پایان نامه مقطع کارشناسی
رشته گرافیک
سال 1382
مقدمه
هدف از انتخاب موضوع.
پس از انقلاب اسلامی و بهم ریختن نظام گذشته،تلاش درراه گسترش صادرات غیرنفتی،سیر صعودی خود را پیموده و دست اندرکاران تولید با اعمال روشهای جدید و استفاده از تکنیکهای بسته بندی به ارتقاءصادرات توجه قابل ملاحظه ای کرده اند.اما این صنعت دهز مانند دیگر صنایع در کشورهایی مانند ایران از جایگاه واقعی برخودار نبوده و برای رسیدن به سطح کشوری پیشرفته هنوز راه طولانی در پیش است.
اکنون به دلیل نو بودن موضوع، و عدم وجود منابع و مراجع فارسی،مشکلاتی برای بررسی کامل به وجود آمده است اما امیداست این تحقیق مقداری باشد برای تحقیقات گسترده تر از سوی دانشجویان آتی رشته گرافیک.
باشد که روزی فرا رسد،تا صادرات این مرز وبوم با بسته بندیهای عالی،بازارهای جهانی را به تسخیر درآورده و چهره تولیدات و صادرات کشورمان را تغییر دهد.
لیبل:
لیبل شاحراز از بسته بندی است که در انواع و اقسام فرم ها،طرحها و رنگها تهیه می شود.برای لیبلهای تاریخچه ای طولانی دارند.داروسازان رومی معتقد بودند که گیاهان بایستی در کوزه های کوچکی که نام دارد و فروشنده بر آن نوشته شده،فروخته شوند،تا اینکه بطریهای ساده در قرن هفدهم معمول شد.بعد از این واقعه،ساخت لیبل آنهم از نقره و عاج مرسوم شد.این لیبلها را به دور گردن بطری ها می آمیختند و بیشتر جنبه نمایش داشتند تا اطلاع رسانی به مصرف کننده.
به درستی هیچ کس نمی داند که برای اولین بار چه کسی بسته را برای تشخیص محتویاتش علامتگذاری کرد و بازهم هیچکس نمی داند چه کسی اولین بار لیبل های کوچکی را چاپ و سپس به روی شیشه نصب نموده اند آنچه مسلم است این است که پیچیدن کاغذ به دور محصول از قرن 16 آغاز شد.ارزش رواج لیبل تا اواخر قرن حاضر شناخته شده نبوده تا اینکه فرانسویان شروع به چاپ تصویر خوشه ی انگور به روی لیبل ظروف سرکه نمودند که قبلاً فقط از کلمات استفاده می کردند.
لیبل ها ازیک سری مولد گوناگون شامل: کاغذ،مقوا، نوار یا ورقه های
پلاستیکی،فویلها و مواد متالیک تهیه می شوند.لیبل های فویل متالیک در جائیکه کیفیت تصویر مورد نظر است،به طور وسیعی مورد استفاده قرار می گیرند به عنوان مثال برای بطریهای نوشابه.
بیشتر گفتیم که لیبل یکی از شاخه ی بسته بندی است که در انواع و اقسام ورنها و رنگها و طرحها با مترپالهای مختلف تهیه می شود.برای بهتر توصیه کردن موضوع بهتر آن است بر روی اجمالی بر پدیده بسته بندی داشته باشند.
پدیده بسته بندی شاید در جوامع ابتدایی از اهمیت چندانی برخوردار نباشد.ولی در صنعت و تکنولوژی مدرن،جایگاه بسته بندی دارای اولویت والایی است و روزبه روز بر اهمیت آن در جوامع مترقی و پیشرفته افزوده می شود.بی تردید نیاز بشر همواره در طی تاریخ سیر صعودی داشته و احتیاجات انسانهای امروزی نسبت به لوران اولیه حتی قابل مقایسه هم نیست چرا که نیاز به آسان زیستن و آسان برخودار شدن از مواهب و تولیدات،خود ناخواسته موجب بالارفتن درخواستهای بشر می گردد. همزمان با افزودن طبی انسان،تکنولوژی مدرن نیز،تولیدات را افزایش داده و همواره تولید،بر نیاز در جوامع پیشرفته یا در کشورهای شمال (کشورهای شمال در اصطلاح سیالی به کشورهایی اطلاق می شود که علاوه بر برتری اقتصادی از برتری سیاسی در سیاست جهانی نیز برخوردارند مثل آمریکا و فرانسه)برتری زیادی داشته است،از طرفی تورم قیمتها و رکورد بازارهای جهانی چهره خود را به بازارهای تولید نشان داده است و دست اندرکاران تولید موارد مورد نیاز جوامع، می بایست به هر طریق ممکن کالاها و فرآورده های خود را ه فروش برسانند.
بسته بندی برای پاسخ گفتن به این نیاز تولیدکنندگان و نیز برای حمل ،ذخیره و توزیع کالا،پا به میدان گذاشت و اکنون می توان گفت که بدون امر بسته بندی که خود در حیطهبزرگتری،در دایره تبلیغات قراردارد،تقریباً فروش کالا غیرممکن می نماید.
«بسته بندی چیزی است که نفس کالا را تغییر می دهد وبدون بسته بندی آن کالا وجود ندارد*«لیستر باتلر» این جمله همواره فرا راه تولید کنندگان و صاحبان صنایع بوده و خواهد بود که بسته بندی خوب نیمی از فروش خود را از قبل کرده است و برای فروش نیم دیگر نیز به عواملی چون کیفیت کالا،نام آور بودن تولیدکنندگان و امر تبلیغات نیازدارد.
در این عصر بسته بندی یعنی،آمیزه ای از قراردادن کالا دربسته،موادی که به عنوان بسته از کالا محافظت می کرد و موادی که به عنوان بسته به شکلی جذاب و جلوه گر ارائه می شود.
یقیناً بسته بندی در صنعت پیشرفته با توجه به ماهیت کالا،رنگ و شکل متفاوتی به خود می گیرد که مستلزم توجهی ویژه در قبال انتخاب و طراحی بسته بندی است.صاحب نظران امر بسته بندی از دیر باز معتقد بودند که طرح بسته بندی باید در 3 زمینه اقتصادی،تکنیکی و تبلیغاتی تا توجیه پذیر باشد.در این صورت ناهنگونی شکل و محتوا نمی تواند خواسته های خریدار را برآورده کند و بی تردید بازار از آن کسی خواهد بود که به امر بسته بندی در فروش،حمل و ذخیرهمواد،اهمیت داده باشد.در کشورهای اقماری (در اصطلاح اقتصادی به کشورهایی اطلاق می شود که با وجود داشتن مواد اولیه خود قادر به تبدیل آن به کالانیستند و از فروش مواد اولیه به کشورهای متروپل درآمد خود را کسب می کنند.صنعت مشخصه این کشورها تولید مواد اولیه و صنایع مونتاژ است مثل ایران و عربستان)توجه به بسته بندی خوب همراه از ارزش و اهمیت درجه دوی برخودار بوده و صاحبان تولیدات بهای لازم را برای بسته بندی کالاها و تولیدات خود نمی پردازند،ولی در کشورهای متروپل(به کشورهایی اطلاق می شود که دارای تولیدات بالایی هستند و این برتری تولیدات در گرو پیشرفت صنایع آنهاست.این کشورها مواد اولیه را از کشورهای حاشیه ای به کشور خود مستقل می کنند و بعد از تبدیل آن به کالا،دوباره درکشورهای حاشیه ای به فروش می پردازند.در این کشورها خدمات و تولیدات از اولویت برخودار است.آمریکا و ژاپن در این دسته قراردارند)به دلیل برتری تولید بر نیاز همواره بسته بندی به عنوان یک ضرورت در امر تولید و توزیع می باشد و علاقه مندان به بسته بندی برای آشنایی با آخرین دستاوردها بسته بندی تلاش و کوششی در خور تحسین از خود نشان می دهند و حتی در برخی از کشورهای پیشرفته برای یادگیری کلاسیک بسته بندی،دانشکده های مخصوصی به این امر اختصاص داده اند.
در کار بسته بندی همواره عواملی چون:رنگ، جنس و نوع کالا باید مورد نظر باشد و طراح بسته بندی باید از روانشناسی رنگها آگاهی لازم را کسب کرده و ازسلیقه خریداران نیز باخبر باشد.
طرح باید بداند که سیر و دگرگونی بسته ها باید از ارتباطی منطقی برخودار باشد.یک بسته بندی خوب به واقع یک فروشنده خوب است و حتی به قول «میلت فی رابینسون» بسته بندی عامل مهم و تعیین کننده ای بوده و در واقع فروشنده ای خاموش است و آخرین چیزی است که مشتری قبل ازعملی کردن تصمیمش آنرا می بیند و بسته بندی خوب می تواند با قدرت جاذبه خود،خریداران را به طرف خود بکشاند و درمیزان خرید تأثیر بسزایی را داشته باشد.
نتایج یک بررسی در آمریکا نشان می دهد:
شخصی که به یک سوپر مارکت می رود،به طور متوسط 27 دقیقه در آنجا می ماند و دراین مدت:
با 6300 کالا روبه رو می شود
به طور متوسط 14 عدد از آنها را انتخاب می کند
و نسبت خرید ناشی از تحریک،بالای 33% است.
یکی از محققین در این زمینه می گوید 70% خریدها غیرارادی است،یعنی بدون تصمیم سنجیده،انجام می شود.
پی ریزی بسته بندی به شیوه نوین که مناسب،محکم،بادوام،زیبا،نشانگر کالا ودارای قابلیت تولید انبوه باشد از قرن 16 آغاز شد.نیکولاس لوئی رابرت فرانسوی در سال 1798 م.ماشین کاغذ سازی را اختراع کرد اما به دلیل نابه سامنیهای موجود درزمان بعد انقلاب کبیر فرانسه،اختراع او در انگلستان تکمیل شد.
در همان اعوان در آلمان زنفلدر(Alois zenfeld) لیتوگرافی را به سال 1798 به وجود آورد در کمترین زمان این شیوه تمام اروپا وآمریکا را فراگرفت و بسته های چند رنگ و جذاب وارد بازار شد.تنها در لندن درسال 1854 تعداد 700 لیتوگراف وجود داشت.پیشرفتی که در این صنعت رخ داد،جعبه های مقوایی و فلزی و حتی بطریها را به صورتی جذا وارد بازار کرد.
قدیمی ترین بسته بندی آمریکایی یک برچسب و پوشش مخصوص کاغذ است که در کارخانه لوک بمیس (Luok benuis) بین سالهای 1805-1799 ساخته شده است این برچسب با یک قطعه چوب خیلی ساده چاپ شده است.
اولین کسی که ماشین بسیار ساده بسته بندی را ساخت «هورنی من» در سال 1826 بود.دستگاه اوچای را داخل پاکت و پلمب می کرد.در انگلستان به سال 1880 (کادبری براس )(Cod Bury Bross)ماشینی ساخته که روزانه 2000 بسته کاکائو را وزن و پر می کرد.ده سال بعد (کوا کروات)دستگاهی ساخت که بلوط را وزن و در کارتی می ریخت و در هر دقیقه 20 کارتن را به این شکل پر می کرد.
سیرتکاملی بسته بندی ازابتدای قرن 16 میلادی
سال 1500 خلق هنر برحسب (لیبل) کیسه های چنایی
سال1550 قدیمی ترین بازمانده(نمونه)چاپ شده روی لفافه به وسیله «آنوریاس برن هارد» مرد آلمان
سال 1700 کاغذ سازی تأثیر گرفته از آمریکا و ساختن بطری های محکم و بستن درآنها به وسیلهچوب پنبه
سال 1800 ساختن قوطی در حلبی دست ساز که قطعات آن به وسیله جوش به یکدیگر متصل می شد برای بسته بندی و نگه داری غذای های خشک ساختن اولین ظروف شیشه ای دان گشاد در اسکاتلند.
سال 1810 اختراع ظروف استوانه ای در دار به وسیله پیته دوراند.
سال 1820 داروسازان در انگلستان قانونی برای تهیه برچسب سم ها وضع کردند.
سال 1841 ساختن جعبه های مقوایی دست ساز به وسیله بریدن وتاکردن،استفاده از اولین تیوپ رنگ توسط نقاشان و اختراع در پیچ دار در سال 1856.
سال 1890 ظهور چاپ دوی کارتن های مقوایی و اختراع سر بطری در سال 1892.ظهور کوکاکولا در بیشترسال 1907 ،اختراع خمیرداندان و پرشدن آن در تیوپ.
سال 1905 طراحی ظروفی ساخته شده از مقوا،قوطی حلبی و فیبر به شکل در پیچ دارد،برای بسته بندی پنیر و ساخت ظروف فلزی برای حمل نفت و روغن توسط شرکت استاندارد اویل،طراحی حروف سفید روی ظروف حلبی ترمز توسط اوکسو Oxo.
سال 1909 ظهور جعبه های محصور شده با تسمه برای بسته بندی (حجیم 1900 الی سالهای 1903 پوشش ورقه ای فلزی برای نگه داری شیشه های عطر و آب نبات .
سال 1924 پرکردن شیشه های شیر توسط دکی دیه لبنیاتی انگلستان به وسیله شیردوش .
سال 1927 در دسترس قرار گرفتن پلی ونیال کلراید PVC و استفاده از پلاستیک در اجناس لوکس و خریده شدن امتیاز پلی استر به وسیله DU put و پخش آن در اروپا.