمتر به آثار نتایج واقعی و عملی دوره آموزشی توجه دارند (ساعتچی،1381).

آموزش هایی که در سازمان های مختلف ارائه می شود می توان در دو طبقه کلی قرار داد: الف) آموزش قبل از خدمت ب) آموزش ضمن خدمت. آموزش قبل از خدمت عبارت است از آن نوع آموزشی که قبل از ورود یا استخدام فرد در سازمان به وی ارائه می شود این نوع آموزش ها عمدتا بر اساس مسائل و مشکلات سازمانی طراحی و اجرا نمی شود بلکه هدف تربیت نیروی انسانی مورد نیاز مشاغل مختلف سازمان می باشد (فتحی واجارگاه،1387: 4). اگر چه در بیشتر موارد در هنگام ورود به سازمان، آموزش های رسمی و نظامداری را از طریق دانشگاه ها یا مؤسسات آموزش عمومی پشت سر گذاشته اند، به علت کلی بودن نوع آموزش ها و نیز ماهیت مشاغل که نوعاٌ نیازمند تخصص و خبرگی ویژه ای است، در هنگام اشتغال، افراد نیازمند گذراندن آموزش های خاصی می باشند؛ به عبارت دیگر همگام با استخدام فرد در سازمان، ماهیت مشاغل، وظایفی که فرد باید در شغل مورد تصدی انجام دهد، ابزارها و وسایل ضروری برای اجرای کار و روش های انجام دادن امور مستلزم آن است که فرد درباره نحوه ی اجرای وظایف محوله، آموزش های ویژه ای را دریافت کند. بنابر این آموزش ضمن خدمت از لحاظ سازمانی به آن نوع آموزشی اطلاق می شود که عموماٌ پس از استخدام فرد در سازمان صورت می پذیرد (فتحی واجارگاه،1390 :5). در پژوهش حاظر دسته دوم، یعنی آموزش های ضمن خدمت، مد نظر می باشد.

آنچه در جامعه اطلاعاتی به خصوص در بخش آموزش و پرورش مورد تاکید است، صرف سرمایه گذاری و کاربرد سخت افزاری و ابزار گونه فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی و استفاده از آن برای انبار کردن اطلاعات نیست، بلکه مساله مهم و اساسی توانمند سازی دانش آموزان در برگزیدن و انتخاب اطلاعات مورد نیاز است. این وظیفه اصلی و مهم معلمان است که دانش آموزان را آماده مواجه با فناوری های جدید کنند (کاستلر[1]، 1995).

    فناوری اطلاعات، واسطه ای است که امکان بیان طیف گسترده ای از اطلاعات، اندیشه ها، مفاهیم و پیام ها را فراهم می کند. این پدیده به دلیل برخورداری از ویژگی های متفاوت، دارای تعاریف گوناگونی است. فناوری اطلاعات به مجموعه ای از ابزارها و روش های اطلاق می شود که به نحوی اطلاعات را در اشکال مختلف، جمع آوری، ذخیره، بازیابی، پردازش و توزیع می کند. فناوری اطلاعات در جهت گسترش توانمندی های اندیشه انسان تکوین یافته است. اصطلاح فناوری اطلاعات را میتوان از دو دیدگاه، مورد مشاهده قرار داد: از دیدگاه اول، اصطلاح فناوری اطلاعات برای توصیف فنونی به کار می رود که ما را در ضبط، ذخیره سازی، پردازش، بازاریابی، انتقال و دریافت اطلاعات یاری می دهد. از دیدگاه دوم، فناوری اطلاعات به مجموعه ای از ابزارها و روش ها گفته می شود که برای تولید، پردازش و عرضه ی اطلاعات به کاربر انسانی به کار می رود (محمودی، 1386).

هرگز نمی توان ادعا کرد که آموزش به خودی خود سودمند است، مگر از آموزش های ارائه شده ارزشیابی به عمل آید. تردیدی نیست که برنامه های آموزشی از نظر کیفیت تفاوت های زیادی با هم دارند، متاسفانه شمار اندکی از این برنامه ها به طور جامع ارزشیابی می شوند. یکی از مسائل عمده در سازمانهای دولتی، صنعتی و سازمان های دیگر، جدی نبودن کارکنان و مدیران در امر آموزش، ارزشیابی نامناسب از دوره ها و در نتیجه عدم ارائه بازخورد مناسب از نتایج آموزش می باشد و نهایتا به هنگام ضرورت پیگیری لازم معمول نمی گردد (ابطحی، 1379).

بیشتر مدل های ارزشیابی مشهور در سال های گذشته بر اساس الگوی ارزشیابی آموزش چهار سطحی که اولین بار توسط کرک پاتریک (1959) ارائه شده بود، بنا نهاده شده است (کافمن[2]، 1995).

این الگو به عنوان الگوی جامع، ساده و عملی برای بسیاری از موقعیت های آموزشی توصیف شده بود و به وسیله بسیاری از متخصصان به عنوان معیاری در این حوزه شناخته می شود. کرک پاتریک ارزشیابی را به عنوان تعیین اثربخشی در یک برنامه آموزش تعریف کرده و فرایند ارزشیابی را به چهار سطح یا گام تقسیم می کند (مک نیل[3]، 2002).

به عقیده کرک پاتریک چهار سطح مدل او، یک چارچوب منطقی را برای ارزشیابی فراهم می کند او این الگو را در یک هرم منظور داشته و بیان می دارد که هر چهار سطح ارائه شده در الگوی او مهم هستند و نباید نادیده گرفته شوند. زیرا می توان از طریق سنجش نتایج هر سطح تفسیر مطمئنی از سطوح دیگر این مدل داشته باشیم (سالواتور[4]، 1998). به اعتقاد او برنامه های آموزشی را می توان با استفاده از چهار مرحله مورد ارزشیابی قرار داد:

- واکنش: که به منظور عکس العملی است که شرکت کنندگان دریک برنامه آموزشی در مورد آن برنامه آموزشی از خود نشان می دهند.

- دانش: که به منظور میزان فراگیری مهارت ها، تکنیک ها و حقایقی است که در رفتار شرکت کنندگان حاصل شده است.

- رفتار: منظور، نحوه انجام دادن وظایف شغلی و بررسی میزان تغییرات است که رفتار شرکت کنندگان حاصل شده است.

- نتایج: بررسی اثر دوره در مورد عواملی از قبیل کاهش هزینه ها، بهبود کیفیت، کاهش ضایعات، کاهش کمک کاری ها و غیره می باشد (فتحی واجارگاه،1390).

لذا در این پژوهش، پژوهشگر سعی دارد تا با استفاده از چهار سطح الگوی ارزشیابی مدل کرک پاتریک  به بررسی اثربخشی آموزش های ضمن خدمت فاوا معلمان دوره متوسطه شهرستان ملایر پرداخته و در پایان راهکارهای برای استفاده مناسب از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای معلمان دوره متوسطه ارائه دهد.

- هدف های کلی

1. میزان کیفیت آموزش ضمن خدمت فاوا برای معلمان در سطح واکنش.

2. میزان کیفیت آموزش ضمن خدمت فاوا معلمان در سطح یادگیری.

3. میزان کیفیت آموزش ضمن خدمت فاوا معلمان در سطح رفتار.

4.  میزان کیفیت آموزش ضمن خدمت فاوا معلمان در سطح نتیجه.

- هدف های جزئی

1. بررسی کیفیت آموزش ضمن خدمت فاوا معلمان در سطح واکنش بر حسب شاخص های (تازگی داشتن، رضایت داشتن، علاقه داشتن، رضایت از زمان برگزاری، ایجاد انگیزه، رضایت از فضای آموزشی و نحوه بیان مدرس).

2. بررسی کیفیت آموزش ضمن خدمت فاوا معلمان در سطح یادگیری بر حسب شاخص های (آشنای با نرم افزارها، قابل فهم بودن، کارکردن با نرم افزارهای مختلف، استفاده از نرم افزراها در همان دوره، ارزشیابی دوره، ارزشیابی همکاران و ارائه مطالب در همان دوره).

3. بررسی کیفیت آموش ضمن خدمت فاوا معلمان در سطح رفتار بر حسب شاخص های (استفاده از نرم افزارها در کلاس درس،  در همایش استانی و در سمینار مدرسه ای، استفاده از اینترنت و office و ویندوز در کلاس درس).

4. بررسی کیفیت آموز ضمن خدمت فاوا معلمان در سطح نتیجه بر حسب شاخص های (تغییر در روابط بین همکاران، نحوه ارائه مطالب،  فرایند یاددهی یادگیری، نحوه ارزشیابی، افزایش یادگیری شاگردان و در ارائه کنفراس های منطقه ای).

5. بررسی میزان اعتبار سازه ای مدل کرک پاتریک به منظور بررسی کیفیت آموزش ضمن خدمت فاوا برای معلمان.

1369).

4-1. پرسش های تحقیق:

1. آیا محتوای ارائه شده در دوره آموزش ضمن خدمت فاوا برای معلمان تازگی داشته است؟

2. آیا معلمان از نحوه تدریس مدرسان در دوره آموزش ضمن خدمت فاوا رضایت داشته اند؟

3. آیا مطالب ارائه شده در دوره ضمن خدمت فاوا مورد علاقه معلمان بوده است؟

4. آیا معلمان از زمان برگزاری کلاس ها برای دوره ضمن خدمت فاوا رضایت داشته اند؟

5. آیا کلاس های دوره ضمن خدمت فاوا در معلمان انگیزه ایجاد کرده است؟

6. آیا معلمان از فضای آموزشی کلاس های دوره ضمن خدمت راضی بوده اند؟

7. آیا معلمان از نحوه بیان و قدرت انتقال مفاهیم توسط مدرسان دوره ضمن خدمت فاوا راضی بوده اند؟

8. آیا معلمان با نرم افزارهای مختلف در دوره ضمن خدمت فاوا آشنا شده اند؟

9. آیا نرم افزارهای ارائه شده در کلاس های دوره ضمن خدمت فاوا برای معلمان قابل فهم بوده ست؟

10. آیا معلمان توانستند از نرم افزارهای ارائه شده، در همان دوره ضمن خدمت فاوا استفاده کننند؟

11.  آیا معلمان توانستند از نرم افزارهای ارائه شده، در همان دوره برای ارزشیابی آموزشی استفاده کنند؟

12. آیا معلمان توانستند برای ارزشیابی همکارانشان در همان دوره، ار نرم افزارهای آموزشی استفاده کنند؟

13. آیا معلمان توانستند برای ارائه مطالبشان در همان دوره ضمن خدمت، از نرم افزارهای آموزشی استفاده کنند.

14. معلمان تا چه میزان از نرم افزاهای آموخته شده در دوره ضمن خدمت در آموزش کلاسی استفاده می کنند.

15. معلمان چه میزان از نرم افزارهای آموخته شده در دوره ضمن خدمت در همایش های استانی استفاده می کنند؟

16. معلمان چه میزان از نرم افزارهای آموخته شده در دوره ضمن خدمت در سمینارهای کلاسی استفاده می کنند؟

17. معلمان پس از گزراندن دوره ضمن خدمت چه میزان از office( word،power point،Excel،...) در کلاس درس استفاده می کنند؟

18.  پس از گزراندن کلاس های ضمن خدمت، معلمان چه میزان از اینترنت در کلاس درس استفاده می کنند؟

19. معلمان چه میزان مطالب ارائه شده در دوره آموزش ویندوز، را در محیط مدرسه به کار می گیرند؟

20.بعد از گذراندن دوره ضمن خدمت فاوا تا چه میزان راه های ارتباطی معلمان با مدیران تغییر کرده است؟

21. بعد از گذراندن دوره ضمن خدمت فاوا چه میزان نحوه ارائه مطالب توسط معلمان در کلاس درس تغییر کرده است؟

22. بعد از گذراندن کلاس های دوره ضمن خدمت چه میزان فرایند یاددهی یادگیری در محیط مدرسه تغییر کرده است؟

23. بعد از گذراندن کلاس های ضمن خدمت نحوه ارزشیابی معلمان در کلاس درس چه میزان تغییر کرده است؟

24. بعد از گذراندن دوره ضمن خدمت چه میزان کاربرد نرم افزارها در کلاس باعث افزایش یادگیری شاگردان شده است؟

25.  کلاس های دوره ضمن خدمت فاوا چه میزان در نحوه ارائه کنفرانس های مدرسه ای و منطقه ای معلمان تاثیر داشته است؟

فهرست منابع

منابع فارسی

- ابطحی، سید حسین (1374). آموزش و منابع بهسازی انسانی، نشر موسسه مطالعات و برنامه ریزی آموزشی سازمان گسترش صنایع.

- ابیلی، خدایار؛ هداوندی، محمدرضا (1383). ارزیابی کیفیت دوره های آموزشی موسسات ارائه دهنده خدمات آموزشی به شرکت ایران خودرو. مجله روانشناسی و علوم تربیتی. سال سی و چهارم، شماره 10.

- اناری نژاد، عباس؛ مزروقی، رحمت الله (1385). کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش ضمن خدمت معلمان ابتدایی، رویکردی نو به آموزش حرفه ای معلمان. همایش نوآوری درسی دوره ابتدایی. ص 109- 89.

- امام جمعه، محمد رضا و سعیدی رضوانی، محمود (1381). پژوهش حین عمل رویکردی نو در آموزش ضمن خدمت، فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 4، ص 102-132.

- استافل بیم، دانیل ال (1386). درآمدی بر الگوهای ارزشیابی. مترجم یادگاره زاده، غلامرضا؛ بهرامی، آرش و کورش پرند. نشر یادواره کتاب.

- اسدی کیا،فرناز (1374). بررسی وضعیت آموزش های ضمن خدمت کتابداری در شهر تهران (با تاکید بر سال های 1374-1373). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.

- استراس، آنسلم،کوربین، جولیت(1387). اصول روش تحقیق کیفی؛ نظریه مبنایی رویه ها وروش ها، مترجم: محمدی، بیوک، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- اشرفی ریزی، حسن.کاظم پور، زهرا(1387). روش تحقیق وگزارش نویسی (راهنمای عملی تدوین پایان نامه و رساله تحصیلی)، تهران: انتشارات سپهردانش.

- ابطحی، سید حسین (1379). آموزش و بهسازی منابع انسانی، انتشارات موسسه مطالعات و برنامه ریزی آموزشی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران.

- بروور، ای . دبیلیو، و ...،به سوی یادگیری برخط ( الکترونیکی ) ، ترجمه فریده مشایخ ، عباس بازرگان ، تهران:انتشارات آگاه ، 1382.

- بیابانگرد، اسماعیل (1386). روش های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران، دوران.

- پورصادق، ناصر (1384). رویکردهای ارزشیابی اثربخشی آموزشی. مجله تدبیر. شماره 16. ص 57-54.

- تقی پورظهیر، علی (1381). مقدمه ای بر برنامه ریزی آموزشی و درسی، نشر آگاه

- یغما، عادل (1369). کارآیی و بهره دهی تکنولوژی آموزشی. تهران: رشد.

- یونسکو (1382). فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش، ترجمه نادرقلی قورچیان، انتشارات فراشناختی اندیشه، تهران.

- جباری، مصطفی (1381). سنجش اثربخشی برنامه های آموزشی در سازمان ها، ماهنامه تدبیر، شماره 155.

- جهانگرد، نصرالله (1383). گزارش دبیر شورای عالی اطلاع رسانی و نماینده رأیس جمهور در ICT. مجموعه سخنرانی های چهل وهفتمین نشست روسایی دانشگاه ها و مراکز علمی و تحقیقاتی کشور، تهران. سازمان سنجش آموزش کشور.

- جلالی، علی اکبر؛ عباسی، محمدعلی (1383). فاوا در آموزش سایر کشورهای دنیا،برنامه درسی در عصر فاوا. نشر آییژ، ص 14-33.

- حافظ نیا، محمد رضا (1369). سیمای آموزش ضمن خدمت در وزارت آموزش و پرورش، انتشارات دفتر آموزش ضمن خدمت، تهران.

- حاجی، رضا (1384). فناوری اطلاعات در هند چشن انداز (2008). خبرنامه انفورماتیک.

- حسن زاده، رمضان (1383). روش های تحقیق در علوم رفتاری. نشر ساولان.

- حداد، وادی و دراکسلر، الکساندر (1384). فناوری برای آموزش:قابلیت ه، پارامترها و چشم اندازها. ترجمه محمد رضا سرکار آرانی و علیرضا مقدم. تهران: نی.

- خاکباز،عظیمه سادات (1387).آموزش معلمان ریاضی در زمینه چگونگی کاربرد فاوا در برنامه درسی ریاضی.

- خوشگنار، احمد (1383). بررسی و مقایسه میزان دسترسی و استفاده از فناوری اطلاعات ارتباطات در میان معلمان و دانش آموزان مقطع متوسطه شهر قم در سال تحصیلی 1383. پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی

- دادرس یگانه، محمد (1381). دستنامه مدیران آموزشی. نشر ستاره سبز.

- دلاور، علی (1387). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران: موسسه نشر و ویرایش.

- دولان، تیمون (1380). پژوهش پلی از حیرت تا حکمت، سیری بر اهمیت آموزش ضمن خدمت: نشر

- ذبیحی، رضا (1381).نقش آموزش های ضمن خدمت در ارتقاء سطح علمی و کاآمدی معلمان، مجموعه مقاله های همایش معلم، پژوهش و توسعه. نشر باغ رضوان. ص 71-59.

- رحمانی، جهانبخش؛ موحدی نیا، ناصر؛ سلیمی، قربانعلی  (1385). الگوی مفهومی نقش های آموزشی – بربیتی فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش در علوم تربیتی، شماره دهم و یازدهم، صص 66-49

رضوی، عباس (1386). مباحث نوین در فناوری آموزشی. دانشگاه شهید چمران، اهواز.

- ساعتچی، محمود (1381). روانشناسی کار، تهران، موسسه نشر و ویرایش.

- سیف نراقی، مریم، نادری، عزت الله(1373). روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی،تهران: بدر.

- سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه (1380). روش های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات آگاه، چاپ دوم.

- سمیعی زفرقندی، مرتضی (1390). روش های تکمیل و بهبود نظام ضمن خدمت معلمان. فصنامه نوآوری های آموزشی،شماره 39، سال دهم.

سراجی، فرهاد (1383). تأثیر فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی بر آموزش و پرورش، رویکرد نوین در نظامهای آموزشی، شماره 2.

- سبحانی نژاد، مهدی؛ ملازهی، اسماء (1391). بررسی مولفه های مورد نیاز معلمان جهت کاربست فاوا در فرایند برنامه ریزی درسی مدارس، پژوهش در برنامه درسی، سال نهم، دوره دوم، شماره7، پاییز 91.

- سعادت، اسفندیار (1386). مدیریت منابع انسانی. نشر سمت، تهران.

- سعیدی، قربانعلی (1379). مروری بر دوره های آموزش ضمن خدمت معلمان و مدیران مدارس و  ارائه الگوی مناسب آموزش. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 62.

- سعیدی، قربانعلی (1379). مروری بر دوره های آموزش ضمن خدمت معلمان و مدیران مدارس و ارائه الگوی مناسب آموزش. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 62.ص 51-75.

- سعیدی پور، بهمن؛ اسلام پناه، مریم؛ محمدی، سحر (1387). ارائه الگویی مفهومی برنامه ریزی درسی مبتنی بر فاوا و سنجش میزان تناسب آن با نظام برنامه درسی کشور. فصنامه مطالعات برنامه درسی، سال سوم، شماره 20. ص93-65.

- شریعتمداری، مهدی (1382). نظریه ها و الگوهای باز آموزی منابع انسانی در سازمان. نشر یکان، تهران.

- شریف زاده، فتاح (1373). تاملی در اهمیت و لزوم ارزشیابی برنامه های آموزش ضمن خدمت.  ص 112-97.

- صافی، احمد (1386) آموزش و پروش ابتدایی، راهنمایی تحصیلی و متوسطه، تهران: انتشارات سمت.

- صنایعی، علی (1383). IT برای مدیران. اصفهان: جهاد دانشگاهی، واحد اصفهان.

- صدری، صدرالدین (1383). نظام آموزش کیارکنان دولت تهران. معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.

- صالحی، کیوان (1382). بحثی در خصوص فناوری اطلاعات و ارتباطات و نظام های اطلاعاتی، سازمان سنجش آموزش کشور.

- صنایعی، علی (1383).IT برای مدیریت. اصفهان، جهاد دانشگاهی، واحد اصفهان.

- عبادی، رحیم (1384). فناوری اطلاعات و آموزش و پرورش، تهران: موسسه فرهنگی منادی تربیت.

- عباسیان، عبدالحسین؛ جنت، مرتضی (1388). اثربخشی آموزشی، تهران: آبگین رایان.

- علی احمدی، علیرضا؛ قلی زاده، حامد (1382). آموزش الکترونیکی و آشنای با ویژگی ها و استانداردهای دانشگاه مجازی، فصنامه مدیرت فردا. ویژه نامه فناوری اطلاعات و مدیرت آن، شماره اول.

- عبادی، رحیم (1384). فناوری اطلاعات و آموزش و پرورش. تهران، مؤسسه توسعه فناوری آموزشی مدارس هوشمند.

- علی نیا، الهه (1382). آموزش الکترونیکی، سازمان سنجش آموزش کشور. گزارش.

- عطاران، محمد (1383). فناوری اطلاعات بستر اصلاحات در آموزش و پرورش. موسسه توسعه فناوری آموزش مدارس هوشمند.

- عطاران، محمد (1385). دانشگاه مجازی، بازخوانی روایتهای موجود. مجموعه مقالات همایش یادگیری الکترونیکی، دانشگاه زنجان، 3 و 4 خورداد.

- عباس زادگان، عبدالحسین (1385). اندازه گیری بازگشت سرمایه آموزش: با یک هزینه ناچیز، فصل نامه مدیرت نوین.

- عباسیان، عبدالحسین؛ جنت، مرتضی (1388). اثربخشی آموزش، انتشارات آبگین رایان. تهران.

- عطاران، محمد؛ آیتی، محسن (1388). اصول برنامه درسی مبتنی بر فاوا. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، سال سوم، شماره 12. ص 15-47.

- عباسیان، عبدالحسین (1385).اثربخشی دوره های آموزشی ( مدل کرک پاتریک). مجله تدبیر، شماره 170.

- فتحی واجارگاه، کورش(1390).برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت کارکنان، تهران: سمت.

- فتحی واجارگاه، کورش (1387). اصول و مفاهیم برنامه ریزی درسی، انتشارات بال، چاپ اول

- فتحی واجارگاه، کورش (1387). برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت کارکنان، انتشارات سمت، تهران.

- فتحی واجارگاه، کورش (1384). ارزشیابی اثربخی دوره های آموزشی (براساس الگوی پاتریک)، نشر آییژ.

- فردانش، هاشم (1385). مبانی نظری تکنولوژی آموزشی. انتشارات سمت، تهران.

- قادری، محمد صدیق (1384). بررسی راهبردهای توسعه فاوا در نظام آموزشی کشورهای استرالیا، آمریکا، هند و مقایسه آنها با ایران. پایان نامه ازشد دانشگاه علامه طباطبایی.

- قهرمانی، محمد (1380). ارزشیابی اثربخشی دوره های کارشناسی ارشد مدیریت پزوژه و مدیریت عملیات و بهره برداری. مجله مدیریت و توسعه، شماره 11.

- کرمی پور، محمد رضا ،«آموزش متناسب با عصر اطلاعات» رشد تکنولوژی آموزشی ،شماره 7 فروردین 81 ص27.

- کرسول، جان(1391).پویش کیفی و طرح پژوهش انتخاب از میان پنج رویکرد، مترجمان:دانایی فرد، حسن؛ کاظمی، حسین، تهران: انتشارات صفار.

- کرسول، جان؛ پلانوکلارک،ویکی(1390). روش های پژوهش ترکیبی، مترجمان: کیامنش، علیرضا؛ سرایی، جاوید، تهران: انتشارات صفار.

- کاظمی، بابک (1380). مدیریت امور کارکنان و اداره امور استخدامی و منابع انسانی. نشر مرکز آموزش مدیریت دولتی.

- گال، مردیت، بورگ، والتر، گال، جویس(1942). روش های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، مترجمان: نصر و همکاران 1382، تهران: انتشارات سمت.

- گرامی پور، مسعود(1393). مبانی نظری و کاربرد نظریه های اندازه گیری در علوم رفتاری، تهران: در دست چاپ.

- گزارش گردهمایی کارشناسان و مدیران آموزشی، ( درباره آموزش اثربخش. اثربخشی آموزشی)1384. ماهنامه تدبیر، شماره 127.

- محمدی، داود (1382). برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت کارکنان در سازمان ها، موسسات و صنایع. تهران: پیام.

- محمد، عسگری (1380). مقدمه ای بر آمار توصیفی در علوم رفتاری، همدان: انتشارات نور علم.

- محمودی، مهدی (1386). تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه درسی، رویکرد نوین در نظامهای آموزشی، شماره 2.

- منسوب بصیری، محمد (1383). مبانی فلسفی الگوهای ارزشیابی آموزشی. نشر موسسه آموزش عالی عملی – کاربردی جهاد کشاورزی.

- نادری، عزت الله؛ سیف نراقی، مریم (1381). روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی، انتشارات بدر، چاپ بیست دوم.

- هومن، حیدر علی(1382). راهنمای عملی فرا تحلیل در پژوهش عملی، تهران: انتشارات سمت.

منابع لاتین:

- Bushnell D,S (1990): Input, process, out put, outcome. A Model for evaluation training. Training & Development Journal.44. pq41-43.

- Cuban, L,. et al. (2001) High Access and Low Use of Technology in High School Classrooms: Explaning an Apparent paradox. American Educational Research Journal, 38 (4), pp. 813-834.

– Cox, M., et al. (1999). What Factor Support or Prevent Teachers from Using ICT in their Classrooms. Paper pres ented at the British Education Research Associ           tion Annual Canference University of Sussex at Brighton, September 2-5,1999

- Fabry, D., Higgs, J. (1997) Barriers to the Efective Use of Technology in Education. Juornal of Education Computing, 17 (4), pp. 385- 395

- Guha, S.(2000) Are we all Tecnically Prepared? Teachers Perspective on the Causes of comfort or Discomfor in Using computers at Elementary Grade Teaching. Paper preaented at the Annual meeting of the national Association fir the Education of yang children Atlanta, GA, November 8-11,2000.

- Hariri, Nadjla. (1385). Principal and methods of qualitative research. Tehran: Islamic Azad University. In persian

- Kirkpatrik, D. L & Kirkpatrik J. D. (2007) Implementing the four level A practical  Guide for Effective Evaluation of training program.

- Kaufman,R. keller, jand Watkins, R (1995), what work what doesnot: Evaluation beyond Kirkpatrick. Performance and Instruction. Journal of European Industrial Training.           

   – McNeil, Drew (2002), Evaluation a la Kirkpatrick, http://www.ucalgary. Ca\uorc\faculties\EDUC\jdnowlan\dreweval.htm                                       

- Mumtaz, S.(2000) Factors Affecting Teachers Use of Information and Communications Technology: a Reviev of the Literature. Jornal of Information Technology for Teacher Education, 9 (3), pp.319-341.

- Murphy, C., Greenwood, L. (1998) Effective Integration of Information and Communication Technology in Teacher Education. Journal of Information Technology for Teacher Education, 7 (3), pp.413-429.

- Pualjen- Haw Hun, Theodor. H. K. clank, will w. Ma (2003) Examining Technology acceptance by school teachers: a longitudinal study formation & Management 41(2003) pp:227-241.

-Pelegram.W.J. (2001). Obstacles to the integration of ICT in education: Computers and educational assessment. Camputer and education Journal.37 (2001) 163-178

- Russell, G., Bradley, G. (1997) Teachers Computer Anxity: Implications for professional Development. Education and Information Technology, 2 (1), pp. 17-30.

- Simpson, M. et al.(1999)Using Information and Communications Technology as a Pedagogical Tool.: who educates the educators? Journal of Educational for Teaching, 25 (3), pp. 247-262.

- Snoeyink, R., Ertmer, p.(2000) Thrust into Technology: How Veteran Teahers Respond. Journal of Education Technology Systems, 30 (1), pp. 85-111

  - Salvator, Falletta(1998). Evaluationg Training Program: The four levels by Donald Kirkpatrick, American,jurnal of Evaluation. Vol.19.N.2.                - Veen, W. (1992) The Rol of Belifs in the Use of Information Technology: Implications for Teacher Education, or Teaching the Right Thing at the Right Time. Journal of Information Technology for Taecher Education, 2 (2), pp.139-153.

-Vrasides, CH & et.al (2010). Teacher use of ICT: challenge and opportunities, proceedings of the 7th International Canference on networked learning. Pp43-445.