پایان نامه طراحی خانه کودک

آشنایی با مساله(پروپوزال)

 الف) ضرورت واهمیت موضوع

ب) طرح مسئله

ج) اهداف

د) مبانی نظری عام طرح

ه) منابع

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

الف )ضرورت و اهمیت موضوع :

    سرنوشت انسان از دوران کودکی با محیط و فضای اطراف ما عجین گشته است .عقیده بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت بر این است که شخصیت هر انسان در 6 سال اول زندگی او شکل می گیرد بنابراین توجه به نیازهای کودکان در این مقطع سنی و ایجاد زمینه ای برای بروز رشد نیازهای انها از یک سو و اشتغال مادران و نیاز به فضاهایی جهت جهت مراقبت و نگهداری کودکان از سوی دیگر و ضرورت ایجاد فضاهایی در جهت فراهم اوردن شرایط مطلوب برای رشد جسمی ذهنی  و عاطفی و اجتماعی کودکان و شکوفایی استعداد ها و علایق انها ونیز فضایی برای اماده یازی کودک برای ورود به دبستان را مشخص می نماید.

   در پیش از دبستان قصد داریم کودکان را به سمتی سوق دهیم که نسبت به محیط اطراف خود کاملا کنجکاوی نشان دهند و یاد بگیرند که چگونه یاد بگیرند . باید توجه کرد که شرایط فیزیکی تاثیر انکار ناپذیری بر رفتار و افکار دارد . امروزه ساختمانهایی که به بعنوان کودکستان از انها استفاده میشود عموما با کاربری مسکونی و کربری های دیگر بوده اند که از لحاظ کالبد معماری متناسب با نیازهای کودکان نمی باشند .

   بر اساس نظریات روانشناسان فضای کودکستان باید قادر باید نیروهای ذهنی و احساسی و خلاقه کودک را تحت تاثیرقرار داده و از این طریق  هم در اموزش او  شرکت کنند و هم محیطی با طراوت برای وی بوجود اورد.

هر کودکی بر روی کره زمین زمانی آرزوی دنیای پاکتر را در دل پرورانده است دنیایی مبرا از این رازهای زندگی و در عوض داشتن یک باغ جادویی، امن که مکانی برای تفریح و تماشای بی پلیان انسانها ومحیط پیرامونشان در تاثیر پذیری متقابلند. کودکان به سبب محدودیت های  جسمی و روانی خود در قیاس با بزرگسالان تاثیر پذیری بیشتر و عمیق تری داشته باشد و در عوض تاثیر گذاری کمتری بر محیط دارند و به این ترتیب بیش از بزرگسالان اجباراً تابع شرایط محیطی اند.

کودکان حساس ترین گروه سنی جامعه را تشکیل می دهند و در حساس ترین و مهمترین سالهای زندگی شان که پایه های رشد شخصیتی و ذهنی و اجتماعی و جسمی آنها شکل می گیرد تا زمانیکه وارد شهر می شوند نیازمند این هستند تا زندگی اجتماعی را در مقیاس خود تجربه کنند و این او مستلزم فراهم بودن فضایی کودکانه و صمیمانه است. فضایی به دو از هیاهوی بزرگترها. دنیایی پر از شادی با رنگهای زیبا که در ان کودک فرصت بیابد افکار  تازه و پرورش و رشد استعدادهایش را داشته باشد فضایی که زمینه مناسب برای خلاقیت کودکان فراهم آورد.

در طراحی ساختمان مهد کودک، کودک محوری اولویت دار. به  این معنی که ساختمان باید برای نگهدرای موقت کودکان طراحی شود نادیده گرفتن عادتمان شده است، حتی اگر پای کودکان در میان باشد. این را بیشتر کارشناسان شهری می گویمند: شهر بزرگ شده، رشد پیدا کرده اما توسعه هنوز غایب است.

زنان راهی محیط های کاری شده اند اما از ملزومات حضور اجتماعی آنان در شهر خبری نیست. کودک خبری از جامعه انسانی شهر نشین است و توجه به او از اصول شهرنشینی با این حال گویا این بخش از  جامعه شهری ما چندان جدی گرفته نمی شود، مگر به مناسبت روز ج  هانی کودک آن هم با پخش چند کارتون.

از اموزش اصلو شهروندی گرفته تا رعایت ضوابط استاندارد محیط های ویژه انها. چند مدرسه یا مهدکودک را سراغ داریم که با شرایط جسمی و روانی کابر آن نیمی کودک همخوانی داشته باشد.

ب) طرح مسئله :

    جامعه ای در داخل جامعه ای دیگر منبع اصلی اهداف فر ایند طراحی بود.کودکان باید کمک کنند تا محیط خود را بیافریند و همین طور یاد می گیرند که مسئو لیت پذیر بوده و برای به ثمر رساندن کیفیت استعدادات وجودی خویش کوشش نمایند.(جرج سوارتر)

   هدف ازهمه  این اقدامات زندگی کردن در ساختمان مانند محله ای در شهر است . محله ای در مقیاس کوچک که به کودکان بیاموزد چطور با همه امکانات و مشکلات با هم زندگی کنند.

  در عین حال هدف کار خلق ترکیبی از دنیای خوشایند برای کودکان بوده است.ساختمانی که امکانات بیشتری برای کودکان ارایه دهد تا بزرگسالان.

  امروزه وازه انسان استاد اموز جای خود را به انسان خود اموز و مسیولیت پذیرداده است. از این رو الگو و روشی که بدان نیاز داریم نگرشی جدید و بهبود یافته نسبت به الگوهای قدیمی نمی باشد بلکه نیاز مفهومی کاملا متفاوت از اموزش خواهد بود . درون هر محیط همسایگی صدها کودک جای گرفته اند . بچه ها بخصوص کوچکتر ها ارتباط  صحیحشان با دنیا را بوسیله الگو های اجتماعی و بازی های جمعی و... بدست می اورند . بدین منظور ایجاد فضاها و محیط های عمومی که زیر نظر گروهی از افراد باشد لازم است تا بچه ها بتوانند چند ساعتی را بدون خانواده و والدینشان بگذرانند . این الگو قسمتی از شبکه اموزش کودک است. 

 یک مرکز روزانه کودکان خانه ای است که کودکان در ان بازی می کنند و از این طریق از تصوراتشان بهره می گیرند تا دنیای خودشان را بیافرینند انها برای این مطلب اتاقی نیاز دارند که نباید تصورات انها را محدود کند بلکه باید به طور مداوم تغییریابد .

   همچنین مرکز کودکان برای قسمتی از روز خانه ای برای کودکان است . انها باید اینجا احساس کنند که در خانه اند و تمایل دارند که بدانجا بروند.وقتی به کودکان چنین محیطی ارائه میدهید به طور همزمان احساس نیاز به اقدام برای بازی – موزیک- اواز –رقص- نقاشی و ساختن و غیره را میکنند.

ج) اهداف :

1-      ایجاد محیطی برای اموزش بهتر کودکان

2-      نگرشی نو به دنیای کودک و تعلیم و تربیت کودکان

3-      ایجاد دنیای بهتربرای کودکان

4-      تقویت حس اکتشاف ، خلاقیت ، تصور ، بیان ، تحقیق و مطالعه در کودکان

5-      ایجاد فضایی برای کشف استعداد کودکان

6-       تقویت حس استقلال و اعتماد به نفس در کودکان

د)مبانی نظری عام طرح :

   هدف از ایجاد مهد کودک ها و کودکستان ها کمک به رشد جسمی ، ذهنی ، عاطفی و اجتماعی کودکان و در نهایت کمک به شکوفایی استعدادها و علائق انها می باشد .

   تحقق چنین هدفی از دو بعد امکان پذیر است:

 1- تامین نیروی انسانی متخصص و کارامد (مربیان اموزشی)

 2- چگونگی و اصول طراحی فضای فیزیکی و کالبدی در خور و شایسته جهت احداث چنین مراکزی .

   باید در نظر گرفت که اگر محیط فیزیکی و فضای کالبدی با میل ذاتی و طبیعت کودک سازگاری نداشته باشد در ان صورت بعید است روح او تشویق به یاد گیری شود .پس باید طراحی محیط مانوس با روحیات کودکان باشد و فرصت های لازم برای کودکان که انگیزه خود جوش برای اموختن و رسیدن به انواع مهارتها را دارا هستند بوجود اورد .   این محیط باید به گونه ای باشد که:

1-      کودک از رفتن به ان لذت ببرد .

2-      فضایی فعال و پر تحرک برای کودک باشد .

3-      از فضای سبز برای رسیدن به اهداف استفاده بهینه شود .

4-      حس استقلال و اعتماد به نفس کودک تقویت شود .

5-      کودک در انجا احساس امنیت کند.

فصل اول: مطالعات پایه و زمینه

1-1) بخش اول (پایه ):

 برخورد روانشناسانه با موضوع

 1-1-1) شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی 

   شناخت صحیح و کامل کودکان اساسی ترین شرط در موفقیت در تربیت و اموزش کودک است .انسان در هر دورهای از رشد دنیای مخصوص به خود را دارد ، یعنی به تناسب رشد فکری و عاطفی خیان پیرامون خود را به گونه ای خاص می شناسد. به همین علت است که با افزایش سن و تحصیلات و تجربه همه ی افراد نسبت به ادراکات و پندارهای گذشته خود با نظری انتقادی نگاه می کنند و گاه برخی افکار و باورهای خود را انتقادی می خوانند ، بنابراین در هر دورهای از سن باید محرک ها و موجودات و خصو صیات محیط را در حد فهم کودک به او شناساند و هدف مهمی که در کودکستان در این زمینه وجود دارد این است که موضوعات اموزشی و اجتماعی و طبیعی که برای رشد عقلی و جسمی کودک کودکان انتخاب میشوند اولا ساده ثانیا قابل مشاهده و تجربه و ثالثا دارای اطلاعات و روابط درست از نظر علمی باشد . به این دلیل از کودکستان انتظار نیست که معلومات و اطلاعات علمی وسیعی به کودکان بدهد اما این انتظار وجود دارد که انچه را میاموزد از نظر علمی درست و منطقی باشد .

   ویژگیهای کودکان مخصوصا در جنبه های ذهنی و عقلانی و عاطفی و نیز محدودیت در تجربیا ت زندگی حاکی از عدم برخورداری انان از رشد و توان ذهنی و عقلانی در حد بزرگسالان است و از سوی دیگر بر خصوصیات شدید عاطفی و احساسی و تاثیر پذیری مخصوص این گروه سنی اشاره دارد . غلبه عواطف بر جنبه های عقلانی اکثرا موجب ان میشود که کودک بخصوص در مرحله پیش دبستانی از طریق بازی و فعالیت های هنری اسانتر و سریع تر جذب برنامه های اموزشی میشود و پرورش وی با موفقیت بیشتری امکان پذیر باشد .

   ضمن اینکه دراین گونه فعالیت ها کودکان از ازادی عمل و تفریح و تنوع لازم بهرهمند میشوند و اینگونه فعالیت ها برای انها جذابیت و گیرایی بیشتری دارند . با شرکت دادن بچه ها در کارهای جمعی و تشویق انها به کمک و همیاری می توان محبت متقابل میان انها بوجود اورد .

   وجود خصایصی چون تخلیل و خیال پردازی و خصوصیات برجسته عاطفی در دوران کودکی حاکی از تناسب هر چه بیشتر زبان هنر با زبان و گرایشات طبیعت این گروه سنی دارد .برخی از این خصوصیت ها عبارتند از :

الف-کنجکاوی:

  میل به جستجو گری و شناخت پدیده های اطراف از همان دوران کودکی در انسان مشهود است . این حس سبب سوالات پی در پی کودک میشود و انگیزه های لازم جهت دقت در دیدن و شنیدن مطالب تازه فراهم میشود و استقبال انان را از موارد گوناگون و خواندنی و ذاستانهای علمی و ماجراجویی را موجب میشود.

ب- بازی:

 بازی به عنوان یکی از بارزترین خصوصیات کودکان مطرح میشود.بازی های کودکان به صورت متنوع انجام میشود و همگام با رشد کودک با تاثیر پذیری از رغبت ها و نیازهای وی در هر مرحله اشکال و خصو صیات تازه ای می یابد . در سنین زیر 6 سال که سنین قبل از دبستان افراد نامیده میشود گرچه کودک در میان جمع بازی میکند ولی از تامل انها بهره مند نیست .به تدریج به مقتضای رشد و خصایص و نیاز های جمعی خود در بازی هایش از قواعد جمع پیروی میکند .

   مواد مهم و اصلی برای بازی کودکان عبارتند از فضای وسیع ووقت کافی و مناسب تا بتواند بنا به سلیقه و توانایی و میل خود از انها استفاده کند . کودکان از میان فعالیت ها انهایی را بر میگزینند که بیشتر مطابق نیازشان باشد .از جمله وسایلی که در علاقه و فکر خلاق کودکان بسیار با اهمیت است میتوان گل رس – مداد رنگی- وسایل نقاشی –معماها را نام برد.

   سه چرخه – اسکیت – تاب و زمینی که بتوانند در ان بیل بزنند و خانه سازی کنند بیش از هر چیز کودکان را به فعالیت های عضلانی و حرکت های سریع تشویق میکند .در واقع وسایلی مانند بیلچه ،شن کش،جارو و اسباب نجاری و کشاورزی که بوسیله ان بتوانند عملا کار کنند خیلی بهتر و موثرتر از اسباب بازی های گران قیمت و به ظاهر زیبایی هستند که نتوان با انها کاری انجام داد.

ج- تخیل:

   کو دکان دنیای تخیلی خود را دارند بسیاری از ایشان در طبقات سنی زیر7 سال دنیا را ان طور تجسم می کنند که باید باشد نه ان که هست و همین امر باعث می شود محیط طراحی برای کودکان ان فضایی نباشد که معمار بدون شناخت ان را طراحی میکند.

   به طور کلی از خصوصیات بارز دنیای کودکان تخیل و خیال پردازی انها است که به گونه ها و اشکال گوناگون صورت میگیرد چنانچه زندگی کودکان بین تخیل و واقعیت نوسان دارد .

نقش تخیل در دنیای کودک را میتوان در بازی های نمایشی انها بخوبی مشاهده کرد که از حدود5 /1 سالگی اغاز و تا سالها بعد ادامه می یابد .

   در نتیجه پرورش تخیل در کودکان در رشد ذهنی و پرورشی و قدرت خلاقیت واستعدادهای هنری و علمی اهمیت زیادی دارد و در حل مسایل و مشکلات و انجام فعالیت های ابتکاری و ابداعات گوناگون موثر واقع می گردد.

د- نقاشی :

    برخی تصور میکنند که نقاشی برای کودکان فقط سرگرمی است اما اگر با دید عمیق و روان شناسانه بنگریم میفهمیم که تنها وسیله سرگرمی نیست بلکه وسیله خلاقیت نیز میباشد . در واقع این عواطف درونی اوست که به صورت بر دیوار خانه و یا کتاب بزرگتر ها نمایان میشود و متناسب با علاقه درونی از رنگهای مختلف استفاده میکند . امروزه روانشناسان دریافته اند که هر خطی که کودک میکشد و هر رنگی که به کار میبرد دارای معنا و مفهوم خاصی است و از تمایلات درونی او ناشی میشود.

 ه-  شعر و سرود:

   اصولا کودکان کلمات اهنگ دار و موزون را سریع می اموزند .موسیقی در واقع جزئی از تربیت هر انسان است .در این میان بکار گیری حافظه کودکان مهم نیست بلکه انچه مطرح می شود بیان صحیح کلمات *اهنگها و اشعار و سرودها ست .حرکات همراه با کلام و مفاهیم نیز به اموزش کودک کمک می کند .

 و-  قصه و داستان :

   قصه گویی برنامه ای است ارام بخش که ارامش پر عاطفه را هم به قصه گو و هم به شنوندگان هدیه می کند.هنر قصه گویی مانند هنر های دیگر ساخته و پرداخته امروز یا دیروز نیست . قصه گویی هم زمان با خلقت انسان بوده و انسان ذاتا از شنیدن قصه لذت می برد .

قصه ها در واحد کار ضمن اینکه خلاقیت کودکان را افزایش می دهد سبب گسترش خزانه لغات انها نیز می شود و مجموعه ای از نکات علمی و اجتماعی و اخلاقی را به صورت غیر مستقیم و جذاب به انها ارایه می دهد . 

1-اصول تعلیم و تربیت-تالیف دکتر شریعتمداری-نشر دانشگاه تهران

2-تعلی و تربیت و مراحل آن-دکتر غلامحسین شکوهی-نشر آستان قدس

3-کودک چگونه فکر میکند-مصطفی کریمی-دروتی جی سینگر-نشر آموزش

4-معماری برای کودکان-احمد خوش نویس-نشر دانش

5-کودک وپرورش-دکتر رضا شاپوریان-نشر انجمن ملی اولیا و مربیان

6-فضاهای آموزشی-قواعد و معیارها-شجاعی-نشر سیاسی دانش

7-ماهنامه رشد-تکنولوژی آموزشی-اسفند 77-76

8-نویفرت-اطلاعات معماری

9-بازی و اهمیت آن در یادگیری- رسول آذر – نشر احرار

10-روانشناسی محیط و کاربرد آن – دکتر شهناز مرتضوی – نشر شهید بهشتی

11-رنگ درمانی – مرجان مزجی- پاولین ویاز – نشر ستوده

12- ظوابط و طراحی مهدکودک – وزارت مسکن و شهرسازی – نشر مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن –

13- فرزند خود را در بازیها بهتر بشناسیم – محمدرضا شجاع – نشر هاشمی

14- بازیها و سرگرمی های کودکان پیش دبستانی – سروش وحدت – سوزان مردیریت – نشر خجسته

سایت های مرتبط :

www.vpl.vancouver.bc.ca    

www.arcspace.com