چكيده تحقيق
چكيده بررسي حاضر تحت عنوان « بررسي عوامل مؤثر در انگيزش شغلي كارشناسان سازمان برنامه و بودجه كشور بر اساس نظرية سلسله مراتبي نيازهاي مازلو، در سال 77-1376» به شرح زير است:
در مباحث مربوط به مديريت، بحثهاي مديريت نيروي انساني و انگيزش كاركنان جايگاه ويژه اي دارند. مديريت در كنار ساير كاركردهاي خود ضمت بكارگيري روشهاي براي جذب مناسب ترين افراد براي مناسب ترين كارها، بخشي از كاركرد خود را مصروف نگهداري نيروي جذب شده به سازمان و فعال نگاه داشتن آنها مي كند كه اين امر بدون شناخت از انگيزه ها و علايق افراد سازمان ميسر نخواهد بود. چون با باز شناخت علايق و انگيزه ها و همچنين عواملي كه باعث نارضايتي كاركنان مي شود بهتر مي توان كاركنان را به تلاش بيشتر درجهت تحقق اهداف سازمان ترغيب و تشويق نمود و بدينوسيله به كار آيي و ثمر بخشي آنان افزود. لذا در مورد كارشناسان سازمان برنامه و بودجه كشور كه از عمده ترين عوامل تصميم گير براي تحقق اهداف سازمان برنامه و بودجه كشور مي باشند نيز موارد فوق صدق مي كند.
در اين بررسي روش تحقيق توصيفي است كه از فراواني و در صد استفاده شده است، و براي تجزيه و تحليل داده ها در آمار استنباطي از روش مجذورخي (X2 ) بهره گرفته شده است. جامعة آماري اين پوشش عبارتست از : « كليه كارشناسان رسمي كه در سازمان برنامه و بودجه كشور واقع در شهر تهران، ميدان بهارستان مشغول به كار بوده و مجموعاً تعدادشان 650 نفر مي باشد. همچنين حجم نمونه مورد بررسي پس از محاسبه ، 80 نفر در نظر گرفته شد. ابزار اندازه گيري در پژوهش حاضر پرسشنامه اي است كه بر اساس پرسشنامة نگرش سنجي ليكرت تهيه و تنظيم شده و از 30 سئوال تشكيل شده است.
اعتبار يا پاياني پرسشنامه از روش محاسبه ضريب آلفاي كرونباخ مورد نسجش قرار گرفت كه ميزان آن عبارتست از : 80/0=a =r11 ، كه با توجه به ضريب بدست آمده مي توان پيش بيني گروهي و حتي انفرادي دقيقي نمود.
پس از تجزيه و تحليل استنباطي داده ها، نتايج زير بدست آمد:
فرضيه اول در سطح 01/0=a خطا تأييد شد و نتيجه شد كه : بين ميزان تأمين نيازهاي فيزيو لوژيكي با انگيزش شغلي نمونه مورد پژوهش رابطه معني داري وجود دارد.
فرضيه سوم در سطح 01/0= a خطا تأييد شد و نتيجه گرفته شد كه : ميزان استقرار ارشديت در سازمان با انگيزش شغلي نمونه مورد پژوهش رابطة معني داري وجود دارد.
فرضية چهارم، با قبول 01/0= a خطا تأييد گرديد و نتيجه شد كه: بين ميزان تأمين مزاياي جانبي غير رسمي ( شامل بيمه از كار افتادگي و بيمه بيكاري، بيمه درماني و...) نمونه مورد پژوهش با انگيزش شغلي آنان رابطة معني داري وجود دارد.
پس از آزمون فرضيه پنجم، اين فرضيه در سطح 01/0= a خطا تأييد شد و نتيجه گرفته شد كه: بين ميزان مشاركت كارشناسان مورد پژوهش در كارهاي گروهي داخل و خارج از سازمان با انگيزش شغلي آنان رابطة معني داري وجود دارد.
فرضيه ششم با قبول 01/0= a خطا تآييد شد و نتيجه گرفته شد كه : ميزان پذيرش اجتماعي نمونه مورد پژوهش در داخل و خارج از سازمان با انگيزش شغلي آنان رابطة معني داري وجود دارد.
فرضيه هفتم در سطح 01/0= a خطا تأييد شد و نتيجه گرفته شد كه : بين ميزان آزادي و ابتكار عمل نمونه مورد پژوهش در انجام فعاليهاي سازماني با انگيزش شغلي آنها رابطة معني داري وجود دارد.
فصل اول
مقدمه پژوهش
طرح مسأله
سئوالات تحقيق
اهميت موضوع تحقيق
فرضيه هاي تحقيق
تعاريف عملياتي
مقدمه:
براي هر مديري در سازمان آگاهي از مسئله انگيزش كاركنان ، كه در واقع پي جويي علت و سبب حركت و رفتارهاي اعضا و افراد سازمان است ضرورت نام دارد. كنكاش ور انگيزش پاسخ چراهاي رفتار آدمي است. چرا انسان در سازمان كار مي كند چرا بعضي افراد بسيار فعال و برخي كم كارند علت علاقه به شغل و بي علاقگي به كار چيست؟
اين سئوالات وم بسياري ديگر هفه با موضوع انگيزش در ارتباط هستند و پاسخ به آنها در انگيزش و انگيزه هاي كاركنان خلاصه مي شود. از اين رو مديران با احاطه به نحوه انگيزش كاركنان و انگيزه هاي آنان مي توانند در تحقيق اهداف سازمان به كمك كاركنان به سهولت گام برداشته و در انجام ساير وظايف خود نيز موفق باشند.
از اين رو جلب رضايت كاركنان و علاقه مند كردن بيشتر آنها به شغل مورد تصدي و در نتيجه بر آورده شدن اهداف سازماني از اهميت خاصي برخوردار است اگر علل و يا عدم رضايت آنها نسبت به كارشان مشخص گردد، به منظور بهبود و ارتقاء شرايط كار و نيز جلب رضايت بيشتر آنها مي توان تلاشهاي اساسي تري مبذول داشت چرا كه وقتي انسان از شغل خود احساس خشنودي نمايد ناخود آگاه مسئوليت خويش را با دقت بيشتري به انجام رسانده و از آن خوشحال خواهد شد
بررسي و شناخت انگيزش و ايجاد آن در كاركنان در قلب هر سازماني جاي دارد و هر سازماني موفقيتش در گروي ايجاد انگيزه در كاركنان از طريق مدير و رهبر آن مي باشد.
حال با توجه به اهميت انگيزش شغلي در بالا بردن اثر بخشي سازمان برنامه و بودجه كشور، محقق سعي دارد تحقيقي را تحت عنوان « بررسي عوامل موثر در انگيزش شغلي كارشناسان سازمان برنامه و بودجه كشور به مبناي سلسله مراتب نيازهاي مازلو» انجام دهد. اين تحقيق تلاشي است براي جواب دادن به سئوال فوق به اميد آنكه نتايج اين تحقيق در نهايت موجب رشد و اثر بخشي سازمان برنامه و بودجه كشور گردد
بيان مسأله
بحث و بررسي در خصوص ارضاي نيازها و عوامل ديگري و اثر بخشي بيشتر كاركنان و ايجاد محيطي صيفي و پر جاذبه براي آنان در محيط هاي سازماني توجه هر فرد دلسوز به آينده اين مرز و بوم را به خود معطوف مي آورد. چرا كه با تلاش و همفكري كليه آمار و سازمانهاي جامعه است كه مي توان به طور طبيعي اميدوار بود از طريق اعمال يك مديريت صحيح و علمي كشور واقعاً در جهت توسعه و پيشرفت قدمهاي اساسي بردارد. از آنجا كه محقق خود چندي است در سازمان برنامه و بودجه كشور به عنوان كارشناس تحقيقات مشغول به كار مي باشد و بارها شاهد تغيير و حيات كارشناسان اين سازمان بوده است لذا همواره اين سئوال برايش مطرح بوده و هست كه چرا و چگونه در پاره اي موارد از طريق ايجاد انگيزيش و ارضاي نيازهاي منطقي و معقول كارشناسان در دلبستگي به كار و بالا بردن روحيه آنها تأثير مثبت حاصل شده و با بالعكس در اثر كم توجهي و ضعف مديريت،تا چه حد در روحيه و انگيزه افراد اثر سوء گذاشته است چرا برخي افراد در سازمان با وجود امكانات و مزاياي يكسان فعال و داراي انگيزه و برخي ديگر، تمامي مشكلات ماندگار مي شوند؟ در چه صورتي افراد حداكثر توان خود را در كار به عمل مي آورند؟چگونه مي تون روحيه شغلي آنان را افزايش داد؟ و چرا و چراهاي ديگر موجب شده است كه محقق در اني خصوص گام برداشته تا عوامل موثر و اسايي در انگيزش كارشناسان سازمن برنامه و بودجه را مورد بررسي قرار دهد و از اين رهگذر بتواند در جهت ارتقا و اثر بخشي عملكرد كارشناسان در راستاي اهداف سازمان رهنمودها و راهكارهايي هر چند ناچيز ارائه دهد.
« سئوالات تحقيق»
با توجه به اهميت ارضاي نيازهاي كارشناسان سازمان برنامه و بودجه كشور بر اساس سلسله مراتب نيازهاي فاز در انگيزش شغلي آنان و در نهايت اثر بخشي و بهره وري اين سازمان با توجه به نقش حساس و ويژه آن در توسعه اقتصادي كشور، تحقيق حاضر بر آن است تا براي سئوالات زير پاسخي پيدا كند
1- آيا بين تأمين نيازهاي فيزيولوژيكي كارشناسان سازمان برنامه و بودجه كشور با انگيزش شغلي آنان رابطه اي وجود دارد؟
2- آيا بين تأمين نيازهاي ايمني كارشناسان سازمان برنامه و بودجه كشور به انگيزششغلي آنان رابطه اي وجود دارد؟
3- آيا بين تأمين نياز به تعلق كارشناسان مورد مطالعه با انگيزش شغلي آنان رابطه اي وجود دارد؟
4- آيا بين تأمين نياز به احترام كارشناسان مورد مطالعه با انگيزش شغلي آنان رابطه اي وجود دارد؟
« هدف تحقيق»
هدف تحقيق عبارت اسن از « بررسي عوامل موثر در انگيزش شغلي كارشناسان سازمان برنامه و بودجه كشور بر مبناي نظريه سلسله مراتبي نيازهاي مازلو» كه در پي آن بوده است تا با شناخت علايق و انگيزه ها و همچنين عواملي كه با عث نارضايتي كاركنان مي شود، كاركنان را به تلاش بيشتر در جهت تحقق اهداف سازمان ترغيب و تشويق نمايد و بدينوسيله به كارايي و ثمر بخشي و در نتيجه به بهره وري آنان بيفزايد.
« اهميت موضوع تحقيق»
مفهوم تفاوت هاي فردي وبالا حض نياز كاركنان و مفاهيم مرتبط با انگيزش به چند دليل از اهميت برخوردار است. آگاهي از چگونگي تفاوت افراد مي تواند به مدبر كمك كنيد تا كاركنان خود را بهتر بشناند و در نتيجه اقداماتي انجام دهد كه هدف از آن فراهم آوردن موجبات ارضاي نياز كاركنان باشد با در نظر گرفتن اينكه برخي از كاركنان براي مشاغل فروش تعدادي براي مشاغل ستادي و گروهي براي مشاغل تحقيقاتي مناسب ترند آگاهي از اين تفاوت ها در تصميم گيري مربوط سازماندهي يعني اينكه چه كسي را به چه شغلي بايد گمارد مي تواند مفيد باشد.
آگاهي از نيازهاي افراد سازماني مديران را در دادن يا ندادن پاداش ياري مي كند عكس العمل برخي از كاركنان در مقابل پاداشهاي مختلف متفاوت است و اين آگاهي در زمينه تفاوت درنيازها مي تواند به مدير كمك كند تا شيستم هاي منطبق با نيازهاي كاركنان را طرح ريزي كند.
همچنين شناخت اينكه كاركنان نيازهاي متفاوتي را دنبال مي كنند، مي تواند به مدير اين مطلب را تفهيم كند كه چرا رفتار كودكان متفاوت است؟
سرانجام اينكه در سطح كلي آگاهي از فرآيند هاي اساسي انگيزش براي شناخت پويايي سازمان ضروري است چرا رفتار مردم اينگونه مي باشد؟ چه چيزي موجب عملكرد خوب بايد مي شود؟ و....پاسخ به اينگونه سئوالات با شناخت آنچه كاركنان را بر مي انگيزاند روشن مي شود.
« فرضيه هاي تحقيق»
1- بين ميزان تأمين نيازهاي فيزيولوژيكي كارشناسان سازمان برنامه و بودجه با انگيزش شغلي آنان رابطه وجود دارد
2- بين ميزان تأمين مسكن كارشناسان مورد پژوهش با انگيزش شغلي آنان رابطه وجود دارد.
3- بين ميزان استقرار شريت در سازمان با انگيزش شغلي كارشناسان مورد پژوهش رابطه وجود دارد.
4- بين ميزان تأمين مزاياي جانبي غير رسمي ( شامل بيمه درماني، بيمه بيكاري و از كار افتادگي و ...) كارشناسان مورد پژوهش با انگيزه شغلي آنان رابطه وجود دارد.
5- بين ميزان مشاركت كارشناسان مورد پژوهش در داخل و خارج از سازمان با انگيزش شغلي آنان رابطه وجود دارد.
6- بين ميزان پذيرش اجتماعي كارشناسان موردپژ وهش در داخل وخارج از سازمان با انگيزش شغلي آنان رابطه وجود دارد.
7- بين ميزان آزادي و ابتكار عمل كارشناسان مورد پژوهش درانجام فعاليت هاي سازماني با انگيزش شغلي آنان رابطه وجود دارد.
« تعاريف عملياتي اصطلاحات تحقيق»
1- انگيزش شغلي:
منشأ انگيزش ها، نيازهاي انسان است كه مستقيماً قابل مشاهده نيست. گاهي از طريق مشاهده رفتار افراد، انگيزه هاي آنها را حدس مي زنيم يا استنباط مي كنيم بنابراين در اين تحقيق فردي كه :
1- به موقع سر كارش حاضر شو و تأخير نداشته باشد
2- غيبت نكند
3- دستورات را به كندي اجرا نكند
4- در امكانات سازمان اسراف نكند
5- اتلاف وقت نكند
6- از دستورات سرپيچي نكند
7-شكايتي از سازمان نداشته باشد
8- اسنعقا ندهد
9- ترك خدمت نكند
10- بهره وري و ثمر بخشي كارش مطلوب باشد
فردي است كه دارايي انگيزش شغلي بالا مي باشد ميزان انگيزش شغلي هر فرد را مي توان از طريق فرمول : انتظار * جاذبه = نيرو ، سنجيد ( بهرنگي. محمد رضا ص 139،1373)
2- نيازهاي فيزيولوژيكي :
گرسنگي و تشنگي، جذاب ، نيازهاي حسباني، تمرين و استراحت و غيره از جمله اينگونه نيازها مي باشند اعتصاب كارگران انگليسي در سال 1819 به علت نياز به دستمزدي كه مخارج آنان را براي زنده ماند تأمين كند صورت گرفته بود. اين جمله نيز نيازهاي فيزيولوژيك را نشان مي دهد اما در تحقيق حاضر منظور از تأمين نيازهاي فيزيولوژيكي كارشناسان برنامه و بودجه در حقيقت تأمين هزينه هاي جاري زندگي آنان مانند هزينه هاي مربوط به خوراك و پوشاك، آب و برق و تلفني و در حقيقت سبد زندگي و رباه در موارد فوق مي باشد. همچنين دادن پاداش و حقوق و مزاياي متناسب با انجام وظايف افراد در زمره تأمين هزينه هاي فيزيولوژيكي كارشناسان فوق قرار مي گيرد
3- تأمين مسكن:
در تحقيق حاضر از تأمين مسكن يعني اينكه حقوق و دستمزد و مزاياي فرد طوري باشد كه بتواند رفاه نسبي خود را فراهم شخصي متعارف و معقول برخوردار گردد تا با آسودگي خاطر و بدون دغدغد فكر بخاطر تهيه مبالغ هنگفتي جهت اجاره مسكن و يا تعويض هر ساله مسكن استيجاري.تمام توان خود را در انجام وظايف سازماني خويش مصروف دراد.