پایان نامه بررسی و شناخت نیازهای آموزشی ترویجی کیوی کاران استان مازندران

پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد

رشته کشاورزی

سال 1385

چکيده

تحقيق حاضر به بررسي و شناخت نيازهاي آموزشي - ترويجي كيويكاران استان مازندران (شهرستانهاي تنكابن و چالوس) پرداخته است. اين تحقيق از نوع کاربردي و به روش توصيفي، همبستگي مي باشد كه شيوه اجراي آن به صورت ميداني و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است.  جامعه آماري اين تحقيق شامل 7132 نفر از کيويکاران شهرستانهاي تنکابن وچالوس در سال زراعي 1385-1384 مي باشد و در همين راستا جمعيت مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران 360 نفر برآورد شده است و روش نمونه گيري بصورت تصادفي ساده  مي باشد . براي تجزيه و تحليل داده ها از  نرم افزارspsswin استفاده
شده است .

 نتايج نشان مي دهد که ميزان نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران  در کليه مراحل کشت کيوي؛ اعم از احداث باغ، کاشت، داشت، برداشت و انبارداري درحد متوسط به بالامي باشد. همچنين مهمترين کانال
آموزشي و ترويجي استفاده شده در خصوص کشت کيوي، مشاهده فعاليت سايرکيويکاران مي باشد ضمن اينکه استفاده از مجلات و نشريات آموزشي - ترويجي، استفاده از کلاسهاي آموزشي، استفاده از برنامه هاي آموزشي - ترويجي تلويزيون و راديو، تماس با مروجين و تماس با کارکنان جهاد کشاورزي در حد کم صورت گرفته است.

نتايج حاصل از ضريب همبستگي نشان مي دهد كه بين متغير هاي مستقل؛ سطح تحصيلات، سابقه کشت کيوي، سطح کشت کيوي، تماس با کارکنان جهاد کشاورزي، تماس با مروجان، استفاده از کلاسهاي آموزشي و ترويجي، استفاده از مجلات و نشريات آموزشي و مشاهده فعاليت ساير کيويکاران با متغير وابسته ميزان نيازهاي آموزشي - ترويجي کيويکاران رابطه معکوس وجود دارد ولي بين متغير دسترسي به مناطق شهري با متغير ميزان نياز آموزشي رابطه مثبت وجود دارد. ضمن اينکه بين
متغيرهاي؛ سن، درآمد، تعداد افراد تحت تکفل، عملکرد محصول کيوي، استفاده از برنامه هاي آموزشي راديو و تلويزيون با متغير ميزان نياز آموزشي رابطه اي مشاهده نمي گردد. نتايج حاصل از تأثير فردي متغيرهاي مستقل بر متغير وابسته نشان مي دهد که جنسيت، تأهل، شغل اصلي، نوع مالکيت،عضويت در تعاوني کيويکاري بر ميزان نياز آموزشي مؤثر است ولي تسهيلات حمايتي بر ميزان نياز آموزشي تأثيري نداشته است.

نتايج حاصل از رگرسيون چند متغيره درخصوص تأثيرات متغيرهاي مستقل تحقيق بر ميزان نيازهاي آموزشي -  ترويجي کيويکاران بيانگر آن است كه به ترتيب متغيرهاي سابقه کشت کيوي، استفاده از کلاسهاي آموزشي - ترويجي، مشاهده فعاليت ساير کيويکاران و تماس با مروجان تأثيرمنفي بر ميزان نيازهاي آموزشي داشته اند. ولي متغير دسترسي به مناطق شهري بر ميزان نيازهاي آموزشي تأثير مثبت داشته است. 

-1- مقدمه[1]

رشد وتوسعه بخش كشاورزي از مصاديق بارز توسعه ملي، اقتصادي و در نهايت امنيت ملي هر كشور محسوب مي شود. بر مبناي تجربه هاي به دست آمده از كشورهاي توسعه يافته وحتي برخي كشورهاي همسايه، رشد بخش كشاورزي را مي توان زيربنا و بستر توسعه صنعتي ، بخش خدمات، بهداشت غذائي و ... در اقتصاد ملي هر كشور محسوب نمود، به عبارت ديگر بخش كشاورزي نقش موتور و نيرو دهنده توسعه را برعهده دارد. زيربخش باغباني نيز به دليل داشتن مزيتهاي خاص نسبت به ساير زيربخشهاي كشاورزي و همچنين ديگر بخشهاي اقتصادي، داراي ظرفيتهاي ويژه اي جهت توسعه بخش كشاورزي در راستاي تحقق اهداف توسعه ملي است.

به اعتقاد كارشناسان، مزيت اقتصادي كه در فعاليتهاي باغداري وجود دارد در بخش زراعي كمتر به چشم
مي خورد، قيمت محصولات باغي به مراتب از محصولات زراعي در بازارهاي جهاني بيشتر است و از اينرو مي توان به درآمدهاي ارزي مناسب وبهره گيري بهتر از مزيت هاي موجود( شرايط اقليمي، دسترسي به بازارهاي خارجي و ...) نائل آمد. تنوع آب وهوا و كشت وپرورش طبيعي انواع ميوه و تره بار در ايران با بهره گيري از منابع طبيعي خاك وآب و بهره گيري از تابش مستقيم خورشيد سبب شده است كه محصولات باغي ايران، از مزيتهاي بهداشتي ومرغوبيت در طعم و مزه برخوردار شود.

از اينرو با سرمايه گذاري در ايجاد صنايع تبديلي و نگهداري، تجهيزات حمل و نقل و حضور موثر در بازارهاي جهاني (نمايشگاههاي معتبر صنايع غذايي و محصولات كشاورزي در اروپا وشرق آسيا) مي توان زمينه گسترش  صادرات محصولات باغي كشور را فراهم آورد.

يكي از محصولات بسيار ارزنده و گرانبها كه مي تواند در صورت ازدياد توليد و صدور به خارج مقاديري از ارز كشور را تأمين نمايد ميوه كيوي (كيوي فروت ) است.

نام اصلي اين ميوه Chinese gooseberry  يا انگور فرنگي چيني است. كيوي، ميوه بومي مناطق جنوب غربي چين است. در اوائل دهه 1920 توليد آن در مناطق جنوب شرقي آسيا، ژاپن و نيوزیلند آغاز شد ودر اوائل دهه 1960 با صدور اولين محموله انگور فرنگي چيني از سوي نيوزیلند، صادركنندگان براي اين ميوه نام كيوي را كه در اصل نام پرنده ملي اين كشور است برگزيدند. كيوي از جمله گياهان مناطق نيمه گرمسيري است و در مقابل سرما بسيار مقاوم مي باشد. گونه هاي كيوي به شكلهاي زينتي و خوراكي در جهان كشت مي شوند. درخت كيوي به درخت انگور شباهت بسيار دارد و داراي ساقه خزنده با برگهاي قلبي شكل است. همچنين اين ميوه گياهي است دو پايه كه با توجه به خصوصيات گلهاي نر و ماده آن براي اينكه ميوه تشكيل گردد و اختلالات تلقيحي و ريزش پيش نيايد مي بايد هنگام گرده افشاني تمام سطح كلاله به مقدار كافي دانه گرده دريافت نمايد كه اين عمل در شرايط طبيعي توسط حشرات به ويژه زنبور عسل( تا 96 درصد) و باد (تا 4 درصد ) صورت مي گيرد.

لازم به ذكر است كه نهال كيوي به رطوبت زياد ( حداقل بارش سالانه 150 سانتي متر) ، آبياري مناسب در فصل رشد، نورآفتاب كافي در تابستان، دماي خنك پائيزي براي كامل شدن ميوه و زمستانهاي نسبتاً سرد براي طعم بخشيدن به ميوه نياز دارد. خاك مناسب جهت كاشت كيوي، خاك عميق حاصلخيز و داراي هوموس  مي باشد، كه PH آن نبايد از 9/6 تجاوز كند. زمان كاشت نهال كيوي در اواخر زمستان يا اوائل بهار است، كه پس از 4 سال به بهره دهي مي رسد.

اين ميوه داراي ظاهري كشيده و استوانه شكل بوده، پوست آن بسيار نازك و به رنگ قهوه اي مي باشد و از كركهاي كوتاه و پرپشت پوشيده شده است. ميوه كيوي سفت اما گوشتي و آبدار است، قسمت گوشتي آن به رنگ سبز و حاوي دانه هاي ريز و سياهرنگ خوراكي است كه بسيار معطر و خوش طعم وسرشار از ويتامين C  بوده و ميزان آن  10 برابر ويتامين C  موجود در ليموترش است.

بر حسب واريته هاي مختلف، وزن هر عدد ميوه كيوي بين 30 تا 200 گرم مي باشد. واريته " هايوارد" معروفترين و پرمحصول ترين رقم كيوي در جهان است كه گرد و تخم مرغي شكل است و در اواسط آبان ماه مي رسد. " آبوت"  كه فصل برداشت آن در اواخر مهر ماه است نسبتاً كشيده تر از واريته هايوارد است." برونو" استوانه اي شكل بوده و قسمت بالا وپايين آن كروي است. " مانتي " نيز به شكل گلابي است و رنگ آن  قهوه اي روشن مي باشد كه در آذرماه مي رسد.

حال به منظور پرورش ميوه كيوي در ايران، با توجه به بيان مطالبي در خصوص آب و هوا وشرايط اقليمي مورد نياز آن ( آب ، رطوبت ، حرارت، آفتاب و خاك ...) مي توان گفت كه در ايران بويژه قسمت مهمي از منطقه شمال ( گيلان و مازندران ) يعني از آستارا تا ساري براي كشت اين ميوه مساعد و مناسب مي باشد. كيوي، اين طلاي سبز كه مي تواند هرساله به ما محصول فراواني دهد، جا دارد كه باغداران توليد كننده آن از طريق آموزش در خصوص نحوه صحيح كشت و كار و برداشت و نگهداري اين ميوه اطلاعاتي بدست آورده تا بتوانند در جهت توسعه هر چه بيشتر اين محصول هم از لحاظ كمي و  هم كيفي كوشا باشند.

از اينرو به منظور اثربخشي آموزش اين افراد(كيويكاران) ، مي بايد از نيازهاي آموزشي – ترويجي آنان در ارتباط با پرورش كيوي آگاه شد. زيرا نيازهاي آموزشي - ترويجي يكي از دروندادهاي اصلي سيستم آموزشي است كه مبناي اساسي طرح ريزي، اجرا و ارزشيابي فعاليتهاي سيستم قرار مي گيرد. در بسياري از مواقع فراگيران مجبور مي شوند مطالبي را ياد بگيرند كه عملاً در موقعيت شغلي شان كاربردي ندارد. اين مشكل جدا از تبعاتي كه دارد، ناشي از دو دليل است: عدم دقت در نيازسنجي و يا نبود خود نيازسنجي در فرآيند آموزش.

لازم به توضيح است  كه شناخت اينگونه نيازها، احتياج به درك صحيحي از وضع موجود و تعيين اهداف معقولي به عنوان وضع مطلوب دارد تا به واسطه آن بتوان، فاصله ميان اين دو وضعيت را كاهش داد.

به طور كلي با در نظرگرفتن اهميت اقتصادي محصول كيوي، از يك سو به عنوان تأمين كننده بخش مهمي از درآمد خانوارهاي كيويكار واز سوي ديگر با عنايت به اينكه برخي از مناطق تحت كشت اين محصول از جمله شهرستانهاي تنكابن و چالوس از استان مازندران به علت دارا بودن پتانسيلهاي بالا به عنوان مراكز عمده كشت كيوي كه ارزش صادراتي نيز داشته مطرح گرديده اند، لذا اين تحقيق درصدد آن شده كه به بررسي نيازهاي آموزشي- ترويجي كيويكاران اين مناطق جهت ارائه برنامه هاي آموزشي مناسب در راستاي ارتقاي سطح كمي و كيفي محصول توليدي بپردازد.

1-2- تعريف مسأله[2]

بررسي هاي انجام شده در زمينه بهترين مناطق  جهت كشت كيوي در ايران، حاكي از آن است كه حاشيه درياي خزر و به ويژه نواحي مركزي كرانه هاي درياي خزر، مناسبترين مناطق براي كشت و توليد كيوي در ايران  مي باشد. وجود رشته كوه البرز همچون سدي در جنوب اين ناحيه وموجوديت درياي خزر در شمال كرانه هاي درياي خزر باعث شده كه اين مناطق داراي آب و هوا وشرايط اقليمي بسيار مساعدي براي انواع فعاليتهاي گوناگون كشاورزي باشند. رطوبت فراوان، بارش سالانه به ميزان 300 تا 2000 ميليمتر پراكنش مناسب، تعداد ساعات آفتابي فراوان،فقدان يخبندان طولاني و زمستانهاي بسيار سرد، عدم وزش بادهاي شديد و بارش  تگرگ و غيره از جمله خصوصياتي است كه نواحي مركزي درياي خزر را مي توان به عنوان بهترين منطقه براي كشت كيوي در جهان قلمداد كرد. درخت كيوي با توجه به شرايطي كه براي رشد و نمو نياز دارد، در نواحي مركزي  كرانه هاي درياي خزر (غرب استان مازندران و شرق گيلان) وبيشتر در
ماسه زارهاي ساحلي به خوبي رشد مي كند.

حال، از ميان نواحي مركزي كرانه هاي درياي خزر، غرب استان مازندران بويژه شهرستانهاي تنكابن و چالوس داراي بيشترين اراضي جهت كشت كيوي مي باشند واين امر بدان علت است كه باغداران اين مناطق به صورت خودجوش و بدون آنكه دولت هزينه اي را متقبل شده باشد، بخشهاي بزرگي از باغهاي مركبات را به باغهاي كيوي تبديل كرده اند و در نتيجه توليد اين محصول به سرعت افزايش يافته است
( قنبري و ذاكري ، 1381 ، ص 52).

در حال حاضر با توجه به اظهارات مديريت جهادكشاورزي شهرستان تنكابن، از كل ميزان كيوي توليد شده در كشور كه حدود 70 هزار تن اعلام شده است، اين شهرستان با توليد سالانه بيش از 50 هزار تن كيوي از سطحي معادل 2000 هكتار از اراضي شهرستان وميزان عملكردي بالغ بر 25 تن در هكتار، توانسته است 85 درصد از كيوي توليد شده در كشور را در اختيار داشته باشد كه از اين لحاظ رتبه نخست كشور را به خود اختصاص داده است( روزنامه آسيا، 25/8/1384،ص 1).

همچنين شهرستان چالوس نيز بر اساس آخرين آمارگيري در سال 1382، توانسته است با توليدي حدود 4967 تن كيوي از سطحي معادل 283 هكتار از اراضي شهرستان وميزان عملكردي بالغ بر 5/17 تن در هكتار، پس از تنكابن به عنوان يكي از توليد كنندگان عمده كيوي  در استان به حساب آيد
(مركز آمار ايران، ارديبهشت 1384، ص 129).

با در نظر گرفتن سطح زيركشت كيوي در استان مازندران به ويژه غرب اين استان(شهرستانهاي تنكابن و چالوس) كه در بالا به آن اشاره شده است، نزديك به 8737 نفر در استان به كشت اين محصول اقدام نموده اند. كه از اين تعداد حدود 5632 نفر در تنكابن و 1500 نفر در چالوس مشغول به فعاليت
مي باشند.حال، در اين تحقيق با توجه به بررسي اجمالي كه در خصوص وضعيت وروند توليد كيوي وهمچنين تعداد بهره برداران مشغول به فعاليت در اين بخش در شهرستانهاي نام برده شده از استان مازندران صورت گرفته است، به تشريح و بيان مسأله از ابعاد اقتصادي و اجتماعي مي پردازيم.

محصول باغ كيوي بر طبق جدول (1-1) ، از نظر اقتصادي تا 25 سال قابل بهره برداري است و بطور متوسط محصول ساليانه آن در هر هكتار 20 تن مي باشد.

[1] -Introduction

[2] - Statement  of  the problem

فهرست منابع فارسي

1. ابطحي ، سيد حسين (1368). آموزش و بهسازي منابع انساني. تهران : مؤسسه مطالعات و برنامه ريزي آموزشي، سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران، ص 22.
2. اميري نژاد، ناصر (1380). بررسي نقش زنان روستايي در فرآيند توليد چاي و نيازهاي آموزشي آنان در شهرستان لاهيجان. پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات، دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي ، صص 209-208.
3. ابراهيمي، يونس ( 1359). نتايج بررسيهاي مقدماتي Chinese gooseberry در شمال ايران. مؤسسه تحقيقات اصلاح وتهيه نهال و بذر رامسر . تهران : وزارت كشاورزي، ص 12.
4. ابراهيمي، يونس (1372). سلسله مطالب تدريس شده گياهان نيمه گرمسيري براي كارشناسان باغباني مركز آموزش كشاورزي تنكابن. تهران: وزارت كشاورزي.
5. ابراهيمي، علي(1376). برنامه ريزي درسي (راهبردهاي نوين). تهران: انتشارات فكر نو، ص 44.
6. ابيلي، خدايار( 1377). آموزش و بهسازي نيروي انساني، يك ضرورت سازماني . فصلنامه مديريت در آموزش و پرورش ، شماره 17.
7. اسماعيلي، ب (1380). نيازسنجي. موجود در :

http:// www. Imi-ir. Org/ tadbir/ tadbir- 117/s %20 and % 20 r-117/3.asp

1. اعتماد، اعظم (1381). بررسي و تعيين مزيت نسبي برخي محصولات كشاورزي با استفاده از روش عملكرد RCA (با تأكيد برمحصولاتي نظير مركبات، كيوي، سيب، انگور و انار). پايان نامه كارشناسي ارشد برنامه ريزي وتحليل سيستمهاي اقتصادي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات ، ص 107.
2. بابايي، محمود (1378). نيازسنجي اطلاعات. تهران : مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران، ص 12. موجود در :

http:// www. Irandoc. ac.ir/ lib & Inf- Grp/ Needs/ sction- 1. htm

1. بلکبرن ، دونالد (1380). بنیان ها و تحول فعالیت ها در ترویج کشاورزی . ( مترجم : سید جمال فرج اله حسینی ) . تهران : دانشگاه آزاد اسلامی ، مرکز انتشارات علمی ، صص 2-1 ، 17-15 و ص 94 .
2. بولا، اس (1362). ارزيابي و كاربرد آن در سواد آموزي تابعي. (مترجم: عباس بازرگان). تهران: مركز نشر دانشگاهي.
3. بي نام (1381). كيوي (ايران) با نام تركيه در بازارهاي جهان عرضه مي شود. تهران: نشريه ابرار اقتصادي، شماره 132، بهمن 1381، ص 1.
4. بي نام (1381).  خواص ميوه كيوي. تهران: نشريه قدس، شماره 132، بهمن 1381، ص 87 .
5. پناهي، فاطمه (1383). بررسي تنگناها و نيازهاي آموزشي- ترويجي سيب كاران شهرستان اقليد (استان فارس). پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي. تهران: دانشگاه تربيت مدرس، دانشكده كشاورزي.
6. ترك زاده ، جعفر و محمد عباس زادگان (1378). نياز سنجي در سازمانها. تهران : شركت سهامي انتشار، ص 66 .
7. چرمچيان لنگرودي، مهدي (1382). بررسي نارسائيها و نيازهاي آموزشي نوغانداران استان گيلان . پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي. تهران: دانشگاه تربيت مدرس، دانشكده كشاورزي، صص 26-24.
8. چيذري ، محمد (1382). جزوه روش تحقيق منتشر نشده . تهران: دانشگاه تربيت مدرس، دانشكده كشاورزي.
9. حاجي پور، عزيز (1382). توانمنديهاي زير بخش باغباني در تحقق هدفهاي توسعه ملي. مجموعه مقالات اولين همايش كشاورزي و توسعه ملي، 18-17 آذر 1382 . تهران : وزارت جهاد كشاورزي، معاونت برنامه ريزي و اقتصادي ، مؤسسه پژوهش هاي برنامه ريزي واقتصاد كشاورزي ، ص 18.
10. حسنيون، ا (1370). اقتصاد آموزش و پرورش. (تأليف دانيل سن راجرز و هرس اس راجلين ) . مشهد : آستان قدس رضوي.
11. خبرگزاري جمهوري اسلامي، ساري (22/8/1384). برداشت محصول كيوي از باغهاي مازندران آغاز شد، ص 1. موجود در :

http:// www. irna. ir/ Fa/ news / menu- 156/

1. خبرگزاري مهر، تهران (5/4/1383). سال گذشته بيش از 20 هزار تن كيوي از تنكابن صادر شد، ص 1. موجود در :

http:// www. mehrnews. com/ Fa /

1. خزائي پول، يزدان قلي (1382). زيست شناسي گلدهي و گرده افشاني در كيوي. تهران: وزارت جهاد كشاورزي، معاونت امور باغباني، نشر آموزش كشاورزي، صص 5-3 ، 48-45 و 172-139.
2. خزائي پول، يزدان قلي (1384). ريخت شناسي، تربيت و پيرايش كيوي. تهران: وزارت جهاد كشاورزي ، معاونت امور باغباني، نشر آموزش كشاورزي، ص 7، 45و صص 159-151.
3. خيري، شقايق (1383). نقش ترويج در توسعه و بهسازي باغهاي زيتون با توجه به نيازهاي آموزشي باغداران زيتون شهر رودبار. پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي. تهران: دانشگاه تربيت مدرس، دانشكده كشاورزي، صص18-17 و ص 21.
4. ذبيحي طاري، رضا (1376). بررسي نيازهاي آموزشي و ترويجي جنگل نشينان و عوامل تأثير گذار بر آنها درمنطقه ارسباران. پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات، دانشكده كشاورزي ومنابع طبيعي .
5. روزنامه آسيا، اصفهان (25/8/84). 40 هزار تن «كيوي» از تنكابن صادر مي شود، ص 1. موجود در:

http://www.Esfahan.agri-jahad.ir/akhbar/ news& 3/news m&3/ news m13. htm-36k

1. روزنامه جهان اقتصاد (17/7/1384). ص1. موجود در :

http:// www. Jahaneghtesad. com/ Tempate 2/ Home. Aspx? VID= 36-24K

1. زماني پور، اسدالله (1373). ترويج كشاورزي در فرآيند توسعه. انتشارات دانشگاه بيرجند،
   ص 84 ، 100و107 .
2. شريعتي، محمدرضا (1378). بررسي رابطه بين ويژگيها و نيازهاي آموزشي- ترويجي مخاطبان برنامه هاي آموزشي كشاورزي در استان سمنان. پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي . تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات، دانشكده كشاورزي ومنابع طبيعي، ص 54 .
3. شعبانعلي فمي، حسين (1380). تحليلي بر فرآيند تعيين نيازهاي آموزشي - ترويجي زنان روستايي . ماهنامه جهاد، شماره 243-242 ، شهريور و مهر 1380 ، صص 42-38 .
4. شكراله زاده ، امين (1384). بررسي نيازهاي آموزشي كشت گلخانه اي خيار در شهرستان گرمسار از ديدگاه گلخانه داران. پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي . تهران: دانشگاه آزاد اسلامي ، واحد علوم و تحقيقات ، دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي .
5. شهبازي، اسماعيل (1372). توسعه و ترويج روستايي. سازمان تحقيقات ، آموزش و ترويج كشاورزي ، ناشر: موسسه انتشارات دانشگاه تهران، صص 96-95 .
6. شهبازي ، اسماعيل (1375). توسعه و ترويج روستايي. تهران: دانشگاه تهران . ص 3 .
7. شيخي غيور، ح (1380). نيازهاي ترويجي موزكاران شهرستان چابهار (استان سيستان و بلوچستان). پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي . تهران: دانشگاه تهران، دانشكده كشاورزي.
8. صادقي، حسين (1369). بررسي عوامل مؤثر در ريشه زايي قلمه هاي خشبي كيوي فروت رقم مانتي. پايان نامه كارشناسي ارشد باغباني. تهران: دانشگاه تربيت مدرس، دانشكده كشاورزي، ص5، صص 24-23، 39-38 و41-40.
9. طباطبائي فر، وحيد(1381). شناسايي نيازهاي آموزشي و ترويجي پنبه كاران شهرستان گرمسار. پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات، دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي .
10. عابديني، جواد (1382). كيوي، فيزيولوژي و تكنولوژي صنايع تبديلي و اصول نگهداري در سردخانه. تهران : انتشارات دانش نگار ، ص 13، 16و149 .
11. عباسپور، سعيد (1370). پرورش كيوي فروت. تهران: انتشارات دفتر فني كشاورزي، چاپ سوم ، صص 28-27، 61-59، 69-67، 83-82، 92-91، ص95و102 .
12. عبدي سنه كوهي، محمد و جعفر محمدي (1372). كيوي و پرورش آن. تهران: انتشارات فرهنگ جامع،ص 10، صص 18 - 13 ، 21-20 ، 28-27 ، ص 3، صص38-33، ص42،61، صص68-67، ص81، صص89-86، ص92، 94،96،112،133،137، صص144-142، ص149و صص154-153 .
13. فاني، علي اصغر (1375). طراحي مدل نظام آموزشي مديران اجرايي آموزش و پرورش. رساله دكتراي مديريت. تهران: دانشگاه تربيت مدرس، ص 59 .
14. فتحي واجارگاه، كوروش( 1377). طراحي الگوي نيازسنجي در برنام درسي . رساله دكتراي برنامه ريزي درسي . تهران: دانشگاه تربيت مدرس، ص 16 و 41.
15. فتحي واجارگاه، كوروش(1381). نيازسنجي آموزشي ، الگوها و فنون. تهران: انتشارات آييژ، چاپ اول، صص 41-40 .
16. فهيمي،فريد غلامرضا (1383). نياز سنجي آموزشي. تهران: نشريه موج سبز، شماره141،1381،ص14.
17. قنبري، محمدرضا و الهه ذاكري (1381). ارزيابي اقتصادي توليد و توان صادراتي ميوه كيوي. تهران: ماهنامه جهاد، شماره 255، بهمن و اسفند 1381، ص 52 و 54 .
18. کاری ، هری (1381). ارتباطات در ترویج . ( مترجمان : محمد چیذری ، رضا موحدی ) . تهران: دانشگاه آزاد اسلامی ، مرکز انتشارات علمی ، صص 142-141.
19. كرلينجر، ف (1374). مباني پژوهش در علوم رفتاري. (مترجمان: ح، پاشا شريفي و ج. نجفي). تهران: انتشارات آواي نور.
20. محمدي، ف (1383). نياز سنجي مقدمه اي براي برنامه ريزي. تهران: نشريه رسالت، شماره 154، مرداد 1383، ص 2.
21. مختاري آبكناري، عباس (1382). واكاوي نگرشها و نيازهاي آموزشي كارشناسان شيلات در راستاي آبزي پروري پايدار . پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات، دانشكده كشاورزي ومنابع طبيعي،  ص 24 .
22. مركز آمار ايران (1384). سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1375. تهران: سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور، ص 129.
23. معاونت امور باغباني (1384). تهران : وزارت جهاد كشاورزي.
24. مك كاسلين، ان. ال. و تايبزيندا، ج. پي. (1381). سنجش نيازهاي گروه هدف. (ويراستاران: درب. ئي. سوانسون، ر.پ.، بنتزوا. ج. سوفرانكو، بهبود ترويج كشاورزي: كتاب مرجع (صص 142-121)، (مترجمان: غلامحسین صالح نسب ، رضا موحدي ، اسماعیل كرمي دهكردي). تهران : دفتر مطالعات وتلفيق برنامه ها،معاونت ترويج ونظام بهره برداري.(كتاب منتشرشده به زبان اصلي1998)، صص 124-123، 128-127 و 137-136.
25. ملك محمدي، ايرج (1372). مباني ترويج كشاورزي. تهران : مركز نشر دانشگاهي .
26. ملك محمدي، ايرج(1377). ترويج و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي. تهران: مركز نشر دانشگاهي، ص 15، صص 53-52 و ص 57 .
27. موسوي، مينا (1383). تعيين نيازهاي آموزشي و اطلاعاتي سيب زميني كاران در زمينه بازاريابي در شهرستان عجب شير. پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي تهران: دانشگاه تربيت مدرس، دانشكده كشاورزي.
28. مهاجر، مسعود (1381). چرا كيوي باغ هاي مركبات راتصرف كرد. تهران: نشريه آسيا، شماره130، آذر 1381، ص 1.
29. مير دامادي، سيد مهدي (1384). جزوه درسي برنامه ريزي آموزشي. تهران : دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات، دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي.
30. ناصري، سينا (1384). بررسي نيازهاي آموزشي توتونكاران در استان كردستان. پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم وتحقيقات، دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي.
31. ونتلینگ ، تیم ( 1375 ). برنامه ریزی برای آموزش اثر بخش راهنمایی برای تدوین برنامه درسی . (مترجم : محمد چیذری ) . تهران : انتشارات دانشگاه تربیت مدرس ، شماره 34 ، ص 9 ، 11 و 23 .
32. يزديان (1382). بررسي نيازهاي آموزشي پسته كاران استان قم. تهران: پايان نامه كارشناسي ارشد ترويج و آموزش كشاورزي.

فهرست منابع انگليسي

1. Anonymous, (2006). Needs assessment the first step. P.4. [on line]: available at url :

http:// www. alumnus. caltech.edu/ ~ rouda / T2- NA. html

1. Beutel, J.A . (1990). Kiwifruit. PP. 309- 316. [on line] : avaliable at url :

http:// www. Hort . purdue . edu/ new crop/ proceedings 1990/ vo1-309. html

1. Bratkovish, Smand Millert, L.E. (1993). Perceived educational needs of innovative Ohio sawmill operators forest produets.Journal. 43(3):35-40 .
2. Boone, A.D. (2003). Needs assessment . [on line]: available at url:

http:// www. cals. ncsu. edu/ agexed/ aee521/class 05/need/ needs1.HTM

5- Bourton, J. (1985). Needs assessment . Education.Technology. Publication: New Jersey.

6- Caldwell, J.D., & Coston, D.C., & Broch, K.H. (1988). Rooting of semi hardwood "Hayward" kiwifruit cuttings hort. 23(4): 714-717.

7- Chizari, M. and Karbasioun, M. and Linder, J.R. (1998). Obastacles facing extension agents in the development and delivery of extension educational programs for adult farmers in the province of Esfahan, Iran . Journal of
agricultural education , 39 (1):55 -68.

8- Chizari, M. , Lindner, J. and Zoghie , M. (1999). Perception of extension agent's educational needs regarding sustainable agriculture in the Khorasan province , Iran. Journal of agriculture education. 40 (4), 20 -24.

9- Community programs in family life, (2000). Needs assessment methods. department of human development. [ on line] : available at url:

http:// www. chre. Vtedu / HD/ rpetersn/ Nassesstype. htm

10- Connors, J. (1995). Adult agricultural education needs assessment for the dmitrow distrct-Russian federation. Journal of agricultural and extension education. 2 (2):3-10. [on line]: available at url:

http:// www. aged. tamu. edu/ aiaee/ jiaee/ archire/ vol-22. pdf

11- Dillman , D.A. (1978). Mail and telephone surveys: The total desing method. New yourk: John Wiley & Sons.

12- Ekanem, E ., & Singh, S.P., & Muhammad, S.,& Tegegne, F.,& Akuley- Ameneyenu, A. (2001). Differeces in district extension leaders' perceptions of the problems and needs of Tennessee small farmers. Journal of extension 39(4). [on line] : available at url:

http:// www. joe. org/joe/ 2001 august/ ent. html

13- Fellenz, R. (1998). "Program planning for the training and continuing education of adults". in Cookson, P.S. (ed.). Malabar, Florida: Krieger publishing company.

14- Ford, C.L. (1995). Educational priorities of small farmers in West Tennessee. Journal of agricultural education. 36(1), 31-37.

15- Freguson, A.R. (1990). Stem, branches, leaves and roots of the kiwifruit vine . In: Washington, I. J. and G.C Weston. (ed.). Kiwifrut: Scince and management. Aukland. New Zealand. 58-69.

16- Garton, B., & Chung, N. (1997). In service needs of beginning teachers of agriculture using two assessment models. Journal of agriculture, Edu. V3.

17- Hartmann, Hudson , T., Kofranek, Anton , M., Rubatzky, Vincent, E.,
Flocker, William, J., (1988). Plant science growth, Development and utilization of cultivated plants. Prentice - Hall international edition, p. 614.

18- Israel, G.D. and Hague, G.W. (2002). A recruiting challenge for extension education: A comparison of non participants and participants in homeowner landscaping programs. Journal of agricultural education. 43(4), 76-87.

19- Kelsey, K.D. and Wall, L. J. (2003). Do agricultural leader ship programs produce community leaders? A case study of the impact of an agricultural leader ship program on participants, community involvement . Journal of agricultural education. 44(4), 35-46.

20- Kruger, R.A. (1994). Focus groups: Apractical guide for applied research (2 nd ed.). Thousand Oaks, CA: sage publications.

21- Kaufman , R.A. (1982). Identifying and solving problem: Asystem approach (3rded.). Sundiego . CA: university associates. 122.

22- Lilley, S. and Ohers, (1987). North Carolina farm suruey Raleigh: North Carolina state university: ERLC Document. Reproduction service No.

23- Lioydjphipps, (1989). "Agricultural education in school" university of Illinois Champaign , U.S.A. P.463.

24- Mainland, C.M. (1998). Kiwifruit. PP.1, 4. [on line] : available at url:

http:// www. ces. ncsu. edu/ depts/ hort / hil / hil – 208 . html

25- Martin, A.R. (1987). Analysis of needs: Educational programs for voung and adult farmers . Journal of American association of teacher educators in agriculture . 20 (1).

26- Mohamed , J.E. and Gamon, J.A. and Trede, L.D. (1995). Third world agricultural extension organization= obligations toward the educational needs of rural people : A national survey. [on line]:  available at url:

http:// www. aged. tamu. edu/ aiaee/ jiaee/ archive/ vol22. pdf

27- Mowbray, C.T., & Szilvagyi, S. (2002). Needs assessment manual.
[on line]: available at url:

http:// www. ssw. umich. edu/ sed/ needs. html

28- Onemolease, E. (2002). Extension needs of women cassava farmers in Igueben and Esan Northeast local government areas of Edo state. Nigeria. [on line]: available at url:

http:// www. condesria. org/ links/ publications/ adl- 2002/ onemolease. Pdf

29- Pretty, J.N. (1995). Regenerating agriculture: Policies and practice for sustainability and self-reliance. London: Earths can publications; and Washington DC: National Academy Press.

30- Prior, Jon. (1994). Hand book of training and development published in association with the institute of training and development , FID, 2 thed, London, P.14.

31- Ray, G. L. (1991). Extension communication and management. Nayaprokash,  Calcutta.

32- Roling , N. (1990). Extension Science have not we come of age . Journal of extension systems, Vol. b (1) . PP . 12-15.

33- Rouda, R.H. (1996). Needs assessment the first step. pp. 1- 4. [on line] : available at url:

http:// www. bmj. Bmj journals. Com/ cgi./ content / full/ 324/ 7330/ 156. html

34- State , K. (2002). Horticulture. P.2. [on line]: available at url:

http:// www. consider. K-state, edu/ study guides/ hort. Pdf

35- Swist, J. (2000). Conduting a training needs assessment . p.8. [on line]: available at url:

http:// www. amxi. Com/ amx- mi30. htm

36- Trede, L. D. ,& Whitaker, B.S. (2000). Educational needs and perceptions of Iowa Beginning farmers toward their Education. Journal of agricultural education, 41. (1).

37- Weddel, K.S. (1997). Needs assessment for adult ESL learners. [ on line]: available at url:

http:// www. cal. org/ nc/ digests/ needs. html

38- Whitworth, J. (2006). Kiwifruit production in Oklahoma . PP. 2-3. [ on line]: available at url:

http:// www. osuextra. com

39- World Kiwifruit Review, (2001). [ on line]: available at url:

http:// www. e- belrose. com 1045 N.E. Creston Lane, Pullman, WA 99163 – 3806, USA .html

40- World Kiwifruit Review, (2004). PP. 17,23. [ on line]: available at url:

http:// www. e- belrose. com world kiwifruit review table of contents 05.html