روش تحقیق بررسی و مقایسه سطح نیازهای اساسی مازلو بین دانشجویان شاهد و عادی دانشگاه تربیت معلم تهران» واحد حصارک«

پایان نامه رشته علوم تربیتی

گروه مشاوره و راهنمایی

سال 1382

پيشگفتار

اكثر نيازهاي آدمي عمدتاَ از طريق روابط انساني و تعامل با ديگران برآورده مي‌شود اينكه در اين روابط تا چه حد نيازهاي ما برآورده مي‌شود بستگي به نوع كيفيت روابط دارد. نحوه برآوردن نيازهامبناي طرز زندگي هركسي را تشكيل مي‌دهد شرايط محيط و وراثت فرصتهاو امكاناتي براي ارضاء نيازهاي انسان فراهم مي‌كند ولي چگونگي ارضاي نيازها بسته به روابط انساني است. روابط انساني براي ارضاي نيازهاي اساسي ما ضروري‌اند داشتن روابط مثبت با ديگران كليد رشد و كمال آدمي است آنچه كه امروزه هستيم و آنچه خواهيم بود هردو معلول روابط ما با ديگران است. روابط رفتار ما را بصورت يك انسان اجتماعي شكل مي‌دهد همچنين درمنحصر به فرد بودن شخصيت و هويت و مفهوم خويشتن ما نقش عمده دارند.

پژوهش حاضر به بررسي نيازهاي پنجگانه انسان مي‌پردازد كه جز در سايه روابط ما با ديگران و تعامل با آنها امكان پذير نيست و همين نيازها است كه‌ اگر اثر بخوبي برآورده شود سبب مي‌شود كه فرد از پايين ترين نياز به بالاترين مرتبه نياز كه همانا تحقق خويتن است دست يابد امام اگر به خوبي برآورده نشود هسته مركزي اكثر مشكلات و اختلافات و ناراحتيهاي رواني افراد را شكل مي‌دهد.

در اينجا بر خود لازم مي‌دانم از زحمات و راهنمائيهاي استاد گرانقدر جناب آقاي دكتر رحال‌زاده كه در به ثمر رسيدن اين تحقيق كمال همكاري را داشته‌اند تشكر و قدرداني كنم و راهنمائيها و ارشادات دلسوزانه و بيدريغ ايشان را در طول دوران چهارساله تحصيل ارج بگذارم.

توفيق جويندگان حقيقت را از خداوند متعال خواهانم.

چكيده تحقيق

پژوهش حاضر جهت بررسي و مقايسه سطح ارضاي رواني پنج‌گانه مازلو بر روي 60 نفر از دانشجويان شاهد و 60 نفر از دانشجويان عادي انجام شده‌است. هردوگروه شاد و عادي از دانشجويان دانشگاه تربيت معلم تهران واحد حصارك هستند ابزار تحقيق در اين پژوهش پرسشنامه شخصيتي مازلو مي‌باشد كه توسط ديويد لستر تهيه شده‌است دانشجويان شاهد و عادي بااستفاده  از آزمون آماريt مستقل در نيازهاي پنجگانه مازلو مورد مقايسه قرار گرفتند.

مقدار t مشاهده شده و سطح معني‌داري نيازهاي پنجگانه به شرح زير به دست آمد.

نياز فيزيولوژيست 45/0=t مشاهده شده درسطح 1/0   تفاوت معني‌دار نمي‌باشد.

نياز به امنيت 92/0=t مشاهده شده در سطح  1/0   تفاوت معني‌دار نمي‌باشد.

نباز به تعلق و وابستگي 09/1=t مشاهده شده در سطح1/0   تفاوت معني‌دار نمي‌باشد.

نياز به احترام 38/0=t مشاهه شده در سطح1/0  تفاوت معني‌دار نمي‌باشد.

 نياز به تحقق خويشتن( خود شكوفايي) 58/3=t مشاهده شده در سطح 1/0 تفاوت معني‌دار مي‌باشد..

بنابراين براساس اين تحقيق بين دوگروه دانشجويان شاهد و عادي فقط از نظر ارضاء نياز به تحقق خويشتن تفاوت وجود دارد و گروه عادي از نظر تحقق خويشتن در سطح بالاتري قرار دارد. 

مقدمه

يك خانواده كه شامل زن وشوهر و اطفال است بطوركلي اساس طبيعي اجتماع بشري را تشكيل مي‌دهد كودكان كه ثمرة اين ازدواجها هستند در بدو تولد داراي اجتماعات و نيازهاي مختلف و متفاوت هستند كه به تنهايي قادر به ارضاء آنها نبوده و پدر و مادر و بطور كلي خانواده عامل مهمي در ارضاي نيازهاي او مي‌باشند. همچنين خانواده يكي از محيط‌هاي سه گانه( خانواده، مدرسه، اجتماع) براي رشد و تكوين شخصيت هر فرد مي‌باشد. وانقص بودن سازمان خانواده در انحراف شخصيت و بروز اختلالات عاطفي دارد. بدون ترديد در محيط خانواده است كه كودك كم‌كم اعتماد به نفس، مهرت . مهرو محبت، مسئوليت و تفاهم را كسب مي‌نمايد. بنابراين روانشناسان و جامعه‌شناسان آموزش و پرورش معتقدند كه خانواده شايسته‌ترين محيط‌ها براي تربيت كودك بويژه در سالهاي اوائل زندگي است. در ميان پيشرفتهاي روز افزوني كه روانشناسان و دوران پزشكي در طول يك ربع قرن گذشته داشته‌است، اين حقيقت روز به روز روشنتر شده كه كيفيت و مراقبت پدر و مادر در اولين سالهاي زندگي طفل در سلامت روحي آينده او اهميت حياتي دارد. همچنين بخش عظيمي از نيازهاي كودك يا نوجوان توسط والدين مرتفع مي‌شود كه در اين ميان نقش پدر از اعتبار و ارزش خاصي پس از سنين نوزادي برخوردار است.

هر كودكي پس از اتمام دوران شيرخوارگي ارتباط تازه‌اي را با فرد ديگر كه پدر باشد آغاز مي‌كند. و اين ارتباط تا پايان عمر باقي است. اما در برخي مواقع به دلائلي چون جنگ، سيل، زلزله و …كودك يا نوجوان پدر خويش را از دست مي‌دهد. عدم وجود پدر در منزل و در طول حيات او موجب خلاء عاطفي براي او مي‌گردد. كه اين خلاء براي نوجوان بسيار سنگين و غيرقابل تحمل است. و جامعه بايد به ياري اين كودك بشتابد و آنان را شناسايي و هدايت و همسو با ساير افراد جامعه قرار دهد.

بيان مسئله

به نظر مي‌رسد كه مسئله از دست دادن پدر مي‌تواند در ارضا نيازهاي عاطفي كودكان تأثير داشته باشد. البته ممكن است شهادت در جبهه‌هاي جنگ در مقايسه با مرگ طبيعي پدر تأثير يكساني نداشته باشد. مسأله‌اي در تحقيق حاضر، بررسي و مقايسه سطوح ارضاي نيازهاي اساسي مازلو در گروه از دانشجويان مي‌باشد:

گروه اول: دانشجوياني كه فرزندان شاهد هستند و در دانشگاه تربيت معلم حصارك مشغول به تحصيل هستند.

گروه دوم: دانشجوياني كه در دانشگاه تربيت معلم حصارك مشغول به تحصيل هستند ولي داراي پدر مي‌باشند.

در اين تحقيق سعي بر آن است كه مشخص شود آزمودنيهاي هر گروه در كداميك از سطوح سلسله مراتب نيازهاي اساسي مازلو قرار دارند. همچنين نيازهاي آنان تا چه حدي ارضا شده است.

مازلو نيازهاي اساسي انسان را به سطوح ذيل جمع‌بندي كرد كه عبارتنداز:

1- نيازهاي فيزيولوژيك     2- نياز به امنيت         3- نياز به تعلق و وابستگي  

4- نياز به احترام              5- نياز به تحقق خويشتن

در ارتباط با نيازهاي فوق تا زمانيكه نيازهاي پست‌تر و غالب ارضا نشده باشد نيازهاي والاتر مطرح نمي‌شود.

تعريف موضوع تحقيق

الف: عنوان تحقيق: بررسي و مقايسه سطح ارضاي نيازهاي اساسي مازلو بين دانشجويان دختر شاهد و غير شاهد دانشگاه تربيت معلم حصارك.

ب: تعريف عملياتي متغيرهاي مورد مطالعه.

دختران شاهد: به دختران گفته مي‌شود كه پدران آنها در جبهه‌هاي جنگ حق عليه باطل به شهادت رسيده و در دانشگاه تربيت معلم حصارك مشغول به تحصيل هستند.

دختران غير شاهد: به دختراني گفته مي‌شود كه در دانشكاه تربيت معلم مشغول به تحصيل بوده ولي تحت سرپرستي پدر و مادر خود هستند و پدران آنها در قيد حيات هستند.

نيازهاي اساسي مازلو:

نياز فيزيولوژيك: نياز آشكار به غذا، آب، هوا، خواب، و رابطه جنسي است كه ارضايشان براي بقا اساسي و ضروري است. از اين رو نيازهاي جسماني نيرومندترين نيازها است.[1]

 نياز به امنيت: پس از رفع نيازهاي جسماني، نيازهاي ايمني انگيزه انسان قرار مي‌گيرند. اين نيازها عبارتنداز: امنيت، ثبات، حمايت، تعلم، رهايي از ترس و اضطراب.[2]

 نياز به تعلق و محبت و وابستگي: زمانيكه به حدي معيني از احساس ايمني و تأمين دست يافتيم. متوجه ارضاي نيازهاي تعلق و محبت مي‌شويم. ممكن است براي يافتن احساس تعلق، به گروه بپيونديم و ارزشها يا ويژگيهاي آن را بپذيريم. و با ايجاد رابطة نزديك و مهرآميز با مردم نياز محبتمان را برآورده سازيم. در اين رابطه‌هاست كه ايثار و محبت به اندازة دريافت، و اهميت پيدا مي‌كند.[3]

 نياز به احترام: اگر به اندازة كافي از احساس محبت و تعلق بهره‌مند شويم. آنگاه به احساس احترام نياز خواهيم داشت. مزلو بين دو نوع نياز به احترام فرق گذاشته است. اين دو نوع نياز عبارتنداز: احترامي كه ديگران مي‌گذارند و احترامي كه به خودمان مي‌گذاريم. احترامي كه ديگران مي‌گذارند مقدم است. زيرا ظاهراَ دشوار بتوان دربارة خود به نيك انديشيد. مگر آنكه اطمينان حاصل كرد كه ديگران درباره ما نيك مي‌انديشيند.[4]

 نياز به تحقق خود: اگر همة اين نيازها را برآورده سازيم، آنگاه به سوي عاليترين نياز، يعني نياز به تحقق خود روي مي‌آوريم. تحقق خود را مي‌توان كمال عالي و كاربرد همة تواناييها و محقق ساختن تمامي خصايص و قابليتهاي خود دانست. پس بايد به آنچه استعداد بالقوه‌اش را داريم، تبديل شويم.[5]

اهداف تحقيق

الف: هدف كلي: بررسي رابطه شهادت پدر دانشجويان و سطح ارضاي نيازهاي اساسي رواني در دانشجويان دانشگاه تربيت معلم حصارك.

ب: اهداف اختصاصي:

بررسي سطح ارضاي نيازهاي فيزيولوژيك بين دانشجويان شاهد و عادي.

بررسي سطح ارضاي نياز به امنيت بين دانشجويان شاهد و عادي.

بررسي سطح ارضاي نياز به تعلق و وابستگي بين دانشجويان شاهد و عادي.

 بررسي سطح ارضاي نياز به احترام بين دانشجويان شاهد و عادي.

سؤالات تحقيق

آيا بين سطح ارضاي نيازهاي فيزيولوژيك دانشجويان شاهد و عادي تفاوت وجود دارد؟

آيا بين سطح ارضاي نياز به امنيت دانشجويان شاهد و عادي تفاوت وجود دارد؟

آيا بين سطح ارضاي نياز به تعلق و وابستگي دانشجويان شاهد و عادي تفاوت وجود دارد؟

آيا بين سطح ارضاي نياز به احترام دانشجويان شاهد و عادي تفاوت وجود دارد؟

آيا بين سطح ارضاي نياز به تحقق خويشتن دانشجويان شاهد و عادي تفاوت وجود دارد؟

فرضيه‌هاي تحقيق

سطح ارضاي نيازهاي فيزيولو ژيك در دانشجويان شاهد پايين‌تر از سطح ارضاي نيازهاي فيزيولوژيك دانشجويان عادي است.

سطح ارضاي نياز به امنيت دانشجويان شاهد پايين‌تر از سطح ارضاي نياز به امنيت دانشجويان عادي است.

سطح ارضاي نياز به تعلق و وابستگي دانشجويان شاهد پايين‌تر از سطح ارضاي نياز به تعلق و وابستگي دانشجويان عادي است.

سطح ارضاي نياز به احترام دانشجويان شاهد پايين‌تر از سطح ارضاي نياز به احترام دانشجويان عادي است.

سطح ارضاي نياز به تحقق خويشتن دانشجويان شاهد پايين‌تر از سطح ارضاي نياز به تحقق خويشتن دانشجويان عادي است.

[1] شولتسن دون روانشناسي كمال صفحه116، چاپ1369

[2] همان منبع صفحه116

[3] شولتسن دون، روانشناسيكمالصفحه 117، چاپ1369

[4] همان منبع صفحه 118

[5] همان منبع صفحه 119

فهرست منابع :

آدامز. ج. روانشناسي كودكان محروم از پدر ترجمه باقري و عطاران(1369) انتشارات دانشگاه تهران.

شيولسون. ريچارد. استدلال آماري در علوم رفتاري جلد 2 ترجمه دكتر كيامنش(1366) انتشارات جهاددانشگاهي

شعاري نژاد، علي اكبر، فرهنگ علوم رفتاري(1364). انتشارات اميركبير.

مزلو. ابراهام. اچ. روانشناسي شخصيت سالم ترجمه رويگريان(1367) انتشارات هدف

مزلو. ابراهام. اچ. انگيزش و شخصيت ترجمه رضواني(1367) انتشارات آستان قدس رضوي

نادري عزت الله، سيف نراقي، مريم، روشهاي تحقيق(1368) انتشارات بدر

هادفيلد.ج.آ. روش شناسي كودك و بالغ ترجمه مشفق همداني(1364) انتشارات صفي‌‌عليشاه

ميلاني فرد ، بهروز. روانشناسي كودك و نوجوان استثنايي(1370) انتشارات قومس

ثنايي، باقر، روان درماني و مشاهده گروهي(1379) انتشارات چهر

آزاد، حسين ، روانشناسي مرضي كودك(1368) انتشارات رضوي

شولستن. دون. روانشناسي كمال ترجمه گيتي‌خوشدل(1369) انتشارات نشر نو

مهران. محمدرضا. بررسي و مقايسه افسردگي دانشجويان يتيم و دانشجويان عادي(1371) استاد راهنما دكترآزاد. حسين. دانشگاه علامه طباطبايي

عليپور. احمد. بيابانگرد اسماعيل. بررسي ميزان افسردگي دانش‌آموزان سال سوم در مدارس شاهد و مدارس راهنمايي غير شاهد و مقايسه اين دو با هم درتهران استاد راهنما دكتر آزاد حسين. دانشگاه علامه طباطبايي

مرادي عبادالله بررسي ميزان افسردگي و عزت نفس در دانش آموزان داغديده(1370) استاد راهنما دكتر ساعتچي- محمود- دانشگاه علامه طباطبايي