پایان نامه شناسایی نیازها و ارزیابی تأثیر نیازها در انگیزش کارکنان امور اداری شرکت ملی گاز تهران بزرگ

پایان نامه مقطع کارشناسی

رشته مدیریت صنعتی

سال 1383

مقدمه

نيروي انساني موجود در هر جامعه عامل اساسي و تعيين كننده اي است كه با شركت مستقيم در توليد و خدمات يا به صورت اعمال تراوشات فكري در انواع فعاليتها موجبات توسعه و پيشرفت اقتصادي و اجتماعي هر كشوري را فراهم مي سازد. عملكرد نيروي انساني به عنوان عامل اساسي بستگي به توانايي و انگيزش وي دارد.

توانايي ها و مهارتها تنها فرد را قادر مي سازد، عملكرد نيروي انساني به عنوان عامل اساسي بستگي به توانايي و انگيزش وي دارد.

توانايي ها و مهارتها تنها فرد را قادر مي سازد كه وظيفه اش را انجام دهد اما براي اينكه او كارش را به نحو مطلوب انجام دهد نياز به انگيزش دارد (مقدمي پور، 1378، 189)

انگيزش به معناي تحرك درآوردن رفتار فعال براي ارضاي نياز است. بعضي از نيازها مانند احتياح زيستي به آب و هوا، غذا، خواب، سرپناه جزو نيازهاي اوليه است و ساير نيازها را مي توان به عنوان نيازهاي ثانويه تلقي كرد كه مانند نياز به قدر و منزلت، مقام، وابستگي به ديگران، محبت و. موفقيت و ... كه درجه شدت اين نيازها در اشخاص مختلف متفاوت است. (ايران نژاد، 1376، 376) در تحقيق حاضر به دنبال آن هستيم كه نيازهاي كاركنان شركت را مورد مطالعه و بررسي قرار دهيم كه مهمترين عامل مؤثر بر نظام انگيزش به شمار مي رود. در سنجش نيازهاي شديد كاركنان از مدل پنج طبقه اي سلسله مراتب نيازهاي مازلو كه به ترتيب عبارتند از نيازهاي فيزيولوژيك، ايمني، امنيت، اجتماعي و تعلق، احترام و خودشكوفايي و همچنين نيازهاي آشكار ماري، تئوري دو عاملي هرزبرگ و تئوري مك كلند به عنوان الگو استفاده شده است.

تركيب نيازهاي شديد كاركنان وضعيت انگيزشي آنان را نشان خواهد داد و با مطالعه و بررسي بيشتر مشخص خواهد گرديد كه سازمان مذكور تا چه حد به ارضاي اين نيازها توجه جدي دارد.

1-1

سازمانها ديرزماني است كه منابع مالي و مادي خود را از ديدگاه بلند مدت مد نظر قرار داده اند، تنها در سالهاي اخير است كه به طور جدي به كاربرد همين ديدگاه در زمينة منابع انساني پرداخته اند. اكنون بسياري از سازمانها مايلند كه كارمندان خود را به صورت منابعي همانند يك بانك استعداد براي آينده پرورش دهند تا با پيشرفت و رشد آنان از اين منابع انساني بهره گيرند (ستيرز روپورتر، 1372، 5)

فلسفه وجودي شركت مبني بر دريافت، فروش و توزيع گاز شهري در محدوده فرمانداري هاي ري، تهران و شميرانات مي باشد. كاركنان مي‌بايست در بالاترين سطح انگيزش جهت ارائه خدمات و ارضاي منافع مردم (مشتركين) باشند و مديريت مي بايست در اين راستا تمام امكانات خود را در جهت ارتقاء سطح انگيزش كاركنان به كار گيرد.

سطح انگيزش كاركنان در نحوه ارائه خدمت، نظم و انضباط حاكم بر فضاي سازمان، ميزان جابجايي و غيبت و ... منعكس مي گردد. چنين به نظر مي رسد كه عوامل گوناگوني از قبيل پايين بودن حقوق و دستمزد، پايين بودن اضافه كاري، محيط فيزيكي كار، حجم بالاي كار، تقسيم نادرست كار در به وجود آمدن مشكلات دخالت داشته است. نتيجتاً پيامدهايي كه اين كمبودها براي سازمان تحميل مي كند، مي تواند مواردي از قبيل پايين بودن بهره وري، عدم رغبت به كار، كم كاري، افزايش غيبت باشد. با توجه به اين واقعيت مي توان دريافت كه كاركنان در حد مطلوب انگيزش كار نمي كنند. جهت بررسي و ارزيابي علل ايجاد افت انگيزش محقق اقدام به تحقيق فوق نموده است.

در اين روند پايه اساسي پژوهش مبتني بر نظريه سلسله مراتب نيازهاي مازلو، نظرية نيازهاي آشكار ماري، تئوري دو عاملي هرزبرگ، تئوري مك كلند مي باشد تا بتوان تركيب نيازهاي شديد كاركنان را شناخت و بر اساس اهميت نيازها به اولويت بندي آن نيازها پرداخت و از طريق راه كار مورد لازوم جهت ارضاي نيازهاي ضروري بر حسب اولويت آنها به مديريت ارائه نمود تا مديريت سازمان با استفاده از راه كار ارائه شده در جهت افزايش انگيزش كاركنان حركت نموده و در نهايت انگيزش كل سازمان بهبود يابد.

2-1  اهميت و ضرورت تحقيق

هر سازماني مي تواند با ايجاد انگيزش در كاركنان به هدفهاي مطلوب خود دست يابد. لازمة ايجاد چنين انگيزشي شناخت نيازهاي كاركنان و اقدام در جهت ارضاي نيازهاي آنان است. يكي از ضرورتهاي مديريت هر سازمان شناخت نيازهاي كاركنان است زيرا با شناخت نيازها پي به چرايي رفتار گذشته آنان برده و رفتار آينده آنان را پيش بيني نموده و از اين طريق بهتر مي تواند امر هدايت، كنترل و در صورت لزوم تغيير رفتار كاركنان را فراهم سازد. به بيان ديگر توانايي كار با ديگران را در كاركنان تقويت مي نمايد و به اهداف مطلوب خود دست مي يابد.

3-1 اهداف تحقيق

- هدف اصلي: هدف اصلي اين تحقيق شناخت نيازها و ارزيابي تأثير نيازها در انگيزش كاركنان امور اداري شركت ملي گاز تهران بزرگ مي باشد.

- هدف فرعي: اولويت بندي نيازهاي شديد كاركنان به منظور زمينه سازي براي ايجاد نظام انگيزش.

4-1 فرضيه و سؤالات تحقيق

فرضيات:

بين ارضاء نيازهاي شاغلين و انگيزش آنان رابطة معني داري وجود دارد.

سوالات:

آيا بين ارضاء نيازهاي شاغلين و انگيزش آنان رابطة معني داري وجود دارد؟

5-1 تعريف عملياتي متغييرها در تحقيق

الف- متغير مستقل

1-نياز فيزيولوژيك: همان‌هايي هستند كه انسان را زنده نگه مي دارند و آنها شامل غذا، لباس، پناهگاه، آسايش و رفاه و حفاظت از خود مي باشند.

2-نياز ايمني: آن احتياجاتي است كه به انسان امنيت جاني و مالي مي دهد كه خود مي تواند شامل امنيت از خود و دارايي ها، اجتناب از ريسك، اجتناب از آسيب ديدگي، اجتناب از رنج و زحمت باشند.

3-نياز اجتماعي: همان هايي است كه انسان را مقبول گروه نمايد كه خود شامل ازدواج، مورد پذيرش قرار گرفتن، عشق و تعلق، عضويت در گروه است.

4-نياز به احترام: نيازهايي هستند كه انسان را پيش ديگر اعضاي گروه مطرح مي كند كه خود شامل مسئوليت پذيري، عزت نفس (احترام به خود)، خودشناسي، احساس كاميابي، قدرت در انجام وظايف است.

5-نياز به خودشكوفايي: نيازهايي كه موجب به حداكثر رساندن توانايي شخص مي گردد و خود شامل رسيدن به آنچه بايد باشد، استقلال، خلاقيت خود را نشان مي دهد.

6-نياز به كسب موفقيت: نيازي است كه فرد مشتاق انجام كارهاي مشكل است. استانداردهاي بالايي را انتخاب مي كند و خواهان تلاش در جهت اهداف دوربرد است.

7-نياز به استقلال: نيازي است كه فرد تلاش مي كند از هر نوع قيد و بند و محدوديت اجتناب كند، از وابسته نبودن، آزادي، تعلق نداشتن به اشخاص، اماكن و يا الزامات احساس خوشنودي مي كند.

8-نياز به پرستاري: نيازي است كه فرد ابراز همدردي مي كند و دلداري مي دهد، تا جايي كه ممكن است به ديگران كمك مي كند.

9-نياز به نظم: نيازي است كه فرد علاقه‌مند است اثرات شخصي و محيط اطراف مرتب و سازمان يافته باشد.

10-نياز به ارائه خودنمايي: نيازي است كه فرد مي خواهد مركز توجه باشد، از داشتن مستمع لذت مي برد. در فعاليتهايي وارد مي شود كه باعث جلب توجه ديگران مي شود.

11-نياز به قدرت: نيازي است كه فرد تلاش مي‌كند محيط اطراف را به حيطه اقتدار خود درآورد و بر ديگران نفوذ گذارد و آنها را هدايت كند.

12-نياز به رشد و پيشرفت: نيازي است كه افراد در جهت رشد و پيشرفت  در سازمان و ارتقاء شغلي تلاش مي‌كنند.

13-نياز به شهرت: نيازي است در جهت مطرح شدن افراد در سازمان.

14-نياز به مسئوليت: نيازي است كه افراد در محيط كار مسئوليت كاري مي پذيرند.

15-نياز به سرپرستي: نيازي است كه افراد در محيط كار احساس مي كنند بايد تحت نظارت باشند.

ب- متغير وابسته

انگيزش

6-1قلمرو تحقيق

قلمرو موضوع

پر واضح است كه عوامل زيادي بر انگيزش اثرگذار مي باشند. با اين وجود اين تحقيق تنها به تركيب نيازهاي شديد كاركنان مي پردازد.

قلمرو مكاني

تحقيق حاضر از نظر مكاني شامل كاركنان امور اداري شركت ملي گاز تهران بزرگ است.

قلمرو زماني

تحقيق حاضر 6 ماهه دوم سال 1383 را شامل مي‌شود.

7-1 واژه‌ها و اصطلاحات بكار رفته در تحقيق

الف-تعريف انگيزش

ميل به كوشش فراوان در جهت تأمين هدفهاي سازمان به گونه اي كه اين تلاش در جهت ارضاي برخي از نيازهاي فردي سوق داده شود. (رابينز 1376، 326)

ب-نياز

به معني نوع كسر و كمبود رواني و فيزيولوژيك است كه مي تواند دستاورد خاصي را جذب نمايد. (رابينز 1997، 72)

ج-تركيب بندي نيازهاي شديد

به نيازهايي شديد گويند كه اولاً: بيشترين فراواني را در ميان نيازهاي انتخاب شده داشته باشند.

دوماً: در جدول انتخاب نياز، در اولويت بالاتري قرار گرفته باشند.

1-2 معرفي شركت

شركت گاز تهران بزرگ در سال 1377 تأسيس يافته است. فعاليتهاي جاري اين شركت مبني بر دريافت، فروش و توزيع گاز شهري در محدوده فرمانداري‌هاي ري، تهران، شميرانات مي باشد كه طبعاً جايگزيني گاز طبيعي در رابطه با ساير سوختهاي فسيلي در حوزه استحفاظي اشاره شده و از نظر زيست محيطي و اقتصادي مزاياي هنگفت و موثري را براي شهروندان و كشور دربرخواهد داشت.

اين شركت در ادامه فعاليتهاي منطقه 3 سابق با اجرا و نصب شبكه و انشعابات و تأسيسات گازي در بخشهاي خانگي، تجاري، صنعتي و همچنين حفظ و نگهداري تاسيسات موجود و ساير اقدامات بازرگاني، مالي، اداري و عملياتي به تكاپوي خويش ادامه داده است.

شركت گاز تهران بزرگ تا پايان سال 1380 با زير پوشش داشتن 363/076/2 خانوار شهري و روستايي (در قالب 794178 مشترك خانگي) و 48698 مشترك تجاري، 1170 مشترك صنعتي و همچنين نيروگاههاي ري، بعثت، فيروزي و كارخانه سيمان تهران و پالايشگاه تهران در حدود 90% نياز به سوخت مصرف كنندگان را تأمين نموده است در همين راستا مصمم است طي دو سال آينده نيز ظرفيت كاري مربوطه را در حد تأمين بيش از 96% سوخت حوزه مسئوليت خود ارتقا دهد.

به همين منظور و دستيابي به بهره‌وري مناسب و رضايتمندي مشتريان و شركت ملي گاز ايران شركت اقدام با استقرار نظام مديريت يكپارچه كيفيت، محيط زيست و ايمني (IMS) مبتني بر استانداردهاي ISO/TS 29001 (2003)، ISO 14001(1996)، OHSAS 18001 (1999) نموده كه با استفاده از اهداف ذيل اميدوار است هرچه سريعتر به اهداف عالي مورد نظر دستيابي و بدينوسيله منافع مردم (مشتركين)، كاركنان و صاحبان سهام تأمين گردد.