پایان نامه بررسی لزوم گرافیک محیطی برای محیطهای بسته

پایان نامه مقطع کارشناسی

رشته ارتباط تصویری

سال 1385

مقدمه :

محيط اطراف ما، خانه هايي كه در آن زندگي مي كنيم، همه نياز مبرمي به برقراري روابط صحيح فرمها، رنگ ها و هم چنين سازمان بندي دقيق بر مبناي اصول بصري دارند.

- انسان به واسطه ي زبان گرافيك مي تواند با محيط اطراف خود سخن بگويد و با ديگران ارتباط برقرار كند. استفاده از گرافيك شهري در مساحت فضاي داخلي خانه‌ها و فضاي بيروني آن ها يعني كوچه ها، خيابان و فضاي سبز اطراف، در تزئين و زيبا سازي ادارات موسسات و اماكن عمومي نظير پاركها، نمايشگاهها، فروشگاهها و… براي تمامي افراد در كليه سطوح اجتماعي و در هر سني به نوبه خود موثر بوده و مورد نياز واقع
مي شود و در ساختار محيطي مناسب و مطلوب نقش بسزايي دارد. محيط مناسب يعني فضايي كه بشر بتواند در آن جا فارغ از فشارهاي ناخواسته زندگي، رشد كرده و شكوفا شود.

گرافيك و تبليغات شهري يكي از قديميترين و خالص ترين فرم هاي ارتباطات است. از اولين نقاشي بر روي ديوار غارها گرفته تا آخرين ويدئو پروجكشن Video Projection  و ويدئو وال ها Video Walls .

تبليغات شهري يكي از قديمي ترين ابزارهاي تبليغات، براي معرفي خدمات و كالاهاست كه شامل انواع پوسترها، بيلبوردها، طراحي بدنه اتوبوس ها، اتومبيل ها، استندها و حجم هاي تبليغاتي مي شود.

تبليغات شهري و محيطي در جهان يك مقوله اقتصادي و بازرگاني تلقي مي شود و هم چون ساير فعاليت هاي حرفه اي در غرب، ويژگي هاي خاص خود را دارد. تبليغات و گرافيك شهري امروز بيشترين خدمت را به تراست ها  و كارتل هاي اقتصادي عرضه مي كند. اطلاعات بصري كه توسط طراحان گرافيك به شهروندان داده مي شود، بايد داراي جنبه هاي زيبايي شناسي و جلب كنندگي و نيز تأثير گذاري لازم باشد. اين ها
مي توانند در غالب تصاوير تابلوهاي تبيلغاتي، اطلاعات فرهنگي، سياسي اجتماعي و اقتصادي را به جامعه منتقل ساخته، زيباسازي شهري را نيز موجب گردند. بدين شكل است كه در دنياي حاضر، هنر گرافيك ملزم است كه بخشي از فعاليت خود را در خدمت معماري و محيط زيست و فضاي شهري قرار دهد و در نظم بخشيدن و ايجاد تسهيلات و زيبا كردن فضاي شهري شركت داشته باشد.

در ادامه نمونه هاي جديد از تبليغات شهري و پروژه هاي گرافيك محيطي معرفي
مي گردد: همان طور كه مشهود است، گرافيك و تبليغات شهري علمي است كه در آن چگونگي استفاده از انواع فرمها، رنگ ها، نقش ها و تصاوير گوناگون به شكل ماهرانه، اصولي و برنامه ريزي شده در جهت بتر و ساده تر شدن روابط، ارتباطات، ترافيك و همچنين كاملتر ساختن زيبايي هاي محيط عمومي شهر مطرح شده و مورد بررسي قرار گرفته است. بديهي است  در صورتي كه تدابيري از سوي طراحان گرافيك شهري در جهت هر چه بهتر شدن طرحها و اصولي بودن عناصر بصري موجود در فضاي شهري صورت نگيرد، محيط زيست شهروندان به صورت مكاني غير قابل تحمل، متشنج و ناموزون در خواهد آمد. در حالي كه با ايجاد مجموعه اي متناسب از فرم ها، رنگ ها و طرح ها مي توان موجبات رفاه و آسايش افراد جامعه را براي زندگي بهتر فراهم ساخت و روح تازه اي در فضاي شهر دهيد.

گرافيك محيطي چيست؟

در اروپا و آمريكا. كاربرد گرافيك را در شكل گيري فضاهاي داخلي و خارجي. در معماري و شهرسازي. با واژه هايي چون Graphics  Environmental ( كه گرافيك محيطي ترجمه شده) يا Sing Design ( كه مي توان آن را طراحي نشانه ترجمه كرد ) و يا Sinage ( سانياژ = نشانه گذاري ) بيان مي كنند. كه اگر اين كاربرد در خدمت فضاهاي بيروني شهر  مثل خيابانها. ميادين. فضاهاي سبز عمومي و ديوارهاي خارجي ساختمانها باشد به آن City Signs ( علائم و يا گرافيك شهري يا خياباني ) مي گويند. ما از طريق كتابهاي خارجي با نمونه هاي زيباي گرافيك محيطي به صورتهاي گوناگوني مثل تابلوهاي جهت يابي در خيابانها و يا محوطه هاي داخلي. سر در ساختمانها و فروشگاه ها و انواع و اقسام تزئينات شهري آشنا هستيم. و نمونه‌هاي نازيبا و كاربردي هاي غلط آن را در محل سكونت خود مي بينيم و مورد استفاده قرار مي دهيم ( كه در بيشتر موارد استفاده هم نمي شود ). گاهي براي زيباتر ساختن محيط زندگي خود سعي مي كنيم از آثار خارجي تقليد كنيم، كه نتيجه حاصل حتي اسفبارتر است. شايد چون نمي دانيم كه رمز موفقيت در طراحي محيطي، بيش از هر چيز، شناخت و تسلط بر مفهوم هر دو واژه طراحي و محيط و ارتباط اين دو با يكديگر است.

از آنجايي كه پژوهش در هر زمينه اي نيازمند تعريف كردن آن است. جامع ترين تعريفي كه مي توانيم براي گرافيك محيطي ارايه دهم چنين است: طراحي متناسب و هماهنگ نشانه ها، نوشته ها و تزئينات به صورت ( يا بر روي و يا در تلفيق ) حجم سه بعدي
( مثل تابلو يا استند ) براي راهنمايي، اطلاع رساني و برقراري هر نوع ارتباط ديگر،در عين ايجاد زيبايي و حال و هوايي در خور و شخصيتي قابل درك، در  هر نوع محيط داخلي و خارجي در يك شهر است.

گر چه در شهرهاي سده هاي پيشين نيز تابلوها، پانل ها و شكل هاي ديگر اطلاع رساني يا جهت يابي و نيز انواع مجسمه ها و فرم هاي تزئيني وجود داشته است. اما واژه گرافيك در طراحي محيطي به عنوان يك تخصص، مانند ساير مقولات و فعاليت هاي گرافيكي، در سده بيستم كشف شده است. دلايل اهميت يافتن اين هنر از يك طرف به دنبال پژوهش هاي مكرري بود كه از اوايل قرن حاضر پيرامون مسايل مربوط به كيفيت زندگي شهروندان انجام شد، و از سوي ديگر به دليل تمايل روزافزون بسياري از هنرمندان پس از عصر مدرن، به بيرون آمدن از محيط بسته گالري ها بود تا فرصت يابند با فضاي زندگي روزمره عكس العمل مردم روبه رو شوند. به اين ترتيب راه همكاري معماران و شهرسازان با نقاشان و مجسمه سازان امكان پذير شد. و همگام با پيشرفت و رواج روزافزون هنر گرافيك در اين دوران، اين هنر نيز به عنوان شاخه اي از هنرهاي تجسمي مورد استفاده معماران و شهرسازان قرار گرفت. به اين ترتيب هنر طراحي يك محيط با كمك علائمي كه هم زيبا باشند و هم ارتباط مردم با مكان ها و رويدادها را ميسر سازند، بوجود آمد. امروزه، شهرهاي مهم جهان حول و حوش تجارت و توريسم با يكديگر در رقابتند و پيوسته در حال پيدا كردن علائمي جذابتر براي راهنمايي و جلب توجه ملاقات كنندگان هستند. در عين حال همه ساله ساختمانها و مراكز بسياري در دنيا ساخته مي شوند كه به دلايلي مشابه، گرافيك هاي تازه تري را با خود به همراه مي آورند. به اين ترتيب، هر سال شاهد گرافيك هاي محيطي جديدتر و خلاقانه تري هستيم، و با پيشرفت هاي تكنولوژيك در طراحي و ساخت تابلوها نيز اين تازگي و خلاقيت را تشديد مي كنند.

گرافيك محيطي ( محيط هاي بسته ) مغازه ها و فروشگاهها              

اهميت رو به رشد فروشگاه ها در دنياي هنري معاصر، پيامد منطقي مصرف بالاي مصرف كنندگان در پايان قرن بيستم است پس مي توان گفت فروشگاه ها پديده هاي نوي قرن بيستم مي باشند.

در حال حاضر كه در قرن بيست و يكم مي باشيم مشاهده مي كنيم كه فروشگاه ها ما را به سوي تغييرات زماني سوق داده و تصوير واضح و روشني را از خريد براي ما نمايان مي‌سازند.

امروزه فروشگاه ها به ما مي گويند كه ما چه هستيم و چه كاري مي كنيم و همچنين آئينه تغيير اهداف و آرمان هاي ما مي باشند. فروشگاه ها مجراهاي مختلفي هستند كه مي توانند به ما امكان دست يابي به ابعاد جزئي و پراكنده و ظاهراً مكمل را بدهند.

بايد به اين نكته توجه شود كه چگونه ساختارهاي اقتصادي و اجتماعي مفاهيم رفاه و مصرف گرائي را به هم نزديك كرده اند. فروشگاه ها مركز توجه شده اند و به عنوان معابدي در دنياي جديد خريد و فروش مطرح شده اند در نتيجه چيزي كه در گذشته يك نياز ضروري بود ( خريد لباس، كفش و غذا و … ) اكنون به صورت يك فعاليت تفريحي در آمده و فروشگاه‌ها  انعكاس واقعي از سليقه و عادت جامعه مدرن هستند.

امروزه طراحان با در نظر گرفتن اصول و امكانات نورپردازي طراحي يك فروشگاه را به عهده مي گيرند. فروشگاه ها كه تصورات رويائي را از ذهن طراح به ببيننده منتقل
مي كنند و آنها را به صورت عيني همراه با سنت جامعه نمايان مي سازند، اكنون شبيه به يك تئاتر شده اند.

در مقابل اين فروشگاه ها كه محصولات غول آساي جامعه معاصر هستند فروشگاه هاي سنتي بايد براي مبارزه با تناسب روبه افزايش آنها سلاحهاي مختلفي را به كار گيرند فروشگاه هاي كوچك مجبور به استفاده از متدهاي مبتكرانه و زيركانه اي براي مقابله با اين پديده جديد هستند تا بتوانند موقعيت خود را چه در سلسله مراتب بازارهاي داد و ستد و چه در ارتباطات شخصي، حفظ كنند.

امروزه ديگر خريدار فقط خواهان خريد يك جنس نمي باشد و مي بايد حق انتخاب داشته و در انتخاب خود آزاد باشد. او براي خريد آنچه كه واقعاً خواستارش است، پول مي پردازد و خواهان آن است كه هم ارز پول، جنس دريافت كند. يا به عبارت ديگر آنها پولشان را براي جنسي پرداخت مي كنند كه واقعاً نياز دارند.

فروشگاه ها ارتباط نزديك و تنگاتنگي در جامعه ما ميان تفريح و مصرف به وجود
مي آورند. شناسائي و تطبيق سرگرمي با مصرف جايگاه خود را در ريشه هاي معناشناسي در اصطلاح تجارت پيدا كرده و داراي يك معناي دوگانه است كه مبادله ساده كالا را همانند ارتباطات اجتماعي معرفي مي كنند. اين دوگانگي كه فعاليت تجاري را با نيازهاي اجتماعي آدمي به عنوان يك ماهيت تمدن تركيب مي كنند از يك سري پديده هاي معماري ناشي مي‌شود. اين امر، منجصر به جامعه غرب نيست زيرا با بازارهاي آسيايي نيز همكاري دارد.

منابع و ماخذ:

( تنديس ) دو هفته نامه هنرهاي تجسمي

محدوده تكنولوژي در گرافيك

جامعه شناسي ارتباط: تاليف باقرساروخاني

ارتباط شناسي 1368

يك جهان، چندين صدا - سروش

بررسي تحولات هنر ايران

اولين همايش گرافيك ايران

طبقه بندي مفاهيم در ارتباطات - سروش

نشريه رسانه

نشريه هنر هشتم

پژوهش در تبليغ

دانديس، دوئيس - مبادي سواد بصري - سروش

نشريه گرافيك - انتشارات صدا و سيما

مباني تبليغ

طراحي و ارتباط تصويري - سروش

پايان نامه خانم زهرا ولي